Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 24 ARALIK 2025 ÇARŞAMBA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER İBB davasında yargılama süresi PROF. DR. HIKMET SAMI TÜRK Bakanlığı’nca geçici bir Fakat daha önce başka davalarda “Herkes, (...) kendisine yöneltilen Yargılamanın olabildiğince kısa sürede önlem olarak görevinden örneği bulunmayan 4 bin 600 suçlamalar konusunda karar tamamlanması, Ceza Muhakemesi stanbul Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun da gereğidir. 190’ıncı uzaklaştırılan İBB başkanı ve günlük hedef süresi çok uzundur. 12 verecek (...) bağımsız ve tarafsız (İBB) hakkındaki yolsuzluk maddeye göre “Duruşmaya ara CHP’nin önümüzdeki seçimde yıl 6 ay içinde duruşmaları yapacak bir mahkeme tarafından davanın İiddianamesiyle İstanbul verilmeksizin devam edilir. Ancak Cumhurbaşkanı adayı Ekrem hâkimler arasında başka yere makul bir süre içinde, hakkaniyete 40. Ağır Ceza Mahkemesi’nde zorunlu hallerde davanın makul sürede İmamoğlu hakkında İstanbul uygun ve açık olarak görülmesini atanma ve emeklilik gibi nedenlerle 12.12.2025’te başlayan ve sonuçlandırılmasını olanaklı kılacak Cumhuriyet Başsavcılığı’nca isteme hakkına sahiptir.” değişiklikler olabilir; dolayısıyla ilk duruşmasının 9 Mart 2026 surette duruşmaya ara verilebilir” düzenlenen iddianamenin 3 bin Anayasamızın “kişi hürriyeti davanın başlangıcında görev yapan günü yapılmasına karar verilen (f.1). Bu bağlamda “makul süre”, adil 900 sayfa tutmasının, kendisine ve güvenliği” kenar başlıklı 19. hâkimlerle sonunda karar verecek davada hedeflenen yargılama yargılama için gerekli ve yeterli süredir. 142 ayrı eylem nedeniyle suç maddesinin VII. fıkrasına göre hâkimler farklı olabilir. süresi, mahkeme tarafından İBB iddianamesinin İstanbul 40. Ağır isnat edilmesinin, verilmesi “Tutuklanan kişilerin makul süre en çok 12 yıl 6 ay olarak Ceza Mahkemesi’nce 25 Kasım 2025’te Hedef süre-makul süre istenen hapis cezalarının içinde yargılanmayı ve soruşturma belirlendi. kabul edilmesinin ardından Hâkimler ve Bu kadar uzun bir yargılama toplam süresinin 2 bin 352 yıla veya kovuşturma sırasında serbest Bu uzun sürenin Savcılar Kurulu, mahkemeye ikinci bir ulaşmasının, onunla birlikte süresi insan haklarına aykırıdır. bırakılmayı isteme hakları vardır.” hesaplanmasında 19 Mart heyet atadı. Heyetlerden birinin yalnız Türkiye’nin taraf olduğu Avrupa yargılanacak sanık sayısının 141. maddesinin son fıkrasına 2025 günü İstanbul Nöbetçi İBB davasına bakması, bu davanın 105’i tutuklu, 170’i adlî kontrollü İnsan Hakları Sözleşmesi’nin göre; “Davaların (...) mümkün olan 10. Sulh Ceza Hâkimliği’nce makul süre içinde sonuçlandırılması 402 kişi olmasının dikkate “adil yargılanma hakkı” ile ilgili süratle sonuçlandırılması, yargının tutuklanmasına karar bakımından uygun olur. verilen, bu nedenle İçişleri alındığı anlaşılıyor. 6. maddesi 1. fıkrası uyarınca görevidir.” Tutukluların durumu Konu, tutukluların durumu bakımından da önemlidir. İstanbul 40. Ağır Ceza Mahkemesi’nin 12.12.2025’te yaptığı ilk değerlendirmede 106 sanık hakkında tutukluluk hâllerinin devamına karar vermesi, iyimser bir yorumla, 9 Mart 2026 günü yapılacak olan ilk duruşmaya bir erteleme olarak değerlendirilebilir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “şüpheli veya sanığın salıverilme istemleri” kenar başlıklı 104. maddesine göre; “(1) Soruşturma ve kovuşturma evrelerinin her aşamasında şüpheli veya sanık salıverilmesini isteyebilir. (2) Şüpheli veya sanığın tutukluluk halinin devamına veya salıverilmesine hâkim veya mahkemece karar verilir. Ret kararına itiraz edilebilir.” Aslında Ekrem İmamoğlu ve İBB davasının diğer sanıkları hakkında verilen tutuklama kararlarının anayasanın 19. maddesinin III. fıkrası ile Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “tutuklama nedenleri” ve tutuklama kararı” kenar başlıklı 100 ve 101. maddelerine uygunluğu tartışmaya açıktır. Üç kez İBB başkanı seçilen, önümüzdeki cumhurbaşkanı seçimi için aday gösterilen bir insanın kaçması veya saklanması düşünülebilir mi? Ceza davalarında tutuksuz yargılama kural, bu süreçte bir önlem niteliğindeki tutuklama istisnadır. Bu kural, halen tutuklu bulunan CHP’li 15 belediye ve 3 büyükşehir başkanı ile 18 başkan ve 1 DEM Partili belediye başkanı, toplam 19 belediye başkanı için de geçerlidir. Halkın oylarıyla seçilmiş belediye ve büyükşehir belediye başkanlarının tutuklanması ve görevlerinden uzaklaştırılması, anayasamızın 2. maddesinde Cumhuriyetin değişmez nitelikleri arasında belirtilen “insan haklarına saygılı, demokratik hukuk devleti” ilkeleriyle bağdaşmaz. Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı Hukuk devleti olmanın sonuçları olarak anayasanın “hak arama hürriyeti” kenar başlıklı 36. maddesine göre “Herkes, (...) yargı mercileri önünde (...)adil yargılanma hakkına sahiptir.” (f. I). “Mahkemelerin bağımsızlığı” kenar başlıklı 138. maddesine göre “Hâkimler görevlerinde bağımsızdırlar; anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler.” (f. I). Tutuklanan 15 belediye ve 3 büyükşehir başkanının CHP’li, 1 belediye başkanının DEM Partili olması bir rastlantı sayılamaz. 31 Mart 2024 yerel yönetimler genel seçimlerinde halkın oylarıyla birinci parti konumuna gelen CHP adayı olarak seçilmiş başkanlarının tutuklanması, onları yargı yoluyla devre dışı bırakmaya yöneliktir. AKP’li ve MHP’li belediye başkanlarından hiçbiri hakkında bir soruşturma açılmamıştır. Adalet sisteminin tek yanlı işleyişi önemli bir sorundur. Oysa adalet, devletin ve toplumsal barışın temelidir. Adalet, –anayasanın “yargı yetkisi” kanar başlıklı 9. maddesinde belirtildiği gibi– “Türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce” verilecek kararlarla gerçekleşir. Cumhuriyet savcıları ve mahkemeler, siyasi etkiler ve tercihlerle karar vermez. Mahkemeler, yargılamayı her davanın özelliğine uygun “makul süre” içinde sonuçlandırmak durumundadır. İBB davasında da böyle olması gerekir. 12 yıl 6 ay sürecek bir yargılama sonunda verilecek hüküm, gecikmeli bir karar olur. “Geciken adalet, adalet değildir” özdeyişinde büyük bir gerçek payı vardır. Böyle bir duruma meydan vermemek gerekir.