Catalog

Salı 4 Aralık 2018 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY Enflasyonda en kötü henüz geride kalmadı Vergi indirimleri ve TL’deki değerlenmeyle kasımda enflasyon yüzde 1.44 düştü. Uzmanlara göre ekonomide keskin yavaşlama var, en kötü daha yaşanmadı Kasımda aylık enflasyon yüzde 1.44 düştü, yıllık enflasyon da yüzde 21.62’ye geriledi. Böylece tüketici fiyat endeksi Haziran 2017’den bu yana ilk kez aylık bazda düşmüş oldu. Aylık enflasyon şampiyonu ise yüzde 50.58 ile kuru soğan. Ekim ayında yıllık enflasyon yüzde 25.24 seviyesine yükselerek son 15 yılın rekorunu kırmıştı. Reuters’ın anketine göre kasım ayında aylık düşüşün yüzde 0.75, yıllık enflasyonun ise yüzde 22.6 olması bekleniyordu. Vergi indirimlerinin gelecek yıl devam etmemesi halinde 2019’da enflasyonun tekrar yükselişe geçmesi bekleniyor. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, kasım itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları (TÜFE) yüzde 15.63, yurtiçi üretici fiyatları yüzde 25.52 arttı. Yurti çi Üretici Fiyatları Endeksi’nde (YİÜFE) ise kasımda yüzde 2.53 düşüş yaşandı. Üretici fiyatları enflasyonu (ÜFE) yıllık bazda ekimdeki yüzde 45.01’den yüzde 38.54’e geriledi. İndirimler etkiledi Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden ‘B’ endeksi yıllık bazda ekim ayındaki yüzde 24.37’den kasımda yüzde 21.21’e, ‘C’ endeksi ise yüzde 24.34’ten yüzde 20.72’ye geriledi. TÜFE kasımda otomotiv, beyaz eşya ve mobilya vergi indirimleri, TL’deki değerlenme ve petrol fiyatlarındaki gerilemenin etkisiyle beklentilerin üzerinde yüzde 1.44 azaldı. Banka ve aracı kurum ekonomistleri TÜFE’de 2018 sonunda önceki beklentilerine göre daha düşük gerçekleşme beklerken, 2019 için yukarı yönlü risklere dikkat çekiyorlar. Selva Demiralp Yeni bir kur şoku gelebilir Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, enflasyonda en kötüsünün geride kaldığını söylemek için erken olduğunu söyledi. Demiralp, “Kurdaki geri çekilme düşüşte önemliydi ama bu geri çekilme sürecek mi bilmiyoruz. Yeni bir kur şoku yemeyiz demek için erken. Petroldeki düşüş sürecek mi belirsiz, enflasyonla topyekun mücadele kampanyası biter ve uzatılmazsa üretici gecikmiş olarak bunu fiyatlara yansıtır mı? Vergi indirimleri de sene sonundan sonra kalkarsa fiyatlara yansıyacak” dedi. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, enflasyonda düşüşün güçlü bir şekilde başladığını savundu. Dolar tekrar yükselişe geçti Dolar/TL enflasyon verisi sonrası 5.14’a kadar gerilese de kalıcı olamayarak, gün içerisinde yükselişini hızlandırdı. Brent ham petrolünün varil fiyatı yüzde 4 civarı primle yeniden 61 doların üzerine yükselirken, ABD ham petrolünün fiyatı da yüzde 4 civarı yükselişle 53 dolara çıktı. Uzmanlar, petrol fiyatlarında yaşanan sert yükselişin TL’nin negatif ayrışmasına neden olduğunu belirtirken, erken faiz indirimi endişelerine de dikkati çekti. Dün dolar günü 5.2700 TL’den tamamladı. Gıdada artış TÜFE’de aylık en çok düşü şün görüldüğü kategori yüzde 6.46 ile ulaştırma oldu. Yıllık çe şitli mal ve hizmetlerin fiyatın da yüzde 27.87, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 25.66, konutta yüzde 24.76, eğlence ve kültür de yüzde 21.18 yükseliş yaşandı. Kasımda aylık en yüksek ar tış yüzde 2.37 ile giyim ve ayak kabı grubunda oldu. TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına gö re çeşitli mal ve hizmetler yüz de 27.87, gıda ve alkolsüz içe cekler yüzde 25.66, konut yüz de 24.76 ve eğlence ve kültür yüzde 21.18 ile artışın yük sek olduğu diğer ana harcama grupları oldu. Kasımda endekste yer alan 407 maddeden, 38 maddenin ortalama fiyatlarında değişim ol Yurttaşın kaybı artıyormazken,261maddeninfiyatla rında artış, 108 maddenin fiyat larında ise düşüş gerçekleşti. Yukarı yönlü risk TÜİK’in açıkladığı kasım enflasyonu 21.62’ye düşerken, Birle Sen’in imzaladığı toplusözleşme memur ve memur emeklisi ki enflasyon hesabına göre ekimde enflasyonda dört aylık orta Garanti Bankası Yardımcı Baş şik Kamuİş’in “halkın enf ne kaybettirdi. Top lama yüzde 12.26’ydı. Ekonomisti Seda Güler Mert, lasyonu” araştırmasına gö lu sözleşme ile me Buna göre yüzde 8.76 enflasyonda 2019’un ilk çeyreğinde yukarı yönlü riskler olduğunu belirterek, “Yapılan in re ise gıda fiyatlarında son bir yılda yaşanan artış yüzde 51.9’a çıktı. mur ve memur emeklilerine 2018’de yüz MUSTAFA ÇAKIR de 4+3.5, 2019’da da oranında enflasyon farkı oluşmuştu. Ancak kasım ayında beş dirimlerin devam etmemesi ve Hükümet ile Memur 4+5 zam verildi. Sözleşme aylık enflasyon ortalaması kampanyaların bitmesinin ge ye göre, enflasyonda 6 aylık 10.64’e geriledi. Memur ve tirdiği etkiler ve bir de baz etkisi var. 2019 ilk çeyrekte yüzde 22’leri geçtiğimiz bir Para gıdaya ortalamanın maaş zammını aşması halinde aradaki fark da çalışanlara veriliyor. An memur emeklilerinin alabilecekleri enflasyon farkı da yüzde 7.14’e indi. Ekimdeki patikayı görebiliriz” dedi. BlueBay portföy yöneti mi şirketinin stratejisti Timothy Ash, enflasyonu düşürmek için, reel ekonominin keskin bir durgunlukla karşı karşıya olduğunu bunun da deflasyo Birleşik Kamuİş’in ‘Halkın Enflasyonu’ araştırmasına göre, yurttaşın gıda karşısındaki satın alma gücü son bir yılda yarıya yakın azaldı. Tüketim harcamaları araştırmaları, en yoksul yüzde 10’luk kesimin harcadığı her 100 liranın 31 lirası cak enflasyon farkının aylık değil de 6 aylık ortalamaya göre belirlenmesi memur ve memur emeklilerine büyük kayıp olarak geri döndü. Temmuzda 15.85, ağus tosta 17.90 olan enflasyon eylülde önce 24.52’ye çık enflasyon farkına göre ocakta memur ve memur emeklileri yüzde 4 toplusözleşme zammıyla 12.76 zam alabilecekken, kasım enflasyonuyla ocakta alabilecekleri zam yüzde 4’lük toplusözleşme zammıyla 11.14’e geriledi. na yol açtığını söyledi. nı gıda için yaptığını, en zengin yüz mış, ekimde de 25.24’e fır Aralıkta da enflasyonun dü Ekimde açıklanan Ye de 10’luk kesimin 100 liralık harcaması lamıştı. Ancak kasım ayın şük çıkması halinde ise me ni Ekonomi Programı içerisinde gıdanın aldığı payın ise 13 da enflasyon 21.62’ye ge mur ve memur emeklileri na göre enflasyon yıl so lirada kaldığını gösterdi. riledi. Altı aylık enflasyon nin alabilecekleri enflasyon nunda yüzde 20.8 öngö 2018’in 11 ayında gıda harcamala hesabı nedeniyle memur farkı daha da düşecek. rülüyordu. Merkez Ban rında yaşanan toplam artış yüzde ve memur emeklisi, özel İşçi emeklilerinin maaş zam kası ise 31 Ekim’de açık 45.98 olarak gerçekleşti. Bu dö likle eylül ve ekimde uğra ları da 6 aylık enflasyona gö lanan yılın son Enflasyon Raporu’nda 2018 sonu enflasyon tahminini yüzde 13.4’ten yüzde 23.5’e revize etti. l Ekonomi Servisi nemde ekmek, un, bulgur vb harcamalar yüzde 30.31 ora nında artarken, etbalıkta yüzde 23.98 oranında fiyat artışı gözlendi. dığı kaybı alamayacak. Memur ve memur emeklisi bu yılın ilk 6 ayında yüzde 4, ikinci altı ayında yüzde 3.5 zam aldı. Toplusözleşmede re belirleniyor. 5 aylık enflasyon 7.14 oldu. Aralık enflasyonuna göre işçi emeklilerinin ocaktaki maaş zamları da belli olacak. l ANKARA Tam gaz daralma İmalat sanayii satın alma yöneticisi endeksi (PMI) kasımda 44.7’ye yükselmesine rağmen sektördeki daralmanın sekizinci aya girdiğine işaret etti. İmalat sektörü üzerindeki maliyet baskıları belirgin ölçüde azalırken, zorlu faaliyet koşulları üretim ve yeni siparişlerdeki gerilemenin sürmesine yol açtı. IHS Markit tarafından İstanbul Sanayi Odası için hazırlanan PMI’da 50’nin üzeri seviyeler büyümeye, altı daralmaya işaret ediyor. Üretim alt endeksi ekim ayındaki 40.5 seviyesinden 42.2’ye, yeni siparişler alt endeksi 38.8’den 39.7’ye yükselse de bu iki alandaki keskin daralmanın sürdüğünü gösterdi. ‘Halk krizi iliklerine kadar hissediyor’ CHP İzmir Milletvekili ve PM Üyesi Selin Sayek Böke, yaşanan ekonomik krizi yurttaşların iliklerine kadar hissettiğini belirterek, ekonomik verilerin “stagflasyona” işaret ettiğini söyledi. Partisinin hazırladığı ekonomi raporunu İzmir’de açıklayan Böke, şu tespitlerde bulundu: 4 Kişi başı yıllık gelir 2013’ten bu yana 12 bin dolardan 10 bin dolar se viyesine geriledi. Resmi rakamlara göre iş bulma umudunu kaybeden kişiler de dahil edildiğinde, yüzde 18’e dayanan işsizlik oranı var. 4 Bir ülkede hem durgunluk hem de enflasyon varsa orada ağır bir üretim şoku yaşanıyor demektir. 4 Halka kemer sıkma çağrısı yapan AKP’nin 2019 bütçesi de halkın değil sarayın iktidarda kalması için hazırlan dı. 4 Milyonlarca çalışan 1603 lira asgari ücrete mahkumken sarayda oturanların maaşı yüzde 26 arttı. Sarayın bütçesi 2.8 milyar liraya kadar yükseldi. l İZMİR Selin Sayek Böke ekonomi 11 Haklıhaksız yalangerçek çifte standart... Dünyanın, sözde her yerinde olup bitenleri, yaşananları, bilimsel teknolojik devrimler, iletişim teknolojileri çağında, anında, hem de ileri görsel teknolojik araçların eşliğinde öğrenebildiği bir süreçte, geldiğimiz noktalara, düşebildiğimiz sorunlar bataklığı boyutlarına bir bakın hele... İnsanlık tarihinin en karanlık kölelik, sömürgecilik düzenlerinde, ortaçağ karanlıklarında yaşanmış haksızlıklar, hukuksuzluklar, insanı, canlıları, doğayı hedef almış vahşetin boyutları üzerinden tarihe kazınmış çok çarpıcı veriler var.. Ancak günümüzde algılar tersyüz edilmiş olarak, çok çok kısa, hızlı gelişen zaman dilimleri içinde insanlığın çoğunluğuna, canları da kuralsız, acımasız hedef alınmış olarak, her türden yaşam hakları başta, dünyayı paylaştığımız tüm canlıların haklarına verilen zararların, geleceğimiz için çok daha da büyük tehditler oluşturduğu, verileri ile saklanılamaz tek gerçeklik. Gerisi çıkar gücünü ellerinde tutanların, iktidar erkini, varlıklarını ayakta tutabilmeleri adına çarkların döndürülmesinde, her şeyin, kuralsız, izansız suçlar, cinayetler, diktatörlükler, terör odaklarının kullanılabilirliği üzerinden.. Yeter ki kitlelerin sultanlara, otoriterliğe, diktatörlüklere biadı sürdürülebilir, kullanılan bir sandık yöntemi varsa, işlerliğinin demokrasiye, hakka, hukuka uygunluğuna bakılmaksızın, çoğunluk oyu sonucu çıktığı verisi elde edilebilmiş olsun... HHH Hafta sonu ekonomi zirvesinde yaratılabilmiş kendi kamuoylarına dönük algılar, görüntüler üzerinde ortaya çıkmış kirlilikleri en çarpıcıları ile bile bu köşeye yansıtabilmenin olanağı yoksa da... Türkiye’nin göreceli en vahşi yöntemlerle bir gazeteciyi katletmenin seçildiği ülke olmanın tuzağında, olabildiğince evrensel suç kanıtları üzerinden, belgeli dünya kamuoyuna çıkabilmenin avantajlarını kullandığının altını çizdikten sonra... Amerika’sı, Trump’ın kendisi başta, Putin, İngiltere, Fransa, Almanya liderlikleri sırada, Çin hedef tahtasına girmeden, özünde Suudi Prensi’nin rolü gerçeği hiç de yadsınmamış olarak, ülkelerin âli çıkarları adına yapılan danslar, şovların ayrıntıları hiç de anlamlı değil. Çünkü sonucu, ilişkileri değiştirmeyeceği gerekçeleriyle satır aralarına yerleştirilmiş bulunuyor. Ortaya çıkan sonuç tablonun üzerine, Türkiye’nin yine başından FETÖ’cülerle birlikte, sonrasında yollar ayrılmış olarak izlediği Saray odaklı Ortadoğu, Suriye siyasetlerinde gelinmiş noktalarda... Hele de Amerika’nın bastırdığı, Rusya’nın, İran’ın, Çin’in çizgileri ve de çıkarlarının çok açık görülemediği, Suudilerin gelecek siyasi rolleri, Kuveyt’in konumu, Akdeniz doğalgazı paylaşımı planları, AB çıkarları üzerinden zikzaklı projeler, Türkiye’ye biçilen dışlanma, kullanma akışkanlıklarında hayrımıza, şerrimize olanları anlamak, uzun, orta vadeleri öngörebilmek çok bir daha zorlaşmış oluyor... HHH Bizdeki Saray siyaseti adına yüzde doksan beş üstü ele geçirilmiş medyanın kitleleri afyonlama haberciliğinin bombardımanından birazcık arınabilir, satır aralarından kaçırılamaz gerçeklerin verileri ile olup bitenler, olacak bitecekleri biraz daha gerçekçi okuyabilirsek... Saray siyaseti üzerinden, medyatik etkilemelerde, dinsizliğe kaydığı kampanyaları yürütülen Hollanda’da boş kaldıkları için 20 hapishanenin kapatıldığı gerçeğini görmezlikten gelip, dindarlığı, Diyanet ordusunun desteği ile övünmeyi slogan yapmış Saray liderliğinin, cezaevlerinde tıklım tıklım nöbetleşe uyumak zorunda olanların insan hakları ihlalerini, 50 yeni cezaevi daha yapılmak zorunda kalınması zorunluluğunu sorgulamayacak mıyız? Elbette inanmış Müslümanın haklarına saygılı olarak, cemaatler üzerinden, siyasal İslamcı siyasetin, cemaatlerin, Diyanet’in sorumluluklarını, iktidar çıkar paylaşım savaşlarını sorgulamayacak mıyız? Türkiye varlar, yoklar ülkesi haline nasıl düştü? Sözde siyaseten kutsanmış, korunmuş ailelerin yüzde 23’ü aç, yüzde 50’si yoksulluk sınırına nasıl düştüler? Saray siyasetinde en etkin haklı olarak da kullanılan, Amerikan destekli FETÖ’cü darbenin, belgeli, direnen sivil halkın can bedelleri üzerinden yenilgiye uğratılması sonrası gelişmelerde, günümüzde gelinen kimi gerçekleri yok mu sayacağız? FETÖ’cü darbenin yargılamasında, Gülen’in Pensilvanya’da ziyaretine götürüldüğü yargıcın sorusuna evet itirafında bulunan sanık, önce yaşadığı ilin o dönemdeki belediye başkanı tarafından götürüldüğünü söylüyor, sonra da “O bakan oldu, biz delikten bakan olduk” gerçeğinin altını çiziyor... Türkiye’de ulaşıma 4 bin 164 TL gidiyor Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde 2017’de hanehalkı tüketim harcamalarının ortalama yüzde 13’ü ulaştırma harcamalarına giderken, Türkiye’de bu oran yüzde 18.7’yi buldu. AB ülkeleri içinde tüketim harcamaları içinde ulaşımın payının en yüksek olduğu ülke olan Slovenya, yüzde 16.3’lük oranla Türkiye’nin altında kaldı. Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerine göre, AB’de söz konusu oranın en düşük olduğu ülke yüzde 7.9’luk oran ile Slovakya oldu. AB’de fert başına ulaştırma harcaması yıllık 2 bin 100 Avro (2017 ortalama Avro kuruna göre 8 bin 652 TL) olurken, Türkiye’de bu rakam 4 bin 164 TL olarak gerçekleşti. l Ekonomi Servisi C MY B