Catalog

Başkanlığa soyunan romancı 2O'lerindc komünist partisi militanı idi. 30'larında Fidel Castro ve Küba Devrimi yanlısı oldu. Olaylar, Castro aşkını nefrete dönüştürdü. 50'sine doğru Thatcher'a vuruldu. Şimdı, çöküntü içindeki Peru'ya serbest piyasa ekonomisini getirmeyi amaçlayan bir başkan adayı. CELAL ÜSTER eçen yılın kasım ayı. Huancayo kentıne doğru yol almakl.ı ol.ın uçağın yolculan, Peru Devlel Bask.uu .ulayı Mario Vargas Llosa'nın kampanya ckibindcn olu^uyor. Merkcz Sağ koalısynnıı Iredcmo'nun (Denıokratık Cephe) .ıd.ıyı Vargas Llosa, uı,.ıgın bır küşesınde gazetecılenn sorularını yanıtlanuya calışıyor. New York Times Magazinc'e daha çok edebıyat yazıları yazan Gcrald Marzorati, seçim söylevlerını önceden hazırlayıp ha/ırlamadığını soruyor Llosa'ya: "Hayır, önceden bir konuşnıa hazırlamıyorum. Tuttuğum notlardan konuşuyorum. Ama bu konuşmalar bana çok tuhaf geliyor, içtenlikle söylüyorum acı vcriyor bana. Yani şu kullanmak zorunda kaldığım alışılmış, basmakalıp sö/cüklcr. Politika yaparkcn düşünce iletişiminde bulunmuyor insan, duygusal ve coşkusal işaretler üretiyor durnıadan..." Devlet Bajkanı Jaruzelski'yle "Avrupa'ya geri dünüş" loplantıları yaparken Latin Amerika edebiyatının önde gelen yazarlarından Mario Vargas Llosa, seçimlerin ikinci turuna katılıp katılmayacağına karar verecek. Mario Vargas Llosa, 54 yıl önce I'eru'nun güneyınde, Misti Yanardağı'nın gölgesınin vurdugıı eski bır sömürge kentinde, Arequipa'da dünyaya geldı. Doğdugunda, babası ortalıkta yoktu. Bir süre önce annesiyle babası ayrılmıslardı. Annesi, Bolivya'nın Cochabamba kentinde oturan ailesinin yanına ta^ınınca Vargas Llosa da çocukluğunu o sıralar hic sezenıeyeceği bir "sürgün"de geçirdi. Ama Denizcı Sınbad'ların, Tom Sawyer'ların, Huckleberry l'inn'lerın serüvenlerini okuınakla getecek, bira/ da tatlı bir siirgiindü bu. Annesiyle babası I946'da yeniden bir araya gelip Peru'nun ba^kenti Lima'nın orta sınıf banliyösü Magdalcna del Mar'a yerleştiklerinde Vargas Llosa 10 yaşındaydı. Kısa bir süre askeri okulda okuyan Llosa'nın bu ilk anıları, yıllaı sonra Kent ve Köpekler, Yüzbaşı ve Kadıniar Taburıı gibı roıııanlarının sayfalarına düsecek, komünist partisi milııanlıgıyla ba^layıp Casıroculuktan geı,jrek, Thatcher hayranlığına varan siyasal yaşamının eğrısı ıçinde asketlere duydugu netret hiv degışmeyecektı. On dokuzunda, o sıralar otuzuna yaklasan tcyzcsi Julia'ya vuruldu. Ailesi, özellıklc de babası bu ilişkıye şıddetle kar>ı tıktı. Babası, iji onları polise ihbaı etnıeye kadar vardırdı. Kacıp evlendiler ve Paris'e gittiler. Birkav yıl süren bu ilişkinin ızdüşümleri sjındi Llosa'nın Kahramanın Zamanı ve Julia Teyze ile Senaryo Yazarı adlı romanlarında. Babası sağ olsaydı nc düşünürdü bilemeyız, ama Vargas Llosa yıllar sonra ıkıncı evliliğini yaparken yine aile dısına çıkmayacak, kardes çocuğü Patricia ilc evlenecekti. Şimdi üç çocukları var ve Patricia kocasının politikaya atılmasına kesınlıkle karşı. "Kocamzın başkanlığa adaylığını koyma kararında size de oy hakkı tanındı mı" sorusunu hafifço gulümscyerek yanıtlıvor: "Evet, tanındı. Ama ben kaybettim..." Peru'nun bu kargaşa ortamında aılece korumalarl.ı çevrılı bır yaşanı sürüyorlar. Ama Patrıcıa'nın koıasıyla ılgılı bır başka kaygısı daha var: "Son iki yıldır hicbir sey yazmadı. Ama önemli olan kitap yazıp yazmaması değil bence. Mario'nun alışmıs olduğu bir yajama biçimi var. Kalabalıktan uzak yasamak, bir yere canının istediği zaman gitmck, Lima sokaklarınua dilediğincc gczinmck. Alısmış olduğu gibi, bir yazar gibi yaşamak. Artık öyle yaşaması olanaksız..." Mario Vargas Llosa 1950'lerde Lima'daki San Marcos Üniversitesi'ne yazıldıktan kısa bir süre sonra Cahuide'nin etkin üyeleri arasında buldu kendinı. Adını bir zamanlar lspanyoilara karşı savasmıs bir İnka kahramanından alan Cahuide, o günlerde yasadısına itilcn Peru Komünist Partisi'nin küçük bir yeraltı uzantısıydı. Vargas Llosa'nın, yurdunun yürek yakan toplumsal sorunlarıyla yenı yenı yüz yü/e geldiği günlerdi: "Bir yıl kadar militanlık yaptım. Gerçi sayımız çok azdı, ama aşırı dogmacı ve Stalinciydik. Saatler boyu tartışırdık. Ne var ki bir yandan da dckadan edcbiyatın tutkunuydum. Gide, Joyce, özellikle de Faulkner'ı çok seviyordum. Bu yüzden sonunda yoldaslarımın gözündcn düstüm..." 1957'de üniversitcyi bitirmesinden biı yıl sonr.ı ilk öykü kitabı, Şefler yayımlandıgında 12 vasındaydı Vargas Llosa. Hem yazıyor hem dc Lima'da çıkan bazı küçük ea/etelerde çalı>ıyordu. San Marcos Unıversitesi'nde okuduğu yılları, General Manuel Odria diktatörlüğünün egemen olduğu o karanlık dönemi sonradan Katedralde Konuşma adlı romanında dile getirecekti. Üniversiteyi bitirmişti, ama aklı uçup uçup Avrupalara Yazarlıktan cumhurbaşkanı adayhğına Mario Vargas Llosa r G Peru devlet başkanlığı seçimleri geçenlerde yapıldı. Vargas I.Iosa oyların yakla^ık yüzde 35'ini toplarkcn, Japon asıllı bağımsız aday Alberto Fujimori de oyların yaklaşık yüzde 30'unu alınca kesin bir sonuv elde edilemedi. Bir süredir tanı bir ekonomik, siyasal ve toplumsal kargasa içinde yasayan Peru, önümüzdeki haziran başında yapılacak ikinci tur oylamada başkanını bulmaya çalışacak. Şimdı, Çekoslovakya'nın yazar Devlet Başkanı Vaclav Havel, Macanst.ın Devlet Baskanı Matyas Sıuros ve Polonya Ekonomik çöküntuden en çok etkilenen, yoksul Peru koylulerı. Llosa başkan olursa, serbest piyasa ekonomisl onlara ne getirecelf eidiyordu durnıadan. Çok geçmeden bir burs buldu, edebiyat doktorası yapmak üzere Madrid Üniversitesi'ne attı kapağı. İki yıl sonra da doktorayı yarıda bırakıp Paris'e yerle>ti. Bir yandan Fransı/ Radyo ve Televı/yonu'na çalışırken bir yandan da ilk romanına, Kahramanın Zamam'na başladı. Bu arada ilginç bir scy oldu. Daha önce Gabriel Garcia Marquez ve Julio Cortazar'ın başına gelen, Llosa'nın da basına geldi. Avrupa'dayken, anayurdunun daha çok bilincine varmaya bajladığını duyumsadı. Ama yalnızca Peru değildi arıık anayurdu. Daha büyük bir jeydi, bir dü^ünceydi, Latin Amerika'ydı. Bu yeni kestedilen kimlik, yazarın yazdıklarına da yansıyacaklı ister istemez. Lima'nın kıytırık gazeteleriyle kenar mahallelerinin bol argolu dilini, biçimscl bir dile yeğ tutmaya yönelecekti. Ama bu değisim yalnızca dille sınırlı kalmayacak, Llosa Küba Devrimi'nin atesli yandajları arasına katılacaktı: "Benim kuşağınıdan birçok Latin Amerikalı için olduğu gibi benim için dc Küba nicedir bcklenen 'insancıl sosyalizm'di. Birden büyüsüne kapıldım. Bir düsünceydi bu. Yok yok, bir duygu, delicesine bir sevdaydı..." Otuzlarında bir Latin Amerikalı aydın için karşı konulCUMHURİYET KİTAP SAYI 11 Çocukluğu annesiyle Bolıvya'da geçtı Babasını 10 yaşında tanıdı. S A Y F A