Catalog

12 27 MAYIS 2020 ÇARŞAMBA EDİTÖR: ÖZGÜR ÖZKÜ TASARIM: EMİNE BİLGET HABER/YORUM Salgından sonra dünya siyaseti ve Türkiye Ekonomik, politik, toplumsal gelişmeler arasındaki ilişki toplumbilimlerinin tunç yasasıdır. Sınıf çatışmaları; tez ve antitez, etki ve tepki arasındaki mücadele; sonra senteze ulaşılması, tarihin ilerleyişini sağlar. İnsanlık bu şekilde gelişir. Kitlesel savaşlar, doğal afetler, salgın hastalıklar, büyük devrimler gibi tarihsel kırılma noktaları da, dünya çapında sonuçlar doğurur. Tarihin akışını değiştirir. Derin izler bırakır. Hiç gerilere gitmeyelim. Son 30 yılda, dünyayı etkileyen olayları sıralamamızı isteseler, çoğumuz 1989 1991 arasında Berlin Duvarı’nın yıkılmasını, Varşova Paktı’nın tarihe karışmasını, SSCB’nin dağılmasını söyleriz. 2000’li yıllar için, 11 Eylül 2001’deki terör eylemlerini anımsatırız. 2010 yılı aralık ayında başlayan Arap Baharı’nı ilave ederiz. Bu listeye bundan sonra, 2020 için, koronavirüs salgınını ekleyeceğiz. Demek, son 30 yılda, her 10 yılda bir, küresel sonuçlar doğuran gelişmeler yaşamışız. Soru, daha neler göreceğimiz. Sorun, bunlardan ders alıp almayacağımız. Salgın hastalık sonrasında dünya siyasetinde hızlı, büyük değişimler yaşanacak. ABD’nin gerileyişi hızlanarak devam edecek. Çin’in yükselişi sürecek. Rusya, petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle ekonomik açıdan hırpalansa da, diplomatik olarak geri adım atmayacak. Kazanımlarını koruyacak. Avrupa Birliği’nin (AB) geleceği ve cazibesi daha çok tartışılacak. ABD’nin tek başına liderlik etmeye, yön vermeye çalıştığı dünya düzeni yerine, iki kutuplu, çok kutuplu düzen tartışmaları öne çıkacak. Uluslararası ittifaklarda disiplin daha da gevşeyecek. Bölgesel ölçekte öne çıkan güçlerin arayışlarına koşut olarak, yeni ittifaklar gündeme gelecek. Batı ile ilişkileri iyi olan bölgesel güçler, güvenlik konularında ABD’yle işbirliği yapmayı sürdürseler de, ekonomik konularda Çin’le daha çok işbirliği yapmak isteyecekler. ABD, müttefiklerine güvenlik şemsiyesi sunduğunu söyleyip, bu yönüne daha çok dikkat çekecek. Çin, ekonomik gücünü, yardım kapasitesini, ticari ilişkilerini daha da öne çıkaracak. Türkiye nasıl etkilenecek? Tüm bu gelişmeler, Türkiye’yi de etkileyecek. Çünkü coğrafi konumumuz, jeopolitik önemimiz, stratejik değerimiz, komşularımız, kırılgan ekonomimiz, dünyayla ilişkilerimiz, ticari bağlarımız, enerji bağımlılığımızla, dış etkilere açık bir bünyemiz var. Türkiye, iktidar bloku aksini söylese de, küresel güç adayı değil. Çünkü bölgesel güç olmadan, küresel güç olmak olanaksız. Küresel güç olmaya çalışan bir devletin, bu konuda komşuları başta olmak üzere, bölge ülkelerinin rızasını alması, en azından itirazını engellemesi gerekir. Dahası, “değerli yalnızlık” siyasetinden, küresel güç çıkmaz. Suriye siyasetinde görüldüğü üzere, ABD ile Rusya arasında denge arayışı, değil küresel güç adayı olmayı, bölgesel ölçekte bile iddia ve itibarı aşındırıyor. Fazlasıyla öne çıkarılan, emperyalizmle mücadele söylemi de inandırıcılıktan uzak. Çünkü emperyalizmle mücadele hamasetle yapılmaz. Aklını kullanmayan, emeğini seferber etmeyen, ekmeğini hakça bölüşmeyen, bilimi rehber edinmeyen, adaleti sağlamayan bir toplum, emperyalizmle mücadele edemez. Kapitalizme boyun eğerek, emperyalizme karşı çıkılmaz. Emperyalizmle mücadele; milleti birleştirerek, milli seferberlik bilinci oluşturarak olur. Bunu başarmadan, emperyalizme karşı savaş verilmez. En önemlisi; Türkiye’de emperyalizmle mücadele Atatürk’ü, Kuvayı Milliye’yi ve Cumhuriyeti sahiplenmeden olmaz. 27 MAYIS 2020 SAYI: 34563 İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ALEV COŞKUN Genel Yayın Yönetmeni AYKUT KÜÇÜKKAYA Yayın Koordinatörü Serkan Ozan Yazıişleri Müdürleri İpek Özbey / Olcay Büyüktaş Akça (Sorumlu) Hakan Akarsu (Ek Yayınlar) Görsel Yönetmen Münevver Oskay Reklam Genel Müdürü Ayla Atamer Törün l Haber Merkezi: Murat Hantaş l Gece: Ayça Bilgin Demir l Dış Haberler: Mine Esen l Ekonomi: Jale Özgentürk l İç Politika: Ali Açar l Kültür Sanat: Yazgülü Aldoğan l Fotoğraf: Uğur Demir l Spor: Sami Gürel l Ankara Temsilcisi: Sertaç Eş Güvenevler Mah. Güneş Cad. No: 8/1 Çankaya 06690 Ankara Tel: (0312) 442 30 50 l Ege Bölge Temsilcisi: Tuncay Mollaveisoğlu Halit Ziya Bulvarı 1352 sok. 2/3 Pasaport İzmir. Tel: (0232) 441 12 20 Yayın Kurulu: Alev Coşkun (Başkan), Ali Sirmen (Bşk. Yrd.), Aykut Küçükkaya, Emre Kongar, Şükran Soner, Kemal Işık Kansu, Orhan Bursalı, Mine Kırıkkanat, Miyase İlknur, Ataol Behramoğlu. l Mali ve İdari İşler Müdürü: Osman Selçuk Özer Yayımlayan ve Yönetim Yeri: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 343 72 64 eposta: [email protected] Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 eposta: [email protected] Yaygın süreli yayın Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Tel: (0212) 454 32 55 Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Cumhuriyet’te yer alan haber, yazı ve fotoğrafların yeniden yayım hakkı saklı tutulmuştur. İzin alınmadan ve kaynak göstermeksizin yayımlamak Basın Kanunu gereğince hukuki ve cezai yaptırıma tabidir. NAMAZ VAKİTLERİ İmsak Güneş Öğle İkindi Akşam Yatsı İstanbul 03:36 05:30 13:06 17:04 20:33 22:18 Ankara 03:57 05:36 12:50 16:41 19:55 21:27 İzmir 03:28 05:17 12:51 16:47 20:14 21:56 Özgür ve iyi gazeteciliğin kalesi Cumhuriyet’te her gün yazıyor olsaydım her gün sorardım: “Vergilerimizi bir avuç işadamına neden akıtıyorsunuz?” Şehir hastaneleri ile ilgili beş hafta boyunca, her yazıda yeni bir bilgi paylaşarak bu hastanelere maliyetlerinin en az 25 katı para ödeyeceğimizi anlattık. Geçen gün Sağlık Bakanı, yeni bir şehir hastanesinin açılışında konuştu, ancak bizim burada ve TELE 1 ekranlarında gündeme getirdiğimiz hiçbir soruya yanıt vermedi. Yandaş müteahhitlere, kamu kaynaklarından üstelik kamu denetimi dışında milyarlarca dolar neden aktarılıyordu? 1 TL’lik iş, kimi yerde 300 katına nasıl yapılabiliyordu? AKP’nin üzerinde yükseldiği sermaye grubunu bu kadar ayrıcalıklı kılan neydi? Başından bu yana “mega projelerin” karşısında olduğumuzdan değil, maliyetlerinin çok üzerinde yapıldığından söz ediyoruz. Köprüotoyoltünel garantilerinde büyük sapma Yalnızca şehir hastanelerine denetim dışı, fahiş, maliyetlerin çok üzerinde milyarlar akıtılmıyor... Hükümet müteahhit işbirliği ile yani moda adı ile Kamu Özel İşbirliği modeli ile yapılan köprü, havalimanı, tünel, yol yapımlarında da benzer bir servet transferi söz konusu... Bütçeyi titizlikle analiz ederek “mega projelerin” olağanüstü maliyetlerini anlamamı Hükümet müteahhit işbirliği... Ulusal çıkarlar mı? Özel çıkarlar mı? zı sağlayan Prof. Duran Bülbül, yeni bir inceleme raporunu benimle paylaştı. Raporda yalnızca 7 otoyol ve köprü projelerinin toplam yatırım tutarının 140 milyar TL’yi bulacağı belirtiliyor. Raporda bütçeye konulan garanti ödemelerinin sapmasına da dikkat çekiliyor. Ulaştırma Bakanlığı’nın 2017 yılında 3.7 milyar TL’lik ödeneği yıl sonunda 4.7 milyar TL’ye, 2018’de 7.5 milyarlık ödeneği ise 9.4 milyara ulaşıyor. Tıpkı şehir hastanelerinde olduğu gibi, tünelköprüyol projelerinde de aynı işler arasında farklı fiyatlar ortaya çıkıyor. Sayıştay raporuna yansıyan bir örnek vereyim: 30 metre yüksekliğinde 130 km/h rüzgâra dayanan kule tiplerinde yüzde 50’ye varan maliyet farkları var. Aynı yol üzerindeki aynı ku lelerde farklı fiyatlar! İlk üç ayda yandaşlara 3.1 milyar TL garanti ödemesi! 2020 yılında köprü, yol ve havalimanlarının garanti ödemesi için bütçeye 12 milyar 569 milyon 372 bin TL ödenek konuluyor. Prof. Bülbül’ün raporunda, bütçe içine gizlenen garanti ödemelerinin detayları yer alıyor. İlk kez okuyacağınız bir tespiti aktarıyorum: AKP hükümeti ekonomik krizin giderek derinleştiği, aralık ayı itibari ile dünyayı sarsacağı belli olan koronavirüs salgını sürecinde yandaş müteahhitlerin ödemelerini tıkır tıkır yapmış. Yılın ilk üç ayında garanti ödemesi kapsamında müteahhitlere 3 milyar 185 milyon 206 bin TL ödenmiş! Üstelik garanti ödemelerinin yılın başında değil, sonunda yapılması gerekiyorken! Atatürk döneminde kırtasiye malzemelerinin fiyatlarının bile yer aldığı şeffaf bütçeden, milyarlarca lira ödemenin perdelendiği karanlık bütçeye!.. HHH Yapılan ödemelerin perde arkasına bakmak istediğimizde karşımıza çıkan “ticari sır” kavramını geçen haftaki yazımda paylaşmıştım. “Halkın parasını ödediği hiçbir işte sır kavramı olamaz” diye tekrar edelim. Devlette sır, yalnızca ulusal güvenlik konularında geçerlidir... Ne dersiniz? AKP’nin ticari sırları ulusal çıkarları mı, özel çıkarları mı koruyor? Önce ‘söndür’ diye uyardı, sonra dehşet saçtı: 2 ölü, 3 yaralı Lamba kavgası kanlı bitti Bartın’ın Kozcağız beldesine bağlı Ye dı. Mustafa Geredeli, evindeki av tüfeği nişar Mahallesi’nde ni alarak, komşusu oturan ve inşaatlar nun evinin önüne git da işçi olarak çalışan ti. Mustafa Geredeli tü Mustafa Geredeli (40), feğini ateşleyerek Ce önceki gün akşam sa lal Geredeli ve gelini atlerinde karşı komşu Selda Geredeli’yi (45) su emekli maden işçisi vurdu. Daha sonra Ce Celal Geredeli’ye (67), Mustafa Geredeli lal Geredeli’nin oğlu “Evinizdeki lambala Bilal Geredeli’ye (46) rı söndürün, rahatsız oluyorum” ateş eden Mustafa Geredeli, ola dedikten sonra tehditte bulundu. ya müdahale etmek isteyen kom Dün aynı konuda yine kom şusu Döndü Geredeli’yi (60) de şular arasında tartışma yaşan vurdu. Mustafa Geredeli daha sonra tüfekle kendini vurdu. Celal ve Selda Geredeli yaşamlarını yitirirken, yaralanan Bilal Geredeli, Döndü Geredeli ve Mustafa Geredeli tedaviye alındı. Celal Geredeli ve Selda Geredeli’nin cenazeleri ise dün köy mezarlığında gözyaşları arasında toprağa verildi. Komşularını öldürdükten sonra intihara kalkışan Mustafa Geredeli’nin yoğun bakımda tedavi altında olduğu, Döndü Geredeli’nin ise serviste tedavisinin devam ettiği öğrenildi. l DHA Kar eridi, facianın enkazı ortaya çıktı Van’ın Bahçesaray ilçesinde 4 ve 5 Şubat’ta meydana gelen ve 42 kişinin yaşamını yitirdiği çığ faciasında kara gömülen araçlar, havanın ısınmasıyla birlikte ortaya çıktı. Baz istasyonu kurmak için bölgeye giden ve meydana gelen çığda hayatını kaybeden GSM operatörü personeline ait araç ile 4 Şubat tarihinde düşen ilk çığı temizlemek için yol açma çalışmasına katılan iş makinesinin karlar altından 4.5 ay sonra ortaya çıktığı görüldü. Yoğun kar kütlesinden dolayı 2 aracın ise henüz kar altında olduğu belirtildi. Uygun ortamın sağlanması durumunda araçların bölgeden kurtarılacağı öğrenildi. l İHA KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK Kayıp dağcıdan acı haber Fethiye’de 12 Mayıs’ta antrenman yapmak için evden ayrılan ve kendisinden bir daha haber alınamayan Fethiye Likya Dağcılık ve Doğa Sporları İhtisas Kulübü sporcusu Fikret Emre (35) Fikret Emre’nin (35) cansız bedenine ulaşıldı. Arama kurtarma çalışmaları kapsamında 6 gün önce Mendos Dağı Maden Ocakları mevkiinde Emre’nin sırt çantası ve cep telefonu bulunmuştu. Muğla Adli Tıp Kurumu morguna kaldırılan Emre’nin cesedine dün 1750 metre yükseklikte, eşyalarının bulunduğu yerden üç saatlik yürüme mesafesi uzaklıkta ulaşıldı. l DHA Polise ‘az ceza yaz’ baskısı Ankara Sincan’da 20 Mayıs’ta bir dolmuşu durduran polis, sürücüye seyir halindeyken telefonla konuştuğu için ceza kesmek istedi. Bu sırada dolmuşta bulunan bir yolcu sürücüye “Evrakları al, bana bildir. Cumhurbaşkanlığında çalışıyorum” dedi. ANKA’nın haberine göre, polis bu kişiye, “Ne yapacaksın, cezayı mı sildireceksin. Sanki bu adama terbiyesizlik yapıyoruz” diye tepki gösterdi. Yolcu ise, “Küçük bir şey yazıp gönderin” diyerek, polislerin ismini almak istedi. Yolcunun müdahalesi sürücüye ceza yazılmasını engelleyemedi. l Haber Merkezi [email protected] ÇİZGİLİK KAMİL MASARACI [email protected] TEL ABYAD’DA TÜRK BAYRAKLARI Şanlıurfa’nın Akçakale ilçesinin karşısın da bulunan ve Barış Pınarı Harekâtı ile terör örgütlerinden arındırılan Suriye’nin Tel Abyad kentinde polis ve askerlerin hizmet verdiği binalara Türk bayrakları asıldı. Akçakale’nin karşısında bulunan PKK/YPG işgalindeki Suriye’nin Tel Abyad kenti, geçen yıl düzenlenen Barış Pınarı Harekâtı ile teröristlerden temizlendi. Kentte, güvenliğin, Türkiye tarafından eğitilen ve danışmanlık hizmeti verilen yerel polis ve askerler tarafından sağlanmasına başlandı. Kentte dün yerel asker ve polislerin hizmet verdiği iki binanın çatısına Türk bayrağı çekildi. l DHA BULMACA SEDAT YAŞAYAN 1 23 4 5 6789 1 2 3 4 5 6 7 8 9 SOLDAN SAĞA: 1/ Devletler hukukunda bir ulusun hangi devlete bağlanacağıyla ilgili oylama. 2/ “Cezayir menekşesi” de denen bir süs bitkisi... Şöhret. 3/ İki nicelik arasındaki bağıntı... Elazığ’ın bir ilçesi. 4/ Bir renk.. ABD’de, Kennedy’nin bir suikast sonucu öldürüldü ğü kent. 5/ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Dişlerin 1 M İ S T İ S İ Z M diple 2 rinde ve kaplarda 3 ELEA AP İ A LAL EBERT oluşan 4 A H O R U K kireç ta 5 bakası... 6 “Gözlerin gözle 7 rime 8 S İ ON RAKS TABA İ P AFARA ULA BAR I AZ İ Z değince 9 A N İ M A T İ Z M / katı lıyor rakıya” (Cahit Külebi). 6/ Soyaçekim... Kötülük, fe nalık. 7/ Uluslararası Para Fonu’nun kısa yazılışı... Bitkisel kökenli bir yiyecek ya da içeceğin damakta algılanan hoş kokusu. 8/ Her tür ticari malda dökülme, bozulma gibi nedenlerle eksilme... İlham. 9/ Cesa reti ve gücüyle tanınan bir köpek cinsi. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Önlemlerini önceden almasını bilen. 2/ Doğu ve Güneydoğu Anadolu’ya özgü bir halkoyunu... Tarihöncesine daya nan efsane. 3/ Sıkıntı verme, üzme... Tahtadan yapılan bir tür flüt. 4/ Ticaret limanı, iskele... Koca. 5/ Dalaşı vardır... Uzakta olan, ırak. 6/ Süs için yapılmış giysi kıvrımı... İran’da tarihi bir kent. 7/ Kendisine inanılan, sır verilen kimse... Taş kırıkları üzerine kum döşenip silin dir geçirilerek yapılan yol. 8/ “Akdeniz anemisi” de denen kansızlık hastalığı. 9/ Güney Amerika’da yaşayan büyük bir suyılanı.