Catalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr 11 1 MART 2020 PAZAR BM Temsilcisi Sinirlioğlu, Suriye ve Rus uçaklarının İdlib’de birlikte hareket ettiklerini söyledi BM’de Rusya’ya suçlama VERİLEN SÜRE DOLDU TÜRK JETLERİ HAVALANDI Türkiye’nin Rusya destekli Suriye’ye TSK gözlem noktalarının çevresinden çekilmesi yönünde verdiği süre dün gece yarısı doldu. Aynı saatlerde çeşitli kentlerden havalanan F16’ların sınır hattından destek verdiği operasyonda, SİHA ve topçu birliklerinin İdlib ve Halep bölgesindeki çok sayıda hedefi vurduğu öne sürüldü. SİHA’ların Minning ve Neyrab’daki askeri hava üsleri ile M5 karayolundaki bir konvoyu vurduğu iddia edildi. Türkiye’nin operasyonunun başladığı saatlerde Lazkiye’deki Hmeymim Hava Üssü’nden kalkan Rus jetlerinin İdlib yönüne doğru uçtuğu haberleri gündeme yansıdı. ‘HİZBULLAH HEDEF ALINDI’ İdlib’de Nusra bağlantılı HTŞ’nin yanı sıra İran, Rusya destekli Suriye ordusu, TSK destekli ÖSO’nun bulunduğu bölgede ateş önceki gece ve dün de sürdü. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Suriye ve Rus savaş uçaklarının İdlib’in Serakib bölgesinde dün bombardıman düzenlediğini duyurdu. TSK güçlerinin de İdlib çevresinde hava ve karadan operasyonlarını sürdürdükleri, dün itibarıyla son 24 saatte Şam güçlerinden 48 kişinin öldüğü iddia edildi. AFP’nin haberinde ise bir Türk yetkilinin, TSK’nin Halep’in güneyine 13 km. uzaklıkta kimyasal tesisini vurduklarını söylediği aktarıldı. Gözlemevi’nden kimi kaynak ise burasının kimyasal tesis değil, Halep’in doğusundaki askeri havaalanı olduğunu savundu. Öte yandan TSK’nin ateşinde İdlib’in Serakib bölgesi yakınlarında Hizbullah unsurlarının da vurulduğu iddiaları gündeme düştü. Sahada Şam yönetimine destek veren İran destekli Hizbullah’tan kimi kaynak TSK’nin kendilerine ait karargâhı hedef aldığını, 9 kişinin öldüğünü, 30’unun yaralandığını savundu. İran bağlantılı bazı kaynaklar ise ölü sayısını 21 olarak verdi. Suriye’de İran bağlantılı hedefler İsrail tarafından pek çok kez hedef alınmıştı. İsrailABD cephesi sıklıkla İran’ın bölgede etkinliğine karşı olduklarını dile getiriyor. Bu arada İdlib’in güneyinde dün çatışmaların şiddetlendiği, Suriye ordusunun kontrolündeki bazı köylerin muhaliflerin eline geçtiği iddia edildi. Suriye’den gelen şehit haberleriy AnkaraMoskova hattında farklı söylemler havada uçuşuyor. le birlikte gerilimin arttığı AnkaraMoskova arasında gelgit BMGK toplantısında Sinirlioğlu, İdlib’de “TSK kasıtlı hedef li ilişki sürüyor. Ankara’nın Rusya alındı” dedi. Rus temsilci saldırıda yer almadıklarını savundu. destekli Suriye ordusunun TSK noktalarının gerisine çekilmesi için verdiği süre dün dolarken gözler İdlib sahasında. Ankara çekilme olmaması halinde geniş çaplı operasyon başlatacağını açıklamıştı. Türkiye bir yandan Moskova ile iletişim hattını koruma çabasındayken diğer yandan da NATO, BM cephesinden RusyaSuriye’ye karşı destek arayışında. NATO toplantısının ardından önceki gece Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), ABD, İngiltere, Almanya, Fransa, Belçika, Estonya Türkiye’nin BM Temsilcisi, “Rejim ve destekçileri Türkiye’yi kirli bir savaşa sürüklemek istiyor. Türkiye savaş istemiyor ama güvenliği tehdit edilirse de güç kullanmakta tereddüt etmeyecek” diye konuştu. Sinirlioğlu, “Hepiniz çabalarımız için bize teşekkür ediyorsunuz ama sizden istediğimiz minnettarlık değil, bu sorumluluğu paylaşmanız... Bu konseyin artık yeter deme ve rejimin savaş suçlarına son verme vakti geldi” diye de ekledi. ve Dominik Cumhuriyeti’nin talebiyle İdlib’de artan gerginliği görüşmek üzere acil toplandı. ABD’DEN DESTEK Sinirlioğlu otu ‘Türk askerleri gözlem noktalarının dışındaydı’ Oturumda konuşan Türkiye’nin BM Daimi Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu AA’nın haberine göre, “Türkiye savaş istemiyor ama güvenliği tehdit edilirse de güç kullanmakta tereddüt etmeyecek” dedi. Sinirlioğlu’nun İdlib’de 27 Şubat’ta 34 askerin hayatını kaybettiği hava saldırılarının düzenlendiği sırada, radar görüntülerinde Suriye ve Rus uçaklarının “kol uçuşu’” yaptıkları ifadesi ise dikkat çekti. Ankara’dan saldırı sonrasında yapılan açıklamada, Rusya’nın ismi açıkça kullanılmamış, Suriye güçleri doğrudan suçlanmıştı. ‘Ruslar bilgilendirilmişti’ rum öncesinde ABD’nin BM temsilcisi Kelly Craft ile görüştü. Craft toplantıda yaptığı konuşmada Türkiye’ye destek verdiklerini söyledi. Rusya’nın derhal savaş uçaklarını yere indirme çağrısı yaptı, “Tüm Suriye güçleri ve onları destekleyen Rusya, 2018’de varılan ateşkes mutabakatında belirlenen alanlara geri çekilmeli” ifadesini kullandı. lı askerler için gönderilen ambulansların bile hedef alındığını belirtti. “Türk kuvvetleri o bölgede yalnızdı ve kasıtlı hedef alındı” dedi. Öte yandan Türkiye’nin Rusya ile diyaloğa devam ettiğini de hatırlattı. Sinirlioğlu, “Rus tarafına bir kez daha gözlem noktalarımızı terk etmeye Rusya’nın BM temsilcisi Vassily Nebenzia ise TSK’ye yönelik kanlı saldırıda yer almadıkları iddiasını yineledi, Türk askerlerinin gözlem noktaları dışında vurulmuş olduğunu söyledi. Türk askerlerinin hayatını kaybetmesinden üzüntü duyduklarını kaydetti. İdlib bölgesinin Suriye’nin toprakları içinde olduğunu belirten Nebenzia, “ateşkesin sürekli ihlal edilmesine karşı Suriye ordusunun teröristlere cevap verme hakkı vardır” dedi. ABD’nin “Suriye’de teröristleri haklı çıkarma amacının” olduğunu söyledi. Rus temsilci ayrıca İdlib’de gerilimi dindirme yönünde herkesle temasa açık olduklarını da belirtti. Bu çerçeve Sinirlioğlu konuşmasında Türk kon ceğimizi ve askeri takviyelere devam de de Rus heyetin Ankara temaslarına voyunun nerede olduğuna dair önce edeceğimizi ilettik” ifadesini kullandı. işaret etti. “Suriye’nin BM Temsilcisi den Rus güçleri ile yazılı bir Beşar Caferi ise Türkiye karşıtı çıkış şekilde koordinasyon BM Genel larda bulundu. “Türkiye’nin şantajları yapıldığını, ilk saldırının ardından derhal uyarıda bulunulmasına rağmen hava saldırılarının devam ettiğini de aktardı. Yara ATEŞKES ÇAĞRISI Sekreteri Antonio Guterres, na boyun eğmeme” çağrısı yaptı. İdlib’de tırmanan gerilimde yeni bir nokta Avrupa ülkeleri başta olmak ya ulaşıldığı konusunda uyarıda bulundu. Durum üzere pek çok BM üye YİNELENDİ tamamen kontrolden çıkmadan acil olarak ateşkes ilan edilmesi gerektiğini belirtti. Çatışmaların en ağır si MoskovaŞam’a tepki gösterdi, İdlib için ateş bedelini sivillerin ödediğine dikkat çekti. kes istedi. Barış umudu Afganistan’da kutlamalarla karşılandı. Afganistan için Oturumda protesto ettiler ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, önceki gün Başkan Donald Trump’ın İran Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani suikastı emrinin gerekçelerini soruşturan Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nin oturumuna katıldı. Pompeo, Süleymani’nin öldürülmesinin gerekli olduğunu savundu. Dışişleri Bakanı konuşması sırasında savaş karşıtı grup “Code Pink” tarafından protesto edildi. Yunanistan’a müttefik vetosu İdlib saldırısının ardından NATO’nun Türkiye’ye yönelik uyarlanmış güvence tedbirlerinin güçlendirilmesine ilişkin görüşmeler devam ediyor. Yunanistan, Kuzey Atlantik Konseyi’nin İdlib saldırısı sonrasında Türkiye’ye güçlü destek mesajı içeren siyasi açıklamasına Avrupa Birliği’yle imzalanan 18 Mart göçmen mutabakatıyla ilgili bir maddenin eklenmesini talep etti. Ancak, NATO’yla doğrudan bir ilgisi bulunmayan bu talep Türkiye’nin yanı sıra diğer müttefiklerden de kabul görmedi. AA’nın haberine göre, böylelikle Yunanistan’ın mülteci konusunu NATO bünyesine dahil etme çabaları da karşılıksız kaldı. NTV’nin haberinde de Yunanistan’ın, Türkiye’ye yapılması planlanan NATO desteği konusundaki itirazını geri çektiği savunuldu. Böylelikle Türkiye’ye hava desteği verilmesinin önündeki engelin kalktığı belirtildi. İdlib saldırısının ardından Türkiye NATO’da 4’üncü maddenin işletilmesini istemiş ve önceki gün Kuzey Atlantik Konseyi istişare için toplanmıştı. Toplantının ardından açıklamalarda bulunan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ittifakın Türkiye’ye hava ve füze savunma sistemlerinin güçlendirilmesi dahil bazı tedbirlerle destek sağlamaya devam ettiğini açıklamıştı. Patriot için farklı cepheler ABD Dışişleri Bakanlığı ile Savunma Bakanlığı (Pentagon) arasında Türkiye’nin Patriot talebine verilecek yanıt konusunda anlaşmazlık yaşandığı öne sürüldü. ABD merkezli Politico sitesi, ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey’nin Pentagon’a Türkiye’ye Patriot savunma sistemi gönderilmesi için baskı yaptığını yazdı. Jeffrey’nin Türkiye’nin Suriye ordusunun saldırılarını püskürtebilmesi için Patriotlara ihtiyacı olduğunu söylemesine karşın, Pentagon’un bu hamleyi “sorumsuzluk olarak gördüğü ve ortaya çıkacak küresel sonuçlardan endişe duyduğu” ifade edildi. Öte yandan ABD Başkanı Trump, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile (Suriye bağlamında) birçok konuyu görüştüklerini ve Patriot konusunun da buna dahil olduğunu açıkladı. Rusya ve ABD’nin genelkurmay başkanlarının ise dün telefon görüşmesi yaparak İdlib konusunu ele aldıkları duyuruldu. RusyaTürkiyeİran’ın garantör olduğu uzlaşı çerçevesinde liderler bir araya gelmişti. ASTANA’YI DİRİ TUTMA ÇABASI Suriye’de çatışmasızlık bölgeleri uzlaşısının çıktığı Astana sürecinin ortakları RusyaTürkiyeİran hattında görüşme trafiği hızlandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dün İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile telefonda görüştüğü açıklandı. Taraflar arasında İdlib başta olmak üzere, bölgesel meseleler ve ikili ilişkilerin ele alındığı belirtildi. Aynı saatlerde Kremlin’den yapılan açıklamada da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ruhani ile bir telefon görüşmesi yaptığı duyuruldu. Şam yönetiminin yakın müttefiki iki ülkenin liderlerinin görüşmede Suriye’ye ilişkin Astana üçlüsü olarak varılmış olan anlaşmaların uygulanması gerektiğini vurguladıkları aktarıldı. Rus liderin dün ayrıca Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile de konuştuğu gündeme yansıdı. Putin ile Erdoğan’ın 5 ya da 6 Mart’ta görüşebilecekleri haberleri gündeme yansımıştı. Aynı zamanda Astana sürecinin ortaklarının liderler düzeyinde yine bu ay içinde bir araya gelebilecekleri savunulmuştu. İran’dan Şam’lı zirve önerisi Öte yandan Tahran bir kez daha ŞamAnkara’ya arabuluculuk çağrısını yineledi. Ruhani, Türkiye’ye Rusya’nın yer almadığı bir TürkiyeİranSuriye ortak zirvesi yapma teklifinde bulundu. temkinli imza Afganistan’da ABD ile Taliban arasında şiddetin sona ermesi yacağı” sözünü verirken Kâbil yönetimiyle görüşmelere başlama taah için 18 aydır inişli çıkışlı süren gö hüdünde bulundu. Anlaşma, Kâbil rüşmelerde tarihi imza dün atıldı. Taliban arasında yapılacak Afgan di “Afganistan’a Barışı Getirme” adı ve yaloğu görüşmeleri için bir adım ni rilen anlaşma, yaklaşık iki yıl ABD teliğinde. Bu sürecin ise 10 Mart’ta ile Taliban arasındaki görüşmelere başlaması bekleniyor. ev sahipliği yapan Katar’ın başkenti Doha’da tarafların temsilcileriyle dü Zorlu yol... zenlenen törenle imzalandı. Kimi uzman, anlaşmanın 2020 se Törene ABD Dışişleri Mike Pompeo, çimleri için yeniden adaylığını koyan Savunma Bakanı Mike Esper, Afga ABD Başkanı Donald Trump için bir nistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin başarı olduğu ancak tarafların önün yanı sıra Dışişleri Bakanı Mevlüt Ça de engellerle dolu uzun bir yol bulun vuşoğlu, NATO Genel Sekreteri Jens duğu görüşünde. Kadın ve kız çocuk Stoltenberg dahil 30 ülkeden temsil larının haklarına dair Taliban’ın tutu ci katıldı. Anlaşmayla, ABD ve Afgan muna yönelik kaygılar da büyük. Ta hükümetinin ellerindeki 5 bin Tali liban liderlerinden Sirajeddin Hakka ban üyesini, Taliban’ın da rehin tuttu ni, New York Times gazetesi için kale ğu bin kişiyi serbest bırakması öngö me aldığı makalede, “Bütün Afganla rülüyor. ABD’nin, 135 gün içinde Af rın eşit haklara sahip olduğu, kadınla ganistan’daki askerlerinin sayısını 8 rın, eğitimden çalışmaya, İslami hak bin 600’e indireceği, larının korunduğu, ABD ve müttefikleri yabancı müdahale nin, Taliban’ın anlaş si olmayan bir İsla maya uyması halinde mi sistem kurabile 14 ay içinde ülkedeki ceğimize emininim” askerlerini beş üsten yorumunu yapmış tamamen çekeceği be tı. Ancak bu sözlere lirtildi. şüpheyle yaklaşan Taliban anlaşma lar çoğunlukta. da “Afganistan’ın bir daha El Kaide ya da başka radikal gruplar için bir sığınak olma Anlaşmaya, ABD adına Afganistan Özel Temsilcisi Halilzad, Taliban adına Siyasi Ofis Başkanı Abdulgani Berader imza attı. NATO ve Avrupa Birliği de anlaşmayı olumlu karşıladıklarını açıkladı. SAVAŞ ve İŞGALİN GÖLGESİNDEKİ ÜLKE... El Kaide’nin 11 Eylül 2001’de New York’taki Dünya Ticaret Merkezi’nin ikiz kulelerine düzenlendiği terör saldırılarının ardından ABD, 7 Ekim 2001’de Afganistan’da “Sürekli Özgürlük Operasyonu” adını verdiği işgal harekâtına başladı. ABD öncülüğündeki koalisyon ve “Kuzey İttifakı” çatısı altındaki Afgan destekçileri, birbiri ardına büyük vilayetleri ele geçirdi. Taliban 13 Kasım’da başkent Kâbil’den, aralık başında ise kalesi kabul edilen Kandahar’dan çekildi. Taliban ve El Kaide liderlerinin çoğu ülkeyi terk etti. Taliban’ın 1996’da başlayan iktidarına son verildi. Molla Ömer liderliğinde yeniden örgütlenen Taliban, 2003’te ABD ve çoğunluğunu NATO ülkelerinin oluşturduğu Uluslararası Güvenlik Destek Gücü (ISAF) ile Afgan merkezi hükümetine karşı savaş başlattı. 100 bin sivil yaşamını yitirdi... Diğer cihatçı yapılanmalarla işbirliğine giden Taliban zaman içinde yeniden etkinliğini artırdı. Bu süreçte ABD liderliğindeki koalisyon ülkedeki konuşlanmasını da genişletti. 20092011 yıllarında ülkede 100 bini ABD askeri olmak üzere ISAF komutasında 140 bin asker bulunuyordu. ABD 2012’de yaptığı açıklamada, Afganistan’daki operasyonlarını Aralık 2014’te sonlandırarak askerlerini çekmeye başlayacağını açıkladı. 28 Aralık 2014’te NATO, ISAF operasyonlarını resmi olarak sonlandırırken tüm güvenlik sorumluluğunu Afgan hüküme tine devretti. Aynı gün “Sürekli Özgürlük Operasyonu”nun devamı niteliğinde NATO öncülüğünde “Kararlı Destek Operasyonu”nun başladığı duyuruldu. Ülkede merkezi hükümete bağlı güçler ise güvenliği sağlamada etkisiz kaldı, bu süreçte yabancı güçlerin çekilme planı da hayata geçmedi. Trump’ın 2017’de ABD Başkanı seçilmesinin ardından müzakereler yeniden gündeme geldi. 25 Şubat 2019’da ABD ile Taliban temsilcileri barış görüşmeleri için Katar’ın başkenti Doha’da ilk kez bir araya geldi. ABD’nin Afganistan Özel Temsilcisi Zalmay Halilzad, Eylül 2019’da taraflar arasında anlaşmaya varıldığını, anlaşmanın Trump’ın onayını beklediğini açıkladı. Ancak aynı günlerde Kâbil’deki saldırıda bir ABD askerinin ölmesi üzerine Trump anlaşmayı erteledi. ABD ile Taliban arasındaki görüşmeler Aralık 2019’da yeniden başladı. Geçen ay yayımlanan bir BM raporuna göre, Afganistan’da iç savaşta son 10 yılda 100 binden fazla sivil öldü veya yaralandı.