Catalog

2 KASIM 2023 PERŞEMBE EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 28.3340 29.8930 34.5180 36.70 7.528 12.386 1.809 3.9 kuruş 2 kuruş 7.5 kuruş 1.54 puan 14.47 puan 14 lira 11 lira ‘İşçilerin 100. Yıl Bildirgesi’ni açıklayan DİSK Başkanı Çerkezoğlu, mücadeleye çağırdı: Güvenceli iş ve ücret ‘Adamlar’ Esneklik uygulamalarına dikkat çeken Arzu Çerkezoğlu, bugün 65 milyonluk çalışma çağındaki nüfusun 22 milyonunun kayıtlı gitmiyor ve tam zamanlı istihdamda olduğunu vurguladı. damlar” devletin yönetimini ele geçirince giderek tiranlaşırlar, ürkiye Devrimci İşçi için ayağa kalkıyoruz” diyerek şu “Aasla kendi rızalarıyla emekliye Sendikaları Konfederasyonu çağrıyı yaptı: “Toplumsal zenginliğe ayrılarak bir köşeye çekilemezler. Ben T(DİSK) Genel Başkanı el koyan küçük bir azınlığın değil, “Adamlar” ile ilgili olayları yazarken bu Arzu Çerkezoğlu, Türkiye toplumun yararını esas alan, saptamayı bir aksiyom olarak kabul Cumhuriyeti’nin 100. yılını insan onuruna yaraşır, güvenceli ediyordum. Geçen hafta, Branko Milanovic’in Substak sayfasında kutlarken bu iradeyi gösteren bir iş ve ücreti, kamusal, sosyal rastladığım bir çalışma, Milanovic’in o kurucu kadroların güvenliği ve emekliliği, eğitim, çalışmayla ilgili yorumları bu aksiyomu yanında ülkenin sağlık gibi kamusal hakları güvence destekliyordu. Sıcağı sıcağına sizinle yükünü taşıyan altına alan yeni bir toplumsal paylaşmak istedim. emekçilerin düzen için ayağa kalkıyoruz. Branko Milanovic, “gelir eşitsizlikleri” Bireyciliği, çıkarcılığı, rekabeti, unutulmaması alanında çalışan, bir süre Dünya Bankası CENGİZ ayrımcılığı, kutuplaştırmayı, KARAGÖZ gerektiğine dikkat araştırma bölümünde de görev alan, ünlü bir ekonomist ve siyasi analisttir. savaşı, şiddeti değil; işçilerin çekti. DİSK tarafından Geçen hafta sayfasında, Cornell birliğini, halkların kardeşliğini, “Emeğin Yüzyılında Demokratik Üniversitesi’nden Kaushik Basu’nun çoksesliliği, çoğulculuğu, Sosyal Cumhuriyet” sloganıyla Gecede, Nâzım Hikmet’in Kuvâyi Milliye Destanı dahil şiirleri okundu. Oxford Open Economics’te yayımlanan toplumsal cinsiyet eşitliğini, yurtta, önceki gece düzenlenen etkinlikte “The morphing of dictators: Why bölgede ve dünyada barışı esas “İşçilerin 100. Yıl Bildirgesi”ni dictators get worse overtime” alan demokratik ve sosyal bir açıklayan Çerkezoğlu, özellikle (Diktatörlerin dönüşümü: Niye diktatörler Sermaye taraftarı değillermiş! Cumhuriyet için mücadelemizi AKP iktidarında esneklik zamanla daha da kötüleşirler?) başlıklı, matematiksel modellerle de büyütüyoruz.” uygulamaları ile işçi sınıfının HAZİNE ve Maliye Bakanı Mehmet “İşgücünün milli gelirdeki payını desteklenerek geliştirilmiş araştırmasını Geçen yüzyılın emeğini Şimşek, bakanlığıyla ilgili Plan artıracaksak, toplumun refahını kalıcı kazanımları ve iş hukukunun aktardı. heba edenlere karşı artık ve Bütçe Komisyonu’ndaki bir şekilde artıracaksak dezenflasyon temelini oluşturan koruyucu görüşmelerde soruları yanıtlarken programını kararlılıkla uygulamaya “Cumhuriyet”in bir mücadeleye düzenlemelerin zayıflatıldığını İktidara tutsak olmak ilginç açıklamalar yaptı. devam etmemiz gerekiyor, edeceğiz.” dönüştüğünü, bunun sermayenin ifade ederek “Bugünkü ülkemizde Basu da Milanovic de “tutsak” Gelir dağılımı, işgücünün milli Ayrıca özelleştirme kapsamına yağmasına karşı toprağını, 65 milyon çalışma çağındaki kavramını kullanmıyorlar ama analizleri gelirden aldığı pay gibi konularda alınması planlanan yeni bir varlık deresini, ormanını savunan nüfusun sadece 22 milyonu kayıtlı bu noktada birleşiyor. Bir “adam” hangi tüm sorunların merkezinde olmadığını, mevcut programda köylülerin mücadelesi olduğunu niyetle (iyi ya da kötü) iktidara geldikten ve tam zamanlı istihdamda” dedi. yüksek enflasyon olduğunu dile EÜAŞ’ın bazı HES’leri, TEİAŞ, kaydeden Çerkezoğlu sözlerini sonra bir daha kendisi isteyerek -hatta getiren Şimşek, kendisinin hiçbir bazı liman, otoyol ve köprüler istese de- gidemez. Çünkü “adam” Demokrasi krizi var şöyle bitirdi: “İşçilerin, zaman “Enflasyonun sorumlusu olduğunu açıklayan Şimşek, yurtdışı iktidara geldikten sonra yönetirken Ayrıca “başkanlık” rejimiyle emekçilerin, kadınların, gençlerin ücretlilerdir” demediğini belirtti. ziyaretlerinde de hiç kimseden para kimi önlemler alıyor, kimi düşmanlar ve eşit yurttaşlık isteyen Türkiye’nin ağır bir demokrasi Sermaye taraftarı olmadıklarını da talebinde bulunmadıklarını söyledi. kazanıyor. “Dönem sonu” gelince (genel halkımızın bu mücadelesi kutlu krizine girdiğine vurgu yapan ileri süren Şimşek şunu vurguladı: l MUSTAFA ÇAKIR/ ANKARA seçimleri varsayıyoruz), bir karar alması olsun.” l İSTANBUL Çerkezoğlu, “Halkın egemenliği gerekiyor: Kaybederse ne yapacak? Her şeye karşın kalmaya karar verirse yasaları zorlayan, genel ahlakın sınırlarını aşan adımlar atmak, “suç işlemek” Yoksullukta yine ‘İstanbul TÜFE’ zorunda kalır. Başarılı olursa düşmanları Siparişlerde artar suçları büyür. Bir “dönem sonu” daha gelince gitmesi artık daha riskli dördüncü olduk yüzde 3.69 arttı olduğundan, yasaları ahlakın sınırlarını sert TÜRKİYE enflasyon oranlarında İSTANBUL Ticaret Odası (İTO), zorlamaya suç işleyerek daha da derine üçüncü dünya ülkeleri ile Ekim 2023’te İstanbul’da dalmaya devam eder... yarışmaya devam ediyor. Dünya perakende fiyat hareketlerinin Bu klasik bir “tiranlaşma” sürecidir; düşüş kimi zaman trajik sonuçlar da Bankası, eylül ayı verilerine göstergesi olan İstanbul Ücretliler sergileyebilir. Örneğin Daniel Ortega, göre dünya genelinde gıda Geçinme İndeksi’nin (İstanbul Nikaragua’da Sandinista’ların lideri enflasyonunda ilk 10 ülkeyi TÜFE), önceki aya (aylık) kıyasla olarak diktatörlükle savaştı. Kazandı, yayımladı. yüzde 3.69, Toptan Eşya Fiyatları iktidara geldi ülkesi için iyi şeyler de Listede ilk sırayı yüzde İndeksi’nin ise yüzde 3.53 arttığını İSTANBUL Sanayi Odası (İSO) ekim sadece ikisinde üretim artarken yaptı, seçimleri kaybetti muhalefete 318’lik yıllık gıda enflasyonu ile açıkladı. Ayrıca İstanbul TÜFE, ilk ayı İmalat Satın Alma Yöneticileri istihdam çoğu sektörde düşüş gösterdi. geçti. Ancak ikinci kez iktidara gelince Venezüella alırken Lübnan yüzde 10 ayda yüzde 62.8, son bir yılda Endeksi’ni (PMI) yayımladı. Geçen ay Endeksi hazırlayan S&P Global Market orada kalmak için gittikçe kötüleşen işler 239 ile ikinci sırada yer aldı. yüzde 72.7 arttı. 49.6 olan endeks ekim ayında 48.4 Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew yapmaya, tiranlaşmaya başladı. Basu, Listede üçüncü sırayı yüzde 150’lik Öte yandan Türkiye Ziraat seviyesine geriledi. Yavaşlama eylüle Harker, şunları söyledi: “Bu konuyu diktatörün başlangıçtaki gıda enflasyonuyla Arjantin Odaları Birliği’nin verilerine göre göre daha belirginleşti. Yeni siparişlerde “Talep koşulları ekim ayında Türk niyetlerini bir kenara bırakarak tartışmak alırken Türkiye, yüzde 75’lik resmi geçen ay markette takip edilen yaklaşık bir yılın en sert yavaşlaması imalat sektörünü yavaşlatan ana faktör gerekir” diyor; başlangıçta niyet ne gıda enflasyonu oranı ile geçen 37 ürünün 21’inde fiyat artışı, olursa olsun sürecin hep aynı yönde yaşanırken istihdam yeniden düşüşe olurken firmalar üretimi destekleyecek ayki yerini koruyarak yine 4’üncü 16’sında fiyat azalışı görüldü. gideceğini matematiksel bir modele geçti. Enflasyonist baskılar ise hafifledi. ve istihdam düzeyini koruyacak dayanarak da savunuyor. oldu. Türkiye’yi yüzde 74 ile Mısır, Üreticide ise 29 ürünün 9’unda Azalan iç ve dış talep, artan finansman hacimde yeni sipariş temin etmekte Basu çözüm olarak diktatöre; güvenli, yüzde 65 ile Surinam izledi. Sierra fiyat artışı, 16’sında fiyat düşüşü maliyeti ve sermeye yetersizliği, artan zorlandı. Diğer taraftan, enflasyon onurlu bir çıkış yolu, ürettiği serveti Leone ve Gana sırasıyla yüzde oldu. Aylık bazda fiyatı en çok enerji maliyetleri kaynaklı operasyonel baskılarının hafiflemeye devam etmesi de alarak emekliye ayrılma olanağı 63 ve 49’luk oranlarla yedinci ve artan ürün; markette yüzde 37.4, maliyetler, nakit akışında yavaşlama, yakın dönemde daha elverişli bir talep sunmayı öneriyor. Milanovic’in itirazı sekizinci sıralarda yer aldı. üreticide yüzde 71.2 ile domates kredilerde miktarsal sıkılaşma gibi ortamının oluşabileceği konusunda bir da bu noktada başlıyor. Ana akım l Ekonomi Servisi oldu. l Ekonomi Servisi etkenler endeksi olumsuz yönde miktar iyimserlik sağlayabilir.” ekonomistlerin “insan maddi çıkar ve etkiledi. Takip edilen 10 sektör arasından l Ekonomi Servisi rahat yaşama kaygısıyla hareket eder” varsayımının aksine “adamlar”ın iktidara, hemen her zaman para için değil güç ve bir projeyi gerçekleştirmek için Dolarda rekorlar sürüyor geldiğini tiranlaşmanın (ve eklemek PİYASALARDA ekim ayı Fatih Akçelik de 2023 yılsonu gerekir ki müstehcen düzeylerde servet enflasyon verileri beklenirken politika faizi tahminlerini yüzde biriktirmenin -E.Y.) bu vektör üzerinde dolar/TL kuru yeni rekorlar 35’ten yüzde 40’a çıkardıklarını yaşandığına dikkat çekiyor. kırmaya devam ediyor. TL’nin söyledi. Dahası “adamlar” devlet yönetiyor, yılbaşından bu yana kaybı yüzde Öte yandan Hazine ve Maliye dükkân değil, devlet yönetimi 34’ü bulurken kur, gün içinde, Bakanlığı ise 2024 yılına ilişkin kimi şiddet içeren kararları almayı kolaylaştırıyor, hatta zorunlu kılabiliyor. 28.40’a kadar yükseldi. Kur borçlanma planını yayımladı. Machiavelli’nin işaret ettiği gibi, üzerinde kamu kontrolünün 2024’te dış piyasalardan 10 milyar egemen (adam), yönetirken kaçınılmaz gevşediği haziran ayından bugüne dolarlık borçlanma öngörüldü. olarak hatalar yapar, suç işler çünkü TL’deki değer kaybı yüzde 27 oldu. İç borçlanma ise 2.14 trilyon TL siyasetin ve insan toplumunun (sınıflı Borsa İstanbul’da ise İsrail-Filistin olarak programlandı. Raporda toplum -E.Y.) doğası budur. çatışmalarından ilk yana süren 2024’te borçlanmanın ağırlıklı Milanovic, tiranın emekli olma kayıplar devam etti. BİST100 olarak TL cinsinden yapılmasının, seçeneğinin de aslında olmadığını endeksi toparlanma adımları atsa nakit ve borç yönetiminde gösteriyor: Çünkü tiran için güç ve da dün yüzde 2’ye varan düşüşle 7 oluşabilecek likidite riskinin iktidar birinci arzu ve kaygı haline bin 300 seviyesine kadar geriledi. azaltılması amacıyla güçlü nakit geldikten sonra, hiçbir zenginlik bu Faizlerde yükselme sürerken JP rezervi tutulmasının hedeflendiği gücün yerine geçemez. Tiranlarınki, Morgan Türkiye Başekonomisti belirtildi. l Ekonomi Servisi aslında çok yoğun ama bir anlamda dünyevi hazlardan çoğu kez uzak, devlet yönetmenin teknik işleriyle, güvenlik sorunlarıyla, siyasi dengeleri ‘Türkiye’nin gelişmesi için uğraştı’ koruma, muhalefeti etkisiz kılma çabalarıyla dolu yoğun ama yavan bir EKONOMİ basınının öncü yaşamdır. Tiranlar, ne kadar zengin temsilcilerinden, Ekonomi ve güvenlikte olurlarsa olsunlar, Gazetesi Başyazarı Osman emekliye ayrılarak zevke ve sefaya Saffet Arolat, dün Türkiye dalamazlar. Çünkü esas arzuları, Gazeteciler Cemiyeti’nde açlıkları, gereksinimleri iktidarı ve güç (TGC) düzenlenen törenle son uygulama kapasitesini korumaktır. yolculuğuna uğurlandı. Milanovic ve Basu değinmiyorlar ama 81 yaşında aramızdan ayrılan “adamı” orada tutan ve adamdan Arolat’ı anlatan isimlerden beslenen “pouvoir” (iktidar) çevresinin TGC Başkanı Turgay Olcayto, çekti: “Herkese dokunan direncini de hesaba katmak gerekiyor. 1968 kuşağının basında giderek insan tarafı gazeteciliğinin Tartışmanın geldiği noktada azalmasından duyduğu acıyı çok önündeydi. En başından kaçınılmaz olarak şu sonuca dile getirirken TGC Başkan Vekili itibaren Türkiye’nin gelişmesi ulaşıyoruz: Diktatörlere, iktidarı terk Vahap Munyar, “Ant dergisini için uğraştı.” Arolat’ı eşi Ayşe etmeleri için sunulacak hiçbir şey yoktur. Diktatör, ya ölür, ya suikasta/ yönettiği günlerde tanıdım, Nurcan Arolat, “Güzel bir adam isyana/darbeye/devrime kurban gider zaman geldi birlikte çalıştık. bu dünyadan gitti”, oğlu Ali Ulaş ya da bir süre için yerine bir kukla Ondan çok şey öğrendim” dedi. Arolat, “Zaman zaman büyük bırakarak gidermiş gibi yapar. Ekonomi Gazetesi Başkanı bedeller ödedi ama hiç ödün Hakan Güldağ ise şuna dikkat vermedi” cümleleriyle uğurladı.