Catalog

O K U R L A R A 2000 yılında, Duke Unıveruteu oğretım gorcvhsı Mıchael Hardt ve Ualyan \olunun cfianevı fıgurlerındc n Antonıo Negrı, ın ve t^arpıa puntolarla yazdı 'Imparatorluk' ba^lıg'ını taşıyan bır kıtap yayınladılar Harvard Unıversıfesı kıtabı yaymlamadan once, bır çok alternatıf kuresellepne yanlıu aktıvnt kıtabı dort gozle beklıyordu Beklentı, 'lmparatorluk'un bır yanda postmodern akadeınık tartışmalarla, dığer yanda uluslararası fınansal kurmumların rahatını kaçıran kıtle hareketlcrı arasında kopru kuracağı yonundeydı 'Imparatorluk' yayınlandığında hem akademısyenlenn, hem de metropol gazelelenndekı entelektuel moda muhabırlenmn gündemıne oturdu, kafelere btle gırdı ve burulardakı sohhetlenn konusunu oluşturdu Şımdı 'lmparatorluk'un devamt olan 'Çoklukîmparatorluk Çağında Savaş ve Demokrası yayınlandt ^ÖVashington Meydanı" konu olarak Jane Austen ya da Emily Bronte romanlarını çağrıştırıyor. Henry James özellikle en kadınsı temaları seçmiş bu romanı için, evlilik ve sosyal konumun kadının dünyasını belirleyen tek şeyler olduğu bir dönemi anlatıyor fakat ne ilginçtir ki James konuyu tüm kadınsılığmdan" arındırmış. Asuman KafaoğluBüke Yazın Sanatı Washington Meydanı bır aşk romanı ama ortada pek bır aşk olduğu sovltneme/ Ln başta romanın crkek kahıamanı aşk değıl para peşındt koşan bu damat adavı Dıger erktk karak terı ıse kalbı asla vumuşanuyan katı vc tutucıı bır baba Romanın kadın kahramanı ıse hemen her saytada sılık kışılığc sahıp oldu ğu soylenen aptal ve sal bıra/ tombulca Cathcrıne Romanda onemlı rol oynayan dığer kadın ıse ( atherınc'den daha aptal olan halası, ustelık halası onun gıbı lyı nıyetlı ve sar da değıl, be ceremedığı oyunlara kalkışan za vallı bır dul çızmış Akıllı kadınlar kendı çı karlarını kollayan, aşk ıçın değıl guç ıçın evlenetı kadınlar, eıysa Catherıne gıbı sat bır kız aşık ol duğunela her şevını bırden yıtıre bılıyor ( atherıne roman boyunea bı? de aeima hıssı uyandırıyor Aslın da belkı tum çeıeuklar anne ve babalarında bellı zamanlarda ha yal kırıklığı yaşatıyorlar, Henry James ozellıkle bu duygunun uzerınde çok durmuş, belkı de olağanustu yeteneklerı olan bır babası ve kendınden bır yaş bu yuk ağabeyı hle>zof Wıllıam Ja mes'ın (1842 1910) yanında ken dını eksık hıssctmenın anlamını bıldığı ıçın Hastalanıp askere alınmayınea da kcndını daha az erkek hıssettığını yazmıştı, bu yıı/den hiçbır zaman evlenmeyı hak etmedığını duşunuyordu Catherıne de eksıklıklerdcn eıluşan bır karakter ne annesı kadar gu/el ne de babası gıbı ze kı Çok arzulanan bır erkek ço euğun olumunun ardından doğuyor ve ek)ğumun hemen seınra sında da annesını kaybedıyor ve ne yazık kı bu olumlerın yarattığı acıyı hafıflcteeek guce sahıp de ğıln "Washıngton Meydanı" çok basıt bır e>ykuyu ele aldığı halde yazarın konuyu benzcrsız ışleyışı ıle ortaya çok değerlı bır roman çıkmış Dıkkatımı çeken bır baş İca şey de, Henry James 1800'le \VASIH\GTON D 'Çokluk', 'lmparatorluk'un teriıne daha genış bır okuyucu kıtlesıne ula^maya çalışıyor Vrederıc Jameson 'Imparatorluk'u "yenı mılenyumun ılk buyku sentezı" olarak nıtelemıştı 'Çokluk' ıse, alt başlığından da anlaşılacağı uzere, guncel aalıyetlere denk duşen bır kıtap, çunku 11 Eylül ıle Irak ışgalının başlangıcı arasındakı donemde yazılmış 'Çokluk' uzerıne Negrı ıle yapılmış bır soyleşı ve ıkı tanıtım yaztsı yer alıyor sayfalarımızda Bol kıtaplı gunler1 ıjıtal dunyanın en nıuh teşem gelışımı, buyuk kutuphanelerdekı el yaz malarını ve eskı ozgun baskılan herkesın ulaşabıleeeğı bır ortam da sunması Orncğın, Oxtord Unıversıtesının unlu Bodleıan kutuphanesı elındekı ortaçağ el yazmalarının her sayfasının res mını çekerek ınternet sıtesınde yayımlıyor Onumuzdekı on yıl ıçınde Stantord ve Mıehıgan unı versıtelerının kutuphanelerı de ellerındekı nadıde 19 yuzyıl escrlerını di|ital ortama geçıre ceklerını mu)deledıler Yanı çok yakında bır gun elımızın altında tum kJasıkler ulacak Bu bence ıçınde yaşadığımız vıllaun en onemlı gelişmesı Ozellıkle edebıyat eleştırmen lerının ellerının altında klasıkle rın olması olağanııstu bır nımet Çevırılerı ozgun metınlerle karşı laştırma fırsatı bulduğumu/ ıçın belkı çevırmenlerın ışını bıraz zorlaştırıyoruz Bu hatta Henry James'ın "Washıngton Meydanı" romanı okurken çok sık ozgun metınlc karşılaştırmam gerektı ama çevırı konusunu şımdılık bır kenara bı rakıp romanın uzerınde duralını KADINSI TEMALAR Henry James "Washıngton Meydanı "nda, 19 yuzyılın başla rında Ncw Yorklu varlıklı bır doktorun aıle yaşamını konu al mış Bu roman çok farklı açılar dan ele alınıp tartışılabılecek ya pıda bır eser, yayımlandığı 1880 yılından berı uzerıne çok şey soylenmış ve vazılmış Ben ozel lıkle dıkkatımı çeken ıkı §ey u/e rınde durmak ıstıyorum bırıntı sı Henry James'ın seçtığı konuya yakla^ımı, ıkınciM ıse kadının o donemdekı toplumsal konumu "Washıngton Meydanı" konu olarak Jane Austen ya da Cmıly Bronte romanlarını çağrıştırıyor Henry James ozellıkle en kadınsı temaları seçmiş bu romanı ıçın, evlılık ve sosyal konumun kadı nın dünyasını bclırleven tek şey ler olduğu bır donemı anlatıyor fakat ne ılgınçtır kı James konu yu tum ' kadınsılığmdan" arın dıımış Lvlenmck ısteyen sai bıı genç kızı katı crkeksı bır dıınya nın ıçıne kısılmış şekılde anlatı yor Tabıı boylece Austen ve Bronte lomanlarında olmayan yenı bıı boyut getırmeyı başarı yor "Washıngton Meydanı" guya S AYI 8 12 TURHAN GUNAY emaıl: cumkıtap@cumhurıyet com.tr Imtiyaz Sahıbı Cumhurlyetvakfı adına llhan Selçuk > Genel Yayın Yönetmenı Ibrahım Yıldız Yaym Yönetmeni Turhan Cunay v Sorumlu Mudur Mehmet Sucu 0 Cörsel YönetmenDılek Akıskalı • Yayımlayan Yeni Gun Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A S Baskı Ihlas Gazetecilik A ş 29 Ekım Cad No 23 Yenlbosna Istanbul o Idare Merkezl Turkocağı cad No 3941 cağaloğlu 34334 Istanbul, Tel 0 (212) 512 05 05 Cumhuriyet Reklam Cenei Mudur özlem Ayden / Muşterı Temsılcısı. Ey lem çevık Yerel surelı yaym 0 Tel 0 212 512 47 78 512 48 30 FakS:0212 5138463 CUMHURİYET KİTAP KITAP ERKEKLERİN İŞCALİ Çoğu /aman Jane Austtn'ın romanlarında da kadınlar salt kendı ıradelerıyle hareket ede mezler, ama bu eksiklığın farkın dadırlar ve arada bır kaderlerını değıştırecek zeka vc/veya guzel lığı sahıptırleı Oysa James ancak çok gtrı plana gu/el ve etkılı ka dınlar kovmuş (Catherıne'nın genç yaşta olen annesı, dığer ha İası vt sevgılisının ablası) ama bunlaı romanın kurgu ışleyışın de etkılı rol oynamıyorlar Graham dreene "Washıngton Meydanı belkı de kadınsı alanın erkekler taralından ışgal edıldığı tek romandır" demış, bu sozlere aynen katıldım romanı okurken Henry James çağının kadınını toplumsal ve duygusal ortamda anlatmış ama as lında bu kadınsı dunyanın ne denlı erkek egemenlı ğınde ezıldığını vurgulamış Cat herıne, ılk başta hayranlık duydu ğu babası tarafın dan daha sonra da aşık olduğu erkek tarahndan oylesı ne hoyratça hak sızlığa uğruyeır kı okur ısyan edıyor Bırıne karşı kızı e>larak sadık kal ması, elığerıne de sevgılısı olarak destek olması ge rekıyor ama asıl savaş ıkı erkek arasında ve Cathe rıne bunun laıkın (\A değıl, o sadeee* bu ıkı erkeğın guç savaşında kuçuk bır enstruman Henry James bu lonıanela aptalea romantızm peşın ele keişan kaelınları gıılunç portrclerle Henry James ınromanıyazıldıktan yuz yirml be; sonra blle Inanılmaz derecede taze kalabilmiş rın gunluk yaşamına hıç gırmı yeır, orneğın romanda saeleee bır ke/ evelekı hı/metkarlaıın çekıl dığı soylenıye»r, başka hiçbır yer de varlıldarı hıssedılmıyor Cîun luk hayatın nasıl donduğu hak kında bılgı vermıyor, aslında Graham Greene'nın benzetme yaptığı turden mmanlarda gun elellk eletaylar çok onemlı rol eıy nar, bunun eksıklığı romanın er kcksı tonunu guçlendıren olgu lardan bırı olarak gorulebılır Henry James evlerın ıçını, ke)s tumlcrı ve davıanışları detaylan dırmıyor ama bunun yerıne dıya logları çok bovutlu sunuyor ka rakterlerın ıronı ve zekasını gos terdığı gıbı sosyal duzen hakkın da da fıkır verıyor BAŞARIU BİR ROMAN Eleştırmenler "Washıngton Meydanı"nı James ın dığer ro manlarıyla kıyasladıklarında ku çumsemışler, halbukı benım ıçın yazarın başyapıtı sayılan 'Bır Kadının Portresı"nden daha ba şarılı bır roman Bu romanın kenelını sevdıren bır basıtlığı var, yazıldıktan yuz yırmı beş yıl son ra hâlâ ınanılmaz tlerecede taze kalabılmış Oykunun merkezden hıç kopmaması romana gerılım vermış, yan karakterler dc hep çok yanlarda kalmışlar, boylece dağınıklığa nedcn olmamış Romanın çevırısı, daha once de çevırılerını okuyup hıç kusur gormedığım Fatıh Ozguven tara fından yapılmış ama sanırım bu romanı fazla aceleye getırmış Ilk başta karakterlerın Ingılızce Mr, Mrs olarak kalmış olmaları garı bıme gıttı Se>nra çok sık yapılan çevırı hatası teyze ve hala bu ro manda da karışmış Bır de "Mrs Almond adını taşiyan kuçuk kız kardeş" (s 17) olmuş "Kız kar deşlerınden daha buyuk olanına, Mrs Almond'a başvurdu" (s 48) Bunlar kuşkusuz çok onemlı tutarsızlıklar değıl ama çok fazla tekrarlandıklarında romanı anla mayı zorlaştırıyorlar Go7ume çarpan bır başka nokta da "Yu zunun çızgılerı sınema fılmlerın dekı genç erkeklerınkıne benzı yordu" cumlesınde eilelu, 1840larda tabıı sınema yıldızla ıına ben/emek so? konusu değıl, yazar "pieture(s)" so/eugu ıle sı nema değıl resmı kast edıyor • Washington Meydanı/ Henry )a mı \l Çı ı ıren batıh Ozguven/ (an Yayınları/20üW2İU SAYFA 3