Catalog

Öğrenci hakları ve öğretmenin önemi Akademik terfi sorunu çözebilecek bir yol önerisi... Zekai Şen* Başarılı karnelere ödül bilgisayarlar Oğuz Kutlu (*) ıger tum ülkelerde oldugu gıbi ulkemızde de gunurnuzun yukselen degeri bilgisayarlar artüc yaşaıınmızırı vazgeçümez ögeleri durumuna geldi. Bankalarda, mağazalarda, marketlerde, eglence merkezlerinde, hastanelerde, otellerde kısaca hemen hemen her yerde bilgisayarlar karşımıza çıkıyor. Annebabalar eger bir okulda bilgisayar yoksa orada bazı sorunlarm yaşandıgını duşunuyorlar. Okullarımızda da bılgisayaılar her ne kadar şimdilik çok buyuk yonetım ışlerinde kullanılıyorsa da çok yakın bir gelecekte ulkemızde de bügısayarların daha çok ögretımde etküı ve verımlı bir şekılde kullanılabüecegı tahmın edüıyor. Çunku artık teknoloji diger alanlarda sagladıgı olanaklan (örnegin; tarıma biçerdoverlerin katkısı gibi...) egitimde de gerçekleştirmenın yollarını arıyor (1). Ancak egıtımın bir yandan davranışa yoneük olması, diger yandan toplumun yenılıklere hazır olmaması, bilımsellık dışı davranışlara yönelme ve çıkar çatışmalan gibi faktorler yeniliklerı geciktirrnekte hatta bazen yenı teknolojılerin yarar yerine zarar getırmesıne bıle neden olabılmektedır B ilgi her zaman bilimin öncüsü ola rak toplumlajda onemli olmuştur. Bilgı ham malzemesını örgün bir şekılde yapılaştırabilen topluluklar üerleme kaydetmış ve refah sevıyeleri artmıştır. Ancak her hammaddenın bir işleyicisı oldugu yibı aile, okul ve toplum içindeki yaşaları alırıarı teınel bilginin örgünleştirılebilmesi için insan gücüne ihtiyaç vardır. Işte bu gücün kaynagı akü ve onunla ilgüi zihin, mantık, hafiza, düşünce ve benzerı insanın yapısında bulunan kuvvetlerdir. Bilgı hafızada toplanır ancak onu ışlemek ıçin rnutlaka diger akıl ışlevlerine gerek vardır. Akıl yürutmek, zihin yormak, mantıga vurrnak ve bunların yardımı ile düşünerek yoruııüama yapmak sureti üe yenı bilgiler üretme mekanizmasının ışlemesı gerekır kı öncü olan bılım onun çıkarımı olan bılım haline dönüşebilsın. Boylece bilimin uygularnaya donmesi ile teknoloji ve teknık konular gelişebilir. Egıtiın yolu ile alınan bügileri bilim haline gelmesini beklemek üniversitelerın gorcvleri arasmdadır. Zira üniversıtenın aslı gorcvleri arasında herşeyden once öğreterek egıtmek ve sonıında da gereklı eleştırı, duşunce ve yorumlama yeteneklerini gelıştırerek, o egitımden geçmış kişileri topluma degişik ölçek ve guçte bilgi uretıcisı ve bunlan örgünleştirebüen bireyler haline getirmektir. Bu sürecın saglıklı ışlemesi içın maddı ve manevi birtakam gereçlere ihtiyaç vardır. Maddi olanlar gereklı fakat yeterlı degil, yukarıda sıralanan akıl ışlevlerı gibi manevi olanlannın ise gerekliligi yanmda yeterliligi de ol rnalıdır. Işte bu yeterlüigmi temın edılmesinde asıl görev ögrencinin ıyı yetiştırılmesıdir. Bunun da kökenmde kaynak kıtap, bügısayar ımkânları gibi az olsa da yeterlı olabilecek gereçler vardır ama öğretenın kalıte ve vasıflarının bilgi ve bilim sureçlerindekı rolu herşeyden daha onemli dir. işte bu nedenle de her türlü maddı gereçlerle donatılmış kurumlarda bile bilgı üretimi için ogretıcinın konuları hakkı üe, hakkı olan ögrencilere aktarabümesidir. Araçlar eskı olabilır ama bir ulkenin unıversitelerindekı bilginin sadece saygın dergilerde ve en son basılan kitaplarla geliştirümesi mümkün olamaz. Bunun dınamosu "ögretecegım ve yetıştırecegım" görevi üe ortaya çıkan veya egitim kadrolarında bulunan kişilerm, ögrenmek isteyenlerin haklarını kendi hakkından önce gozetmesidir. Ögretme ve öğrenme işlemlerı karşüıkh olarak kutsal görevler olduguna göre burada asıl olan gencın dimağını mekanık, ezbercı ve nakılci bilgı üe doldurmak degıl belkı de bu tur depo lamalara ihtiyaç bırakmayacak şeküde bügi uretimi üe techiz etmektir. Ancak ogretici once kendi haklarını alayım ve terıfi edeyim diye bir hedef tutturuısa ögrencinin en dogal hakkı olan ögrenme yetenegını zedeleyebüır, Ogrencilerın üniversite yönetiminde birkaç kışı üe temsü edilmeleri belkı yönetimın • işlerligi bakımından faydalı olabilır ama ögrenme hakkı teker teker her ogrenciyi ügüendirir. Yönetımle ügılı haklar bilgı ve büımin ışıldadıgı dogrultuda olmayabilir. Ogrencüer alıcı, ögretenler üe satıcı olarak düşünulurse ve bu ortamm hür ve serbest seçeneklere baglüıgı varsa o taktirde satamayan ogreteni kım tutar. Ögretenin devlet tarafından emekli oluncaya kadar işinin garanti edilmiş olması durumunda, ögrencinin ögrenme hakkı yerine, ögretenin eleştırüme kaygısı ve işten atılma düşuncesı de olmazsa ögrenciye yıllık belki de asırlık bilgilerin üretgenligi olmayacak biçimde aktarümasından ne devlet ne de ögreten gocunur; olanlar ise ögrenmek isteyenlerin ögrenme hurriyetlerine olur. Bir ülkede sadece üniversiteye kayıt olabüme hakkının bulunması yetmez Kırlenmemış beyınlerle o kurumlara girerılerin saglüdı, guncel, uretici bügilerin almasını da temin edecek ortamın oluşturulması gereklidir. Muşteri olan ögrencinin ıstemedıgı satıcıdan çürük mal almaya zorlanmaması gercküdir. Boylece ögrencı de kendısıne ögretıcıler tarafından verümeyen ogrenme haklarını alabılmelidır. CBT ekinin bırçok nushasında bu sutunlarda terfi edemeyen kişüerin so runları her zaman dile getirüdi Ancak bilgi ogrenerek aklını ve ruhunu terfi ettırmek ısteyenler hakkında yazüara yer verilmedi. Belkı de hakkı üe ogrencüerin yetıştırümesıne agırlık verüecek olursa akademık etüdrı gelişmesi üe beraber terfi sorunlan da azalabüır. Asıl hedef ögrenenin yanı ögrencinin ögrenme hakkını vermek olsa, ne ögretenin terfi sorunu ne de ögrenenin dogal hakkı zayi olurdu. Ögreten ögrenenin hakkı ben de kalmasın diye kendisi ni gerekli guncel ve üretgen bılgılerle donatsa egıtım ve akademik sureç daha sagbklı ışlerlık kazanacaktır. *Prof. Dr. ITU Uçak ve Uzay Bıiımlerı Fakültesı, Maslak 80626 emaü: [email protected]. edu.tr D de en kolay ve en ucuz boyutudur (3). Asıl onemli olan bu bügısayarlan işlevsel hale getırecek kalıtelı yazüımlann (coursevvaree) saglanmasıdır Oysa ulkemızde kalıtelı yazüım paketlermın geliştirümesi ve uretimi çalışmalarının henuz yeni yenı başladıgı gorülnıektedir. Ancak, yurtdışmda hazırlanmış olan ve özellıkle "yabancı dil ogretımı" üe "karşüıkh satranç oynama" benzerı stratejı programları çocuklarımızın yaz tatüleri boyunca eglenerek yabancı dıl ogrenrrıelerini vey.ı duşunme becerüerim geliştiı rnelerını saglayabüir. Dıger taraftan ögrenci merkezli ögreumı temel alan, ögrencinin ögretımde aktif hale getırümesinın, etküeşıme gırmesinin geregıni onemle vurgulayan modern egıtım anlayışı için de bügısayar vazgeçimez bir araç olma ozelliginı hem korumakta hem de bu konudakı önemini gittikçe artırmaktadır. Ayrıca bilgısayarlarla ögrenen birey kendi ögrenme hızında üerlemekte ve istedıgi konuları seçme şansına sahıp olabümekle, kısd surede gerüDüdirim alabilmekte, kullanüan degışik ses ve goruntü efektleriyle daha etkili, kabcı, verımli ve ilgi çckıci ögrenmeyı gerçekleştırebilmektedır Ancak unutulmamalıdır kı teknolojilerın çeşıtlı alanlarda kullarıımırıda oldugu gıbı (or.; yenı teknolojüerin neden oldugu çevre kirliligı vb), ozellüde bilgisayarların egitimde kullanümasının iyi veya kötü sonuçlar vermesi de temelde insan faktörüne baglıdır (4). O halde annebabaların çocuklarına alacakları bügısayarların getırebüecegi yarar ve zararlan analiz ettikten sonra kararlannı vermeleri, bügisayarları alına duıumunda ise; en azından çocuklannın eğlenerek kendüerini geliştirebüecekleri yazüımları temın etmeleri, eger mumkünse Internet olanaklarını çocuklarına sunmaları; hem kendileri hem de çocukları içın, daha da onernlısi yaratıcı, eleştirel duşunebüen, yenılüderden korkmayan, bügiye ulaşmak için gerektıgınde tüm dünya ile üetışım kurabüen yeni bir nesil için gereklidir. (*) Çukurova Üniv. Egitim Fak.Bügısayaı ve Ögretım Teknolojüeri Böl Ogr. Gör. (1) Reigelulh, C.M. (1983). Instructıonal Desıgn Theory and Models, I,awrence Erlbdunı Assocules, Publıshers, Hülsdale, N], 6, (2) (1991). Turkıye'de Bügisayar Desteklı Egıtım M E B M.ıtergem Yayınları. Ankiira, 1718. (3) Thompson, N, (1991). "Computers curriculum and the learnıng environment", Compulers and Education, 16, 1, 15. (4) Bork, A. (1981). Leaming Wıth Cnmpulers, Digital Press, Bedfoıd, 3 10 Dıger taraftan ogrencüer artü< getırdiklerı başarılı karnelerinin karşılıgında odul olarak annebabalarından genellıkle "bısıklet" yerine "bügisayar" almalarını bekliyorlar. Bu beklenti aslında arzu edüen bir gelişme olarak görülebüirse de, bu konuda çok fazla iyimser olunmamalıdır. Annebabaların, tıpkı MUli Egitim Bakanlıgı'nm yaşadıgı 1985 yılmda "bügısayarlı egitıme geçmek amacıyla" ilk aşamada satın alıp sonra kullanamadıgı 5740 bügisayarın (2) yarattıgı hayal kırıklığını yaşamamalan içın, bu konuda bilinçli olmaları gerekmektedir. Çünku "bügısayar alımı"; egitimde bilgisayarlardan faydalanmarun sadece bir ve belki Kaynakça: 591/1S