Catalog

(Ne yazık ki benim böyle dertleşeceğim kimsem yok; oysa 22 HAZİRAN 2025 PAZAR 2 PAZAR YAZILARI o denli gereksinmem var ki) Ağzından en sık işittiğim söz “Bak bundan bir yazı çıkar” ifadesiydi. İşte size, böyle anlardan belleğimde kalmış olan bazı izlenimler: Toplumsal, siyasal ve ideolojik Alberta’da Napolyon’un bilinci “Bilinç kendi kaderimizi Yaşam ve ölüm belirleme gücümüzdür” diye tanımlardı. (Bence derinliği de olan, çok doğru üzerine: bir tanım) “Terörü, insanlık bilincine, ulusal İlhan Selçuk 2 farelerle savaşı bilince karşı bir saldırı olarak” lanetlerdi. (Doğru bir tanı; haklı bir lanetleme) ün İlhan Selçuk’un 15. ölüm Gelişmiş insan olmayı, insanlığın yıldönümüydü. nları Amerika kıtasına, Batı gelişmesini, kişinin kendi bilincinin D Bu vesileyle onu özellikle Avrupalı göçmenler gemilerle ve iradesinin bir ürünü olarak görür, genç kuşaklara anlatmak için birkaç O16. yüzyıldan itibaren “Hayatın en büyük iki gerçeği doğum yazı yayımlamaya karar verdim. taşımaya başladılar; Norveç faresi, ve ölümdür; insanı insan yapan bunların Bugün ikinci yazı olarak İlhan arasını nasıl dolduracağına ilişkin Yeni Dünya’ya böyle adım attı. O Selçuk aramızdan ayrıldıktan üç kararlarıdır” derdi. gün bu gündür, ABD ve Kanada gün sonra bu köşede yer alan (Doğru) yazımı; birkaç küçük ekleme ile fareden çok çekiyor; mücadeleye “Ölümden, kendi ölümünden yayımlıyorum. devam. Ancak fare istilasına karşı konuşmayı bir tabunun yıkılması” olarak Ayraç içinde siyahla en iyi mücadeleyi Kanada’nın 10 görürdü. vurguladıklarım, bugün yeni yaptığım eyaletinden birisi olan Alberta “Kendi ölümünü espri ile karışık bir eklemeler. biçimde yumuşatarak irdelemeyi bir yapmakta. HHH aşkınlık belirtisi” olarak kabul ederdi. ŞEHİT CENAZELERİ GELİRKEN: Handiyse Türkiye (Ben de aynen onun gibi İLHAN SELÇUK’LA YAŞAM VE ÖLÜM büyüklüğündeki Alberta, fare yapıyorum) ÜZERİNE... imhasında dünya birinciliğini 75 “Bağımsızlık ilkesini sadece toplumlar Türkiye’nin dört bir tarafından gelen yıldır koruyor. Bu mücadeleye Daha soğuk kuzey bölgesinde zaten halkı fare kontrol programına sıkı ve devletler için değil, bireyler için de şehit cenazeleri yoğunlaşırken... 1950’de Fransız kökenli bir vazgeçilmez bir erdem” olarak nitelerdi. fare yaşayamıyor. sıkıya bağlıyken herhangi bir iz Biz de bu cenazelerden daima (Haklı) Kanadalı olan Napolyon Louis çok ama çok etkilenmiş olan İlhan Napolyon’un fare avcısı bulduklarında hemen Napolyon’a Teröre, şehitlere çok üzülür, her şehit Selçuk’u sonsuza uğurluyoruz. Poulin kalkışmıştı. Şu anda “sıfır devriyeleri upuzun sınır boyunca haber vermelerine karşın bir gün haberiyle derinden sarsılırdı. Dokuz yıl boyunca... fare” ile Alberta pirüpak ise bunu ahırları, saman balyalarını, bir çiftlikte bir kutuya konulmuş “Türk-Kürt eşitliğine ve kardeşliğine” Her iş günü... ona borçlu. nakliye araçlarını, tahıl depolama fare ölüsü bulundu; etrafına küçük inanırdı: Önceleri Cağaloğlu’nda... Napolyon’u bir çiftlikte geçen (Ben de bu eşitliğe ve kardeşliğe alanlarını dikkatlice inceliyor, çiçekler, yaprak ve otlar serpilmişti. Sonra Şişli’de... inanıyorum; inanmayan Türk ve çocukluğunda yaşadığı travma Odasında buluştuk. evleri didik didik ediyor. Alberta, Yanında el yazısıyla bir not: “Sevgili Kürt kardeşlerime karşın, onlara (Bir süre sonra onun arabasıyla azılı bir fare düşmanına çevirir. minik dostumuza elveda!” Mesele o zamanlardan bugüne, komşusu direnerek) birlikte gidip gelmeye başladık) Köpeğine saldıran farelerin onu ciddiydi, dedektiflikti, polisin Saskatchewan’dan farelere karşı Şehitler için “Gencecik çocukların Konuştuk... paramparça edip yediğini görünce araştırmasına karşılık bunu kimin etkisiz kaldığı için şikâyetçi; federal yaşamı üzerinden Türkiye’yi bölüyorlar” Dertleştik. yaşamı boyunca onları yok etmeye yaptığı, fare cenazesine niye iki yönetim arasında fare krizi diye hayıflanırdı. İnsanlar hakkındaki gözlemleri... kararlı bir savaşçı olur. Veterinerlik (Haklı bir hayıflanma) kalkıştığı anlaşılamadı. sürüyor. Eyaletin fare savaşını Gazete hakkındaki eleştirileri, Gözaltına alınıp kalp krizi geçirmeden eğitimi yaparken çalışma Amerikalı yazar John Steinbeck’in projeleri, önerileri... şimdi tarım bakanlığında iki yıl kadar önce, “Gazetede artık Anılarını... alanını belirlemişti bile... “Fareler ve İnsanlar “romanını uzman olarak çalışan ‘İlhan Abi’ dönemi kapandı” demeye İzlenimlerini... Aslında aşırı fare korkusu- anımsamamak ne mümkün! İri yarı Karen Wickerson da başlamıştı. Yaşamının en hassas sırlarını... musofobisi olan, bunu ve zihinsel engelli Lenny’e göz kulak üstlenmiş, o nedenle Bu sözle kastettiği, Cumhuriyet’in Paylaştık. yenebilmek için Mickey olan George adındaki arkadaşının kurumlaşması ve kendinden sonra da Alberta’da “Bayan (Onların bir bölümü benimle trajik hikâyesinde, hatırlarsınız, Mouse karakterini aynı doğrultuda yoluna devam etmesi MAHMut ŞENol mezara gidecek) Fare” olarak adı gerekliliğiydi. Lenny fareleri yakalayıp okşamaktan yaratıp hafife almaya O sakin sakin... geçiyor. Sınırda en (Ama ne yazık ki aramızdan Ben heyecanlı, vurgulu... haz duymaktadır. Bir fareyi elinde çalışmış çizgi film çok fare saldırısına sahne olan ayrıldıktan sonra, gazete, yeterince Kimi zaman yalnız... fazlaca sıkıp öldürür, onu cebinde yapımcısı Walt Disney gibi sanata kasaba Wainwright’taki ziraat kurumlaşamamış olduğu için, Kimi zaman Alev Coşkun ve Ertin bir süre taşıyıp George’dan saklar, yönelmeyecekti, doğrudan fareleri uzmanı Shelby Oracheski farelerin büyük sarsıntılar geçirdi ve hatta Akgüç’le birlikte... sonra bir cenaze töreni yapmak ister. hedef aldı. Bir başka çizgi film bir ara At atürk’e karşı olan “İkinci Odasının kapısını nadiren yük kamyonlarına kaçak yolcu Bu can sıkıcı fare tutkusu ve kahramanı kedi Tom’un sevimli Cumhuriyetçi çizgiye” bile kaydı) kapattığımız için... gibi bindikleri görüşünde, “Onlar korkusu, sanki Türk romancı İrfan Çevresini sürekli olarak ölümüne fare Jerry ile oynaması gibi işin İsteyenin gelip katıldığı tahıl sevkiyatı yapan kamyonda hazırladı. sohbetlerde... Yalçın’ın eserlerinde görülmez eğlencesinde değil, “savaşı”ndaydı. gizlenmiş otostopçu olabilirler” Ama kendisi hiç ölmeyecekmiş gibi Şehit cenazelerini... mi! “H20 Kitap” tarafından Alberta’nın doğusundaki eyalet diyor; bir yandan yiyip bir yandan yaşadı: Terörü... yayımlanmış “Fareyi Öldürmek” Saskatchewan’dan doğru işgale Yaşadığı her anın bilincine vararak! yolculuk ediyorlar. Yaşamı... kalkışan fareleri yok etmek üzere başlıklı eserde roman kahramanı (Ben de onun yaşına vardığım Ölümü... Fareler besi yemlerine ulaşırsa “Poulin’s Pest Control” adında bir Sabri Beyin baş edilemez bugünlerde, öyle yapmaya İrdeledik. tümünü atık sayıp imha etmeye şirket kurdu. musofobisi onu sonunda bir İlhan Bey’in kendine özgü bir üslubu çalışıyorum.) kadar kararlı bir uğraş veriliyor. cinayete sürükler, çalıştığı devlet HHH vardı konuşmayı başlatmak için: Fareye bulaşmış yemler hem ‘Bayan Fare’ İlhan Selçuk’la birlikte, Ya bir soru sorar... dairesinde ne vakittir bir fareye Bağımsızlık, Özgürlük, Eşitlik, hayvan hem de insan sağlığı tehdit Ya da bir olay anlatırdı: Alberta eyalet hükümeti, benzettiği müdürünün kafasına “Ne diyorsun şehit cenazelerine...” Dayanışma, Adalet ve Barış için ediyor. Fareler elektrik kablolarını Napoleon’un methini duymuştu ve daktiloyla vurur. veya “Geçen gün Ülfet ve Turhan’la mücadele etmek... kemirerek evlere, diğer yapılara günün parasıyla kıymetli sayılacak George Orwell’in distopik Atatürkçülük ile Sosyalizmi biraz dertleştik...” diye söze başladı zarar veriyorlar. Ayrıca insanlara bir kontrata imza attı; 150 bin ünlü eseri 1984’teyse roman birleştirmek... mı, belli ki terörü, şehitleri, yaşamı ve dolarlık bir sözleşmeydi bu ve bulaşabilen 50 civarında farklı kahramanı Winston’ın totaliter Zulme, sömürüye karşı direnmek... ölümü konuşacaktık. 1225 km uzunluğundaki eyalet patojen ve parazit taşıyabilirler. Köşe yazarlığının verdiği alışkanlıkla Daha kolaydı! rejim tarafından işkenceye uğradığı sınırında fare avı başladı. O günün düşüncelerini vurucu sloganlar Kendisinin de kurbanı olduğu Science Advances adlı bilim sahne unutulmaz. Yüzüne bir kafes Birinci Silivri Trajedisi sırasındaki biçiminde formüle etmeyi severdi. gazetelerinde toplu mezar kazılıp dergisine göre ABD’de fareler dolusu fare atılır, onun direncini “Baskı, Sömürü, Yağma ve Ve tabii keskin zekâsı ve büyük ilaçlanarak gömülen on binlerce mikrop bulaşmış tarımsal ürünleri kıran bir işkencedir bu! Orwell’in birikimi ile bunu çok da iyi yapardı. Adaletsizlik Sorunları”nın bugün farenin yığıldığı küçük tepeciklerin ve gıda maddelerin imhası yüzünden musofobisini romanda gördük, Örneğin Ali Sirmen’in Salı günkü de üstelik daha da şiddetlenerek fotoğrafları yayımlanmaktaydı. yılda 28 milyar dolar zarar Napoleon’un ise köpeğini canlı “Kendi Heykelini Yontan Adam” devam ettiğini görseydi çok 18 ay sonra Alberta fareden üzülürdü: veriyorlar, Kanada’da ise 40 milyar canlı parçalayan fareler onu azılı başlıklı muhteşem yazısında “temizlenmişti”; toplam 10 anımsattığı çarpıcı ifade hiç Cumhuriyet Gazetesi’nin, onun bir “savaşçı” yapmıştı. dolara yaklaşıyor; Alberta’da sıfır! unutulabilir mi: düşünsel mirası olarak Atatürkçülük milyondan fazla fare. Sınırda Bilmem ki buna dair bilimsel bir ”İnsanın yaşamı, kendi yonttuğu bir ve Sosyalizm çizgisindeki savaşımı bir tampon bölge oluşturuldu, Fareye cenaze töreni karşılık var mıdır ama ben antik heykeldir!” (elbette haksız ve hukuksuz kontroller o günden beri sürüyor. 1950’lerde Napolyon-fare Yunancadan Latinceye doğru bir (Çok güzel bir tanım) olarak hapis yatanları unutmadan) Alberta’ya giren farelerin batıya savaşları sürerken gazetelere kavram yazayım, belki literatüre Onun için her sohbet, her tartışma, sürdürmesi, bugünkü gazete ilerlemesi artık olanaklı değil, öyle yansıyan bir haber, halen gizemi girer: Musoxenos; muso fare, xenos yazacağı yazılar için yaptığı bir fikir yazarlarının, çalışanlarının ve olsa bile Kayalık Dağları-Rocky cimnastiğiydi. yöneticilerinin görevidir! çözülemeyen bulmaca gibi kaldı. düşman... Mountain’ı aşmaları da imkânsız. Bir küçük yerleşim yerinde kasaba senolasenola@gmail.com Dünyanın en büyük sürü göçü aziran gelip kış Güney Serin kıyı şeridi ise dar ve yırtıcılarla değildir. Belki de okyanusun karmaşık HYarımküre’nin kapısını çaldığında, doludur. Arkalarında onları takip akıntı sisteminde bir zamanlar anlamlı Güney Afrika’nın doğusunda yer alan olan bu rota, artık ölümcül bir yanılgıya eden köpekbalıkları, yunuslar, KwaZulu-Natal kıyıları, dünyanın dönüşmüştür. balinalar vardır; önlerinde ise sıcak en büyük sürü göçlerinden birine Belki hâlâ işe yaradığını sanan bir akıntı. Kaçacak yer yoktur. Bu fiziksel sahne olur. Gümüş renkli içgüdünün son yankısıdır bu. Belki de sıkışma, biyolojik bir sardalyalar, bu görkemli sadece kader… tuzağa dönüşür. Bilim sahnenin başrol oyuncuları insanları bu durumu Yerel halk da nasiplenir olarak okyanus yüzeyinde “ekolojik tuzak” olarak dev bir mürekkep lekesi Sardalya sürüsünü sadece okyanus tanımlar. Sardalya Elİf GüNSEl gibi belirir. Ancak yüzeye sakinleri değil, insanlar da büyük sürüsünün doğal dikkatle bakıldığında; iştahla bekler. Sahilde yerli halk içgüdüsüyle girdiği okyanus adeta kaynar, ağlarını hazırlar, balıkçılar motorlarını ortam, beklenmedik gümüş pullar ışığı kırar, suyun yüzeyi çalıştırır, turistler kameralarını… şekilde ölümcül hale gelir. Ve bu göç, ayna gibi parlar. Sardalya sürüsü Kimi elinde sepetle, kimi eteklerini sardalyaların büyük kısmı için hayatta ansızın bir yırtıcının darbesiyle toplayarak suda balık kovalar. Sardalya kalmaktan çok yok oluşla sonuçlanır. savrulur, dağılır... Ama her seferinde kıyıya vurduğunda, her şey mubahtır. planladığı gibi gitmez. Sardalya süren bu büyük göç manzaraları, yeniden daireler çizer, kendi içine Denizin tuzu, sevinç çığlıklarına Peki neden gelirler? sürüsünü kıyıya kadar takip eden bu artık dakikalar süren kısa nabızlar kapanır, yeniden açılır ve sonunda karışır. Gündelik hayat bir süreliğine Serengeti’den Masai Mara’ya göç heybetli yırtıcı, bir anda kendini bir halinde ortaya çıkıyor. Zamanlaması tekrar birleşir. unutulur. O günlerde deniz sadece eden antiloplar ve zebralar yağmurları balıkçı ağının içinde bulur. belirsiz. Bazı yıllar sürüler gelmiyor. Köpekbalıkları sessizce yaklaşır, bir manzara değil; rızık, eğlence, takip eder; leylekler soğuktan Av olmaktan çok, sanki iş üstünde Aşırı avlanma sardalya stoklarını yunuslar kenardan içeri dalar, foklar hatıra ve telaştır. Bu manzaralardan kaçarak yuvalarına döner; somonlar yakalanmış gibidir. Ama en dikkat azalttı. Artık yalnızca sardalyalar değil, kıyıdan sızar, martılar çığlıkla suya beni en çok etkileyeni ise köpekbalığı yumurtlamak için doğdukları nehirlere çekici olan tepkisidir. Ne bir çırpınma, onlarla beslenen Afrika penguenleri, dalar, kambur balinalar suyu bir kez saldırılarını önlemek amacıyla kıyıya çıkar. Göç, çoğu tür için bir stratejidir: ne panik. Bir tür teslimiyet... belki de Cape karabatakları, köpekbalıkları daha karıştırır. Hepsi bu büyük sofranın yerleştirilen ağların sardalya akını Daha fazla besin, daha güvenli alan, biraz tevekkül. Dişlerini göstermez, ve yunuslar da tehdit altında. Besin davetsiz ama yıllardır beklenen sırasında kaldırılmasıdır. Yerel halka daha uygun üreme koşulları... kuyruğunu savurmaz. zincirinin çarkı, çoktan gıcırdamaya misafirleridir. ve turistlere denize girmek yasaklanır. Ancak sardalyaların KwaZulu-Natal’a başladı. Denizin kusursuz avcısı, milyonlarca gelmesi, bu tanımlara pek uymaz. Bu Küresel ısınmanın Sardalya göçünü anlatmak, Ekolojik tuzağa düşenler yıl süren evrimin ürünü yolculuk, onların soyunu yalnızca bir balığın izini sürmek değil; Sardalyalar, doğu yönünde ilerlerken köpekbalığının av göçe etkileri sürdürmesi yeryüzünün son kalan senfonilerinden Atlantik Okyanusu’nun soğuk, besin macerasında Yerel balıkçılar ustalıkla yaklaşır. için şart birine kulak vermektir. Ne yazık ki açısından zengin Benguela akıntısını işler her Kuyruğundan tutup ağır ağır denize bu senfoniyi en çok bozan tür, aynı takip eder. Ancak KwaZulu-Natal zaman doğru sürüklerler. Ve o da hiçbir direnç zamanda onu en çok alkışlayan da kıyılarına ulaştıklarında, karşılarına göstermeden, sakince sürece eşlik eder. “insan”. sıcak Agulhas akıntısı çıkar. Bu iki su Ya da bazı gözlemcilerin söylediği Tüm çelişkilerimize karşın, gezege- kütlesinin buluştuğu yerde oluşan gibi, belki de açık büfede doymasına nimiz hala mucizeler üretmeye devam termal sınır, sardalyalar için bir çıkmaz rağmen tabağını defalarca doldurmuş ediyor. Ve biz bu mucizenin hem tanığı bir misafirin mahcubiyetini yaşıyordur. yaratır. Sıcak suyu tolere edemezler; hem sınavıyız… Bugün sardalya göçü artık bildiğimiz metabolizmaları bu koşullarda bozulur, haliyle yaşanmıyor. Eskiden haftalar elifgunsel@yahoo.com yönlerini kaybederler.