Catalog

Birkaç çocuk oyunuyla birlikte buSOOoyun, toplami36 yazarın veriminden oluşuyor. Bunların 59'u yabancı, geriye kalan 77si Türk. Kuşkusuz bu, büyük bir başarı. 00 Oyun (Mıtos Boyut, Ocak2005) kıtapdeğıl, kapakta belırtıldığı uzeru l)iı kalalog yalnızca Ben onu kıtapmıs, gıbı okıımayı ycğ kdını yınt de tlk hasıını Nısan 1997'dc vapılan katologun bas, langıçta kae oyun ı^erdığını bı lemem, j m j elımızdekı bcsjncı basımında katolog 500 oytın "lıık hır bırıkıme ulaşmış, bıılunuyor Bııkaı, çoeuk oyunuyla bırlık tc bu 500 oyun roplam 1 36 ya /arın vcrımınden olus,u\oı Bunlaım 59 u yabanci, geııye kalan 77 sı Furk Kıı^kusu/ bu, bııyuk bır bas^ıtt Hasan Alı YIKLI'III Mıllı Lğitıııı Bakanligi donemındc 1930 sonunda bas,layıp 1940 ortdldiınj dck sıır duıdugu <,evnı cylcmı îejnde yayınılanan oyıınların ardından ulkemı/de bclkı dc. ılk ke/ bir yayıncvı boylesı bıı du/eye en şıyor Geçmı:;ten gunumuze tıyatıo oyunu yayımlavan pek c,ok yayı nevı oldu elbctte Î7İem Rcm/ı, Varlık, Ataç, Hatan, Yankı, Bıl gı, Betık Olus, ( em, Kavıam, Donem, Toplum Ara, Kcnt, Dost, tnkılap Aka, Adam, Can, YK.Y vb bunlaı aıasınıla sayı labılır Ne kı bunların hıc,bırı ne bu sayıda Tıırk oyun yazarını bir araya getırebıldı ne de on be% yılı askın bir sııre boyunca ınatla, ınançla bu bağlamdakı yayıniiliğını suı durebıldı 500 ()yun, bu aç,ıdan bııyıık bir anlanı tas,ıyoı Gcr^cktcn de andıgım katolog I'urkc,e oyun larla ılgılı bılgı bankası olu^tur manın otesmdc pck <,ok dcgu alanıyla buküjturabılıyor bizı (jiınku rıyarıo ya7inımı/ın yaslandığı kultur ansıklopedısı ka daı deıınlıklı bıı tıyatıo atlası na, coğrafyaya da kavıı^uyorıı/ bununld Oyunlaıı Mıtos Boyut \A va yımlanmış ya/arl.nımı/dan, vcn m k n \ k birlikte en ust sırayı olu^tuıanlaı sunlaı Gungor Dılmen [22) Ulkct Koksal (20), Turgut ()/aknıan (19), Memet Baydııı (18), IuncerC ucenoğlu (14) Adalet Ağaoğlu (9), Yıl ma/ Onay (9), ( ııma Boynuka ra (9), Dıııçeı Sunuı (8) O/en Yula (8) I rman ( anatan (7), Cos,kun Irnıak (7), Behıç Ak (7) Vabancı ya/arlaıın oyun da ftılımı, gorccc daha yoksul Ber tolt Bıech (43 / Aynı ovuııların htrklı ya/ımlarıyla bnlıkte), Fu genc lonesco (11), Shakespeare (9) Samuel Beckett (3 / Ayrıca 29kısaoyun) Gogol (4), Mak sını Cıoıkı (4), Yakavos Kamba nellıs (4) ()don von I lorvath (4) Davıd Mamet (4) Genıs, bu yelpaze okıs.uımıa ya <,abaladığı a<,ıkça goıulebılı yor y.ıyını vının So/gclımı bir yandan klasık ya/aılaı yoı alı yoı 500 C )yun da ote yandan C U M H U R İ Y E T K İ T A P M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası "500 Oyun" gunumuzun nıtc gcnı, ya/aıı da TİYATRO YAZINIMIZDA EĞİLİMLER Yabantı ya/arlar bir yakada duradursun, aıııa bcıı Mıtos Boyut'ta oyunları yayımlanan bı^ımkılcrın olu^turdu^u genış yclpazcdc tıyatıo ya/ınımı/ın nasıl bir evrılış gostcıdığı u/e rındc duşuncc urLtmcyc gırı^c lıııı ıstıyoıunı bıılıkte Ahmet Vehk Paşa, Âlı Bcy, Ferai7U/ade vb ya/arlar ı^ın ba^ında goıcvcı bıı kınılık laiji yorlardı Nasıl bir sotcvlı >ıı kıımlıı gorııyorlaıdı kendıkrı nı' 1 Tıyatro yazınıınızı ba^lat mak sorumuyla, 2 Barı rıyatro sıınun lyı ornckkrını toplumu nıuza tanıtmak borumuyla Boyle bıı soııınıla yola çıkrı mı bir sanat(,ı, vatıı sanatı, keıı dı ılkclen yonundc yapmak yf rıne herhangı hcdcfc kılıtkndı mıydı, sanat baglammda ortaya basjarılı urunkr koyamayabıle ceğını ışın ba^ında kabıılkn mck zorunda I^tc bu ucdenk tıyatıo yazınımı/ın dolayısıyla Furk tıyatrosunun donu^tıırıılmcsı, çok daha sonıakı yıllara kalmı^tır dtntbılır Iurgut Oi'akman, Orhan Oysa ılk oyun ya/arlarımı/dan başlayarak halkevkrının bir or nek gorcvtı tutumlaııyla 1940 sonlarına dek gelen evrede boy le bir arayıştan so7 edebılmek 1 neredeyse olanaksız Buna gore, 80 oncesınde tı yatro ya7inımi7in ıkı temcl eğı lım yonundc ılcrlcdığı dılc getı rılebılıı Başlanguıntlan 1940 sonlarına dık gekn ılk cvrede, adı gunumıı/e kalsm kalmasın ncrcdcysc bııtun oyun ya/aıları mız, "tıyatroyu >a|Mİaııdııma" yonundc bir eğılını gostcnyor 1950 ba^larından 1980'lcrc dck gcı,cn cn a/ otu/ \ıllık ıkıncı ev recle ıse oyun ^a/arlarımı/ bu kcz dc "tıyatıoyu donu^tuımc" yonundc tarklı cğılım scrgılıyor Bılmıyor olamazsınız, cğılım, "bir ^cvı scvıncye ıstemcye ya da yapmaya i(,tcn yonclmc'yı dılc gctnıyor Ulku Yalını'la ()/ can Yalım ın Eş ve Karşıt Anlamlılar Sozluğu, alaka, du:; kunluk eğınım eğsınım, hcvcs, ılgı, mcrak, mcyclân, mcyıl, tc nıayul bo/euklcıını de 'egı lım' le ılınrılendırıyor Kolayta anla^ıldbıkLcğı gıbı, kıiji hcr hangı bir alana, olguya konuya cğılım gostcrırkcn bunda kcndı yonclıiji yanı oz devmımı onemlı rol oynuyor man edcrcesınc koklu bir dcğı ^ınıc yol aı,ıyoı bu Lğılım, gıde gıdc yonclımlc ycr değıstmyor Bıraz da bunun uzcrındc dura lım ECİLİMDEN YÖNELİME.. "Eğılım", ınsanın ıçınden gclcn, gu(,lu bir ıstekten kaynakla nıyordu Oysa "yonclım" boylc dtğıl, kı^ının kcndı iı, dınamığı ycrıne dış dınamık rol oynuyor, kışj dc bu yonde dı^arıdakı gu eun çckımıne kaptırıyor kendı nı Yonclımın, "trcnd"ın kanjilığı olaıak da kullanıhyoı oluşu sızc dc ılgınç gelmıyor m u ' Buna gore eğılım, "yukbclcn değer" kavrayiMyla d,\ ılıntılen dırılcbılır doğal olarak Ancak butun bunların 1980 le bırhktc başlayıvtrdığı du^unulmcmclı kesınlıkle Bu nun surece yayıldığı, ustelık sıı regıttığı go/den uzak tutulma malı hı^bır /aman Ote yandan 1980'krdckı ge(,ı^ a^amasında Lrhan Cıokgııcu, Erman Canatan, Mcmet Baydur, Ahmct Oncl vb ya/arlaıın, oncekı evıenın genel yaklaşımı nı surdurdugu soykiKbılıı yıne de GorcbıldığıniLe defiışını, 80 sonları 1990 başlarıyla nırlıktc gostcnyor kendını 80'ler "ge(,ış evresi" olarak alına sılınivoı vcrıne karamsarlık baskın hale geçıyor ıyıden ıyıve Oylcyse oykuLuJerde, loman cılarda gorulduğuncc oyun ya /arlarınm da o "buvueu ya zaı"m aıdılı olmaktan çıkmaya koyulduğu tcrsınc bırbırınc ba kaıak bııbıtını kopyalayaıak çoğaldığı ılcrı surulebılır pekâ lâ 1990'larda belırgın bıçınnle onc ^ıkan O/cn Yula, ( ıvan Canova, ( oi;kun Iımak Behiç Ak, ( uma Boynukara, Iurgay Nar vb oyun yazaılaııııı bu tıır tutumlarla ılıntılendırmcye gırı ijiyor değılım clbettL Ne kı gc neldc geiu oyun ya/aılarının, ,u ya da çok bu savların golgesın de kaldığı onc surulebılır vıne de llerıde "Yenı Ku^ak Oyun Ya7arlarımı/" başlığı altında gunumıı/ genç oyun yazarları uzerınde ayıiea duıaeağım "Kı taplar Adası"nda BİR SESSİZ KARINCA: T YILMAZÖCUT 500 Oyun'u okiKİuktan son ra, tcletonla kutiadım T Yılma/ Oğut'u Oğut, Mıtos Bovut un ktırucusu yayın vonermenı, de yı^ yerındeyse "hcr s,ey"ı Ben kutlayınca, o da mu]desinı ver dı 5()l oyun da ha/ırmış Ce vat Çapan'ın ı,evııısiyle luık^e ye ılk ktv ka/andırılan Ingıli7 oyun ya/arı Tıcvor Grıffıths'ın Işgallcr adlı oyunu Urctımdcn bu denlı hLyccan duyan ınsan a/ bıılunur Oğııt Mıtos Boyur'u ayakra tııtmak K,ın Latıını dı^ıne takmı^ caba harcarken, belkı ı\c elde ettığı tck yarar bıı Tıyatro oyunları (yanı sıı a tıyatroyla ılgılı kıııam sal kitaplar) yayımlamanın hc ycLanı Oııun sabula, ılmck ıl mek orduğıı bu karınca çalıs, kanlığı ncyle ta^landırıJırsa taç landııılsin azdıı bencc T Yılma/ Oğut'un son cmcğı 500 Oyun katoloğundan sonıa bir ke/ daha duşundum bunıı Mıtos Boyut tarahndan on bes, yıldıı yayımlanan tıyatıo oyun larının ozctçclerını veren, rol sayısını, kadın erkek dağılunıııı gosteıen katologun, Turkı yc'nın son donemındckı tıyatıo hareketlılığı kadaı, bu alandakı değışımlcrın ıpiKjlarını VLrmcsı bakımıııdan da buyuk onem ta ^ulığı ortada Eksık yok mu pcki'J Olma/ olur mıi'' Sozgelımı \ laldıın Ta ner oyıınlarının MıtosBoyut'un dağarına henuz gırememıs c>l nıası tıddı cksıklık dbette Bu cksıklığı, DLIIICI Iancı dt goıe bllse ke^kc Anıa \ını dc "ueretsı/" sunu lan 500 Oyun un, pıotesyonel, amator tıım tıyatrocuların, gcnt, oyuncu adaylarının, Anado lu'nun ıloıt ko^esınde yoğun emek kararak tıyatroya gonııl vcrcııkrın yaıaılanabıleeegı onemlı bıı kaynak olduğu a^ık1 Mıtos Boyut'un yazısnıa adıe sıyle telelonlaı ını veı lyoı uın Ağa (.ırağı Sokak, 7/2 , 80090 Taksıın lstanbul 212 2498737 38 Belgegeçcr 212 2490218 Mıtos Boyut'un lurk Uyjtıo suna sağlaılığı katkı, bugunler ya^anadururken \eteıınee kav lanamavabılıı llcııde on vıllar sonra yanı, gunumu/e oranla (,ok daha buyuk bu ılgı deıleye ceğı, saygı, scvgı uyandıracagı bu ctkınlığın, kcsın bana sotaı sanu îyı dc bu ılgıyı, yakınlığı, ote sınde katluyı bugun nıye gosteı mıyoııi7 ? • SAYFA 23 Asena, dungoı Dılmen Adalet Ağaoğlu vb ya/arlarla başlavıp yıne 500 Oyun katoloğunda oyunlarıyla yeı alan Seımet (^a gan, tsmet Kuntay Okta\ Ara yıtı, Vasıf Ongorcn, vb yazaı larla on ydlaı boyu sureıı arayış lar, tıyatıo ya/ınımı/ın donıi'jtu rulmesının tcriKİını alan ı,abalaı olarak alınabılır pekâlâ Bıı çabaların Atıla Alpoge, Yılma/ Onay, I)ıın,cı Sumcr, Bılgcsu Lıenus Iııneeı ( uee noğlu Ulku A)va/ vb ya^arla rın tııtumııyla 1980'lerı u/andı ğı duşunulcbılır Buna goıc tı yatro ya/ınımı/ın donuştuıul mesı surecı, 1950 lerden 1980'lere dek kıran kırana bu sava^ımla Ht«,nu^ goıunuyor SAYI 7 80 Buna goıe andıgım her ıkı cv rcnın ya/arları da, kuıdılcn ıcın "olma/sa olmaz bıı egılım bı (jimınde yaşıyor bu akı^ı, dıyc(.cğım, kendılcn ıçın yaijamsal /orunluluğa donu^uyorbu Bu çcrçcvcde yazarlaı, kcndıleıını toplumun onnılerı olarak alı yorlardı, g(r(,<kı,ıydıkr, lyım seıdıleı, toplumun bıreyın dc ğı^ıırınc yuaktcn manıyorlar, bu nedetıle de toplıımdakı değı şımın ıpuçları kadar, dcği!jimın g(.lc(.cğe donuk vcrılerıvlc de ıl gılenıyorlardı Nc varkı 1980'krc gclmdı ğıııde butun otekı sanat alanla rında gorulduğunu bir d ğ tuzgarı esıvor, onte lıalılten başlıyoı, sonra ortalığı Uv du bı kteksc eğer, 90'laı yenı bir cvreııın ıpuçlarını barındırıyor çıınku Bai;langıeından 1980'egelene dek oyun \a/aılarımi/ın yansıt tığı ortak tııtuma değınmıstım yukanda 1990'larla birlikte ya/arların tutumıı dcğışmcyc koyuluyor ılk kez Yazarlaı artık kendılerını toplumun onctılerı olarak gormcktcn vazgetıyor Bu tutum onları >alnı/kendı lcrıyle ılgılenır hak gctırıyor ko layta Gen,ek(,ılıklcıı de top lumsallıktan bıreysellığe doğru ka^maya koyuluyor enıkonu Ya da bu gcrçekçılık roplumsal, nesncl tcınclınden kayıyoı, folk loıık, populıst hatta gi7cmcı soykmlerle ya iia yaklaijinıldrla oıulu bdpınalaı gosterıyor Bu nedenle dc ıçc kapanıs ağırlık kazanıyoı yapıtlarda lyımserlık