Catalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: DOĞAN ERGUN TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr 74 MAYIS 2019 CUMARTESİ Trump yönetiminin Ortadoğu barışına yönelik tartışmalı adımları sürüyor ‘İki devlet’e darbe Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımasının ardından Filistin tarafından Ortadoğu sorununda arabuluculuğu reddedilen ABD yönetimi, yakın zamanda açıklaması beklenen “Barış Planı”nda iki devlet ifadesinin geçmeyeceğini duyurdu. ABD Başkanı Donald Trump’ın damadı ve kıdemli danışmanı Jared Kushner, önceki gün Washington Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü tarafından düzenlenen etkinlikte yaptığı konuşmada, Ramazan sonrasında ilan edilmesi beklenen ABD’nin Ortadoğu barış planı hakkında açıklamada bulundu. ‘Batı Şeria adımı atma’ Kushner, Trump’ın daha önce “yüzyılın anlaşması” olarak nitelendirdiği, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın ise “yüzyılın tokadı” olarak eleştirdiği planın “iyi bir başlangıç noktası olduğunu” savundu. İsrail ve Filistin taraflarının, yaklaşık iki yıldır geliştirilen ve yakın zamanda ilan edilecek planı incelemeden tek taraflı adımlar atmamasını isteyen Kushner, Ortadoğu ateşine benzin dökmek olarak görülen Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma konusunda ise geri adım atmayacakları mesajı verdi. Filistin teması kesti İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ülkede geçen ay yapılan genel seçimlerden önce ilan ettiği Batı Şeria’daki yasadışı yerleşimlerin ilhak edilmesi vaadi hakkında da konuşan Kushner, İsrail tarafının planı incelemeden böyle bir adım atmayacağını umduğunu belirtti. “İki devlet tek devlet” ifadelerinin aşındığını iddia eden Kushner, planda “iki devletli çözüm ifadesinin geçmeyeceğini, bu ko ABD Başkanı Trump’ın damadı, Beyaz Yakında açıklanacak Barış Planı’nda “iki Saray Danışmanı Kushner, “İki devlettek devletli çözüm ifadesinin geçmeyeceğini, devlet” ifadelerinin aşındığını iddia etti. bunun tartışılması gerektiğini” söyledi. nunun tartışılması gerektiğini” de sözlerine ekledi. Trump, 2017 sonunda aldığı kararla Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımış, geçen sene de büyükelçiliğini bu kente taşımıştı. Birleşmiş Milletler’in Doğu Kudüs’ü Filistin başkenti olarak tanındığı iki devletli çözüm kararlarına aykırı bu adımın ardından Filistin tarafı ABD’yi arabulucu olarak tanımadıklarını açıklamıştı. Filistinli yetkililerin Kudüs kararı EYLEMCİLERE SERT MÜDAHALE Batı Şeria’da yasadı şı yerleşimler ve bu bölgeleri ilhak etme politikası güden İsrail yönetiminin Yatta bölgesindeki Filistin konutlarını yıkım planı, aralarında yabancı aktivistlerin de olduğu göstericiler tarafından protesto edildi. İsrailli ve Filistinlilerin de katıldığı gösteriye güvenlik güçleri sert müdahalede bulundu. nın ardından Washington temsilcileriyle teması kestiği de biliniyor. ‘Abbas, Selman’ı reddetti’ ABD Başkanı Trump’ın damadı Kushner’in ise uzun süredir, Ortadoğu’da pek çok devletle görüşerek barış planına destek aradığı biliniyor. Plan henüz açıklanmasa da, gazeteci Vicky Ward’ın “Kushner A.Ş: Açgözlülük. Hırs. Yolsuzluk. Jared Kushner ile Ivanka Trump’ın Sıradışı Hikâyesi” adlı kitabı ve ABD basınında, Ürdün, Filistin ve Mısır arasında toprak takasları nın öngörüldüğü iddia edilmişti. Lübnan’da yayın yapan El Akhbar gazetesinin önceki gün yayımladığı habere göre ise Filistin lideri Abbas ile görüşen Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, ABD planının kabul edilmesi durumunda Filistin’e 10 yıl için 10 milyar dolar ödeme teklifinde bulundu. Abbas’ın söz konusu teklifi “siyasi kariyerimi bitirir” sözleriyle reddettiği bildirildi. Washington Post gazetesi ise ABD planının, Filistin’e devlet statüsü sağlamadığını; ekonomik, dini ve hukuki kimi güvenceler getirilmesine odaklandığını belirtti. SPD’de antikapitalist Lopez kriz yarattıçıkış Almanya’da iktidarın or tağı olan Sos yal Demokrat Parti’nin Kevin (SPD) Kühnert gençlik örgütü Genç Sosyalistler’in (Ju sos) lideri Kevin Kühnert’in Der Spiegel dergisine verdiği de meçte kapitalizm karşıtı me sajlar vermesi ülke gündemi ne oturdu. Son seçimlerde oy kaybı yaşayan ve Hıristiyan Bir lik partileriyle (CDU/CSU) uzun süreli koalisyonu parti içinde ve seçmenler arasında tartışılan SPD’nin sosyalist kanadından Kühnert verdiği demeçte, kapi talizmin yenilmesi için BMW gi bi büyük şirketlerin kamulaş tırılması gerektiği değerlendir mesinde bulundu. Kühnert, “Benim için BMW’nin zilinin üzerinde ‘Devlet Otomobil İşletmesi’ ya da ‘Oto mobil Kooperatifi’ yazmasının bir önemi yok. Ama BMW’ye bu şekliyle ihtiyaç yok” ifadelerini kullanırken Almanya’da bir kişi nin sahip olabileceği konut sa yısını da sınırlamayı önerdi. “İn sanların kendi oturdukları ko nut dışında bir konuta sahip ol mamaları gerekir. Bir kişinin, başkalarına ev kiralayarak yaşa mını idame ettirmesinin meşru olduğunu düşünmüyorum” ifa delerini kullanan genç siyasetçi, değerlendirmelerine gelen tep kiler üzerine, söz konusu dergi nin internet sitesine “Büyük so rular söz konusu olduğu zaman hep dilimizi ısırmayalım. Ben bu sözleri çok ciddi söyledim” şek linde bir açıklama daha yaptı. DW’nin haberine göre, Flens burger Tageblatt, Emder Zei tung gibi gazeteler Kühnert’in sözlerini tartışılmaya değer gö rüşler olarak okuyucularına su narken Rhein Zeitung gazete si ise fikirlerin “çağdışı” olduğu yorumunu yaptı. SPD’nin Kuzey Ren Vestfalya Eyalet Başkanı Sebastian Hartmann, “Çağımı zın patlayıcı maddesi eşitsizlik”; SPD’li Federal Meclis milletve kili Wiebke Esdar ise “Emek le sermaye arasındaki çelişkiyi konuşmak zorundayız” sözleriy le Kühnert’e destek verdi. ABD desteğiyle kendini “geçici devlet başkanı” ilan eden Juan Guaido’nun, geçen salı yaptığı darbe çağrısında yanında bulunan bir başka muhalif isim Leopoldo Lopez, Madrid ve Caracas yönetimleri arasında gerilime neden oldu. 2014’te yaptığı bir basın açıklaması sırasında gözaltına alındıktan sonra ev hapsiyle cezalandırılan Lopez, darbe girişiminin olduğu gün bir grup asker tarafından kaçırılmış, daha sonra ise İspanya’nın Caracas Büyükelçiliğine sığınmıştı. Madrid: İade yok İspanya Dışişleri Bakanlığı, ev hapsi koşullarını ihlal ettiği gerekçesiyle hakkında tutuklama kararı çıkarılan Lopez’in hiçbir koşulda iade edilmeyeceğini duyurdu. Venezüella mahkemesinin kararında, Lopez’in, hakkındaki 13 yıl hapis cezasının ta Lopez İspanya büyükelçiliği önünde basına konuştu. mamını cezaevinde geçirmesi de yer aldı. Madrid ayrıca, Lopez ve ailesinin güvenlikleri için büyükelçiliğe geldiklerini ancak siyasi sığınma talebinde bulunmadıklarını da açıkladı. İltica talebinin ancak ailenin İspanya’ya ulaşması halinde gündeme gelebileceği belirtildi. Lopez ise büyükelçiliğin bahçesinde yaptığı açıklamada, Venezüella Devlet Başkanı Nicolas Maduro tarafından başarısızlığa uğradığı bildirilen dar be girişimi öncesinde ordunun üst rütbeli subaylarıyla görüştüğünü söyledi ve “30 Nisan’da meydana gelen çatlak giderek büyüyecek ve duvarları yıkacak” şeklinde konuştu. Lopez’in büyükelçilikte açıklama yapmasına ilk tepki yine Madrid hükümetinden geldi. Lübnan’da bulunan İspanya Dışişleri Bakanı Josep Borrell Lopez’in, Caracas Büyükelçiliği’ni bir ‘siyasi üs’ olarak kullanmasına izin vermeyeceklerini söyledi. Öte yandan, Venezüella’daki gerilimin esas uluslararası tarafları olan Rusya ve ABD yönetimlerinin gündemle ilgili bir görüşme daha yapacakları bildirildi. Tass haber ajansı, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un, ABD’li mevkidaşı Mike Pompeo ile gelecek hafta Finlandiya’da yüz yüze bir görüşme yapacağını duyurdu. Afganistan’da ateşkes çağrısı Afganistan’ın başkenti Kâbil’de gerçekleşen ülke genelinde temsilcilerin katıldığı halk meclisi Loya Jirga toplantısı dün sona erdi. Devlet Başkanı Eşref Gani’nin de yer aldığı, aşiret liderleri de aralarında olmak üzere 3 bini aşkın katılımcıyla gerçekleşen toplantıda, hükümete ve Taliban’a Ramazan ayına da girilmesine işaretle derhal ateşkese varılması çağrısı yapıldı. Gani yönetimi ise bunu tek taraflı olarak kabul edemeyeceklerini, Taliban’ın da onaylaması halinde ateşkese ilişkin detayların konuşulabileceğini belirtti. Devlet Başkanı Gani ayrıca iyi niyet göstergesi olarak, ateşkes halinde 175 Taliban üyesinin serbest bırakılabileceğini de duyurdu. Başkent Hartum’da sivil yönetim çağrıları eşliğinde protestolar hız kesmiyor. El Beşir’e ‘terörizmin finansmanı’ suçlaması Sudan’ı 30 yılı aşkın süre demir yumrukla yönettikten sonra geçen ay iktidardan devrilerek tutuklanan Ömer el Beşir’in, “terörizmin finansmanı ve kara para aklama” suçlamalarıyla sorgulanacağı bildirildi. Resmi SUNA ajansı, kararın başsavcı vekili tarafından verildiğini duyurdu. Darfur başta olmak üzere katliamlardan ve insanlığa karşı suçlardan sorumlu tutulan El Beşir’in yönetimi sırasında dönemin El Kaide lideri Bin Ladin’in 19921996 arasın da Sudan’da ikamet ettiği biliniyor. Askerlerin ‘sivil’ reddi Öte yandan, Beşir sonrası döneme yönelik tartışmalar sürüyor. BBC’ye konuşan bir Askeri Geçiş Konseyi üyesi, silahlı kuvvetlerin geçici yönetimde sivillerin çoğunluğu oluşturmasını kabul etmeyeceğini söyledi. Aylar süren protestoların öncüsü, Özgürlük ve Değişim İttifakı ile Meslek Odaları Birliği ise yönetimin sivil karakter kazanmasını istiyor. Macaristan’da temaslarda bulunan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Başbakan Orban ve mevkidaşı Szijjarto ile görüştü. Basın toplantısında gündeminde ABD ilişkileri de vardı. “İlişkiler sadece S400 ya da F35’e bağlı değil. Bunlar tabii ki önemli. Suriye’den Amerikan askerlerinin çekilmesi dahil birçok bölgesel, ikili konularımız var. Yani bir konuda anlaşamadık diye bir ülkeyle diğer konularda bağlantılarımızı kesmek zorunda değiliz” dedi. NATO ile ‘Güney Kıbrıs’ gerilimi NATO’nun üst düzey karar alma mekanizması Kuzey Atlantik Paktı’nın gelecek hafta Ankara’da yapacağı toplantı öncesi Belçika’da Türkiye ile NATO arasında Güney Kıbrıs Rum Yönetimi gerilimi yaşandı. Belçika’nın Mons kentindeki Avrupa Müttefik Kuvvetler Komutanlığı (SACEUR) komuta devir teslim törenine NATO üyesi olmayan Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin de davet edilmesi üzerine Türk diplomatlar ve subaylar töreni terk etti. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, “SHAPE karargâhının bu affedilemez hatayı nasıl işlediğinin açıklığa kavuşturulmasını teminen gerekli girişimler yapılmıştır” dedi. ‘Büyük gaflet’ Konuyla ilgili bir soruya cevaben açıklama yapan Aksoy, Belçika’nın Mons şehrindeki Avrupa Müttefik Kuvvetleri Yüksek Karargâhı’nda (SHAPE) yapılan SACEUR komuta devir teslim törenine, diğer AB üyeleriyle beraber, NATO nezdinde herhangi bir statüsü bulunmayan Kıbrıs Rum Yönetimi’nin de davet edilmesinin “iyi niyetle izahı mümkün olmayan, büyük bir gaflet” olduğunu belirtti. SHAPE karargâhının kendi inisiyatifiyle yaptığı “sağduyudan uzak” davranışı kınadığını belirten Aksoy, “Anılan karargâhın, Türkiye dahil, NATO üyelerinin siyasi kontrolün de olduğunu ve bu anlayışla hareket etmekle mükellef bulunduğunu bu vesileyle hatırlatıyoruz” dedi. Bu gelişmeden haberdar olunması üzerine devir teslim törenine Türkiye diplomat ve subaylarının katılmadığını bildiren Aksoy, şunları kaydetti: “SHAPE karargâhının bu affedilemez hatayı nasıl işlediğinin açıklığa kavuşturulmasını teminen gerekli girişimler yapılmıştır. Bu tür emrivakilerden medet umulmasının, NATO ile AB arasındaki işbirliğine yarar sağlamayacağı açıktır. NATO makamlarını, tüm İttifak yapılarının kollektif kararlarına ve iki örgüt arasındaki Uzlaşılmış Çerçeveye uygun biçimde davranmasını temin etmeye çağırıyoruz.” NATO’nun üst düzey karar alma mekanizması Kuzey Atlantik Paktı, 67 Mayıs tarihlerinde Türkiye’de toplanacak. Toplantıya NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de katılacak. Ziyaret WashingtonAnkara hattında Rus S400/ F35 gerilimi sürerken gerçekleşecek. Stoltenberg, toplantıya başkanlık etmesinin yanı sıra üst düzey Türk yetkililerle ikili görüşmelerde de bulunacak. Gündemde Türkiye’nin Rus S400 savunma sistemi alma hamlesine sert muhalefeti süren ABD’nin F35 jet programından Türkiye’yi dışlamayı da içerebileceğine yönelik süre gelen tartışmaların da olması bekleniyor. l ANKARA/Cumhuriyet ÖLÜMCÜL KASIRGA Hindistan ve Bangladeş’te günlerdir gelmesi beklenen Fani kasırgası dün etkili oldu. İki ülke yetkilileri tarafından yapılan açıklamalarda, sürati saatte 200 km’yi bulan kasırga nedeniyle en az 3 kişinin yaşamını yitirdiği bildirildi. Hindistan hükümeti, kasırganın etkili olduğu Pu ri bölgesinden 1 milyondan fazla kişinin tahliye edildiğini açıkladı. Ulaşım, iletişim, eğitim ve sağlık gibi tüm kamusal hizmetleri etkileyen kasırganın vinç, otobüs ve otomobilleri uçurduğu belirtildi. Binlerce kişi ulaşımın durması nedeniyle tren garlarında mahsur kaldı. AÇBİNDk’UNaYİNApRıISşI mKuattuapmlagrdaza Finlandiya’da gelecek hafta yapılacak sekiz üyeli (ABD, Rusya, Kanada, Danimarka, Finlandiya, İzlanda, Norveç, İsveç) Arktic zirvesi öncesinde ABD’den, Çin’in bölgede etkinlik arayışını artırdığına ilişkin çıkış geldi. Savunma Bakanlığı Pentagon’un yayımladığı raporda, Pekin’in Kuzey Kutup bölgesinde denizaltı konuşlandırma dahil, askeri ve ticari varlığını güçlendirme arayışında olduğu kaydedildi. Küresel ısınmaya vurgu Bu çerçevede Çin’in tarihi İpek Yolu hattını canlandırma amaçlı dev “Kuşak ve Yol” projesinin deniz hatlarını da kapsadığına işaret edildi. Çin’in küresel ısınmanın da etkisiyle Kutuplar bölgesinde buzulların erimesi sonrasında faaliyetlerini geliştirme planları yaptığı belirtildi. Çin’in bir Arktik devlet olma masına ve Konsey’e 2013 yılında sadece gözlemci üye olarak katılmasına karşın bölgedeki faaliyetlerini artırdığı savunuldu. Çin’in Grönland’da bir araştırma istasyonu, bir uydu merkez istasyonu, havaalanı açmak istemesi ve madenciliği geliştirme tekliflerinde bulunmasına atıfla Danimarka’nın bu gelişmelerden kaygılı olduğunu ilettiği aktarıldı. Pentagon’un raporunda, Çin ordusunun denizaltı filosunun modernizasyonuna öncelik verdiği, deniz kuvvetlerinin nükleer güçle çalışan balistik füze atan 4 denizaltısıyla, 50 tane de klasik yakıtlı saldırı denizaltısının bulunduğu yer aldı. Pekin’in 2020 yılına kadar denizaltılarının sayısını 70’e çıkarmasının beklendiği de vurgulandı. ABD ve müttefiklerinin Çin’in denizaltı sayısını artırmasına karşı, Doğu Asya genelinde anti denizaltı konuşlandırmasını genişlettiği ifade edildi.