Catalog

12 TEMMUZ 2023 ÇARŞAMBA Haber 9 Atatürk’ün Aydınlanma Opera Ufku ve Mustafa Kemal’in daha önce İstanbul’dan soprano Nimet Vahit Paris’te de iki kez operaya gittiğini ve Darülbedayi opereti Semiha SINAN MEYDAN yazıyor. (Mustafa Kemal, 1910 Berksoy Ankara’ya getirildi. Ulu yılında Picardie Manevralarına Anne rolü Nimet Vahit’e, Hakan Tarihten Feridun rolü Nurullah Şevket katılmak için Fransa’ya gitmişti.) Taşkıran’a, köylü delikanlı rolü ve Osmanlı’da III. Selim, II. Günümüze koroyu yönetme görevi Halil Bedii Mahmut, Abdülaziz ve II. Yönetken’e verildi. Abdülhamit’in kişisel ilgi gösterdiği Atatürk’ün isteği ile İstanbul operayı Atatürk, geliştirmek ve Konservatuvarı Yaylı Sazlar yaygınlaştırmak istiyordu. Orkestrası Ankara’ya getirildi. Nefesli sazlar, Cumhurbaşkanlığı İlk Türk operası: Özsoy u sözler Türkiye Cumhuriyeti’nin Armoni Mızıkası’ndan alındı. Atatürk, 1934’te bir Türk operası kurucusu Atatürk’e aittir: (N. Levent Gökçedağ, Atatürk hazırlattı. Ş “Fikirler ve inkılaplar sanatla Dönemi Müzik İdeolojisi ve Münir Hayri Egeli anlatıyor: yayılır.”, “Güzel sanatlarda başarılı Günümüze Yansımaları, Haliç “Atatürk beni çağırdı. ‘Türklerle olamayan milletlere ne yazıktır. Üniversitesi Sosyal Bilimler İranlılar soy ve kültür itibarıyla Onlar bütün başarılarına rağmen Enstitüsü Türk Müziği Ana Sanat kardeştir’ dedi. Sırf bir medeniyet alanında yüksek Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, mezhep mücadelesi yüzünden insanlık sıfatıyla tanınmaktan 2007, s. 59-64) birbirlerinden ayrılmış bu iki daima mahrum olacaklardır.”, Özsoy Operası ilk kez 19 Haziran kardeşin aslında bir olduğunu “Bir milleti yaşatmak için 1934’te Ankara Halkevi’nde gösteren bir piyes yaz ve bunu birtakım temeller gerekmektedir Cumhurbaşkanı Atatürk ve opera halinde oynatalım... Ancak ve bilirsiniz ki bu temellerin en konuğu İran Şahı Rıza Pehlevi Şah’ın gelmesinden iki akşam önemlilerinden biri sanattır. huzurunda sergilendi. sonra opera oynanmalıdır…” Bir millet sanattan, sanatçıdan Atatürk, Türk-İran dostluğunun Operanın librettosunu Münir Hayri yoksunsa tam bir hayat süremez. tarihsel ve kültürel temellerini Atatürk, Türkiye’de operanın gelişmesi ve yaygınlaşması için çok çaba harcadı. Egeli kaleme alırken, bestesini Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk operası ÖZSOY onun isteği ve yöneldirmesiyle hazırlandı. (…) Sanatsız kalan bir milletin İran Şahı’na, çağdaş bir sanatla, Ahmet Adnan Saygun yaptı. hayat damarlarından biri kopmuş operayla anlatarak “uluslaşan” ve Çok daha önemlisi, “Bayönder sorduğunda “beş yıl sonra” Böylece çok kısa sürede “Özsoy demektir.” “çağdaşlaşan” Türkiye’yi göstermek Operası”nın bazı bölümlerini Münir cevabını almıştı. (Uluskan, s.398) Operası” ortaya çıktı. Atatürk, resimden heykele, istemişti. Hayri’ye bizzat Atatürk yazdırmıştı. 1940’ta Ankara Devlet Çeşitli destanlardan ve özellikle müzikten tiyatroya sanatın bütün (Münir Hayri Egeli, Atatürk’ten Konservatuvarı “müzik” ve “temsil” Firdevsi’nin “Şehname”sinden Atatürk’ün katkıda dallarına büyük önem verdi. Bilinmeyen Hatıralar, İstanbul, 1954, diye ikiye ayrıldı. Temsil bölümü uyarlanan “Özsoy Operası”nda Dünyaca ünlü sanatçıları Türkiye’ye bulunduğu operalar s. 42-43) de kendi içinde “opera”, “tiyatro” Türk-İran uygarlıklarının köklerine davet etti, sanat okulları açtırdı, Atatürk’ün Ankara’ya ayak ve “bale” diye üçe ayrıldı. (Ünsal vurgu yapılır. Hakan Feridun sanatı teşvik eden yasalar çıkardı, basışının 15. yıldönümü anısına 27 Cumhuriyetin opera karakterinin “Tur” (Kurt) ve “İraç” Yücel, Atatürk Döneminde Sanat sanatçılar yetişmesini ve halkın Aralık 1934’te sergilenmek üzere üç (Aslan) adlı ikiz oğlu vardır. Yolları çabası sanatla buluşmasını sağladı. Yaşamı”, Çağdaş Düşüncenin önemli sanatçıdan opera hazırlaması ayrılan kardeşleri Feridun, aynı Atatürk, diğer sanatların yanında, 1924’te Ankara’da Musiki Işığında Atatürk, s. 475) istendi. Münir Hayri ve Adnan bayrak altında birleşmeye çağırır. Muallim Mektebi kuruldu. müzik, tiyatro ve dansı bir araya Ankara Devlet Konservatuvarı Saygun “Taşbebek Operası”nı, getiren operanın Türkiye’de Bu birleşme, Türk-İran dostluğunu 1925’te açılan yarışma sınavlarıyla ilk mezunlarını 1941’de verdi. Münir Hayri ve Necil Kazım Akses gelişmesini ve yaygınlaşmasını çok sembolize eder. sanatçı ve müzik öğretmeni “Bayönder Operası”nı hazırladılar. 1941’de operalar Türk öğrenciler istiyordu. yetiştirmek üzere Paris, Berlin, Atatürk, Türk-İran dostluğunu Her iki opera bitirildikten sonra tarafından Türkçe oynanmaya anlatan bir opera hazırlanması Budapeşte ve Prag’a 10 kadar Atatürk’e sunuldu. başladı. Opera öğrencilerinin ilk Atatürk operada öğrenci gönderildi. Atatürk, adeta gösterisi 24 Haziran 1941’de Ankara 1917’de kurulan Darülelhan Yıl 1914, yer Sofya, mevsim bir dramaturg Halkevi Sahnesi’nde oynadıkları W. 1926’da İstanbul Belediye kış... Mustafa Kemal ateşemiliter gibi bu operaları A. Mozart’ın tek perdelik “Bastien Konservatuvarı’na dönüştürüldü. olarak Sofya’da görevlidir. -Altan bizzat okuyarak und Bastienne” adlı operası ile 1928-1930 arasında çoksesli Deliorman’ın anlattığına göre- bazı düzeltmeler Puccini’nin “Madam Butterfly”ının musikinin temel kuram kitapları Sofya’da ilk operanın açılacağını yapmış, öneriler ikinci perdesi idi. Bu oyunları, yayımlandı. öğrenen Mustafa Kemal, bunu getirmişti. Örneğin, Tatbikat Sahnesi’nde dünyaca ünlü 1932’den itibaren kurulan duyduğunda çok şaşırır. “Demek Atatürk, “Taşbebek bestecilerin diğer oyunları izledi. Halkevleriyle çok sesli müzik ülkeye Bulgarların bir de operaları var. Operası”nda 1949’da Devlet Tiyatrosu yayılmak istendi. Operada rol alabilecek artistleri yazarın, kişilerden ve Operası kuruldu. İkinci Atatürk, Türkiye’de operanın ve var” diye düşünür. İlk temsil için birinin ağzından, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tiyatronun kurulması için 1930’larda hemen bilet aramaya başlar. “kadına de Türkiye’de çoksesli müziğin Max Reinhardt’ı, Paul Hindemith’i Bulgar Parlamentosu’ndaki Türk inanmadığını” ve ve operanın gelişmesi için çok milletvekillerinden Şakir (Zümre) ve Carl Ebert’i Türkiye’ye davet etti. “onun uzaktan çaba harcadı. Bütün bu çabalar Reinhardt, hazırlayıp Atatürk’e sayesinde operada bir yer bulur. bir süs gibi boşa gitmedi. Türk sanatçılar Sofya’da büyükelçi olan arkadaşı sunduğu raporda çok sesli müziğe sevilmesini” vurgu yapıyordu. Atatürk bu yetişti. Örneğin, Ahmet Adnan Ali Fethi ile (Okyar) birlikte galaya belirttiği dizeleri raporu okuduktan sonra raporun bir giderler. O gece meşhur “Carmen” karalayıp karşısına Saygun’un eserleri yurtdışında da oynanır. şöyle yazmıştı: kenarına “Bu raporu esas tutalım” sergilendi. Saygun’un “Yunus Emre notunu düştü. (Uluskan, s. 394) Mustafa Kemal, o gece “Biz kadınlar için Oratoryosu”nun Türkiye prömiyeri geç saatlerde arkadaşı Şakir Atatürk, Cumhuriyetin 10. yılında, böyle düşünmeyiz. 1946’da, Fransa Prömiyeri 1947’de, Zümre’ye şunları söyler: “Şimdi Kadın varlığı, Sovyet Rus sanatçıların Türkiye’ye ABD prömiyeri 1958’de yapıldı. gelerek konserler vermesini istedi. Balkan Harbi’nde yenilgimizin ulusun bin bir Ayrıca Leyla Gencer ve Ferhat nedenini daha iyi anladım. Ben noktasından Şostakoviç başta olmak üzere Bayönder Operası’nda Atatürk’ün düzelttiği rol Onat gibi Türk opera sanatçıları ünlü sanatçılar Ankara’ya gelerek bu adamları çoban diye bilirdim. bölümündeki isimler. (Ulus, 10 Kasım 1939, s. 14.) temelidir. Artık da Avrupa sahnelerinde boy Halbuki baksana operaları bile kadını süs konserler verdi. gösterdiler. talimatı vermişti ama 1930’ların var. Operada oynayacak sahne tanımak fikri de doğru değildir… Paul Hindemith, 1936’da Ankara HHH Türkiye’sinde henüz Devlet Opera sanatkârları, müzisyenleri, Devlet Konservatuvarı’nı kurdu. Değişmeli…” Yine aynı operada Gerçek şu ki 100 yıl önce sanata, ve Balesi yokken bu operayı dekoratörleri, hepsi yetişmiş. yazarın, “Sevgi bir eğlencedir” Burada bir de opera bölümü açıldı. sanatçıya değer veren, çoksesli oynamak çok da kolay değildi. O Opera binası dahi yapmışlar…” cümlesinin üzerini çizip “Sevgiyi Bölüm,1936-37 öğretim yılında 5 müziğin ve operanın gelişmesine dönemde Ankara’da sadece Musiki Biraz durup düşündükten sonra bir bir eğlence saymak onu ciddiye kız, 11 erkek öğrenciyle öğretime çalışan Atatürk’ün kurduğu Muallim Mektebi vardı. Solistler hayal kurar: “Bizim memleketimiz almamak olur” diye yazmıştı. başladı. laik Cumhuriyet, bugün sanata ve koro oradaki öğrencilerden de acaba operaya kavuşacağı Eğitim Bakanlığı Tiyatro ve Opera Atatürk metinde geçen isimlerle ve sanatçıya değer vermeyen seçilebilirdi. Ayrıca baletlere ve günleri görecek mi? O seviyeye de ilgilenmiş, başka bazı isimler İşleri Uzmanlığı’na atanan Ebert, bağnaz bir zihniyet tarafından balerinlere ihtiyaç vardı. Bunun için bir gün çıkabilecek miyiz?” önermişti. (Metin And, Türk Ankara Devlet Konservatuvarı’nda dönüştürülmek isteniyor. Atatürk’ün (Altan Deliorman, Mustafa Kemal Halkevlerinde dans eğitimi alan Tiyatrosunun Evreleri, Ankara, 1983, opera bölümünün yerleşmesi öğrencilerden yararlanılabilirdi. kurduğu laik Cumhuriyete sahip Balkanlarda, İstanbul, 1959, s. 9-12) s. 368-369; Seda Bayındır Uluskan, için çok çaba harcadı. Atatürk, Altan Deliorman, “Mustafa Koro için Musiki Muallim Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel çıkmak; sanata, sanatçıya, çağdaş Ebert’e, Türkiye’de “kaç yıl sonra Kemal Balkanlarda” adlı kitabında, Mektebi’nden birkaç öğrenci alındı. Politikaları, Ankara, 2010, s. 406-407) Türkçe opera oynanabileceğini” uygarlığa sahip çıkmaktır. Hulusi Akar’ın ‘Gerekeni yapacağız’ açıklamasının üzerinden 11 ay geçti ama hiçbir adım atılmadı asker hastaneleri unutuldu CHP’li Dr. Fikret Şahin, “Sistem aktif olsaydı deprem sonrası birçok depremzedeye müdahale edilebilir ve hayatlarını kurtarabilirdik” dedi. eçtiğimiz günlerde Pençe- önümüzdeki günlerde Hatay’da ağır hasarlı Şimşek Harekâtı bölgesinde, yola koyacağız” demişti. Şahin binaların yıkımı sürüyor Gbölücü terör örgütü tarafından Bu açıklamanın yapılan taciz atışı sonucu iki asker üzerinden yaklaşık bir yıl geçmesine KAhr AmAnmAr Aş merkezli şehit oldu. Şehitlerimizin ağır yaralı 6 Şubat’ta meydana gelen rağmen iktidar tarafından herhangi olarak götürüldüğü sivil depremlerden etkilenen Hatay’da, bir adım atılmadı. ağır hasarlı binaların yıkım işlemleri hastanede şehit olmaları ‘Bu yanlıştan dönülmeli’ devam ediyor. asker hastaneleri ve askeri Konuya ilişkin Cumhuriyet’e 15 Temmuz darbe girişimi sonrası Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) ve Antakya, Defne, Samandağ, Payas, sağlık sistemini yeniden asker hastaneleri, 17 Ağustos 2016 tarihli OhAL kararnamesi ile kapatılmıştı. Altınözü, İskenderun, Kırıkhan ve konuşan eski CHP Balıkesir gündeme getirdi. Çağdaş Reyhanlı ilçelerinde, yıkım kararı milletvekili ve eski Balıkesir Tabip Millet İttifakı’nın seçim Bayraktar verilen ağır hasarlı yapılardaki gerektiğine değinen Dr. Şahin, bu hastanelerimiz kapatılmamış ve Odası Başkanı Dr. Fikret Şahin, vaatleri arasında bulunan çalışmalar sürüyor. Çevresinde sistemin yalnızca savaş durumunda askeri tabiplerimiz görevleri başında 15 Ağustos 2022 tarihinde asker askeri sağlık sistemine dönülmesi güvenlik önlemi alınan binalar, değil afet durumunda da büyük katkı olsaydı, deprem bölgesine sahra hastanelerinin tekrar açılması hakkında eski Milli Savunma Bakanı ekiplerin kontrolünde iş makineleriyle için verdikleri kanun teklifini sağlayacağına dikkat çekti. “Sistem hastaneleri bir an önce kurulabilir, Hulusi Akar, sistem ihtiyacını kabul yıkılıyor. İşlemin ardından anımsatarak “Dünyada bu kadar yoksunluğu nedeniyle depremde depremzede vatandaşlarımıza etmiş ve “Hem cumhurbaşkanımızın kamyonlara yüklenen molozlar, başka ülkelerin sahra hastanelerinden zamanında hizmet verebilir ve çözüm oluşturulması için direktifleri kuvvetli ordusu olup da asker enkaz döküm alanlarına taşınıyor. var hem de sağlık bakanımızın olumlu hastanesi olmayan tek ülkeyiz” dedi. yararlanmak zorunda kaldık” hayatlarını kurtarabilirdik” ifadelerini Çalışmaları ev sahiplerinden takip edenler de oluyor. l AA yaklaşımları var. İnşallah onları da Bu yanlıştan bir an önce dönülmesi diyen Dr. Şahin, “Oysa kendi asker kullandı. l İSTANBUL