Catalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 23 EKİM 2020 CUMA FAIZIN SABIT TUTULMASI DOLAR/TL’YI 19 KURUŞ, AVRO/TL’YI 23 KURUŞ YÜKSELTTI Ters köşe TL’yi vurdu Merkez Bankası’ndan 175 baz puanlık faiz artırımı beklenirken, yüzde 10.25’te sabit tutuldu. Bankanın ters köşesi TL’yi vurdu. Karar sonrası dolar/TL 7.98 ile yeni tarihi zirvesini gördü. Geçen ayki toplantısında beklenmedik bir şekilde politika faizini 200 baz puan artırarak piyasaları şaşırtan Merkez Bankası (TCMB), dünkü toplantısında “ters köşe” yaptı. Ekonomistler 175 baz puanlık güçlü bir faiz artışı beklerken, TCMB politika faizini değiştirmeyerek yüzde 10.25’te sabit tuttu. Döviz kurları ise bu karar sonrası sert bir şekilde yükselişe geçerek yeni rekorlar kırdı. Karar öncesi 7.78’e kadar çekilen dolar/TL kuru, faiz kararı sonrası 7.9806’ya kadar yükseldi. Sabah saatlerinde 9.20 seviyesine gerileyen Avro/TL kuru ise karar sonrası 9.4359’a çıktı. Para Politikası Kurulu’nun (PPK) öncesinde yatay seyreden bankacılık endeksi de kararın ardından sert satışlarla karşılaşarak yüzde 3.33 düşüş yaşadı. Yatırımcıya kırmızı ışık PPK açıklamasında enflasyonun öngörülenden daha yüksek bir seyir izlediğine dikkat çekilirken, “Enflasyon beklentilerinin kontrol altına alınması ve enflasyon görünümüne yönelik risklerin sınırlanması amacıyla para politikası ve likidite yönetimi kapsamında atılan adımlarla finansal koşullarda belirgin bir sıkılaşma sağlandı. Bu doğrultuda Kurul, politika faizinin sabit tutulmasıyla birlikte, likidite yönetimindeki esnekliğin arttırılmasına ve enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar likidite tedbirlerinin sürdürülmesine karar vermiştir” denildi. Diğer yandan TCMB, geç likidite penceresi faizini 150 baz puan artırarak yüzde 14.75’e çıkardı. Bununla, sıkılaştırmanın likidite adımlarıyla yapılacağı mesajı verildi. Bluebay Asset Management’tan Timothy Ash, “Bence birçok yabancı yatırımcı parasını yeniden Türkiye’ye getirmek için yeşil bir ışık görmek adına bu kararı yakından takip ediyordu. Bu karar ile parlak bir kırmızı ışık gördüler” dedi. Ekonomist Haluk Bürümcekçi ise “TCMB’nin doğrudan faiz artırmak yerine faiz koridorunu daha etkin kullanma yolunu tercih etmesi, piyasa oyuncuları açısından olumsuz bir şoka işaret etmekte, bankanın geçen ayki kararla bir miktar güçlendirdiği kredibilitenin tamamen kaybedilmesi anlamına gelmektedir” diye konuştu. l Ekonomi Servisi / Reuters Enflasyon Araştırma Grubu hesapladı: Yüzde 0.97’lik rakamı doğru değil Eylül enflasyonu yüzde 3.61 Profesör Veysel Ulusoy ve bir grup akademisyen tarafından oluşturulan Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) yayımlamaya başladığı verilere göre eylülde enflasyon Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı gibi yüzde 0.97 değil, yüzde 3.61 seviyesinde gerçekleşti. TÜİK dışında enflasyon hesabı yapmayı değil tamamlayıcı bir veri seti sağlamayı amaçladıklarını söyleyen Veysel Ulusoy, Reuters ajansıyla yaptığı söyleşide “Ekonomik araştırmalarda sıklığı fazla olan, saatlik, günlük, haftalık ve aylık verilere gereksinim son dönemde daha da artmıştır. ENAG kapsamında bir grup akademisyen ve doktor adayları ile bu eksikliği gidermek için yaklaşık 2 yıllık bir süreç sonunda enflasyonu günlük ve hatta saatlik hesaplama sürecini tamamladık ve 26 Ağustos 2020 tarihinden bu yana da günlük bazda elde etmeye başladık” dedi. Fiyatlar çok oynak Ulusoy şöyle devam etti: “Aybaşından sonuna günlük enflasyon oranlarının ortalaması ile oluşan aylık enflasyon oranı eylülde yüzde 3.61 olarak gerçekleşti. Hem her grupta farklı fiyat değişimi ve oynaklığını gözlemledik. Özellikle eğitim dönemi başlangıcı olması ve pandeminin etkisi ile bilgisayar, tablet, cep telefonu vb elektronik eşyaların ve gıda ve diğer tarım sanayii ürünleri gibi tarımsal ürünlerin fiyatlarındaki artışlar kayda değerdi.” ENAG Modeli sağlık harcamaları, eğitim harcamaları, alkollü içkiler grubu hariç TÜİK enflasyon sepetinin aynı madde ve aynı ağırlıklarını alarak hesaplama yapıyor. ENAG verilerine göre eylülde okulların açılması ile birlikte en çok fiyatı artan ürünler arasında yüzde 30’un üzerinde artışla tablet ve bilgisayarlar yer alıyor. TÜİK verilerine göre ilgili kalemde eylül ayında yüzde 4 civarında bir artış yaşanıyor. l Ekonomi Servisi Araçlar, lojmanlar telefonlar uçtu MUSTAFA ÇAKIR Meclis’e sunulan 2021 Bütçesi’nde dikkat çeken ayrıntılar yer aldı. Cumhurbaşkanlığı’na ait toplam taşıt ve lojman sayısı ile ne kadar telefon hattı bulunduğu bilgileri 2021 Bütçe Gerekçesi’nde gösterilmedi. 2020 Bütçe Gerekçesi’nde 30 Haziran 2019 itibarıyla genel bütçeli idarelerin 218 bin 575 lojmanı, bin 782 sosyal tesisi olmak üzere toplam 220 bin 357 lojman ve sosyal tesisi bulunuyordu. Verilen tabloda Cumhurbaşkanlığı’na ait 509 lojman olduğu bilgisi yer almıştı. 2021 Bütçe Gerekçesi’nde ise genel bütçeli idarelerin 30 Haziran 2020 itibarıyla toplam lojman sayısı 238 bin 37, toplam sosyal tesis sayısı da bin 471 olarak yer aldı. Lojman ve sosyal tesislerin toplamı 239 bin 508’e yükseldi. Ancak 2020 gerekçesinde 509 olan Cumhurbaşkanlığı’nın lojman sayısı 2021 gerekçesinde sıfır olarak gösterildi. Yine 2020 Bütçe Gerekçesi’nde genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin 30 Haziran 2019 itibarıyla taşıt sayısı toplamı 103 bin 410’du. Cumhurbaşkanlığı’nın toplam taşıt sayısı da 375 olarak belirtilmişti. 2021 gerekçesinde ise 30 Haziran 2020 itibarıyla toplam araç sayısı 98 bin 93 olarak yer aldı. Ancak Cumhurbaşkanlığı’nın araç sayısı sıfır olarak gösterildi. 2020 gerekçesinde genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin sahip oldukları toplam telefon hat sayısı 30 Haziran 2019 itibarıyla 17 bin 790’ı cep telefonu olmak üzere toplam 424 bin 916 olarak yer almıştı. 2021 bütçesinde 19 bin 598’i cep telefonu olmak üzere toplam hat sayısı 405 bin 309 oldu. 2020 gerekçesinde Cumhurbaşkanlığı’nın santrala bağlı 4 bin 900, müstakil 51, cep telefonu olarak 326 olmak üzere toplam 5 bin 277 telefon hattı olduğu bilgisi yer almıştı. Faks sayısı da 100’dü. Ancak 2021 gerekçesinde Cumhurbaşkanlığı’na ait telefon hat sayısı sıfır olarak yer aldı. l ANKARA AKP, 2021’de otoyol ve köprülerin ihalesi için uygun strateji arıyor Satmaya devam edecek ŞEHIR HASTANELERI KARA DELIK OLDU MAHMUT LICALI CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, bugüne kadar bütçeden 18 milyar TL harcanan şehir hastaneleri için önümüzdeki 3 yıl boyunca 60.28 milyar TL tutarında daha harcama yapılacağını açıkladı. Özel, “Kamunun daha fazla zarar etmemesi için şehir hastaneleri kamulaştırılmalı” açıklamasında bulundu. CHP’li Özel, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Milletin cebinden kuruş çıkmıyor” diyerek savunduğu şehir hastaneleri için bugüne kadar bütçeden 18 milyar TL tutarında harcama yapıldığına dikkat çekti. Özel, şehir hasteneleriyle ilgili 2021, 2022 ve 2023 yıllarında toplam 60.28 milyar TL tutarında harcama yapılmasının öngörüldüğüne işaret etti. Özel, şu değerlendirmede bulundu: “İşin daha da vahimi, ödeme garantileri nedeniyle ilerleyen yıllarda bütçeden ödenecek pay daha da artacak, bu kara delik daha da büyüyecektir. Bundan sonra şehir hastanelerinin kamu tarafından yapılacağının açıklanması, bir yanlıştan dönülmesi açısından önemlidir ancak verilen bu yanlış kararın bütçeye getirdiği yük nedeniyle sorumlular hesap vermeli, mevcut şehir hastaneleri bir an önce kamulaştırılmalı ve kamunun daha fazla zarar etmesinin önüne geçilmelidir.” l ANKARA Özgür Özel MUSTAFA ÇAKIR AKP iktidarı özelleştirmelere 2021’de hız verecek. Elde kalan termik ve hidroelektrik santrallar, limanlar özelleştirilecek. Kömür sahaları ihale edilecek. Otoyol ve köprüler “uygun strateji” bulunduktan sonra ihaleye çıkarılacak. 2021 Bütçe Gerekçesi’nde 2003’ten itibaren uygulanan özelleştirmelere ilişkin bilgi verilerek bundan sonra uygulanacak politikaların da ipuçları verildi. Açıklamada AKP iktidarının başından itibaren uygulanan ekonomik politikaların yerli ve yabancı yatırımcıların özelleştirme uygulamalarına ilgisini artırdığı belirtildi. Verilen bilgilere göre Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın (ÖİB) yürüttüğü çalışmalar sonucunda 275 kuruluşta hisse satışı veya varlık satış/devri yoluyla özelleştirme işlemi yapıldığı ve bu kuruluşlardan 269’unda kamu payının kalmadığı açıklandı. Özelleştirmelerin başladığı 2 Temmuz 1986 ile 31 Ağustos 2020 dönemi satış/devir uygulamalarından elde edilen rakamın da açıklandığı gerekçede nominal rakamlarla 113.4 milyar TL elde edildiği, bu tutarın 106.7 milyar TL’lik kısmının da tahsil edildiği belirtildi. Devlet küçülecek Gerekçede, özelleştirmelerin sadece KİT’lerin özelleştirilmesi olarak düşünülmemesi gerektiği de vurgulandı. Ayrıca bundan önce olduğu gibi bundan sonraki süreçte de özelleştirmeler yoluyla devletin kamusal fayda taşımayan üretimdeki payının azaltılmasının sürdürüleceği, mevcut KİT faaliyetlerinin de piyasada rekabeti bozucu etkiye neden olmayacak şekilde yürütüleceği ifade edildi. Gerekçede yapılacak bazı özelleştirmeler şöyle sıralandı: 4 Güllük Liman Sahası, 260 yat kapasiteli limana dönüştürülmesi için ihaleye çıkılacak. 4 Çanakkale Gökçeada Kuzu Limanı yat ve yolcu limanı yapılmak üzere ihale edilecek. 4 Fenerbahçe Kalamış Yat Limanı 36 yıl süreyle “işletme hakkının verilmesi” yöntemiyle özelleştirilecek. Taşucu Limanı yeniden ihale edilecek. 4 Otoyolların ve köprülerin özelleştirilmesi için strateji belirleme çalışmaları devam ediyor. Özelleştirme stratejisinin tespiti sonrasında işlemlere başlanacak. l ANKARA 14 KURUŞ ARTACAK Memur mesaisine komik zam Devlet memurlarının 2 lira 26 kuruş olan saat başı fazla çalışma ücreti, yeni yılda yüzde 6.19 artışla 2 lira 40 kuruşa yükselecek. 2021 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi verilerinden derlenen bilgiye göre, bakanlıkların özel kalem müdürlüklerinde çalışan personele ve makam şoförlerine ayda 90 saati, genel müdürlüklerin merkez teşkilatlarında görevli şoförlere de 60 saati geçmemek üzere yeni yılda 2.39 lira yerine 2.54 lira fazla mesai ücreti ödenecek. Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü’ne ve üniversitelere bağlı yurtlarda görev yapan personelden gerçekleştirdikleri fazla çalışma karşılığında kendilerine izin verilme imkânı bulunmayanlara da ayda 90 saati aşmamak kaydıyla yeni yılda 2.40 lira ek çalışma ücreti ödemesi yapılacak. l AA 4 BIN 520 TL’YE ÇIKACAK Okul pansiyon ücretleri artacak Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı eğitim kurumlarının pansiyon ücretleri yeni yılla birlikte yaklaşık yüzde 10 zamlanacak. Okulların 2021 yılı pansiyon ücretleri belirlendi. Buna göre, pansiyon ücretleri ilköğretim kurumları ve ortaöğretim okullarında gelecek yıl yüzde 9.8 artışla 4 bin 20 liraya yükselecek. Meslekiteknik okul ve kurumlar ile 3308 sayılı Kanun kapsamında olan okulların da pansiyon ücretleri yüzde 9.9 artacak ve 4 bin 520 liraya çıkacak. l AA MECLIS’TEN GEÇTI 22.00 sonrası alkol satana 320 bin TL ceza Saat 22.00’den sonra alkol satan tekellere verilecek ceza artırılıyor. AKP’nin yeni kanun teklifinin ilk bölümü, önceki gün Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi. Buna göre saat 22.0006.00 arasında alkollü içki satışı yasağına aykırı hareket edenlere 65 bin liradan 320 bin liraya kadar idari para cezası uygulanacak. Alkolü 18 yaşından küçüklere satan ya da sunanlar ile yasaklı saatlerde perakende olarak satanlara, bunu birden fazla kez yapmaları halinde daha ağır cezalar verilecek. Bu fiilin işlenmesinden sonra beş yılda üçüncü kez yasağı ihlal edenlerin içki satış belgeleri iptal edilecek. İki yıl süreyle de belgenin yenisi verilemeyecek. Diğer yandan, alkolü otomatik satış makineleriyle satan, oyna/bahse konu eden, basın ve yayın yoluyla tüketicilere satan ve postayla satışını yapanlara 20 bin liradan 100 bin liraya kadar idari para cezası verilecek. l Ekonomi Servisi Hasan Süel VODAFONE VAKFI Yarını kodlayanlardan 6.6 milyon TL değer Türkiye Vodafone Vakfı ve Habitat Derneği’nin birlikte hayata geçirdiği “Yarını Kodlayanlar” projesinde yeni dönem başladı. Projenin sosyal etkisini ölçmek üzere hazırlanan raporun sunumu, online toplantıda yapıldı. Rapora göre, “Yarını Kodlayanlar” eğitimleriyle son 1 yılda 6.6 milyon TL’lik sosyal değer elde edildi. Vakıf Başkanı Hasan Süel “Amacımız, tüketen değil, üreten bir nesil yetişmesine katkı sağlamak” dedi. KALİTE ORTAKLIĞI ARGE Danışmanlık’a uluslararası temsil Yönetim danışmanlığı şirketi ARGE iki önemli uluslararası kurumun Türkiye’deki “Gelişim Ortağı” seçildi. Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı ve Uluslararası Entegre Raporlama Konseyi (IIRC) gelişim ortağı olan ARGE’nin kurucusu Dr. Yılmaz Argüden, “Yönetim kalitesi ve entegre düşünce anlayışını benimsemek dünyada rekabet için şirketlere kritik katkılar sağlıyor. Biz ARGE Danışmanlık olarak 30 yıldır yönetim alanında küresel gelişimlere fikri katkı sağlayarak ülkemizi dünyada temsil etmekten onur duyuyoruz” dedi.