Catalog

bilgilerini altüst ediyor Fdkat yukan Mezopotamya'dakı bu yerleşık ınsanlar nasıl beslenıyorlardı9 Profesyonel çıftçı olmadıkları en azmdan kesın mtekım kultur bıtkılerının 121 dahı bulunarnadı Yulaf ezmesmı pışırmek de zaten mumkım degıldı çunku seramıkton tencere ancak I O 7 000 yülarında gelıştırüdı Gobeklı Tepe'nın mımdrı ustaları on celıkle av hayvanlarınırı etı ıle besleruyorlaıdı Bu ınsanlar otlaklarda mızrak ve ok üe ava çıkıyorlardı "Kahntüarda çokbuyuk sayılarda ccylan kemıklen bulduk' dıyor Klaus Schmıdt Yanı ılk evlerı çıftçüer degıl, açlıklarını sılahla dmdıren son derece uzmanlaşmış ınsdnlaı yapmıştı Bu bereketlı toprak laıda yerleşıklıgın kaynaklannı araştıran başka kazı ekıplerı de benzeı sonuçlara vanyor Karşımıza ana av olarak çıkan hay van ıse hep ceylan oiuyor 10 000 yıl on ce, Abu Hureıra'da hayvansal proteın ıhtıyacı "ceylanların abartılı sayılarda oldurulmesıyle kaışılanıyordu" ıddıasında bulunuyoı ıngüız arkeolog Anthony Legge Jerıcho'da da yıgınla ceylan kemıklen bulunmuştu Bunlara yakın kanıtlan Cambrıdge Unıversıtesı nden Ian Hodder'da sergıledı Kendısı I O 7200 yılında, 0 zarnanlar ınsanların yerleşmış oldugu bolgenın batı sınırında kurulu Çatal Höyük'te kazıyoı ve bu yerleşımde 10 000 ınsanın yaşadı gını soyluyor Hodder'ın 100 kışılık ve buyuk palasal kayndklard sahıp kazı ekıbının başarıları Ingılteıe'de "yuzyılın kazısı" olarak kutlanıyor Çıkartılan şeyleı m arasında cı lalanmış volkan camından yapılma ayna lar, kuçuk kaşıklar, makyaj malzemesı ıle dolu mıdye kdbukları bılezıkler, demır VP kurşun bılyalı kolyeler bulunuyor Göçebeliğin sonu Insan uygarlıgmııı geç Taş Devrı'nde gelışme kronolojısı MO 32 Neandertal ınsanmın yoko luşu, Homo sapıens'm yaygınlaşması 31 Fıldışıkesmelen 28 Incı, zıncır gıbı sus eşyalannın kullanımı ve tıcarı yaygınlaşması 27 26 Cro magnon ınsa nı ıskeletı, mezar suslerıyle bırlıkte 25 Ilk muzık aletı, domuz kemıgındpn yapılmış flut 24 21 20 19 Magaıa ressamlıgının doruk noktası (18 10 bm yılarası) Resımde Chauvet magarala rından gergedan çızımı Çatalhöyük'te kutial ökiiz evl (Bilglsayar benzetim) rı tırmanarak, tavandakı bır açıklıktan basık ve rahatsız evlerıne gırıyorlarmış Ortalama 25 metrekare olan her evın bu ocagı varmış Ayrıca resımlerle suslenmıs duvarlara kerpıçten yapılma sıgır kafaJarı asüıymış Odalarda ükçag ınsanın uyudugu ılkel dıvanlar da mevcut Kadınlat çocuklanyla beıabeı buyuk bu yatakta, erkek ıse kenarda daha kuçuk bır yatakta uyuyordu Yatakların hemen altında ıse ınsan ke mıklerı bulundu "Yataklar aynı zamanda mezar gorevı de goruyordu" sonucuna vanyor Hoddeı Ancak bu mezara konmadan once uzun bır toren yapüırdı Bu pueblolarda olenler vucutlann çurumesı ve akbabalar tarafından yenmesı ıçm once açık bır ala na bırakılırdı Daha sonra kalan kemıkler degışık renklere toprak sarısı, vermıyon, malaiat azurıt boyanaıak yatakların altı na gomulurdu Kafatasına ıse ozel bır ılgı gosterüı yordu Olenın yakınları kafayı govdeden ayırdıktan sonra uzerını balçıkla kaplayaıak kaybettıklerı kışınm yuzunu modellemeye çalışırlardı Goz çukuruna da mıdye kabugu veya degerlı bır taş konurdu Butun bu ntueller dmsel ıkonografı'de tekrar karşımıza çıkıyor Duvar resımlerıne hakım olan tema "olum ve yok oluş" (Hodder) Akbabalar pençelerınde ınsan kafalarıyla kandtlanmış uçuyorlar Fakat ınsanlar bu kuflu kışlalarda na v sıl yaşdyabılıyorlardı Çatalhoyuk'un ışıksız kerpıç evlerıne gırmek "yeraltı dunyasına bır dalışa benzıyor" dıyor Hodder Rahatsız oldugu başka konular da var Bu şohırde ne bır kuyu ne de bır reıs evı bulunamadı "Bır başkanlan, ozel fonksıyonlan olan elıtlen yoktu dıye tdhmın ediyor Ingılız uzman Çatalhöyük bilgisayarda Kaılsıuhe'dekı tasaıım yuksek oku lunda yapılan bılgısayar sımulasyonları gelışmenm bu neolıtık metropolunu gor sel olarak yenıden canlandırdı Sokakları olmayan Çatalhoyuk'un pvlerı kutu gıbı yanyana dızılmış Insanlar ıse merdıvenle Yoksa et depoları mı? Lıdersız bır şeküde, karanlık katakomplardan oluşan bu labırente sıkıştırılmış 10 000 ınsan kazıcı Schmıdt boyle anarşık ortamlara manamıyor Bu yuzden yukarı Mezopotamya'dakı bu koylenn aslında hıç evamaçlı yapılma Çatalhöyük te tannça dıgını, ıçlerınde yıgınla etın saklandıgı depolar oldugunu tahmm ediyor Bu teon arkeolojık ger18 Ok ve yaygııı buçekleıe dayanıyor I O 10 7 lunuşu bınyıllar arasında kurulmuş, 17 şımdıyse toprak altından çıka16 rılan ılkel koylenn ınsanldn İS Sıbıryada mamut kemıklerınden bıçımsel toptan ceyldrı kdtlidrnldrı yaaletleı, mızrak atıcı pardı Koyun, at ve sıgır gıbı 14 Kopekleruı egıtüerek av ıçm kullanımı daha kolay yakalanan hayvan13 Fılıstın ve Surıye'de oren yerlerı lar buzul çagının sonlarmda o 12 Cılalı taşlarm bulunuşu yaban bugdayın kulkadar azalmıştı kı artık besın lanılışı, atmaca ve havanın kullanımı kaynagı olmaktan çıkmışlardı 11 Bundan dolayı Anddo10 lu'nun taşdevrı avcıları, bıtmek 9 Gobeklı Tepe megatukenmek bılmeyen ceylan su lıt tapmagı rulerının ustune çullandılar 8 Jerıcho'da kule Kışları Suudı Arabıstan'da otlu yapımı tarıma başlangıç yor bahar gelınce ıse Toros 7 Seramık kaplan mutdaglarına çeküıyorlardı fakta devrım yapıyor, koyun ve keçı evcüleşıyor Bu çevık hayvanları yakalamak ıçın neolıtık avcüar Buyuk koy kulturunun sonu bu" hıleye başvururlardı Çol de, uzunlukları kılometreler çıkarılan yapıların mımarısı fazlasıyla bulan ve ucu bır dgık açılan V şeklmde abartılı Buna ek olarak tepenın uzagında duvarlar orup surulerı buralarda kıstırıryakınmda bu: su kaynagı bulunmuyor lardı Ancak bu av şeklı çok ıyı bır organıOyleyse ılk yerleşık msanlar devasa zasyon gerektırıyordu Yuzlerce hatta bınet kumelerının etrafmda mı obeklenırleı lerce ınsan duvar tuzakların yapımı ve ya dı ? Schmıdt "Herhalde kenarldrda gıdd kalanan hayvanların mızrak ve oklarla ol depoları bulunur ortada ıse tapmaklar durulmesı ıçm hazır bulunmak zorundayyukselırdı" Bu yaklaşım araştırmacılar dı Baharda ceylan surulerı guneyden doarasmda gıderek daha fazla takıpçı bulununce herhalde her seferırıde kanlı bır yor Varsayıma gore, ancak ıyıce doldukatlıam yaşanıyordu Bundan sonra da ele rulmuş bır bıftek deposu Homo sapıens'ın geçen et daglannın ışlenmesı gerekıyor bır yere yerleşmesınc ve sonra aynı za du manda hobı nıyetıne tarım ve hayvancılıkla ugraşmaya başlamasma olanak ver Ilkel avcılar bu ış ıçın uç teknıktpn mış yardrlanırlardı Kurutmak, kızartmak ve tuzlamak Pekı bu tuzlanmış ceyldn Gorunen 0 kı, bu ışte de Gobeklı surulerıyle ne yapüacaktı9 Besın ıçın her Tepe'nın super taşoymacılaıı onculuk ettarafta rakıpler vahşı hayvanlar, duşman mışler Genış çaplı bır çalışma sonucunda klanlar pusudaydı Norveç'lı molekuler bıyolog Manfred Schmıdt'e gore besını korumak ıçın Heun belkı de en onemlı kultur bıtkısı o zdrndnın ınsdnları penceresız kare odaolan ve yuzlerce genetık varyasyonu bu ları oları, ışık almaz ve serın, ıçmde etın lunan bugdayın atasının ılk olarak nerede kızartüabüecegı bır ateş yerı olan taştan yetıştıgını gen kaışılaştırmaları ıle tespıt depolar ınşa ettıler ettı Arkeolog Schmıdt'ın taş hazıneler çıkarttıgı ayru tepenın etegınde1 En azından Gobeklı Tepe'nın hıçbır zaman taş devrı meskenı olarak kullanıl Omar Ozenir madıgı artık kesın Şımdıye kddar açıga Kaynak Spıegel, 26/1998 591/19