Catalog

lalı yöntemler gelıştırmıştı Keşfının guvenılırhgını olçmek ıçın yuruttugu geçmışe yonelık çalışma dıgerlerının yaptıgından farklı degıldı Gerçekte en onemlı problern tıbbı çevrelerm beyın bypass'ını bılım sel ıncelemeye tabı tutma geregı duy madan benımseme sı oldu ABD de yenı bır ıldç. pıyasaya çıkmadan once Amerıkan Gı da ve Ilaç Daıresı (rDA) tarafından uç aşamadan geçırılır Bırıncı aşamada ılaç gonullulere degışık dozlarda venlerek toksık olup olmadıgı ve emılım hızı ol çulur Guvenılır bır doz tesbıt edıldıgı zaman ıkıncı aşamada ılaç hpdpf hasta grubuna verüerek ne kadar etkılı oldugu degerlendıı ılır Ikınrı aşamddan olumlu bır sonuç çıkaıtünsa uçuncu aşamada ılaç rastlantısal olarak seçılen daha genış bır kıtleye uygulanır Uçun cu aşamayı da bdşdnyld geçen ılaç FDA dan onay alalnlır FDA, yenı cerrahı cıhazlar konusunda da oldukça tıtız bır polıtıka gut mesıne karşm cerrahı teknıkler açısın dan herhangı bır denetleme mekanız ması gelıştırmemıştır Bu durumda hatdlı cerrdhı mudahalelerde dogal frenler devreye gırer Oncelıkle cerrah yanlış oldugunu anla dıgı bır teknıgı uygulamak ıstemez Ay rıca genel sağhk gıderlerındekı artış kaygı verıcı boyutlara ulaşınca resmı kurumlar mudahdle eder Ancak butun bunlara karşın bugun cerrahı mudahalelerde yenı teknıkler bılımsel testlerden geçmeden uygulanıyor Dıger taraftan cerrahlar bu yolla para kazanıyor cerrahı cıhaz satıcıları yolunu buluyor ve hastalar da durumlarından şıkayet etrnıyor Bu durumda yenı teknıgın derınlemesıne ıncelenmesını kımse ıstemıyor Aynca hastalar ko bay olarak kullanılmak da ıstemıyorlar Doktora başvuran hastanın tek bır ıstegı vardır o dd tedavı olmdk Hasta kesınlıkle bır çalışmadd kontrol grubuna dalııl olmayı ıstemez Bu durumdd kendısıne yanlış bır cerrahı mudahdlenın nelere mal olacagı anlatılmalıdır Yenı cerrahı teknıklere hızlı bır denetım mekanızması uygulanıncaya kadar hastalar random (rastlantısal) testlere razı olmak zorunda Reyhan Oksay Discover Dergisi'ndeki yazıya eleştiri Prof. Dr. Cengiz Kuday Dıscover Dergısı'nde yayımlanan yazıda, hocamız Dr Gazı Ya sargıl'ın norosırurji tarıhıne kazandırdığı kafa dısı damarlar ıle ka fa ıçı damarlann bırlestırılmesı (ekstrakranyal ıntrakranyal (ECIC bypass) teknığme elestırı yapılırken hatalara dusulmekte ve okur yanlış yorumlara yoneltılmektedır Tıp tanhının Hıpokrat ıle basladığı kabuledılır Hıpokratı'n "As kın perı ta nosımata dıo, ofelın ı mı vlaptın" sozu, hastalıklar karsısında ıkı yol ıle mudahale etmenın mumkun oldugunu vurgular Yardım etmek ya da en azından zarar vermemek Tum hekımlenn tıbbıyeden mezun olduklarmda şeref sozu verdıklen Hıpokrat yemınınde de ana hedef budur Hastaya karsı durust olmak, has taya hastalığı hakkında gereklı bılgıyı vermek ve yapılacak muda halelerden bahsetmek, tıbbı ahlak ve etık yonunden tum hekımlenn ana prensıbı olmalıdır Son yuzyıl ıçerısınde ortaya konulan olağanustu gelışmelerle artık basarımız veya başarısızlığımız tek basına bıreysel tasınabı lecek boyutları asmaktadır Norosırurp alanındakı gelışmeler de teknobjiye paralel olarak ılerlemekte ve ılk norosırurıı mudahale lerı dahı bugun ılerleyen teknobjiler kullanılarak yapılmaktadır Teknolojinın ılerlemesı ve bunun norosıruqıde hastalar ıçın kullanılmasının nasıl olduğuna bır ornek verecek olursak, gunumuzde beyın cerrahısı amelıyatlarmın vazgeçılmez araa olan mıkroskop ılk olarak basıt halı ıle 1S90'da ıkı Alman gozlukçu, Zachanas ve Hans tarafından ımal edıldı Ancak bu keşfın cerrahı alanda kullanılması ıse ılk olarak 1921 'de norosırurıı amelıyatlarında kullanılması ıse 350 yıl geçtıkten sonra 1957'de Theodore Kurze ta rafından gerçeklestırıldı ECIC bypass amelıyatlarımn baslama sından once felçlı hastalar ıçın yapılabılecek cerrahı gırısımler, 19S8'de Donaghy'ın kurduğu laboratuvarda hayvanlarda damar ıçındekı tıkanıklığın açılması (embolektomı) ıl» basladı Aynı yıllarda jacobson ve Suarez'de hayvanlarda damarları bırbırlerı ne dıkerek (anastomoz) kan akımının devamlılığını sağladılar C Yasargil ıse felç olan ınsanlarda kan akımını tamır edebılecek bır teknığı, "ECIC bypass amelıyatlarını" (supeıiısyal temporal arter ıle orta serebral arter arasında) Donaghy'ın laboratuvarında edındığı tecrubeler ıle ılk olarak 1967'de ınsanda gerçekleştırerek, mıkroskopık norovaskuler cerrahıye ılk yolu açmıs oldu Bugun tıpta olan ılerlemelerın eksıklıkler ıle dolu oldugunu vur gulamak ıstıyorsak bunu mortalıte morbıdıte oranları ıle veya es kı teknıklerı yanlış yorumlayarak orneklersek o zaman basarıdan habersız olmusuz demektır Dıscover'dakı yazıda, £C/C bypass amelıyatlarımn hastalara fayda sağlamadığını bu hastalara antıkoagulan tedavısı (aspınn) verılse dahı sıfa alınabıleceğı ve bu amelıyatların 1967'de Yasar gıl tarafından hastalarını gereksız yere rıske atarak yapıldığı ve bugun artık bu teknıgın kullanılmadığı ılerı suruluyor Yaşargıl'ın uyguladığı ECIC bypass teknığı kesınlıkle tartısmasız olarak norosırurji platformunda kabul edılmıstır ve bugun ha len kullanım endıkasyonu olduğu olgular vardır Ilk cerrahı teknık ler gelıstırıldığı zaman tabıdır kı kabul eden ve etmeyen gorusler ortaya atılabılır Mesela norosıruqı alanında hıpofız tumorlenne 1910'da Cushing'ın gelıştırdığı beyıne gınlmeden burun delıklennden geçılerek (transsfenoıdal) cerrahı gırışım goruşu, beyınden geçerek (transkranyal) tumoru bosaltan cerrahlarca eleştırılmıstır Bugun her ıkı yontemın de kullanılmasına karsın gorus aynlığının doğduğu nokta, bu teknıklenn hangı hastalara kullanılacağıdır Yıne 197O'lı yıllarda kafa travmaları sonrasında beyın odemı gelısen olgularda dekompresyon cerrahısı yapılırken bır donem terk edılen bu yontem bugun yıne uygun olgularda uygulanmaktadır Cerrahı teknıklenn yorumlanması ancak amelıyathanede has tanın sorumluluğunu uzerıne alan kısılerce yapılmalıdır Cerrahı tedavı sonuçlarını ılaç ve tedavı sonuçları ıle karsılastırmak mum kundur Hatta ılaç tedavısının sonuçlarının cerrahıye ustun olduğu durumlar dahı olabılır Ancak hıçbır zaman ılaç tedavısının cerrahı teknığı yargıbmaya hakkı olamaz Hastalar ıçın seçılecek tedavı seklı hekımın kontrolundedır ve herhangı bır menfaat yonunde olamaz Her ıkı tedavı seklı de varsayımlaıın deneyler ıle kanıtlanması sonrasında uygulama alanına geçmektedır Tedavı yontemlerının gelısmesı ıle eskı yöntemler terk edılebılır veya değıstmlebılır Bılınmesı gereken sudur kı, ıler leme kaydetmek karalayarak değıl, ders alarak olmalıdır Bugun de norosırurıı platformundakı ılerlemeler eskıden uygulanan yon temlere saygı duyularak yapılmaktadır Hastaların zaranna olduğu bılınen hıçbır cerrahı alet, cerrahı uygulama ve ılaç, tıbbı alanda kabul goremez Buna ne FDA (Food and Drug Admınıstratıon) gıbı kurumlar ne de bıreysel olarak hekımler ızın vermezler Bu açılardan bakıldığında, Dıscover'ın yazısı eksık ve yanlış değerlendırmeler ıçermektedır ve okuru yanlış bılgılendırmektedır ın dogrulugunu kanıtlamak ç bır ıştıı Ancak en buyuk lecekte meydana çıkması Dir rıskı ortadan kaldırmak îpılan operasyonlan deger 3 ortaya çıkıyor Kalça kıngı ı estetık amelıydtldr gıbı iddhdleler kendını hemen ıcak ılende olabılecek bır ju gıdermek ıçın yapılan hastalarda gozle gorulur bır glamadıgından gerek hasta rrah dmelıydtın bdşdrüı geJıgını dnlarndz Bdzı kanser yavaş Jerleyen hdstdlıklarda m sonuçları hakkında, bılgı Jları alabılır Dolayısıyla rısk îlıyatlardan yana olanlar ça genış bır hasta populasyonu ırdurmelı ve hastalarını uzun j lıdır Ne var kı bu ışlemler n hem de açıdan caydırıcı • sahıptır Aandan amelıyat komplıkas daha da zora koşar Beyın ıylan genellıkle yuksek tansı ve damar hastası yaşlüardır an beyın amelıydtları bır yaIdldrd fitık dmehyatı yapmak bıle rısklıdır Beklenıldıgı uzere Yaşargü ın amelıyat ettıgı 84 hastanın uçu ol muş ıkısrndo de kalıcı sakatlık kalmıştır Rısk azdltıcı operdsyonldr hastayı şu çelışkıyle kdrşı karşıyd bırakır hastalıgın ılerde ortaya çıkrrid şansını azaltrnak ıcın bugun hastalanına rıskırıe razı olmdk Ancak ılende çıkacak bır hasta lıgın rıskını olçecek somut bır sıstem ol madıgına gore amelıyat olmuş hastala rrn uzun vadedekı durumlan ıle amelı yat olmdmış hastaldrı karşıldştırmdktdn başka çozum kalmıyor Tedavı olmamış hastalar (kontrol grup) Yaşargıl ın yaptıgı gıbı geçmışe donuk olarak seçılır Bu hastalar yalnız ca kagıt uzerınde var oldukları ıçm bun ların degerlendırılmesı herhang'ı bır rnalı kulfet getırmez Ne var kı geçmıştekı bu grup hastanın bugun amelıyat olmuş bır hastayla benzerlıkler taşıması mumkun değıldır Yalnızca farkh bır za man düımınde yaşamış olmaları bır ya na bunlar farklı kentlerden farklı ulkelerden çogunlukla farklı kulturlerden gelmektedır Oysa NINCDS çalışmalarını sur dururken kontrol grubunu da aynı anda oluşturdu Son derece gelışmış bılgısa yar programlan yardımıyld kontrol grubunun amelıyat olmuş hdstdlarld aynı ozellıklerı taşımdsı konusunda çok bu yuk bır tıtızlık sergılendı Hatta kontrol grubundan bazı hastaları amelıyatlan yapan doktorlar takıp etmıştı NINCDS elınden geldıgmce şu kurala bağlı kaldı Butun büımsel deneylerde oldugu gıbı zayıf bır kontrol grubu yanlış sonuçlara yol açabüır Alınacak önlemler Ancdk butun bunlardan Yaşargü'ı sorumlu tutmak haksızlık olur Yaşargıl felce karşı guvenlı bır stratejı oldugunu duşundugu mukemmel bır operasyon Dıscover Tcmmuz 1998 591/13