Catalog

Iki yapıtıyla Auster Kristof Kolomb'un Cenneti ve Paul Auster'in Cehennemi kaynağı, parçalanmış şeylerı ] l'uı bulabıleceğıın bıtmck bılme/ b ı r d e p o " (NYU,s99) "Kcndı kuıdıne konuşan larvardn (NYL)sl34) Insanın ıçını karartan, acı masi7, saçı başı yoluk, kaçık bır cehennemdıı New Yoık Ama nedense çoğıı ınsan da bu cehenncmın yokusu 1 Çok onccdcn vazılan Ncw Yoık Uçlemesı 11 Lylul ıın olacagına kehanet etmektedır neredeyse Cscre gorc, dıınyanın tam anlamıyla başlanıa sından oncekı son ınıge Ba bil Kulesı'dır Bununla ılgılı kısımlardu dak ııçuklatacak kadar yoruma açıktır Fserden bırkaç cuınle "Taıırı Kule'yı yıkınakla ınsanı bu emre uyınava malıkum etmıştı " (NYIJ s 59) ' Kıılenın rastlantı sonucu yıkılmadığına ınsanları ınandmnak ıçuı Tanrı Kulc'ye ıki yaııdan saldıııda bulunmuştu " (NYÜ,s 60) "Yenı Babıl, Amenka'da cennet kurul masını anlaüyordu " (NYU,s 62) "Insanın gunun btrınde burada ve şımdı yaratabıleceğı bır ote duşuncesı, çunku ııtopya hıçbır yerdcydı, Ve eğer ınsan bu haval ettığı yerı yaratabıletekse bu an cak onu kendı ellerıyle ınşa etmesıyle mumkundu"(NYU,s63) Paul Auster'ın iki kitabı ardı ardına yayımlandı. Yıllar önce ilk baskıları yapılan kitaplardan 'New York üçlemesi" (ilk baskısı üç cilt olarak yayımlanmıştı, bu kez tek ciltte toplandı) ve Yalnızlığın Keşfi' Austerseverler için bir şölen. ^y Caın Kent, Hayaletleı, Kılıdı Oda laı Cennet ( ehennem Sırat Kopııısu Altın Kapılar Ya7ar bırka^ bedcndt, bır kaç /amanda tum kapılaıdan gırıp çıka bılıyor Gıi(,su/leıın elı dılıdıı Ba/en bıı dedektıf, bazen dc takıp cdılen bırısı ola rak Sankı aradıgı kı^ı kcndısıdır, kuyıu j*u ctralında oyun ovna\an kctlı gıbı De dektıt oyununun tıkandığı bır vcrıle araş tırmacı Stıllmann ılc yaptığı konuijmadan "Dclılcrlc konu^mam bcn (^ckıl gıt, yoksa bas,ın dcıdc gırcı " (NYÎJ, s 346) yoruma .ıçık I layalerlcr vc Kılıtlı Oda bolıımk ıınck aynı konu larklı rcnk VL sımgelcılc aııLıtı hr Bu kcnttt ınsan bcnlıgını aklını kay bedebılır kı^ılık değıştıııı Olayın kahta manı Amenka'da doğmasına karşın ba/cn oranın yabanusı gıbıdır Bılınt, kaınıa^ası nın yoğun oldugu metalı/ık anl.ıvışın oıu çiktığı bılımle lıuıatenın çaıpıştıgı tııt saklığın o?gıırluğu alt edebıleee^ı bır at mosrerdc sıradan ınsanlaı Lskı Dun ya dan gctudıgı bınkımleıını /aten yıtıt mış, etrahna boş go/leılc bakan bıı başk.ı dunyanın ins.inl.ui gıbıdırlcr Ustekıkr VL alttakılcı aıasında utuıuııılaı vaıdıı Puıı tcnlcrgıbı kokuını ve kııltumnu koıııva bılenler ıse hcr şeye hâkım ho^ ^cylcrden ıi7ak, Ingılterc ya da Hollanda da ıkıtı ol dugu gıbı ıdaıeleıc, kılısc vc havıalaıa lıa lumduleı Altın savasj /avallı yerlı lialkı hıçe saymış, ncslını tııkcten soykırıma gıt mıştır Burada oynanan vc elı kanlı oyuıı laıı (,ok usturuplu bu ^ekılde açık veıme deıı anlatıı yazaı Paul Austeı ın Ncw York Uclcmesı ba/ı gi7İcrı saklayan do laylı anlaülan olaganusluluklcık dt)luduı bana gorc U/erınde <,ok yoıum yapılabı lecektu (NYU.s 118) "Ameııkan pragmatızmı ve Kıydacılığı teknolo]! gelıştıııp m.ıddı ılerlcmcyı saglarkcn gıı/cllık duygusunu, esletıgı, soyut duşunceyı ve lelseleyı kısıılaştaıyoı " (Oya Baydaı Lrgııv.ın Kapısı sllK) ()y,ı Baydar ın Araştırmalara, saçma sapan da oka fon avıran tek ıılkc Amerika,' saptanıası xsc, Paul Austeı ın New York Ü<,lernesı'nde doğrulanır Har lem'de sayım memıını olarak gorev ya pan roman kahtamanı, asılsız bır projenın londan nasıJ yaıaılandığuıı anlalıı Duşunce beyınden bevıne akıştır Para ve guç kendını kabııl ettırır Batı kcndısı gıbı olanı ıster Otckı var olduğunu kanıt lanıak ıçuı çırpınıp duıuı Paul Austeı ın kıtaplarında anlaşılır go ı unen konular aslında karmaşık, yorum gerektıren, hatta başka ınanç vc kultuıleı den gelenlcı ıçın anlaşılmazdır Postıno dem denınesı belkı de bıından Bınlerı ıçın sıradan olan, otekıler îçin içın dnlaşı Iama7 bır ıtade bıçımı olmalı Amcnka ıçıını/de, New Yoık yanı başımi7da' Kursal Kırap, gunıımıı/ vc gerçckler1 Sokaklannda, lokantalaıında, unlu bı nalannda, dıleıuıletın, evsi7İerın rııh halı nın yansımalarında delılerın arasındasını/ New York'ta "Ara sıra karşını/a bır dahı dc çıkabılır" (NYU.s 132) tumlesı ıse Ye nı Dunya'yı tam anlanııyla açıklanıaktadır Amerıka kıtası kcşfedıldıkten sonra, tn gıltere'dcn bur.tya ılk goç eden Purıtcnkı, o gıın cennet dıyc tanınıladıklaıı Aıııeııka (Yenı Babıi), buguıı eunnılerın euş bu cuş ınsanların ya da ınsan gorıınıımıındc kılcrın man/ara koydııkları ycr Yaşamına kıyan ınsanların ruhsal yapı vc çıkmazlaıı, umulsu/lar, delılcı, taııkatçilaı oıtasında jbaıtmadan ge7dmr bı/ı ya7arımi7 "I ler yerde mahvolmuşluk var, du/ensi7İık evruısd boyulla Mahvolmıış ın sanlar, mahvolmus, şeyler, mahvolmuş dıı şunteler Butun kent bır çop yığını Sokaklar bcnım ıçın sonsu/ bır malzeme SAYFA 16 "A n Sultan Su ESEN ınerıka, ınsanın duzcmnı dc, zevkını de sadeleştmp basıtleştırıyor tşlcvsel olan onem ka/anıyor" Yontusu Papa ve Şehıt ve Şehıtler lıstesindekı otekıler" ve "Yangın" "tnsan rııhunıın yııcelığı" (Yalnı/lı^ın Kesjı.s 165), ıki kıtapta da Tufan'dan soz edılmcktedıı Vcrılcn rakamlaı aıaştırmaulaıın, tarıh bı lınuıleıın ışı kuşkusti7 Yazarın vcrdığı ıpuçlannan gorc, 1960 yılı ıse goçmcnlc rın çalıs,malannı tamamladıklaıı yıldıt I luseytn Rahmı îstanbul'da dclırıyor, Paul Auster Ncw Yoık'ta Ncw York U^lemesi uç bokımden olıı HEM DOCULU HEM BATILI Paul AublLi lıem Uogulu lunı Batılı bıı tepeye, bıı dıbevurur Bııyuk bıı fılo ?oi, "aşağı ınışle yııkarı çıki!; aynı şc\tlır " dcr (NYÎJ.s 124) tlctı ve gondetmcleı den anla^ılan kendısı Ycnı Dunva'da ama aklı Lskı Dunva nın (jkm.17 sokakl.ııınd ı dır Anlamını bılmedıfiımı/ daıtckı ı,ı/c rek yon araı' Onun sonsu/u laıklıdıı U<, lar doııup donııp avnı noktada vı.ıt cılıl mış topıaklaıd.ı bırlcşmektcdır lllc dc Kudııs Soydaijlannın auklı oykulcıı va kar tukclır onu Koıkulu kaıanlıklaı mya laı ını deleı 1 )unyayı kıırna/lıklarıyla clın ıle rutup ıdare edcnleıın acıması/lı^ına ıi7iılur ve ^aresı/ ınsanlara vn.danı sızlaı zaman zaman O babası gıbı kalı dcgıldır, zaten babası da ona şııı y.i7mak va7.ır ol mak boş ınsanların ışjdır demıştır Oglunun ya/ar olmasını asla ıstcmcz Vıcdan ılc kazant aynı kelede olına/ Ya bııı ya dığeıı Yalnı/lıjVın Ke^hndc, "Hcr bır adımım la bu yolıı kcndımın bulması geıck, ncıc dc olduğumdan hıçbu zaman emın ola mayatağun demektır bu da Daırcleı çi7c rek dolaştığım, sureklı gerıye donduftıım, aynı anda bırdm çok yonc gıttıguıı duy gusu bunun bcnı gıuığunı sandıgım veıe ulaştıracagına guvenemıvomm ( ( olde do laşıyor olmanız, vaat cdılmış^ bu toprak bulacagımız anlanıına gelmcz " (Yalnızlı ğııı Keştı.s 42) Anisteıdam'da geçııdıgı o uç gıın boyıınıa hep yolunıı yıtırtlı Anna I rank'ın vc dif*crlcrının ya^adıklaıı, gı/ lcndıklerı evlcıı zıyaıct ettı Anılaıı topla dı "O kentın planı daıreseldıı kanallarla kesılen ortak merke7İı daıreler ' (Yalni7 lığın Kcşfı.s 105) "Bclkı de ceheıınunın daıtclcnndc dolaşıp duruyorum dıve dıı ^undu " (Yalnızlığın Keşfı s 106) Bur.ula kentın belkı de bır yer altı dunvasına gorc tasarlanıp ınşa cdıldığını dc vurgular Ncw Yoık postmodeın bıı kent duşuıı ce, beden ıuh paıamp.uç.ulır So/tukler anlamını, ınsanlar da postunu dcğıştırır burada Bıınu değıştırmeyenler de vaıdıı, Purıtctıler gıbı Bııçok şcydcn u/ak, dun vayı onlaı vaıatmış gıbıdırler Romanın kahramanlarından baba Stıllmann ınanç lı, varlıklı, katıksız bır Puntcn olmalı Sa dcLC sadc bıı okuıuıı şoyle kalası kaıışı yor bu eserleıı okurken, kım kımdır, ya7ann da dedığı gıbı Yenı Dunya'da ve Batı KEHÂNET VE DÜŞLER Dıl sorunu ve cennetten kovulma mıto su bıınu tersıne dondıırmenın olasıhgı da kurgu da buımlenen kehanet vc duşleıle sık sık onunıuzc çıknıaktadıı "Eğer Babıl lıeı şeyın batısındaysa, ora sı cennettı " Tanrı'nın "scmcrclı ulıın, v < çoğalın" emrınc uyataklaıdı "Bu nedenle tngılız goçıııeııleıuı Yenı Dunya ya gidış lcıı eskı emıın yeııne getırılmcsı olarak yoııımlanabılırdı " " Babıl kuksının ın şasının onundckı eııgcl yanı ınsanın ço ğalması gcıcgı oıtadan kaldııılmış olatak tı Işte o aıula butun rek bır dılı konıışa cak, tek bıı dıldc anlaşacaktı" " Babıl Tutan'dan 340 yıl sonra ınşa edıldığıne gore, Mvflower'ın Plymoııth lımanına varmasından tam 340 yıl sonra emır yerı ne getırılmıs, olataktı, dıyc kehanettc bu lıınuyordu Dark Çunku ınsanlıgın kade ı ını elınde tııtanlar Purıtenlerdı " (NYU,s64) Ycnı Dunya'da yaşayan herkesı ıçıne alabılecck buyukluktc olataktı ınşaat Ku leıını rulan'dan 340 yıl soıııa 1996 yılında ınşa edıldığının genci kabııl gorduğıı, 'bıı tun yeryu7unun ıı/crıne dağtlmavalun dı ye' Tannnın tezası bu arzuya vanıt oklu kı bu daha once lekvın'de yeı alan bır emre karşı gelıyordu "Ureyın ve ço^alırı dunyayı doldurun ve onun elendısı olun " (NYU,s 59) luiatı "Yalnızlığın gokleıınde bır baş tan bıı başa yanan Aydınlanma anı 23 Kasım 1654, Pazartesı A/ız Clements C U M H U R İ Y E T KİTAP S AY I 7 80