Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 11 TEMMUZ 2025 CUMA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Cetvelle çizilen sınırlar... Vatandaş kanıyla çizilen sınırlar... laşma imzalan- Devrimi’nden sonra Sovyet karşı çıkılıyor, Türkiye’nin bü- “Milli Ant”dan da kısaca söz et- dından Lozan Barış Konferansı mıştır. Aşağıda Rusya, bu gizli anlaşmalardan tünlüğü ve bağımsızlığı savu- meliyiz. gerçekleşti. Lozan görüşmele- ayrıldığını açıkladı ve anlaşma- nuluyordu. Osmanlı Devleti’nin son ri sırasında İngiliz Dışişleri Ba- özet olarak veri- lar açığa çıktı. meclisi (Meclisi Mebusan) Si- kanı Lord Curzon, en tartışma- len bu gizli an- Mustafa Kemal, henüz vas Kongresi’nde alınan ka- laşmalar süper Anadolu’ya geçmeden, Mil- lı bir noktada Türk Başdelege- Mondros Ateşkesi rar gereği Anadolu’da yapı- güçlerin cetvelle li Mücadele örgütlenmeden, si İnönü’ye “Yunanistan’ı yen- ve işgaller lan seçimler sonunda seçi- çizdikleri sınır- Mondros Ateşkesi’nden hemen diniz ama müttefikleri yenmiş len milletvekilleriyle 12 Ocak ları içeriyordu. Osmanlı Devleti I. Dünya sonra bu Kuvayı Milliye hare- değilsiniz. Bizim dediklerimizi BD Ankara Büyükelçi- 1920’de İstanbul’da toplandı. 1. İstanbul Anlaşması (18 Savaşı’nda Almanlarla birlikte ketlerinin başlaması kuşkusuz yapacaksınız” diyerek “Mond- si Tom Barrack aynı za- Bu Meclis’in aldığı en önemli Mart-10 Nisan 1915) hareket etti. Özellikle Çanakka- çok önemlidir. Türk halkının ros Ateşkes Antlaşması”nı ha- Amanda ABD’nin Suriye karar, “Misakı Milli”nin (Milli le savaşlarında İngilizleri mağ- vatanın bütünlüğünü, ülkenin tırlatmıştı. Süper güç İngiltere, Bu gizli anlaşma İngiltere, özel temsilcisi ve ABD Başka- Ant) kabul edilmesidir. lup etti. Ancak Almanya’nın ye- bağımsızlığını koruma konu- I. Dünya Savaşı galibiyeti üze- Fransa ve Rusya arasında ya- nı Trump’ın yakın arkadaşıdır. Misakı Milli yeni Türk nilgileri üzerine Ekim 1918’de sunda ne derece duyarlı ve has- rinde ısrar ediyorlardı. pılmıştı. Trakya, Gelibolu Yarı- Bu nedenle yaptığı açıklama- Devleti’nin sınırlarını tespit ateşkes imzalamayı kabul etti. sas olduğunu gösterir. İnönü’nün tavrı çok önem- madası, Sakarya Irmağı’na ka- lara önem veriliyor. Tom Bar- 30 Ekim 1918’de imzalanan eden çok önemli bir belgedir. 17 lidir ve etkindir. İnönü “Ben dar Kocaeli Yarımadası, İm- rack Türkiye’deki ilk açıklama- İşgalci devletler Mondros Ateşkes Antlaşması Şubat 1920’de Meclis’te kabul buraya Mondros’tan değil, roz ve Bozcaada savaştan son- sında konuyu Sykes-Picot, Sevr Mondros Ateşkes bir ateşkes antlaşmasının çok edilen Misak-ı Milli (Milli Ant) Mudanya’dan geldim” diye ya- ra Rusya’ya bırakılacaktı. Rus- ve Lozan antlaşmalarına getire- 5 Antlaşması’nın imzalanmasın- ötesinde hükümler taşıyor, tüm bütün dünyadaki parlamentola- nıt verdi. İnönü, “Ben buraya ya böylelikle boğazlar üzerinde rek cetvelle çizilen Sykes-Picot dan sonra işgal edilen yerler ve Anadolu ve Trakya’nın parçala- ra gönderildi. Misak-ı Milli ku- Milli Mücadele’den geldim” di- egemenlik kurma olanağına ka- ve Lozan’ın Kürtler için olum- işgalci devletler şunlardır: narak galipler tarafından işgal rulacak yeni devletin sınırlarını yordu. vuşacaktı. suz sonuçlar yarattığını belirtti. l İngiliz işgalleri: Musul, İs- edilmesini hüküm altına alıyor- tespit etmiştir. Milli Mücadele 2. Londra Anlaşması (26 Ni- Birkaç gün önce de Osmanlı’da- Üç ayrı cephe kenderun, Antakya, Batum, Ki- du. Antlaşmanın özellikle yedi bu sınırların elde edilmesi için san 1915) ki millet sistemi üzerine övücü lis, Antep, Konya İstasyonu, Milli Mücadele’de Kuvayı maddesi emperyalist hükümler yapıldı. Türk halkı bu sınırlar Bu anlaşma İtalyanları İngi- açıklamalar yaptı. Maraş, Birecik, Samsun, Urfa, Milliyeciler üç ayrı cephede sa- için savaştı. 23 Nisan 1920’de taşıyor ve “Galip devletler ken- liz Rus ittifakına çekmek için Barrack’ın Sykes-Picot çı- Merzifon, Kars. vaş verdiler. İstanbul’u işgal Ankara’da toplanan TBMM ön- di güvenliklerini tehdit edecek düzenlenmişti. Savaşa katılma- kışı üzerine yazarımız Meh- l Fransız işgalleri: Mersin, eden İngiliz, Fransız, İtalyan ce kendi düzenli ordusunu kur- bir durum karşısında bir bölge- sının karşılığı olarak İtalyanla- met Ali Güller beş yazı yaz- Dörtyol, Doğu Trakya Demiryol- emperyal güçlerine karşı müca- du ve üç buçuk yıl savaşarak, yi işgal etme hakkına sahiptir” ra Akdeniz’de haklar tanınıyor- dı (“Barrack’ın Türkiye He- ları, Adana, Pozantı, Toros Tü- dele... İşgal devletleriyle işbirli- işgalci güçleri yenerek, kan dö- diyordu. Böylece I. Dünya Sava- du. Anadolu’nun tümüyle pay- defi”, “Barrack’ın Özel Mis- nelleri, Şark (Doğu) Demiryolla- ği yapan padişah ve hükümet- kerek bu Misakı Milli sınırları- şı galipleri bir uçtan öbür uca laşımı durumunda İtalyanlara, yonu”, “Barrack, Lozan, Erdo- rı, Akköprü, Çiftehan. lerine karşı mücadele... Bütün nı elde etti, kazandı. tüm Türkiye’yi tüm Anadolu’yu Antalya yöresinden de pay ve- ğan”, “ABD’nin Yeni Harita Ni- Batı Anadolu’da, Güneydoğu’da rilecekti. yeti” ve “Barrack’ın Önerisinin Sykes-Picot Anlaşması Adana, Gaziantep, Urfa’da İngi- 3. Sykes-Picot Anlaşması (9- Asıl Amacı”). Naim Babüroğ- Mustafa Kemal Paşa Sivas’ta ve sonuçları liz, Fransız ve Yunan askeri iş- 16 Mayıs 1916) Temsilciler Heyeti ile. lu da Sözcü gazetesinde bu ko- Ünlü Sykes-Picot’a gelince... gal güçlerine karşı savaş... İngilizlerle Fransızlar arasın- nuyu ele aldı (ABD Artık Giz- Cetvelle çizilen sınırlar ve an- Üç buçuk yıl süren kanlı savaş- da yapılan bu gizli anlaşmanın lemiyor: Parçalanmış Türkiye, laşmalar tarih göstermiştir ki lar sonunda, Milli Mücadele 9 Ey- esasları, İngiliz diplomat Mark 03.07.2025). emperyalist devletler arasında- lül 1922’de zaferle sonuçlandı. Ar- Sykes ile Fransız diplomat Ge- Bu konuya “Cetvelle çizilen ki menfaat çelişkileri de yara- dından Lozan’da sınırlar uluslara- orges Picot tarafından saptandı- sınırlar vatandaş kanıyla çizi- tır. Sykes-Picot, bu konuda ib- rası bir antlaşma ile kesinleşti. Mi- ğı için, bu anlaşma onların ad- len sınırlar” yazısıyla bizde kat- ret verici bir örnektir. sakı Milli ile ilan edilen sınırların larıyla anılır. Bu anlaşma, Os- kıda bulunuyoruz. Anlaşmaya göre, Musul, An- (Musul hariç) tamamı Türkiye le- manlı İmparatorluğu’nun Suri- Öncelikle belirtmeliyiz ki cet- tep, Urfa, Maraş bölgesi Fran- hine sonuçlandı. ye ve Filistin eyaletlerinin par- velle çizilen ülke sınırları sü- sız “nüfuz alanı” olarak ayrıl- Atatürk’ün önderliğinde- çalanarak İngiltere ile Fransa per güçlerin yararlarını korur; mışken I. Dünya Savaşı sona ki Milli Mücadele 20. yüzyıl- arasında paylaşımını içeren hü- sınırların vatandaş kanıyla çi- erdiğinde buraları İngilizler ta- da Asya ve Afrika’da bağımsız- kümler taşıyordu. zilmesi bu emperyalist dün- rafından işgal edildi. İngilte- lık mücadelesi veren ülkeler 4. St. Jean De Maurienne yada çok zordur, halkın öz- re petrol bölgesi Musul’u Fran- için bir model oluşturuldu. Bu Anlaşması (17 Nisan 1917) gür iradesiyle oluşur. Türkiye sızlara bırakmak istemiyor- tarihi gerçekler unutulmamalı- İngiliz, Fransız ve İtalyanlar, Cumhuriyeti’nin sınırları cet- l İngilizler ve Fransızlarca du. İngiliz-Fransız menfaat çe- işgal etme hakkını elde etmiş dır. Cetvelle çizilmiş ülke sınır- St. Jean De Maurienne’de yeni velle değil, vatandaşların ka- ortak olarak işgal edilen yer- kişmesi nedeniyle sorun Dört- oluyorlardı. ları konusu, Türk halkının çok ilave bir anlaşma yaptılar. Buna nıyla çizilmiştir. Bu nedenle ler: Çanakkale Boğazı, İstanbul, ler Konseyi’ne gitti ve 15 Eylül Nitekim, Mondros hassas ve duyarlı olduğu bir ko- göre Antalya, Aydın, İzmir ve Türkiye’nin sınırlarıyla oyna- Turgutlu (Kasaba)- Aydın De- 1919’da çözüme bağlandı. Buna Ateşkesi’nin üzerinden bir haf- nudur. Konya ilinin bir kısmının İtal- mak beklenmedik sonuçlar ge- miryolu. göre Suriye, Fransızlara bırakıl- ta geçmeden İngilizler, 3 Kasım Türkiye Cumhuriyeti o günle- yanlara bırakılması uygun gö- tirir. Bu girişten sonra konuyu l İtalyanlarca işgal edilen dı. Fransızlara ayrıca Urfa, Ma- 1918’de Musul’u; 6 Kasım’da rin süper devletlerine karşı ve- rülüyordu. kısaca irdeleyelim. yerler: Konya İstasyonu, Antal- raş ve Antep’i işgal etme hak- ise 1915 savaşında yenilgi- rilen ve kan dökülerek kazanı- Bu konularla ilgili ABD Baş- 4 ya, Kuşadası, Marmaris, Bod- kı verildi. ye uğradıkları Çanakkale lan bağımsızlık savaşı ile ku- Gizli anlaşmalar kanı Wilson’a da bilgi verili- rum, Fethiye, Afyon, Akşehir, Fransız işgal güçleri bu böl- Boğazı’nı işgal ettiler. ruldu, bu hiç unutulmamalıdır. yordu. Bu konuların görüşüldü- I. Dünya Savaşı o günkü sü- Malkara, Burdur. geye girince halkın sert tepki- 13 Kasım 1918’de 55 parça ğü İngiliz Savaş Kabinesi’nin, per güçlerin bir paylaşım sava- Kaynaklar l Yunan askeri güçleri tara- siyle karşılaştı. Fransızlar yerel savaş gemisinden oluşan İngi- gizli toplantısına ABD Başka- şıydı. Amaç özellikle Osmanlı fından işgal edilen yerler: İz- Kuvayı Milliye direnişleri kar- (1) Avcıoğlu, Milli Kurtuluş liz, Fransız, İtalyan, Yunan kar- Devleti’ni parçalamak, toprak- nı Wilson’un temsilcisi olarak mir ve Batı Anadolu, Bursa ve şısında yenilgiye uğradı ve geri Tarihi, C.1; İbrahim Artuç, ma donanması İstanbul’a gir- katılan Albay House, kendi anı larını aralarında paylaşarak iş- Trakya’nın tamamı. adım atmak zorunda kaldılar. Kurtuluş Savaşı Başlarken, di ve başkenti işgal etti. İngiliz defterine şu notu yazmıştır: gal etmek ve Osmanlı Devleti’ni Türk halkı, dünyada ilk kez Kastaş Yayınevi, 1987, s.24. Amiral Calthorpe, müttefik do- “Türkiye’yi hem Asya’da hem tarihten silmekti. Erzurum ve Sivas emperyalist işgal güçleriy- (2) Bülent Tanör, Türkiye’de nanmayı komuta ediyordu. de Avrupa’da neşe içinde pay- I. Dünya Savaşı sürerken Os- Kongreleri le savaşarak bütün projele- Yerel Kongreler, Afa Yayınevi, 1 laştık. manlı Devleti’nin paylaşımı Halkın durumu ri, gizli anlaşmaları ve bu ara- 1992; B. Tanör, Kurtuluş-Kuru- Evet bir yandan emperyalist ile ilgili olarak dört gizli an- Ekim 1917 Sovyet Evet, Mondros Ateşkesi imza- işgaller sürüyordu ama öte yan- lanmış ve stratejik bölgeler bir dan Kuvayı Milliye de güçleni- bir işgal edilmeye başlanmış- yordu. Sykes Picot Anlaşması ile çizilen sınırları gösteren harita. tı ama Türk halkı da bu emper- 19 Mayıs 1919’da Mustafa yalist işgallere karşı durmak, Kemal’in Anadolu’ya çıkışı bir vatanı savunmak için harekete dönüm noktasıdır. Amasya Bil- geçmişti. dirisi, Erzurum ve Sivas Kong- Kuvayı Milliye hareketle- releri temel ilkeleri saptamıştır. ri başladı. Anadolu’nun her ye- Şöyle ki: rinde çoban ateşleri yanıyor- l Vatanın bütünlüğü ve ba- du. Mondros Ateşkesi’nden bir ğımsızlığı tehlikededir. Vatanın İsmet İnönü, Lozan Antlaşması ay sonra Kasım 1918’den itiba- bütünlüğünü milletin kesin ka- görüşmeleri için Lozan’da. ren Sivas Kongresi’ne kadar ta- rarı ve direnişi kurtaracaktır. mamen yerel “inisiyatif”lerle l Milli sınırlar içinde bulu- 13 yerel kongre toplandı. Sivas da Sykes-Picot’u geçersiz kıldı. luş, Cumhuriyet Kitapları, 2019. nan yurt parçaları bir bütün- Kongresi’nin yapıldığı 4 Eylül (3) Alev Coşkun, Kuvayı Cetvelle çizilen sınırlar, Milli dür; parçalanamaz ve birbirin- Milliye’nin Kuruluşu, Kırmızı 1919 ile 8 Ekim 1920 arasın- Mücadele’de yapılan savaşlarla, den ayrılamaz. Kedi, 2020. da ise 15 yerel Kuvayı Milliye vatandaş kanı dökülerek Türk l Yabancı devletlerin güdü- 2 (4) Dörtler Konseyi: (ABD kongresi toplandı. halkı tarafından yırtılıp atıldı. mü, koruyuculuğu, manda ve Bu kongreler Kars- Başkanı Wilson, İngiltere Baş- himaye kabul edilemez. ‘Mondros’tan değil, Ardahan’da, Trakya’da, Ba- bakanı David Lloyd, Fransa l Kuvayı Milliye milli ege- Mudanya’dan geldim’ tı Anadolu’da ve Çukurova’da Başbakanı Clemenceau, İtal- menliğe dayanır. 3 gerçekleşmiştir. Kongrelerde Milli Mücadele’nin zafer- yan Başbakanı Orlando.) Misak-ı Milli Türk vatanının dört bir yerinde le sonuçlanması üzerine Mu- (5) Alev Coşkun, Diplomat İnö- F. G.Picot M. Sykes emperyalist tehdit ve işgallere Bu noktada “Misakı Milli”, danya Ateşkes Antlaşması, ar- nü-Lozan, Kırmızı Kedi, 2019. Türkiye’nin varlığını tüm dünyaya …Lozan Antlaşmasına imza koymayan İttihat ve Terakki döneminden beri onaylattıran Lozan Barış Antlaşması; Türkiye’de çok partili sistem mücadelesi, ABD, bugün yeni yeni sorunlar yaratıyor. özgürlüğün, ulusal egemenliğin ve Türkiye 21. yüzyılın eşiğinde bir yol daha çok iktidardaki ve muhalefetteki bağımsızlığın açık ve net duyurusudur. partiler arasında sürdürülmesine kavşağına doğru hızla sürükleniyor. Bu Cephede süngüyle kazanılan zafer kavşağa açılan yollardan biri Sevr’e, öteki rağmen, siyasi mücadele aslında müzakere masasında kaybedilmemiş, karizmatik bir lidere karşı bir parti de Lozan’a doğru gidiyor… İsmet İnönü’nün müthiş diplomatik mensuplarının mücadelesi şeklinde yeteneği bu toprakları Türk ulusuna geçmiştir. Bunun ilk örneği Türkiye vatan yapmıştır. Cumhuriyeti’nin kurucularından İsmet yoruz. İnönü’ye karşı Demokrat Partililerin mücadelesidir. 13,5x23- 136 sayfa- İnceleme 13,5x20,5 – 276 sayfa- İnceleme 12,5x19,5- 384 sayfa- İnceleme