Catalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 14 AĞUSTOS 2020 CUMA Yüksek teknoloji üretenlerin payı 2017’de 3.1 iken 2019’da yüzde 2.2’ye geriledi Satışlarda 3 yılın dibi En büyük ikinci 500 sanayi şirketinin üretimden satışları 2019’da yüzde 14.2 artsa da son üç yılın en düşük artışı oldu. Satışlardaki yavaşlama, kârlılıkların yüzde 11.5 düşmesine yol açtı. Türkiye sanayisinin en büyük ikinci 500 devinin satışlarındaki yavaşlama eğilimi, kârlılıkları düşürdü. İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) açıkladığı “İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu, 2019” araştırmasına göre, 2019’da İSO İkinci 500’ün üretimden satışları yüzde 14.2 artarak 137.5 milyar TL’den 157 milyar TL’ye yükseldi. Ancak bu artış, 2017’deki yüzde 30.9 ve 2018’deki yüzde 27.8’lik artışlarla kıyaslandığında, büyüme performansının yavaşladığına işaret etti. Söz konusu bu oran aynı zamanda son üç yılın en düşük artışı olarak da dikkat çekti. Satışlardaki yavaşlama eğilimi İSO İkinci 500’ün kârlılıklarını da olumsuz etkiledi. İSO İkinci 500’de 2018’de 19 milyar TL olan faaliyet kârı, 2019’da yüzde 11.5’lik düşüşle 16.8 milyar TL’ye indi. Faaliyet kârı oranı da 2018’de yüzde 12.1 iken, 2019’da 2.7 puanlık düşüşle yüzde 9.4’e geriledi. Zor bir yıldı İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, “İkinci 500 araştırmamızın kapsadığı yıl olan 2019, KOBİ’lerimiz için birçok açı dan zor bir yıldı. Sanayicilerimiz, bir yandan dünyada yükselen gümrük duvarlarının ve küresel ekonomideki yavaşlamanın etkilerini hissederken, yurtiçinde de 2018’de yaşanan finansal şokların yaralarını sarmaya çalıştı. Sanayicimizin 2019’un zorlu koşullarında göstermiş olduğu performans takdire şayandır” dedi. İkinci 500 araştırmasında dikkat çeken bazı veriler şöyle: 4 Üretimden satışlar büyüklüğüne göre İSO İkinci 500’ün birincisi, 482 milyon 130 bin lira ile “Panasonic Life Solutions” oldu. 482 milyon 54 bin liralık satışlarıyla “Kervan Gıda” ikinciliği alırken 481 milyon 440 lira ile de AKA Otomotiv üçüncü sırada yer aldı. 4 İSO İkinci 500’ün bu yılki listesine 104 yeni sanayi kuruluşu girdi. Bunlardan 43 tanesi İSO 500’den İSO İkinci 500’e düşen şirketlerden oluştu. 4 İSO İkinci 500’ün ihracatı, 2019’da yüzde 9.4 artarak 9.8 milyar dolara çıktı. 4 22 yıl önce ihracat yapan firma sayısı 407 iken, 2019’da 463’e yükseldi. 4 2019’da İSO İkinci 500’de istihdam yüzde 4.1, ödenen maaş ve ücretler ise yüzde 25.8 arttı. l Ekonomi Servisi Orta ve yüksek teknolojinin payı azaldı İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) açıkladığı “İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu, 2019” verileri, ArGe harcamaları artsa da ülkenin ihtiyaç duyduğu katma değerli üretimi yapacak orta ve yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin azaldığını ortaya koydu. Buna göre, 2017’de 188 olan ArGe yapan kuruluş sayısı, 2018’de belirgin bir artış la 218’e çıkmıştı. 2019’da ise ArGe yapan kuruluş sayısının 231 ile en yüksek seviyesine ulaştığı dikkat çekti. Bu şirketlerin ARGE harcamaları da 2019’da yüzde 44.6 artarak 498.6 milyon TL’den 721.2 milyon TL’ye yükseldi. Aynı dönemde ArGe harcamalarının üretimden satışlara oranı da yüzde 0.36’dan yüzde 0.46’ya çıktı. Ancak, teknoloji yoğunluklarına göre yaratılan katma değer dağılımına bakıldığındaysa, 2017’de yüksek teknolojinin payı yüzde 3.1 iken, 2019’da yüzde 2.2’ye gerilediği görüldü. 2017’de yüzde 27.2 olan ortadüşük teknolojinin payı ise 2019’da 25.1’e indi. Düşük teknolojilerin payı ise arttı: 2017’de yüzde 46.2 iken 2019’da yüzde 48.6’ya yükseldi. TL’deki erime sorunlu Nakit döviz çekene komisyon Döviz nakit çekiminin, Merkez Bankası (TCMB) tarafından masraf alınabilecek kalem olarak tanımlanmasının ardından bazı bankalar bu hafta itibarıyla bu işlemi ücretlendirmeye başladı. Bankacıların verdiği bilgiye göre, bazı bankalar döviz çekimlerinde ücret alma işlemine hafta başında, bazıları da önceki gün başladı. Ziraat Bankası 3 bin doların üstünde nakit döviz talebi olanlara binde 3 komisyon alırken diğer kamu bankalarında binde 2 ile 5 arasında komisyon kesilmesi bekleniyor. Büyük bir özel bankanın 20 bin doların üstüne binde 1.5, orta ölçek li bir diğer bankanın ise binde 2 oranında komisyon almaya başladığı öğrenildi. İnternet sitesinden yapılan döviz alımsatımında ise komisyon alınmıyor. Sürecin sektör geneline yayılmasını bekleniyor. ‘Alamazlar’ Bazı ekonomistler, bu uygulamayla döviz mevduattan yastık altı nakit dövize yönelimin artabileceğine işaret etti. Tüketici Başvuru Merkezi Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu ise “Alamazlar. Tüketicinin kendi parasını çekerken komisyon alınması söz konusu olamaz” diyerek tepkisini dile getirdi. l Ekonomi Servisi İhracat miktarında sert düşüş Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ihracat birim değer endeksinin 2020 yılı ikinci çeyrekte, bir önceki yılın ikinci çeyreğine göre yüzde 3.1 azaldığını açıkladı. Buna göre: 4 Endeks, haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 2.8 geriledi. 4 Bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde yüzde 4.3 artarken, hammaddelerde (yakıt hariç) yüzde 7.4, yakıtlarda yüzde 42.4 ve imalat sanayi’nde (gıda, içecek, tütün hariç) yüzde 2.6 azaldı. 4 İhracat miktar endeksi ise 2020 yılı ikinci çeyrekte bir önceki yılın ikinci çeyreğine göre yüzde 23.8 düştü. 4 İthalat birim değer endeksi haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9 azaldı. 4 Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, imalat sanayisinde (gıda, içecek, tütün hariç) yüzde 5.3 azaldı. 4 İthalat birim değer endeksi 2020 yılı ikinci çeyrekte bir önceki yılın ikinci çeyreğine göre yüzde 11.2 azaldı. 4 İthalat miktar endeksi yüzde 22.1 arttı. l Ekonomi Servisi Ayakkabıya salgın darbesi Türkiye’nin ayakkabı ihracatı salgın nedeniyle ocaktemmuz döneminde 490 milyon dolara geriledi. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Abdulsabur Endican, “Yılın 7 aylık döneminde ihracatımızda düşüş var. Yapacağımız sanal bir fuarla salgın nedeniyle ihracatımızda yaşanan gerilemeyi durdurmayı hedefliyoruz” dedi. 2020’yi geçen yılla paralel rakamlarla kapatacaklarını bildiren Endican, 2527 Ağustos’ta yapılacak Uluslararası Dijital Ayakkabı Moda Fuarı ile ihracatı ivmelendireceklerini kaydetti. Öte yandan, ilk 7 aydaki bu ihracatta başı 45.5 milyon dolarla Rusya çekti. Bu ülkeyi 39 milyon dolarla Almanya izledi. l Ekonomi Servisi kredileri artıracak Moody’s: TL’deki zayıf seyir sorunlu kredileri artıracak, kârlılığı düşürecek. Dış finasmanın azalma riskini kuvvetlendirecek. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, TL’nin dolar karşısına tarihi dip seviyeye gerilemesinin bankaların kredi notu olumsuz olduğunu açıkladı. Moody’s dün yayımladığı notunda, TL’deki uzun süreli zayıf seyrin muhtemelen sorunlu kredileri ve kredi kayıp karşılıklarını artıracağını, kârlılığı ve sermaye oranlarını düşüreceğini ifade etti. Buna göre, TL’deki son dönemdeki zayıf seyir, koronavirüsle ilgili aksamaları daha da kötüleştirecek ve dış finansmanın azalma riskini kuvvetlendirecek. Nota göre, haziran ayı itibarıyla, Türk bankalarının kredilerinin yüzde 35’i başta dolar ve Avro olmak üzere yabancı para cinsinden. TL’nin değer kaybının devam etmesi, döviz geliri olmayan ve tedbir almayan (unhedged) şirketlerin geri ödeme kapasitesini azaltacak. Yatırımcıların Türkiye ile ilgili endişelerinin ve Türk bankalarının ödeme gücünün döviz finasmanına erişimi azaltmasını bekleyen Moody’s, bunun haziran sonunda 54 milyar dolarlık kısa vadeli döviz toptan refinansman ihtiyacı nedeniyle Türk bankalarının kırılganlığı olduğunu açıkladı. l Ekonomi Servisi Yurttaşın dövize kaçışında yeni rekor Merkez Bankası’nın (TCMB) rezervlerindeki erime sürerken, yurttaşın dövize yönelmesinde ise yeni bir rekor kırıldı. Buna göre, TCMB’nin 7 Ağustos haftasında brüt döviz rezervi, 46 milyar 673 milyon dolardan 46 milyar 594 milyon dolara geriledi. Bu rakamlar MB’nin döviz rezervlerinin bir haftada 79 milyon azaldığı anlamına geliyor. Döviz rezervleri bir önceki hafta 4.3 milyar dolar erimişti. Vatandaşların döviz talebi ise bir önceki haftaya göre 6 milyar 586 milyon dolarlık artışla 220 milyar dolara dayandı ve rekor seviyelerini güncelledi. Öte yandan, yurtdışında yerleşik kişiler, 7 Ağustos haftasında 566.5 milyon dolarlık hisse senedi sattı. l Ekonomi Servisi Türk Telekom kâr rekoru kırdı Türk Telekom, bu yılın ilk rimizi koruyoruz. Üç yıl arayarısında 1.6 milyar TL dan sonra 602 milyon TL te net kâr elde ettiğini açıkladı. mettü dağıtarak, hissedarla Bu rakamlar şirketin halka rımıza değer katma taahhü arzdan bu yana görülen en dümüzü bir kez daha orta yüksek net kâr olarak kayıt ya koyduk. Penetrasyonu ar lara geçti. Türk Telekom’un tırırken, hızlı erişim, evden yatırım harcamaları da ge çalışma, online eğitim ve çen yılın ilk 6 ayına göre evde eğlenceli vakit geçir yüzde 36 artarak 2.1 milyar me gibi ihtiyaçlara da cevap TL’ye çıktı. verdik.” Türk Telekom CEO’su Önal, uzun vade Ümit Önal, şirketin ilk li borçların yavaş ya yarı yıl mali sonuçları vaş kısaya düşmeye nı online toplantıda açık başladığına dikkat ladı. “Tüm dünyanın kriz çekerek, “Kısa vade yönetimine geçtiği bir dö li borçlarımı nemi güçlü altyapı zın toplam mızla başarıyla at borçla lattık’ diyen Önal, ra oranı şu bilgileri verdi: yüzde “2020 öngörüle Ümit Önal 30’lar seviyesinde. Rahatlıkla karşılanacak seviyede. Türk Lirası kredileri de tercih ediyoruz” dedi. İlk yarı yıl sonuçlarına göre Türk Telekom 878 bin net abone kazanarak toplam abone sayısını 48.7 milyona taşıdı. Yüzde 19 büyüme ile 13.3 milyar TL gelir elde eden şirket, 2008’deki halka arzdan bu yana en yüksek ilk altı aylık gelir büyümesi performansını kaydetti. Türk Telekom’un faiz, amortisman ve vergi öncesi kârı (FAVÖK), son 12 yılın en yüksek ilk 6 aylık değeri olan 6.2 milyar TL’ye ulaşırken ilk yarı yılda FAVÖK marjı ise 46.8 oldu. l Ekonomi Servisi Pandemide bira satışları yüzde 20 geriledi Anadolu Efes, 2020 yılı ikinci çeyrek bilançosunu açıkladı. 2020’nin ilk yarısında Anadolu Efes’in Türkiye’deki bira satış hacmi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20.5 oranında düşerek 1.9 milyon hektolitreye (190 milyon litre) geriledi. Şirketin yurtdışı bira satışları ise yılın ilk yarısında yüzde 3 arttı. Efes’in 2020 yılının ilk yarısında net kârı, geçen seneye göre yüzde 6.1 oranında artarak 268.4 milyon TL oldu. l Ekonomi Servisi Mübeccel Ertem’i uğurlarken Tarihleri ile tam hesapladığımda topu topu hepsinin birden tutuklu kaldıkları 6 aylık çok yoğun, zorlu bir kara günler dayanışması. Elbette öncesinde ortak çevrelerde paylaşılmış pek çok güzel ve acılı günlerin, toplumsal olayların anıları da var. Sonrasında, günümüze kadar hiç eksilmeyen gelgitler içinde, ortak değerler ve kaygılarla, dostluklar da pekişmiş olarak yaşananlar, paylaşılanlar da var.. Yılları eskittikçe yaşamınızın sizi en çok besleyen, güven veren dostlukları katında en özel köşeleri kaplıyor.. En acılı, zorlu anların paylaşıldığı günler de içinde, nasıl bu kadar sevecen, gülümseten sahneler olarak gözünüzün önünde capcanlı anılar olarak yaşanabiliyor?.. Oysa yaşamın savurgan koşullarında, her birimizin kendi özelinde, çoluk çocuğa da karışmış olarak değişen iş, toplumsal yaşam koşulları içinde çoğunlukla çok uzun yıllar görüşmeyi unutun, bir telefon sesi de atlanmış olabilir. Ama birlikte olunması, birlikte paylaşılması gereken anların hiç atlanmayacağına güven sonsuz gibidir. 12 Mart’a damgasını vurmuş, idam yargılamalarıyla başlatılmış, bizim duygusal algımıza göre 6 aylık ortalama tutukluluklar sonrası çoğunluğu duruşmaya bile çıkarılmadan gelen tahliye kararları nedeniyle, bir anlamda vazgeçilmiş dava.. Yıllar sonra birkaç kişi üzerinden ağır işkencelerle, zorla sil baştan yürütülerek 12 Mart’ın askerlerine de uzatılması hedeflenmiş, solda, demokratik devrimci, aydınlanmacı yaygın örgütlenmelerin topunu birden püskürtmeyi amaçlamış bir proje davada.. ajan provokatörlük işe yaramamış, sonuçta beraatlarla kapatılması zorunluluğu doğmuştu. İşte tam da bu nedenle Madanoğlu davası yargılamasının bütünlüğünde taşların yerli yerine oturtulabilmesi adına, yargılamayı izleyebilmiş, yaşayan çok az hukukçunun değerlendirmesine gereksinim vardı. Elbette yıllar sonra Mübeccel Ertem’i bugünün penceresinden Raif Ertem’in eşi olmasından çok, hukukçu gözü ile bir değerlendirme yapması için aramıştım. Böylece çok yakın bir günde zorlu bir ameliyata gireceğini de öğrenmiş oldum. Hiç gocunmadan, sorumluluktan kaçmadan, el yazısı ile birkaç sayfalık not olarak hazırladıklarını, acı tatlı anılardan katkılarla paylaşıvermişti.. HHH 9 Ağustos günlü “Cumhuriyet’ten Tanıklıklar” sayfasındaki Mübeccel Ertem’in, Madanoğlu davasını izleyebilmiş hukukçulardan biri olarak anlattıklarını, sayfaya sığdırabilmek adına aktarmalı cümlelerle özetini okuyabilmiş olmanızı dilerim. Sonuç olarak ajan provokatör eliyle hukuksuz yargılamanın davanın düşmesi, beraatla sonuçlanmasının adaletin gerçekleşmesi anlamında bir değerinin olmadığının altını çiziyor. Yargılananların mağduriyetlerinin çok ötesinde, ülkemizde hedef tahtasına oturtulmuş soldan örgütlenmeler yanında, ülkedeki siyasaltoplumsal dinamiklerin tersyüz edilmesinde nasıl işlevsel sonuçları olduğunu çok yalın birkaç cümle ile özetlemiş oluyor. Mübeccel Ertem kimliğinin, dostluğunun, acıyı gülümsetmeye çevirebilme yetisinin belgesi gibi kurşunkalemle birkaç sayfalık karalamada her şey var. Elbette öncelikle ameliyatının sonucunu öğrenmek adına çok aradım. Yanıt alamayınca iyi geçmediğini öngörebildim. Bana mail’le atılmış kurşunkalemle yazılmış notları sayesinde oğlu Özgür’ün bürosundan çalışanlara ulaşabildim. Yanılmamıştım ameliyatı iyi geçmemişti. Kuşkusuz sözün bittiği yerde kızı, oğlu, yakın sevdicekleri, en çok torun olmak üzere yakın çevresinin dışına çıkmamayı seçmişti. Yine de bir umut, aralıklarla telefonunu çaldırmaktan vazgeçemiyordum.. Perşembe sabahı açıldığında, genç bir kadın sesi ile karşılaşınca, düş kurmadan sevinmek istedim.. Özgür’ün eşi, sabah son nefesini verdiğini bir gün öncesine kadar bilinç kaybı yaşamadığını, çıkan sayfayı bile okuduğunu aktarıyordu. Bulgar göçmeni bize en sıradan işleri yapıyormuş gibi kol kanat geren, hepimize dik durma dersleri veren anneannesinin biricik kız torunu olarak bize göz kırpıyordu. Sanki çiçeği burnunda taze gelinken, Raif’in evdeki kitaplarını ortadan ortadan yırtarak atmaya başlayan görevli polis karşısında hıçkıra hıçkıra ağlayarak yaptığına pişman etmeyi başarmış inatçı genç kadın o değilmiş gibi. Sonunda polis kulağına eğilmiş, “Ortalarından yırttım, imha ettim tutanağını tuttum. Arkamdan toplayıp yapıştırıverirsiniz, daha fazla ağlama, sus..” dedirten değilmiş gibi.. Ya da eş durumundan avukatlık vekâleti alınınca, ayrıcalıklı ziyaret hakkına garez Ilgız Aykutlu’nun kindar tepkisinde direnip kavga ederek Raif götürülmeden, birlikte notere gidip vekâlet almayı başaran da o değilmiş gibi.. Çiçeği burnunda gelin, çiçeği burnunda avukat da olduğu için Raif’in hukuk bürosunu işletip para kazanma şansı olmadığı gerçekçiliği içinde, işi çok olan avukatların icra takibi angarya işlerini toplayarak, evin kirası, ziyaret günleri, evin giderlerini karşılayacak parayı gocunmadan kazanmayı başaran da o değilmiş gibi.. Çevresindekileri hep ince zekâ esprileriyle acıyla bile güldürmeyi başararak..