Catalog

2 3 EKİM 2020 CUMARTESİ gorus@cumhuriyet.com.tr OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Mudanya Mütarekesi 98 yaşında PROF. DR. MUSTAFA ÖZYURT Anadolu’nun bu küçük kıyı kasabasındaki silah bırakılması 22. DÖNEM MV. “Mudanya, Marmara kıyısında sıcak, toz toprak içinde, yolları arnavutkaldırımı döşeantlaşması, Türkiye Cumhuriyeti için barış yıllarının başlangıcı olurken, İsmet Paşa’nın siyasi yaşamındaki yolun başladığı yer, Mudanya Mütarekesi’dir. Mondros Limanı’nda demirli Agamem lı bayrağımızı çekmesiyle çöpe atılmış li, evleri ahşap, sivrisinek yuvası ikin non zırhlısında yapılan Mondros Mü oluyordu. Gerçi Anadolu düşman asci sınıf bir kıyı kasabası. Batılılar bu tarekesi, Osmanlı Devleti için kayıtsız, kerinden tam temizlenmiş sayılmazdı. raya barış dilenmeye geliyorlardı. Yok koşulsuz esaret fermanıdır. Diğeri ise Türk birlikleri 24 Eylül günü Çanakkasa barış istemeye ya da barış koşulları Mudanya Mütarekesi, göğsümüzü ka le üzerine yürümeye ve İtilaf Devletlenı dikte ettirmeye değil’’ diye yazıyor bartan, başımızı dikleştiren, bizi dün rinin tarafsız bölge diye tanımladıkları du Ernest Hemingway, 23 Ekim 1922 yaya tanıtan ve Lozan Barışı’nın yolu yerlere girmeye başladı. Bütün dünya günkü The Toronto Daily Star gazete nu açan silah bırakışmasıdır. ve Türkiye nefesini tutmuş, İngilizlersine. Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Tam 2 yıl 29 gün sonra padişahın le bir çatışma olasılığını, kaygılı gözlerSavaşı’nın sonunda, birbirine zıt koşul adamlarınca imzalanan Sevr, 9 Eylül le izliyordu. İşte tam bu aşamada Mütları içeren, iki ateşkes antlaşması im 1922 günü Atatürk ve silah arkadaş tefiklerin İzmit veya Mudanya’da ateşzalanmıştır. İlki Limni Adası’nın küçük larının İzmir Hükümet Konağı’na şan kes önerisine Mustafa Kemal ve arkadaşları Mudanya için “olur’’ diyeceklerdir. Neden Mudanya da bir başka yer değil, diye bir sorusu akla gelebilir. Belki de 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi’nin öcünü, adı yine M harfiyle başlayan ve yine küçük bir kıyı kasabası Mudanya’da almak gibi bilinçaltı içgüdüsünden kaynaklanmış olaCUMHURİYET KİTAPLARI’NDA YENİ ÇIKANLAR bilirdi. Denge değiştiren anlaşma Mudanya Mütarekesi görüşmeleri, 3 Ekim günü başladı ve 11 Ekim 1922 Turan Karakaş’tan insanlar ve hayvanlar Fazlı Bulut, görünüşte küçük ama namı iklimle Çarşamba günü sabaha saat 6’da imzalandı. Toplantı, Ernest Hemingway’in de haberinde sözünü ettiği ahşap evlertarafından hep alay edilen keçi ve ona öğüt veren ötesine yayılmış Timbuktu’ya yaptığı seyahatin hikâyesini den, Rus asıllı bir ticaret adamı Aleksandr Ganyanof’un iki katlı beyaz yalısında yapıldı. Dokuz gün süren tartışmalar, Trakya’yı tekrar anavatana kattığı için hiç kuşkusuz çok önemlidir. Yukayanın hikâyesi... 25 TL bu kitapta anlatıyor. 45 TL nan ordusu, sivil memurları da birlikte olmak koşuluyla, Edirne’yi ve Meriç Nehri’nin batısına kadar tüm Trakya’yı 15 günde boşaltacaktır. Bu tarihten başlayarak 30 gün içinde Doğu Trakya, Türklere teslim edilecektir. Ateşkesin 15 TL 27 TL yürürlüğe girmesinden bir süre sonra İstanbul ve boğazlar Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin yönetimine bırakılacaktır. Toplam 14 maddeden oluşan bu anlaşmanın koşulları 1415 Ekim 1922 1HFDWL&XPDOÔNLWDSODUÔ gece yarısından geçerli olmakla üzere yürürlüğe girmiş oluyordu. 11 Ekim 1922 günü imzalanan Mudanya Mütarekesi’nin getirileri, hiç kuşkusuz bunlarla sınırlı kalmadı. Daha imzaların mürekkebi bile kurumadan, 5 gün sonra Lloyd George, Manchester Reform Club’de Mudanya’nın nedenlerini açıklarken “Türk gibi birinci sınıf savaşçıya blöf yapmayı denemek iyi değildir. Türkler işin ciddiyetini veya gevşekliğini hemen anlarlar’’ diyecek kadar olayı kavramıştır, ama geç kalmıştır. Çünkü bu demeç, İngiltere başbakanın son konuşması olmuştur. Yunanistan’da ise işler daha çok karı18 30 TL YERiNE TL 21 35 TL YERiNE TL 15 25 TL YERiNE TL 18 30 TL YERiNE TL 21 35 TL YERiNE TL şır. İktidar değişikliği olur. Kral tacını, tahtını bırakır ve sürgüne gönderilir. Savaş suçlusu sayılan generallerin çoğu kurşuna dizilir. 21 35 TL YERiNE TL 10 18 TL .80 YERiNE TL 27 45 TL Y E R i N E TL 21 35 TL Y E R i N E TL 19 32 TL .20 Y E R i N E TL ’vearan İsmet Paşa için yeni aşama Dışarıda bunlar olurken içeride olaylar çorap söküğü gibi birbirini izler. 1 Kasım’da saltanat kaldırılırdı. 4 Kasım’da Sadrazam Tevfik Paşa, Osmanlı Devleti’nin son hükümetinin mührünü Halife Sultan’a geriye verir ve izleyen cuma günü de müezzin ezanda, IV. Mehmet Vahdettin’i yalnız “Halife’’ diye anacaktır. Vahdettin 16 Kasım’da işgal kuvvetleri başkomutanı General Harrington’a yazdığı sığınma isteğini içeren mektubunun alta köşesini “Mehmet Vahdettin, Müslümanların Halifesi’’ diye imzalayacaktır. İngiliz General Harrington, Fransız General Charpy ve İtalyan General Monbelli’ye karşı Türk hükümetinin temsilcisi 38 yaşındaki İsmet Paşa’nın Mudanya’da verdiği diplomatik sınav, Gazi’nin gözünden kaçmamıştır. Bu gözlemini Büyük Nutuk’ta “Bursa’da kaldığım günlerde İsmet Paşa’yı murahhas heyeti reisliğini ifa edip edemeyeceğini mevcut bunca malumatıma rağmen, bir daha tetkik ettim. Ve nihayet müspet kararımı verdim’’ diye belirmektedir. 26 Ekim 1922’de İsmet Paşa Hariciye Vekili oldu. 2 Kasımda Millet Meclisi’nde Lozan Barış Konferansı’na delege seçimi yapıldı ve İsmet Paşa oybirliğiyle başdelege olarak atandı. Anadolu’nun bu küçük kıyı kasabasındaki silah bırakışması antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti için barış yıllarının başlangıcı olurken, daha sonraki yıllarda cumhurbaşkanı olarak görev yaptığı sırada, İkinci Dünya Savaşı gibi bir karmaşaya bulaşmayarak tarihe damgasını vuracak olan İsmet Paşa’nın siyasi yaşamındaki yolun başladığı yer, Mudanya Mütarekesi olmuştur.