Catalog

0 K U R L A R A Emin Özdemir, 1931 yılında Kemaliye'de doğdu. Ortaöğrenimini Pamukpınar Köy Enstitüsü'nde, yükseköğrenimini Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümü'nde tamamladı. Aynı okulun bitirdiği bölümünde asistanlık yaptı. Ardından Columbia Üniversitesi'nde bir yıl ek öğrenim gördü. Dönüşünde Gazi Eğitim Enstitüsü'nde, Hacettepe Üniversitesi Temel Bilimler Yüksek Okulu'nda, Basın Yayın Yüksek Okulu'nda öğretim üyeliği yaptı. îlkyazdan 1951 yılından başlayarak Varltk, Kaynak, Pazar Postası dergilerinde yayımlandı. 1955 yılından sonra mesleği ile ilgili çalışmalara yöneldi. Daha sonralan sürekli olarak Türk Dili, Varlık, Sanat Olayı, Çağdaş Elestiri dergilerinde yazılarını yayımladı. Çalışmalan meslepnin gereği olarak dilimiz ve edebiyatımız üzerine yoğunlaşan Emin Özdemir'in kitaplannın sayısı yirmiye yaklaştı. Emin Özdemir hocamm, "Yazmak Sanatı" adlı kitabı birlikte hazırladıklan bir başka edebiyatçtmız, Adnan Binyazar tanıtıyor bizlere. Dilin içinde yoğrulmuş bu bilim insanımtzın yazma eylemi bir hayli ilginizi çekecek. Bu ytl ihincisi düzenlenen TÜYAP hmir Kitap Fuarı 6 Mart 1997 günü açılıyor. Bu fuarla ilgili bilgileri ve fuar etkinlik programını önümüzdeki sayımızda duyuracağız sizlere. Bol kitaplı günlerî... TURHAN GÜNAY Görsel Sanatlar ve lletişim Önder Şenyapılı iletinin algılanmasında önemli olan temel kavramları geniş bir biçimde anlatmayı seçiyor kitabında ve dolayısıyla resim, heykel, mimari, tiyatro, sinema, bale, modern dans, grafik sanatlar, rotoğraf gibi farklı sanat dallarının gizemli ve devingen dünyasına da daliyor. Kitabının örgüsünü, metinler, bilgi paragrafları, bir iki cümlede özetlenmiş ana fikirler, tezler, tanımlar, kuramsal bilgiler, analizler gibi geniş bir potaya oturtuyor. FERHAT OZGUR eylem ürünleriyle iletişim kurabilmenin de zihinsel bir çaba gerektirdiği görüşünden hareket eden Şenyapılı, sanat yapıtlarının iletilerinin algılanmasında sarredeceğimiz bu zihinsel çabanın nasıl olması gercktiğini ana hatlarıyla anlatıyor. Yapıtla hesaplaşmak, hislerimiz, heyecanlarımız ve kiiltürel birikimlerimizlc birlikte yapıtı anlamlandırmak ya da diğer bir dcyişle onun iletisini çözmekten başka nedir ki? Ueti, Şenyapıh'nın kitabında sıkça karşılaşılan bir kavram olarak, yapıtın izleyiciyi estetik doyuma ulaştıracağı bütün biçimiçerik ö/.elliklerıni kapsıyor vc kitabın temel sorununu olusturuyor. Bu noktada ritm, biçim, renk (Dİıtün yönleriyle), kompozisyon, zaman, çizgi, ışık gibi temel plastik kavramların ne oldukları ve işlevleri bütün öteki görsel sanatlarla ilişikli olarak bol örneklerle vc yalın bir dille açımlanıyor. Ayrıca düşünme, görmc, algılama ve yorumlama olanakları bulunan ve bir iletişim dizgcsi olarak kabul edilen sanat yapıtlarındaki iletinin dolaylı ve dolaysız (düzanlamyananlam) katmanları sorgulanıyor. Şenyapılı iletinin algılanmasında önemli olan temel kavramları bu yüzden geniş bir biçimde anlatmayı seçiyor ve dolayısıyla resim, heykel, mimari, tiyatro, sinema, bale, modern dans, grafik sanatlar, fotoğraf gibi farklı sanat dallarının gizemli ve devingen dünyasına da daliyor. Kitabının örgüsünü, metinler, bilgi paragrafları, bir iki cümlede özetlenmiş ana fikirler, tezler, tanımlar, kuramsal bilgiler, analizler gibi geniş bir potaya oturtuyor. Estetik kavramlara ilişkin bilgimiz ne denli geniş olursa olsun yine de bir yapıtın mutlak bir doğrulukla anlaşılabileceği söylenemez. Çünkü en başta sanat yapıtının kendine özgü devingenliği ve algılamaya bağımlı değişkenliği el vermez buna. Örneğin Picasso, Guernica'sı üzerine yazılana çizilene kendisi de şaşmıştır. Neden, sanat yapıtı yaratıldıktan sonra bir ölçüde yaratıcısını da aşar, izleyicilerin yorumlarıyla çeşitlenir, zenginleşir ve büyür. Şenyapılı bu olasılığı da göz önünde tutarak şaşmaz doğrular ve yargılar önermekten öte, giderek bir estetik yabancılaşmanın, körelmenin ve ucuzcu Değeninin yaygınlaştığı şu dönemlerde sanat yapıtlarında ileti çözme, algılama sorunlarına açıklayıcı örnekler ve şemalarla parmak basmayı yeğliyor. Dipnot okumada ilerigeri sayfa çcvirme sıkıntısını gidermek için de ahntıları metnin hcmen sonrasında ve koyu puntoyla vererek bir yandan mentin alışkanlıgını sağlıyor diğer yandan da kitaba bir görsel rahatlık kazandırıyor. Önder Şenyapıh'nın kitabının ilginç özelliklerinden birisi de yer ycr çok özel bilgi ve anekdotlara değinmesi. Örneğin, "1150 yılında Iskoçya Kralı David'in başparmağının tırnak gibi genişliginin bir ölçü birimi olan "inch'in kaynağını oluşturması (s. 234), Beden ve Yüz Devinimleri başlıklı bölümde (s. 67) ceket düğmesinin ıliklen mesinin, Osmanlı toplumunda kadın erkek ilişkilerinde, 'şiddetle sarıp sarmalamayı beklemek' duygusunu ifade etmesi, AKM'de bir tiyatronun Romcnce olarak oynanacağını öörenınce biletlerini iade eden gençlerin bu davranışlarının, 'ülkemizde tiyatronun sadece bir söz sanatı olarak algılanageldiğini' belgelcmesi (s. 39) gibi dipnot destekli bilgiler, kitabın rahat ve ilginç bölümlerinden sadece birkaçı. Kimi resimlerin izleyiciyi heyecanlandırması, ressamlarda da 'resim yapma' isteği uyandırması gibi, "Görsel Sanatlar ve lletişim" adlı bu yeni çalışma da okuyucuya yeni bir okuma zevki verirken, izleyiciyi sanat yapıtının yaşatılmasında etken bir öğe olarak kabul edip onu bilgilenme sürecine itiyor. "Görsel Sanatlar ve lletişim" Önder Şenyapıh'nın uzun yıllar sanat sorunları üzerine düşünenyazan bir kişilik olmanın yanında, onun sabırlı bir derlemeci ve tutKulu bir arşivci olduğunu da kanıtlıyor, sanatın kaygan dünyasına kıyıdan köşeden bulaşmış, bulaşacak olan ve bu dünyanın içinae profesyonel olarak yer alan herkes için geniş hacimli, öğretici, toparlayıcı ve anımsatıcı bir kaynak olusturuyor. • Görsel Sanatlar ve İ\etişim/Önder Şenyapılı/Sanat Yapım Yayıncılık/Ankara, Mart 19% 416 sayfa. Önder Şenyapılı ilginç bir konuya yaklaşıyor M evlana'nın (12071273) bir sözü vardır: Ne kadar bilirsen bil, söylediklerin karşındakinin anlayabildiği kadardır. Sanat kitaplanmetinleri söz konusu olunca bu sözün ayrı bir önemi var. Çiinkü son zamanlarda sanat üzcrinc öyle kitap/metinlerle karşılaşıyoruz ki, bu yayınlara üzelde sanatın doğrudan içinde olanların, genelde de okurların bir anlaşılmazlık tehlikesi içinde vaklaştıklarını söylemek herhalde yanlış olmaz. Bunda konu dan öte yazarın payı vardır elbet. Daha da açarsak, ağır cntcl, anlaşılması zor metinler yazmak için özel bir çaoa bile gösterildiği söylenebilir. Sözde bir yazı ne kadar anlaşılmaz ve zor ise o dcrccc dcrindir, yoğundur. Bu durumda okuyucu çaresizlik içinde kendisini suçlar çoğunluk. Kuşkusuz okuyucunun da kendisini suçlayabileccği durumlar da vardır. Ancak sorun burada daha çok, yazarın dilinin anlaşılmazlığından öte, metnin içeriği, içeriğin okuyucunun ilgi alanının dışında naşKa içeriklerle olan karmaşik ilişkisinden kaynaklanabilir. Her ne olursa olsun, ne yazılırsa yazılsın, çizilsin; herşey okuyucunun anlayabileceğinin ötesine geçemiyor, sonunda. Önder Şenyapılı'nın "Görsel Sanatlar ve lletişim" adlı yeni kitabı yukarıda söylenilenler bağlamında, iki yönden önem taşıyor: 1) tçerik açısından yoğun ve farklı olan tartışmalı konuların tüm kitap boyunca, anlaşılır, sempatik bir dil örgüsü içinde sunulması, 2) Görsel sanatların çok boyutlukarmaşık dünyasıyla iletişim kurabileceğimiz, estetik bilgi ve kavramların, bol örneklerle verilerek izleyicinin de anlayabilme sınırlarının genişletilmesi. Sanatın zihinsel bir eylem olduğu ve bu Özel bilgi ve anektodlar lletişim kurablmek KITAIP Imtlyaz sahlbl: Berin Nadi 0 Basan ve Yayati: Yenl Cün Haber AJansı Basın ve Yayıncılık A.ş. o Cenel Yayın Yönetmeni: Orhan Erinç i Cenel Yayın Koordinatörü: Hlkmet Çetlnkaya oYazılşlerl Müdürleri: Ibrahim Yıldız (Sorumlu) , Dlnç Tayanç o Yayın Yönetmeni: Turhan Cünay o Craf Ik Yönetmen: Oilek llkorur o Reklam: Medya C C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 3 6 7 SAYFA 3