Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 4 ARALIK 2025 PERŞEMBE 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Bugünkü Anayasa’da da Türk kavramı, Hukukun üstünlüğü etnik biçimde değil, “vatandaşlık” bağına dayalı olarak siyasal ve hukuksal olarak tanımlanır. Etnikçilik Anayasa’mızın 66’ncı ve hukukta karmaşa... maddesinde Türk tarifi “Türk demokratik Devletine vatandaşlık ürkiye’nin günümüz siyasal bağı ile bağlı olan herkes yaşamında demokrasi ve Hukuk devleti öncelikle yargı organlarının hukuk rejimi yıkar! Türktür” diye yapılmıştır. Tanayasa hukuku açısından iki Türkiye Cumhuriyeti’nin tnikçilik, insanların önemli sorunu vardır. kurallarına uymasıyla gerçekleşir. bütün vatandaşları, etnik tarih boyunca sahip Birincisi, demokrasinin teme- ve kültürel kimliklerinden Eoldukları Aile, Aşiret, li olan “kuvvetler ayrılığı” ilkesinin bağımsız olarak eşittir: anayasaları “hukuk sunda direniyor. Yargı eliyle CHP Din, Mezhep, kimlikleri Anayasa’nın 10. Maddesi terk edilmesidir. Diğeri de huku- devleti” ve “hukukun kongreleri “dizayn” edilmeye ça- üzerine, Endüstri herhangi bir ırka, bir etnik kun üstünlüğü ve hukuk devletinin üstünlüğü” ilkesini lışılıyor. Geçtiğimiz hafta so- Devrimi’nin getirdiği gruba üstünlük ya da imtiyaz temeli olan hukuka dayalı “norm- “Ulusal” ya da “Milliyetçi” gerçekleştirmek nu, CHP’nin 39. kurultayı yapıl- tanımadan, bu eşitliği lar hiyerarşisi” kuralının yok sayıl- kimliğin, Totaliter amacıyla kesin dı. Ankara’daki CHP kurultayına şöyle tanımlar: “Herkes, ması, tahrip edilmesidir. bir anlayışla istismar kurallar koymuştur. karşı açılan “butlan” davası so- dil, ırk, renk, cinsiyet, Hukuk devleti temel hak ve öz- edilmesinden kaynaklanan Yürürlükteki anaya- nuçlanmış değil. siyasi düşünce, felsefi gürlüklerin güvence altına alındığı Faşist bir ideolojidir. inanç, din, mezhep ve sanın 11. maddesi çok anlayışına göre, her üç kuvvet Milliyetçilik ideolojisinin, devlet demektir. (Soysal, s.158.) Hukuk devleti benzeri sebeplerle ayırım açıktır. Madde şöyle diyor: Eşitlikçi, Özgürlükçü ve “denge denetim” sistemi içinde Hukuk devletinde vatandaşların gözetilmeksizin kanun “Anayasa hükümleri yasama, tahrip ediliyor Demokratik evrimine karşıt birbirini denetlemelidir. Önemli temel haklarının anayasal önünde eşittir. Kadınlar yürütme ve yargı organlarını idare Bu durum nasıl bir biçimde, “Üstün Irk” olan siyasal gücü elinde tutan güvence altına alınması, yasaların ve erkekler eşit haklara makamlarını ve diğer kuruluş ve kuramına dayalı olarak yorumlanacaktır? “Hukuk yürütmenin denetlenmesidir ki anayasaya uygunluğunun yargısal sahiptir. Devlet, bu kişileri bağlayan temel kurallardır.” Faşizme evrilmesiyle ortaya sisteminde normlar hiyerarşisinin bu da özellikle yasama organında eşitliğin yaşama geçmesini denetiminin ve yargı kuruluşlarının Anayasanın 153. maddesi de çıkar. ihlali hukuk devleti ilkelerinin sağlamakla yükümlüdür.” siyasal denetim (soru, gensoru, bağımsızlığının sağlanması “Anayasa Mahkemesi’nin kararları Günümüzde Emperyalizm tahrip edilmesidir” cümlesi bu Özetle devlet vatandaşlar meclis araştırması yoluyla) ve idari gerekir. kesindir” hükmünü koyuyor. tarafından, özellikle arasında hiçbir fark durumun en nazik, en terbiyeli kararların mahkemeler kanalıyla Hukuk devletinde kurallar Anayasanın 11. maddesinde Ortadoğu’da, İsrail’in gözetmeden, tam eşitliği tanımlanmasıdır. denetlenmesiyle gerçekleşir. (yasalar, kararnameler, tüzükler) güvenliğini sağlamak geçen “bağlayıcılık” kelimesi sağlamakla yükümlüdür. Geçen günlerde Diyarbakır’da Anayasa Mahkemesi de yasaların piramidinin en üstünde anayasa amacıyla, “Ulusal Devlet” önemlidir. TDK sözlüğü Ben buna “Eşit yapılan bir toplantıda, Yargıtay yargısal denetimini yapar, ayrıca yer alır. Yasalar anayasaya aykırı yapılarını çökertmek için vatandaşlık” veya bağlayıcılığı, “uyulması zorunlu” Birinci Başkanı Ömer Kerkez, hak ihlalleri davalarına bakar ve olamaz. Anayasa Mahkemesi gerçekleştirilmekte olan “vatandaşlıkta eşitlik” olarak tanımlıyor. Bu nedenle hem uluslararası temsilciler ve kararlar verir. kararları herkes için ve her kurum siyasal düzenlemelerin diyorum. anayasa kurallarına uymak hem de Türk yargı sisteminin en Bugünkü durumda ülkemizde ideolojik kaynağı olarak için bağlayıcıdır ve bu kararlara HHH zorunludur. (Gözler, s.48.) üst düzey görevlileri huzurunda kullanılmaktadır. kuvvetler ayrılığı ve kuvvetlerin uymak zorunludur. Bu anayasal Etnikçilik, Sovyetler Ayrıca anayasanın başlangıç “Bireysel başvuru sonucu Anayasa HHH birbirini denetlemesi ilkesi terk model hukuk literatüründe Birliği’nin çökertilmesinden bölümü 3. paragrafında “millet Mahkemesi tarafından verilen Etnikçilik demokratik edilmiştir. Cumhurbaşkanlığı sonra, Mikro Milliyetçilik “normlar hiyerarşisi” olarak adına kullanmaya yetkili rejimlerin temel ihlal kararlarının gereğinin mükümet sistemi modeli ile ve Mikrodincilik akımlarının tanımlanır. Hukukun temeli olan kılınan hiçbir kişi ve kuruluş, bu düşmanıdır. yerine getirilmesinin” önemli ittifakı ile Yugoslavya, Irak yürütme erki güçlenmiş, tüm “normlar hiyerarşisi” ülkemizin anayasada gösterilen hürriyetçi Çünkü Demokrasinin ana olduğunu belirtti. Başkan Kerkez, ve Suriye örneklerinde yetkiler cumhurbaşkanında bugünkü siyasal yaşamında demokrasi ve bunun icaplarıyla ilkeleri olan Eşitlik, Özgürlük, görüldüğü gibi, Endüstri “İhlalin sonuçlarının ortadan toplanmıştır. Yürütmenin kimi mahkemeler tarafından Çoğulculuk kavramlarına belirlenmiş hukuk düzeni dışına Devrimi’nin ürünü olan kaldırılmasının, ihlal kararının başı, aynı zamanda partili yok sayılıyor, uygulanmıyor... dayalı olan Temel Hak ve çıkamaz” denmektedir. Ulusal Devlet yapılarını kendisinden daha önemli Anayasanın amir hükümlerine cumhurbaşkanıdır ve yasama Özgürlüklerin yurttaşlık Hukuksal normlar hiyerarşisinde böler, parçalar ve Din-Tarım olduğuna” dikkat çekti. uyulmuyor, hukuksal kargaşa organın da çoğunluktaki partinin temelindeki Anayasal Toplumu dönemindeki anayasa kanunların üstünde yaratılıyor. de başıdır. Bu nedenle yürütmenin güvencesine ve hatta aşiretlere, tarikatlara, yer alır. Her kişi, her makam Yargıtay başkanının Bu yazımızda bu konular, başı, yasama organını fiilen bunların koruyucusu olan mezheplere, dinlere, ırklara Anayasa Mahkemesi kararlarına bilimsel kaynaklara ve yargı denetim altında tutmaktadır. sözleri Anayasa Mahkemesi’ne ve milliyetlere dayalı Feodal uymak zorundadır. Bunun tersi karşı çıkar. kararlarına dayalı olarak Yasama organının, yürütme Yargıtay Başkanı Kerkez’in bu İmparatorluk yapılarını geri “hukuk devleti”ne karşı çıkılması Etnikçilik, bir kültürel organını denetleme aracı getirir. irdelenecektir. sözleri aslında ciddi bir şikâyet demektir. Bugün Türkiye’de ne kimliği, etnik köken, dil, HHH olan soru, gensoru ve Meclis içeriyor... Kerkez’in bu sözlerinin yazık ki AYM’nin kararlarına saygı kültür veya soy üzerinden Ülkemizde de etnikçilik Evrensel demokrasi araştırması gibi anayasal yollar Anayasa Mahkemesi’nin duyulmuyor, uyulmuyor. tanımlayarak belirli bir grubu (örneğin, Kürt-Türk ayrımı) etkinliğini tamamen kaybetmiştir. Günümüzde yalnızca genel (AYM)“hak ihlali” kararını Şimdi bu konudaki yargı özel ya da üstün kılar, öne Demokratik Cumhuriyet Asıl önemli konu, seçimler ve çoğunluğun iktidara dinlemeyen Yargıtay Üçüncü Ceza kararlarına bakalım. çıkarır ve diğerlerini dışlar. Rejimi’ni tehdit eden bir cumhurbaşkanlığı yönetim gelmesiyle oluşan siyasal sistem Dairesi üyelerine ve aynı görüşü “Biz” ve “onlar” ayrımını terör dalgasının temelini modeliyle yürütme organının gerçek demokrasi için yeterli destekleyen İstanbul 13’üncü Ağır derinleştirerek toplumsal Uygulamalar ve oluşturmuştur. yargı üzerindeki etkinliğinin de görülmüyor. “Seçimle iktidara Ceza Mahkemesi’ndeki yargıçlara çatışmaları körükler. Bu terör dalgası PKK bazı örnekler tartışmasız güçlenmiş olmasıdır. gelen siyasal parti her şeyi yönelik olduğu kuşkusuzdur. HHH Terör örgütü yoluyla feodal Can Atalay, Gezi davası Yürütme organı elindeki yetkilerle yapabilir” görüşü geçerliliğini Atatürk Cumhuriyeti’nde toprak ağalığını koruyan, nedeniyle İstanbul 13. Ağır Ceza yargı organını denetleyecek Sonuç yitirmiştir. Türk kimliği, bir üstünlük tarikatlara dayalı laiklik Mahkemesi tarafından 18 yıl duruma yükselmiştir. Evrensel demokrasi anlayışında olarak değil, dünyanın Yukarıda belirtildiği üzere, karşıtı söylemlerle ittifak hapisle cezalandırıldı. Atalay, öteki ulusları (milletleri) genel seçimler ve iktidarın oluşturarak Cumhuriyet demokrasi yalnızca genel 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılan Yargı ve HSK’nin ya da ırkları ile eşitlik Değerlerini erozyona seçimler yoluyla el değiştirmesi seçim değildir. Herkes, tüm milletvekili seçimlerinde Türkiye bağlamında tanımlanmıştır. uğratmıştır. yanında, siyasal iktidarın durumu kurumlar, yürütme ve yargı İşçi Partisi 28. dönem Hatay Bir soya değil, İstiklal Özet olarak Demokratik anayasanın çizdiği yetki sınırları tüm mahkemeler, anayasa Günümüz anayasa hukukunda Savaşı’na, Türkiye milletvekili seçildi. Anayasanın Rejim, kapsayıcı ve içinde kalması ve yürütmenin hükümlerine uymak zorundadırlar. kuvvetler ayrılığının çağdaş Cumhuriyeti’nin kuruluşuna bütüncül bir “Yurttaşlıkta 83/3 maddesi milletvekili seçilen gerek yasama, gerekse yargı erkleri Yargıtay 3. Ceza Dairesi ve kimi anlamı, yargı organının yasama, ve eşit vatandaşlığa Eşitlik” ya da “Eşit kişinin “cezasının erteleneceğini, tarafından denetlenmesinin asliye mahkemeleri anayasanın özellikle yürütme organı dayandırılmıştır. Yurttaşlık” anlayışının üyelik sıfatının sona ermesine” sağlanması birinci derecede amir hükümlerine uymuyorsa, karşısında bağımsızlığını ön plana Atatürk’ün kendisi Devlet tarafından bırakılacağını hüküm altına önem kazanıyor. Siyasi gücün kuşkusuz hukuk devleti ilkelerini çıkarır. (Özbudun, s.41.) Türk kavramını “Türkiye hiçbir kimliğe ayrıcalık almıştır. Atalay milletvekili sınırlanmasını düzenleyen ihlal ediyorlar demektir. Hukukun Cumhuriyeti’ni kuran Yargıçların hukuksal güvence- tanımadan uygulanmasıyla seçildiğini belirterek anayasanın kuralların anayasada yer alması temel ilkesi “Normlar hiyerarşisi” Türkiye halkına Türk Milleti güçlenir; Etnikçilik ise si sadece yargıçların özlük hakları, bu maddesine göre tahliyesini yetmiyor, erklerin birbirini altüst edilirse ne hukuk devleti ne denir” diyerek “millet”, bölünme ve otoriterlik tayinleri, meslekten azlolunmala- istedi. Yargıtay 3. Ceza Dairesi “ulus” kavramını soya denetlemesinin uygulamada hiçbir de hukukun üstünlüğünden söz getirir. rı vs. değildir. Onların karar verme bu talebi 13.07.2023 tarihinde sopa değil, Cumhuriyetin Demokratik, Laik ve tartışmaya yer bırakmayacak edilebilir. yetki ve bağımsızlıklarının tartış- reddetti. Ardından, Anayasa kuruluşuna bağlamıştır. Sosyal Hukuk Devleti olan biçimde gerçekleşmesi gerekiyor. Gerek Can Atalay ve Tayfun masız sağlanması da gereklidir. Mahkemesi bu konuda hak ihlali 1924 Anayasası’nda Türkiye Cumhuriyeti’nde Bu temel ilkeler gerçekleşme- Kahraman hakkındaki Anayasa Yürütme, çeşitli yollarla “Türkiye ahalisine, din ve kararı verdi, bu karara da alt İktidarın ya da muhalefetin dikçe çağdaş bir demokrasiden söz Mahkemesi kararları gerekse yargıçların meslek yaşamı, ırk farkı gözetilmeksizin “etnikçilik” bağlamında mahkemeler uymadı. etmek olanaksızdır. Öncelikle ça- “mutlak butlan” ve “kayyım” özlük hakları, bir yerden başka vatandaşlık itibarıyla politika izlemesi yanlıştır, Diğer bir örnek, Gezi davası ğımızda, kuvvetler ayrılığı ilkesine kararları konusunda Yüksek bir yere nakil ve tayinleri gibi Türk denilir” biçiminde Anayasa’ya aykırıdır ve sanığı şehir plancısı Tayfun dayanmayan rejimler gerçek de- Seçim Kurulu kararları kuşkusuz tanımlanır. Rejim’i tahrip eder! konular üzerinde etkili oluyorsa, Kahraman’ın durumudur. mokrasi olarak kabul edilmiyor- hukuk literatüründe yerini almış yargı bağımsızlığı da etkinliğini Bu konuda Anayasa lar. Bunun tarihi kökleri üzerinde bulunuyorlar. kaybetmiş demektir. Mahkemesi’nce “yargılamanın duralım: İleride bugünlerin siyasal tarihi Yargı bağımsızlığı ve yargıç adil olmadığı” gerekçesiyle de yazılacaktır. güvencesini korumakla yükümlü verilen “hak ihlali Montesquieu ve Yüksek Seçim Kurulu Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun nedeniyle derhal serbest kararlarına uymayan, yasal tüm ‘Kanunların Ruhu’ bugünkü durumu hukuk devletini bırakılması” kararını, ilgili koşullar yerine getirilerek seçim Kuvvetler ayrılığı düşüncesinin zedeleyen çok önemli bir hukuksal İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi kurullarının denetiminde yapılan kökleri milattan önceki filozoflara sorun olarak ortaya çıkmaktadır. kabul etmediği gibi, 13. Ağır Ceza ilçe kongrelerinden sonra, il kadar gider. Ancak kuvvetler HSK’nin 13 üyesi vardır ve dört Mahkemesi’nin kararına itiraz için seçim kurulunun denetiminde ayrılığı kuramını ünlü Fransız üye doğrudan cumhurbaşkanı başvurulan İstanbul 14. Ağır Ceza yapılan CHP İstanbul il kongresine düşünür Montesquieu 1748 yılında tarafından atanmaktadır. Adalet Mahkemesi de bu talebi reddetti. karşın, CHP il başkanlığına kayyım yazdığı “Kanunların Ruhu” (De bakanı ile yardımcısı (müsteşar) Bu iki örnek alt mahkemelerin atamakta ısrar eden İstanbul 45. L’esprit Des Lois) (The Spirit of da cumhurbaşkanınca atandığı Anayasa Mahkemesi kararlarına Asliye Hukuk Mahkemesi de bu Law) adlı eserinde bilimsel olarak için, toplam altı üyeyi partili uymadığını göstermeye yeterlidir. tarih kitabında yerini alacaktır. ortaya koymuştur. cumhurbaşkanı belirliyor. Diğer bir anayasa karşıtlığı, parti Ayrıca anayasanın amir Montesquieu şöyle diyor: “...her Diğer yedi üye yasama organı ta- seçimleri, kurultay iptali girişimi hükümlerine karşın AYM devlette üç çeşit kuvvet vardır: rafından seçilmektedir. Bunun an- ve CHP İstanbul İl Başkanlığı’na kararlarını uygulamayan İstanbul Yasama kuvveti, yürütme kuvveti lamı, diğer yedi üyeyi partili cum- kayyım atanması konularıdır. 13. Ağır Ceza Mahkemesi ve ve yargı kuvveti.” hurbaşkanının Meclis grubu belir- CHP’nin 2023 yılında yapılan Yargıtay 3. Ceza Dairesi de bu Montesquieu’ye göre, lemektedir. Yargı erkinin kendi ara- 38. kurultayı hakkında davalar siyasal tarih kitaplarında kuşkusuz bu üç kuvvetin birbirinden larında yaptığı seçimlerle HSK’ye açıldı. “Kurultaya hile karıştırma” yerini alacaktır. En önemlisi ayrılması gerekir. “Çünkü üye göndermesi terk edilmiştir. adı verilen dava, ağır ceza bu kararlar, hukuk kitaplarına yasama ve yürütme kuvvetleri Bu durum yürütme organının da geçeceklerdir ve hukuk mahkemesine yönlendirildi. Ayrıca aynı elde toplanırsa yargı yargı üzerinde tam etkili olduğunu fakültelerinde, özellikle anayasa “mutlak butlan” çerçevesinde kuvveti de yasama ve yürütme açıkça göstermektedir. hukuku derslerinde “normlar kurultayın yok hükmünde olması kuvvetlerinden ayrılmış değilse, hiyerarşisi”ne aykırı örnek kararlar istemiyle Ankara Asliye Hukuk özgürlükler yok olur.” Hukuk devleti olarak okutulacaktır. Mahkemesi’nde dava açıldı. Montesquieu, devleti oluşturan Hukuk devleti, çağımızın Hiçbir kurum ve hiçbir kimse tarihin Bu davalar karşısında Yüksek bu üç kuvvetin birbirinden çok önemli bir kamu hukuku vereceği hükümden kaçamaz. Seçim Kurulu, Türkiye’de parti ayrılması ve birbirini denetlemesi konusudur. Hukuk devleti başta kongrelerinin seçimleri dahil nedenlerini de şöyle açıklıyor: yönetenler olmak üzere herkesin tüm seçimlerin, ilçe ve il seçim Kaynaklar: “İktidarın kötüye kullanılmadığı ve tüm kamusal kurumların ABD’de Joe B?den’ın başkan olmasıyla, ABD-Rusya ger?l?m? tırmanışa geçt?. Ukrayna'da- kurullarıyla, Yüksek Seçim durumda ancak hürriyet vardır. hukuka ve anayasaya bağlılığı l Server Tanilli, Devlet ve k? savaş, b?r yönüyle, ABD ?le Rusya arasındak? mücadelen?n b?r sonucu. Konu, Kurulu’nun yetkisi içinde olduğuna Fakat ezeli bir tecrübeyle sabittir demektir. (Teziç, s.137.) Demokrasi, İÜHF Yayını, 1981. Türk?ye’y? yakından ?lg?lend?rd?ğ? halde, ülkem?zde bu konuda yeterl? araştırma, yok. Bu 11 Eylül 2025 tarihinde karar verdi. ki kuvvet sahibi olan herkes Hukukun üstünlüğü, hukuk l Bülent Tanör, Osmanlı-Türk k?tap, Fener Patr?khanes?’n?n ortaya çıkışından başlayarak, son 80 yılda ABD ?le Fener iktidarını kötüye kullanma devletinin en önemli unsurdur. Yüksek Seçim Kurulu’nun bu Anayasal Gelişmeleri, Afa Yayıncılık, Rum Patr?khanes? arasındak? yoğun ?l?şk?ler?, Ortodoksluğun Doğu Avrupa halklarının eğilimindedir. İktidarın kötüye Hukukun üstünlüğü her şeyden açık ve bağlayıcı kararına kar- 1996. m?ll? k?ml?ğ?nde oynadığı rolü ve Patr?khane ?le Moskova arasındak? en büyük kullanılmaması için, kuvvetin önce “hukukun normlar şın karmaşa sürüyor. Yasaya da- l Erdoğan Teziç, Anayasa Hukuku çatışmanın neden Ukrayna’da patlak verd?ğ?n? ortaya koymaya çalışıyor. kuvveti durdurması, denetlemesi hiyerarşisine” kesin uyum ve yalı olarak ilçe kongreleri yapıl- (14.Baskı), Beta, 2012. 13,5x20,5 / İnceleme / 343 sayfa gerekir.” (Coşkun, s.27.) bağlılık göstermekle sağlanır. mış ve daha sonra da yeni seçi- l Kemal Gözler, Anayasa Hukukuna len delegelerle il kongresi yapıl- Giriş (24.Baskı), Ekin Yayınevi, 2015. Kuvvetler ayrılığı Anayasanın kuralları mış olmasına karşın İstanbul 45. l Doç. Dr. Alev Coşkun, “Control Günümüzde tüm dünyada Türk anayasa hukuku sisteminde Asliye Hukuk Mahkemesi, İstan- Over Administration” (NYU, kabul gören demokrasi gerek 1961 gerekse 1982 bul iline kayyım atama konu- Master Tezi, 1969)