Catalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM:BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr Brezilya’da Adalet Bakanı, Devlet Başkanı’nı polis teşkilatına siyasi müdahaleyle suçladı Bolsonaro’yu 7 26 NİSAN 2020 PAZAR sarsan istifa Moro Bolsonaro Brezilya’da Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’ya yeni tip koronavirüs salgınıyla mücadeleye ilişkin eleştiriler dinmezken kabinedeki çatlak da derinleşiyor. “Tropik Trump” lakaplı aşırı sağcı Bolsonaro, salgına karşı daha sıkı önlemler alınmasını isteyen Sağlık Bakanı Luiz Henrique Mandetta’yı geçenlerde görevden almasının ardından önceki gün de Adalet ve Güvenlik Bakanı Sergio Moro ile aralarındaki ipler koptu. Federal polis şefinin Bolsonaro tarafından görevden alınmasına tepki gösteren Moro, istifa ettiğini duyurdu. ‘Şahsi hesaplar...’ Moro, Bolsonaro’ya sert suçlamalar yöneltti. Polis teşkilatına siyasi müdahale olduğunu, görevden alınan şefin yerine Bolsonaro’nun şahsi ilişkileri çerçevesinde atama yapma amacında olduğunu söyledi. Basına yaptığı açıklamada Moro, “Devlet Başkanı bana birden fazla kez şahsi münasebeti olan, arayıp Federal polis şefinin görevden alınmasına tepki gösteren Adalet Bakanı Moro, koltuğu bıraktı. Bolsonaro için Başsavcı, Yüksek Mahkeme’ye soruşturma açma çağrısı yaptı. TENCERE TAVALI EYLEM Salgını başta ciddiye almayan, “küçük bir grip” olduğu, ekonominin açılması gerektiği açıklamaları yapan Bolsonaro’ya protestolar sürüyor. Önceki gün birçok şehirde tencere tavalı eylem yapıldı. Ülkede toplam can kaybının 3 bin 670’e yükseldiği duyuruldu. bilgi alabileceği, istihbarat raporlarını öğrenebileceği birini istediğini söyledi” dedi. Moro, soruşturma süreçlerinin bağımsız, gizli olması gerektiğini kaydetti. Siyasi etkinin dışında, özerk bir polis gücü olmadığı müddetçe işini yapamayacağını belirtti. Brezilya Başsavcısı, Yüksek Mahkeme’den Moro’nun Devlet Başkanı hakkındaki iddialarını soruşturmasını istedi. Bolsonaro’dan ise Moro’ya tepki gecikmedi. Televizyondan da yayımlanan açıklamasında, Moro’nun kararının ülke adına değil, ego ile verilmiş olduğunu söyledi. Moro’nun suçlamalarının temelsiz olduğunu savundu. Atama konusunda “kimseden izin almak zorunda değilim” dedi. ‘Soruşturmaları önleme arayışı’ Bolsonaro, Moro’nun yakın çevresinden Federal Polis Şefi Mauricio Valeixo’yu görevden almasının ardından yerine Brezilya İstihbarat Servisi Başkanı Alexandre Ramagem’i atamıştı. Brezilya Devlet Başkanı, atama konusunda Moro ile konuştuğunu, Valeixo’nun da Anayasa Mahkemesi’nde görevlendirilmesi için uzlaştıklarını iddia etti. Buna Moro’dan yalanlama geldi. Yerel basında kimi yorumda, Bolsonaro’nun poliste yaptığı atama ile kendisi, ailesi ve ittifak yaptığı çevreleri “korumaya alma”, yolsuzluk gibi karşı karşıya kaldığı suçlamalara yönelik soruşturmaların önünü kesmek amacında olduğu görüşü aktarıldı. Özellikle 2018 seçim kampanyası dönemindeki usulsüzlük iddialarına işaret edildi. Eski yargıç Moro, adını 2014 sonlarında açılan “Araç Yıkama Operasyonu” diye bilinen yolsuzluk soruşturmasıyla duyurmuştu. Devlete ait petrol şirketi Petrobras’ta yolsuzluk suçlamalarıyla aralarında şirketin yöneticileri, iş insanları, siyasilerin de olduğu 100’den fazla kişi gözaltına alınmıştı. Sol cepheden eski devlet başkanı Luiz Inacio Lula da Silva da suçlananlar arasındaydı. Lula rüşvet aldığı suçlamasıyla hapis cezasına çarptırılmıştı. Suçlamayı reddeden Lula, bunun arkasında siyasi rakiplerinin olduğunu savunmuştu. Krize bakan dayanmıyor Peru’da yeni tip koronavirüsün bini aşkın polise bulaştığının ortaya çıkmasının ardından İçişleri Bakanı Carlos Moran, görevinden ayrıldığını duyurdu. Bu istifa, hükümette 16 Mart’tan bu yana salgına karşı alınan sokağa çıkma dahil önlemler sürecinde ikinci istifa oldu. Sağlık Bakanı Elizabeth Hinostroza, 21 Mart’ta görevden ayrılmıştı. Peru’da salgın nedeniyle can kaybının 600’ü geçtiği, vaka sayısının 21 bin olduğu duyurulmuştu. SALGIN İSYANI Arjantin’in başkenti Buenos Aires’te 1700 mahkumun bulunduğu devlet hapishanesinde isyan çıktı. Yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle mahkumlar cezalarının ev hapsine çevrilmesini talep etti. Bir grup çatıya çıkarak “Hapishanede ölmeyi reddediyoruz” pankartı astı. Eylem sırasında çatıdan bir mahkum düştü. AFP, dün mahkumlarla yetkililer arasındaki görüşme sonrasında isyanın bittigini aktardı. Yıkanabilir maske planı Fransa’da dün itibarıyla koronavirüs kaynaklı can kaybı 22 bin 145’e yükselirken enfekte olan sayısının150 bini geçtiği bildirildi. Ülkede yıkanabilir ve yeniden kullanılabilir kumaş maske dağıtılacağı açıklaması da dün gündeme yansıdı. Öte yandan Kanada, Çin’den ithal ettikleri 1 milyon adet kn95 tipi maskenin gerekli özelliklere sahip olmadığını belirtti. Bunların sağlık görevlilerine dağıtılmayacağını duyurdu. Doğal parkta kanlı saldırı Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde, Kuzey Kivu eyaletinde ayrılıkçıların park korucularına yönelik saldırısında 17 kişi yaşamını yitirdi. Kongo Doğanın Korunması Enstitüsü Direktörü, Ruanda’nın Kurtuluşu Demokratik Güçleri’ndensilahlı kişilerin, sivillere eşlik eden Virunga Doğal Parkı görevlilerine saldırdığını duyurdu. Saldırıda, 13 park korucusu ve 4 sivil öldü. Virunga Parkı, UNESCO’nun Dünya Mirası Listesi’nde yer alıyor. Riyad’dan kırbaç ‘reformu’ Suudi Arabistan’da hükümet insan hakları komisyonu kırbaç cezasının kaldırıldığını açıkladı. Reuters’ın Yüksek Mahkeme’nin belgelerine dayandırdığı haberinde, bunun yerine hapis ya da para cezası getirileceği belirtiliyor. Belgede, “Karar, Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın doğrudan nezaretinde, Kral Selman’ın talimatıyla insan hakları reformları kapsamında alınmıştır” deniliyor. Suudi Arabistan, muhaliflere verdiği hapis cezaları, kadın hakları, ifade özgürlüğü kısıtlamaları ve gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti nedeniyle insan hakları grupları tarafından eleştiriliyor. ABD’de tartışmalı açılma ABD’de Başkan Donald Trump’ın yeni tip koronavirüs (Covid19) konusunda bilimsel dayanağı olmayan açıklamalarına tepkiler sürerken ülkede kısmı açılma bazı eyaletlerde başladı. Salgın nedeniyle yaşamını yitirenlerin sayısının 52 bin 217’ye yükseldiği ABD’de Georgia, Oklahoma ve Alaska eyaletlerinde ekonomik yaşama yönelik bazı kısıtlamalar kaldırıldı. Georgia ve Oklahoma’da bovling salonları, kuaförler, dövmeciler ve spa merkezleri gibi yerlerin açılmasına izin verildi. Alaska’da restoranlara ve perakendecilere uygulanan kısıtlamalar kaldırıldı. Georgia’da yarın restoranların ve sinemaların açılmasına izin verilmesi öngörülüyor. Kinaye yapmış!.. Trump ise kamuoyunda tartışma yaratan, koronavirüse karşı “vücuda dezenfektan enjekte edilmesinin araştırılması gerektiği” ifadelerinin kinaye olduğunu savundu. Trump, koronavirüs brifinginde bir muhabirin, “Halka dezenfektan enjektesini öneriyor musunuz?” sorusuna, “Tabii ki hayır. Düşmanca davranan bir grup vardı. Tıpkı senin gibi yalan haberler yapan insanlar. Onlara kinaye yaptım” yanıtını verdi. Amerikan Kimya Konseyi ise Wisconsin’de önceki gün işyerlerinin açılması talebiyle eylem düzenlendi. “Hiçbir dezenfektan, Covid19 gibi hiçbir enfeksiyon tedavisi için vücuda enjekte edilmemelidir. Bu tarz bir eylem, vücutta ciddi zararlara yol açabilir ve ölümcül olabilir” uyarısı yayımladı. Bu arada Guardian gazetesinin haberinde Trump’ın dezenfektan önerilerinin ardında Florida’da “Yaratılış II, Sağlık&Şifa Kilisesi” adlı oluşumun başındaki Mark Grenon’un olabileceği iddiasına yer verildi. Habere göre geçen pazar bir radyo programına katılan Grenon, Trump’a gönderdiği, endüstriyel ağartıcı olarak da kullanılan kimyasal klorindioksitin yeni tip koronavirüsü iyileştirdiğini öne sürdüğü mektubu paylaştı. Bunu Trump’ın okuyup okumadığı bilinmiyor. ABD basınına yansıyan haberlere göre ise Grenon, dolandırıcılıktan halihazırda ABD’li yetkililer tarafından soruşturma altında. ‘Aşı için güç birleştirin’ Dünya genelinde yeni tip koronavirüs (Covid19) nedeniyle yaşamını yitirenlerin sayısının önceki gün itibarıyla 197 bin 846’ya, vaka sayısının 2 milyon 800 bine yükseldiği bildirildi. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), salgına karşı küresel mücadelenin önemini vurguladı. Dünya liderlerine aşı çalışmalarını hızlandırma çağrısında bulundu. ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) temsilcisi ise bu girişime Washington’ın resmi olarak müdahil olmayacağını belirtti. DSÖ’nün “dönüm noktası” olarak nitelendirdiği girişim çerçevesinde, önceki günkü toplantıda örgütün Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus’ün yanı sıra aralarında Fransa Cumhurbaşka PolonyaAlmanya sınırında, iki ülke arasında çalışanlar salgın önlemleri çerçevesinde 14 günlük karantina uygulamasını protesto etti. nı Emmanuel Macron, Almanya Başbakanı Angela Merkel, İspanya Başbakanı Pedro Sanchez’in de olduğu bazı ülke liderleri video konferans yoluyla bir araya geldi. Çin, Rusya ve Hindistan liderleri görüşmeye katılmadı. Macron, ABD ve Çin’e katılım çağrısı yaptı. Eşit erişim vurgusu Toplantının amacı; koronavirüsün önlenmesi, teşhis ve tedavi edilmesi için güvenli aşıların, testlerin, ilaçların geliştirilmesinin hızlandırılması, bunlara zenginlerle yoksulların eşit erişiminin garantiye alınması olarak açıklandı. ABD Başkanı Donald Trump, salgına karşı harekete geçmekte geç kalmak ve Çin yanlısı tutum izlemekle suçladığı DSÖ’ye fonları askıya almıştı. Öte yandan DSÖ’den, Covid19’a yakalanıp iyileşen birinin virüse karşı bağışıklık kazanacağı, yeniden hasta olmayacağına dair şu anda bir verinin bulunmadığı açıklaması geldi. Salgına karşı önlemlerin kademeli gevşetilmeye başlandığı Almanya’da, Robert Koch Enstitisü’nün dünkü rakamlarına göre toplam can kaybı 5 bin 500’e, vaka sayısı 152 bin 438’e yükseldi. Vaka sayısının üç günün ardından düşüşe geçtiği belirtildi. Koronayla yaşlandık Çocukken büyükanne gibi gördüğüm bir büyük halam vardı. Beş yaşındayken okumayı bana tabii ki Cumhuriyet gazetesiyle! o öğretmişti. Kendisi bir öğretmendi. Cumhuriyet Türkiyesi’nin idealleriyle dolu, faal, inançlı bir öğretmen. Çocukluğumun belirleyici yıllarında hayatımda çok önemli bir yer tutan “halam”, ne var ki yalnız nötr ve koyu renk giysiler giyerdi: gri, kahverengi,bej, koyu yeşil... “Hala” derdim biraz büyüdüğüm yıllarda: “Niye sen böyle hep koyu renkler giyiyorsun? Biraz daha gönül açan bir şeyler giysene!” “Kızım” diye yanıtlardı o da beni; “Belli yaşa gelen kadınlar frapan renk giymez. Giyerse gülünç olur. Ben artık 60’ını aşmış bir kadınım!” Halamın bana bu lafları ettiği yıllarda 60 sınırını aşan kadınlar saçlarını dahi boyamıyorlardı. Beyaz saçlara hafif mavi ton veren bir losyon vardı hatırladığım kadarıyla. Onu kullanırlardı. Bununla amaç beyaz saçlara bakımsız görüntü veren o kötü sarımtırak tondan kurtulmaktı. Ağırbaşlı görüntüye sahip olmak, son kertede tabii bakımsız olmak da değildi... Yüz yıl geri döndük O günden bu yana “yaş” konusunda, halamın kanunlarının hepsi bir bir yıkıldı. Fiziğine güvenen, artık hangi yaşta olursa olsun, her şeyi giyiyor. Kırmızısından moruna, gökkuşağının tüm renklerini yakıştırabiliyor. Geçen yüzyılın en büyük devrimlerinden biri bu, “yaş” konusundaki “tabu”ların yıkılması oldu. Yalnız kadınlar değil erkekler de estetik cerrahinin nimetlerinden faydalanmaktan imtina etmediler. Mucize kremler, serumlar, botokslar, lazerler derken Benjamin Button misali yaşlanmak yerine “yıllar geçtikçe gençleşmek” kural oldu. Filmler, reklamlar, TV, basın, magazin hep bize bu “gençleşme yarışı”nı pompaladı. Önemli olan insanın kaç yaşında olduğu değil, kendisini kaç yaşında hissettiğiydi. Eski şablonların zincirlerini kıran 60’lıklar artık spor yapıyor, geziyor, boşanıp, evleniyor... önlerinde hâlâ “dolu dolu yaşanmaya değer bir gelecek” olduğu fikriyle yaşamlarını sürdürüyorlardı. Yalnız estetik ve sosyal yaşam boyutunda değil, bilimsel düzeyde de yaşlılık ötelenmekteydi. Bilimsel olarak “yaşlı” tanımı, nüfusun ortalama yaşam süresine göre “on yıl ömrü kalan insanlar” için kullanılıyordu. Ortalama ömür uzadığına göre, “yaşlı” tanımının da esnetilmesinde bir mahzur olmazdı. Bu tanıma göre 1900’lerde 62 olarak belirlenen “yaşlılık” sınırı, geçen yıllarda 75’e çıkarıldı. İnsanlık “yaş”a karşı bir zafer daha kazandı! Taa ki korona dünyayı altüst edip ezberleri bozana kadar. Düne dek “Daha 75’e çok var. Henüz yaşlı değiliz!” diyen, benim de aralarında olduğum 60’lık insanlar, birden “60 yaş üstü yaşlılara kafadan ev hapsi” öngören korona tedbirleriyle titreyerek kendine geldi. Dünyanın kendilerine hangi gözle baktığını şokşokşok gördüler. İki ayda tüm geçer akçe doğruları tarumar eden virüs, yaş konusundaki çifte standardı da açığa çıkardı. Meğer Benjamin Button’luk hayalmiş. Kafa kâğıdında, yüz yıl öncesinde olduğu gibi 60 ve üzeri yazan herkes yaşlıymış. Böylece yüz yıl geriye dönmüş olduk. Küresel düzenin komutu Şubat sonundan bu yana Covid krizinin en şiddetli halini yaşayan İtalya’da hararetle tartışılan konulardan biri şimdi bu. 4 Mayıs’ta “kolektif karantina” sona erecek ama “60 yaş üstü yaşlıların” “karantina durumunun devam edip etmeyeceği” meçhul. Tedrici normalleşme sürecine girecek olan ülkede hükümet risklere açık bu dönemi yönetmek için bir akil grubu kurdu. Ekibin başına da Vittorio Colao adında bir global düzen gurusu getirdi. Morgan Stanley bankacılığı, ABD merkezli yönetim danışmanlığı şirketi McKinsey&Company gibi küresel düzen tapınaklarından gelen “signor Colau”, “Tamam!” dedi, “ülke açılsın ama 60’lıklar evde kalmaya devam etsin!” Bu “dükkânları açalım ama 60’lıkları evde tutalım” yaklaşımı, Colau’nun özgeçmişinden anlaşıldığı üzere küresel bir eğilim. Çok ülkede alıcısı var. Ama öneri İtalya’da kıyamet kopardı. Yüz civarında yazar, şair, düşünür... Ağır top aydınlar, Başbakan ve bakanlara bir protesto mektubu döşendi. Eski Anayasa Mahkemesi başkanlarından Sabino Cassese’den düşünür Massimo Cacciari’ye dek “çılgınlık”, “barbarlık” gibi sözlerle eleştiri yağmuruna tutulan ve ayrımcı bulunan önerinin Başbakan Conte tarafından hâlâ benimsenip benimsenmeyeceği bilinmiyor. Başbakan’a yakın çevreler Conte’nin Colau’nun önerisini hayata geçirmek konusunda şimdilik isteksiz olduğunu söylüyor. Ama nihai kararın hangi yönde çıkacağını hafta içinde göreceğiz.