Catalog

KARİKATÜR ÖDÜLÜ: CEM KOÇ / ‘ADALET’ ‘Karikatürüm mevcut durumu değil, özlenen bir durumu ifade ediyor!’ Karikatür dalında 33 yapıtın değerlendirildiği, seçici kurulu Metin Peker, Kamil Masaracı, Muhittin Köroğlu, Zafer Temoçin, Akdağ Saydut, Murat Sayın’dan oluşan 79’uncu Yunus Nadi Karikatür Ödülü, Cem Koç’un “Adalet” konulu yapıtına verildi. Cem Koç ile karikatürün serüvenini ve gücünü konuştuk. CEM KOÇ 1962 yılında İzmir’de doğdu. İlk ve ortaöğrenimini Karşıyaka’da tamamladıktan sonra, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Karikatürle ilgilenmeye 1979 yılında başladı. Karikatürleri yurtiçinde ve yurtdışında çeşitli albümlerde yer aldı, dergi ve gazetelerde yayımlandı. İzmir’de avukat olarak çalışıyor. Çizgide mizah ya da çizgiyle mizah olarak ifade edilen bu Eğer ortada bir sorun görmüyorsanız, karikatüre de gerek UFUK SEPETCİ anlayış, aynı zamanda siyasal ve toplumsal duyarlılık içeri- yoktur. Karikatür, eleştirel bir bakış açısı gerektirir. Bu ne- yordu. Toplumsal mücadele içinde etkili bir araçtı. denle de karikatür, doğası gereği muhalif bir sanat dalıdır. Yunus Nadi Ödülü kazandığınız “Adalet” konulu ka- n Bu tarzın yanında özellikle çok satan mizah dergilerinde, Fransız Devrimi’nden bugüne, insan hakları ve özgürlük rikatürünüzü yaratırken neyi amaçladınız? İroni ve eleşti- karikatürün altında bulunan yazının üstteki balonlara taşın- mücadelelerinde önemli bir yere sahiptir. riyi nasıl ele aldınız? dığı bir başka çizgi anlayışı da gelişti. Güç odaklarına karşı verdiği mücadelede, eleştirileri hedef Mahkemelerin hâkimleri, adına yargılama yapılanlar ve yar- Karikatür ve mizah anlayışımın şekillenmesinde önemli alarak zaman zaman baskı rejimlerinin hedefi haline gelir. gılananlar sık sık değişir. Bu değişimler bazen sancılı olabilir. bir etkisi olan bir gazetenin, kurucusu Yunus Nadi adına ve- Baskı dönemlerinde anlatımı daha kapalı hale gelir ve so- Düne kadar mahkemeye hükmeden bir muktedirin, mağdur rilen bu ödülü kazanmak benim için gurur verici. nunda karikatür çizilemez bir noktaya ulaşır. ettiği birisi adına yargılama yapan bir mahkemede yargılanı- Karikatürünüzde kral ve soytarı arasındaki ilişki nasıl Türkiye’de de muhalif sanatçılar gibi karikatürcüler de n yor olması, yakın ve uzak geçmişte sıkça rastlanan bir durum. bir mesaj veriyor? Bu karşıtlık hakkında ne düşünüyorsunuz? baskı altındadır. Ancak, baskı ortamlarında bile direnen sa- Hiçbir baskı dönemi sonsuza kadar sürmez. Ne kadar Karşıtlık, genel olarak karikatürün kurgusunun en temel natçılar tarihte iz bırakmıştır. uzun sürerse sürsün, ne kadar acıya ve yıkıma yol açarsa aç- unsurlarından biridir. Karikatürlerde kullanılan tiplemeler, Karikatürünüze yansıyan adalete güven duygusuna sın, tarihte gördüğümüz gibi, bütün baskı rejimleri bir gün n esnaf-vatandaş, politikacı-vatandaş, hâkim-sanık, işçi-işve- ilişkin neler söylersiniz? sona erer. Bu sonlanma bazen aniden gerçekleşir. ren gibi gerilim yaratan unsurlardır. Bu karikatür mevcut durumu değil, özlenen bir durumu Geleceğe umutla ve gülümseyerek bakmak zorundayız. Karikatürcü genellikle bu tiplemelerden birine yakın du- ifade ediyor. Yunus Nadi Karikatür Ödülü’nü kazanmak sizin için n rur, tercih ettiği tipleme genellikle mağdurdur. Bu karikatür- Adaletin mülkün yani devletin temeli olduğu tartışılmaz ne anlama geliyor? de mağduriyet, günümüzün mağduru kral ile dünün mağdu- bir gerçek. Adaletin işlediği genel kabul görmedikçe, huzur- Cumhuriyet gazetesinin, yaşamımızda günlük bir gazete- ru arasında paylaştırılmış görünüyor. lu bir toplum yaşamından söz etmek mümkün değil. den çok daha fazlasını ifade ettiğini düşünüyorum. Kurtu- Günümüz dünyasında karikatürün toplumsal rolü ne- İnsanın hak arayışı tarih boyunca devam etmiştir ve günü- luştan bu yana, Türkiye’de Cumhuriyet rejimi ile vücut bu- n dir? Eleştirel çizimler yapmanın sorumlulukları nelerdir? müzde de geçerli. Adalet mekanizmasını eleştirel bir gözle lan Aydınlanmanın önemli odaklarından biri olmuştur. Karikatür, çizgiyle mizah olarak tanımlanabilir. 18. yüz- değerlendirdiğimizde, adalet konusu karikatür için riskli bir Ayrıca, karikatüre her zaman en geniş şekilde yer veren bir yıldan başlayarak matbaanın yaygınlaşmasıyla birlikte geniş alan haline geliyor. gazete olma özelliği taşır. Farklı mizah dergileri dışında, diğer gazetelere kıyasla daha fazla karikatüre yer veren bir yayındır. kitlelerin ilgisini çekmiş, okuma yazma oranının düşük ol- Adalet, benim çok işlediğim bir konu. Avukatlık mesle- Karikatüre ilgi duyduğum yıllardan bu yana duğu dönemlerde görsel etkisiyle önemli bir yer edinmiştir. ğim gereği, adalet sistemi üzerine gözlemlerim yoğunlaşıyor. Cumhuriyet’te çizgiyle ifade edilen bir mizah anlayışı ha- Karikatür, özü itibarıyla muhaliftir. Her zaman muhalif Türkiye’de adalete güven düşük seviyelerde, yüzde 30’u kimdi. Bu anlayış 1940’lardan itibaren 50 kuşağının öncülü- olagelmiştir. Çevresindeki çarpıklıkları ve çelişkileri göz- aşmıyor. Böyle bir durumda, adalet mekanizmasını eleştir- ğünde çizgi odaklı bir yaklaşıma dönüştü. lemleyip çizgiyle ifade eder. diğinizde size hesap soran da bu mekanizma oluyor. n 16 17 Ekim 2024