Catalog

Cuma 14 Aralık 2018 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY Enflasyondan korktu faizi yüzde 24’te tuttu TCMB, faizle ilgili adım atmak için enflasyonda belirgin bir iyileşme görmek istiyor. “Sıkı duruş kararlılıkla sürdürülecektir” ibaresi ise metinden çıkarıldı Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), yılın son toplantısında politika faizinde değişiklik yapmadı. Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya başkanlığında toplanan PPK’de, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı yüzde 24 düzeyinde sabit tutuldu. Faiz, bu seviyeye ekonomik kriz nedeniyle TL’nin aşırı değer kaybettiği geçen eylül ayında yükseltilmişti. TCMB, önceki PPK toplantısı sonrası yaptığı açıklamada yer alan şu vurgulara ise yeni metinde yer vermedi: Enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar para politikasındaki sıkı duruş “kararlılıkla” sürdürülecektir, “Döviz kurunun etkisi ile fiyat artışlarının genele yayılması”, “fiyat Yabancıların portföyü azaldı Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki devlet iç borçlanma senedi portföyü piyasa fiyatı değişimi ve kur farkından arındırılmış olarak 7 Aralık haftasında 177.4 milyon dolar azaldı. TCMB verilerine göre yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse portföyü de 67.6 milyon dolar küçüldü. Bankanın brüt döviz rezervi de bir önceki haftaya göre 309 milyon dolar azalışla 71.4 milyar dolara geriledi. lama davranışlarındaki yukarı yönlü riskler devam ediyor.” PPK, son dönemde açıklanan verilerin ekonomideki dengelenme eğiliminin belirginleştiğini gösterdiğini, dış talebin gücünü korumakla birlikte finansal koşullardaki sıkılaşmanın da etkisiyle iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın devam ettiğini vurguladı. 1 yılda 2 kat arttı Değerlendirme notunda, “İt hal girdi maliyetleri ve iç talep gelişmelerine bağlı olarak enf lasyon görünümünde bir miktar iyileşme gözlenmekle birlikte fi yat istikrarına yönelik riskler devam ediyor. Bu çerçevede Ku rul, enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar sıkı parasal duruşun korun Resesyonu teyit ettimasına karar verdi” denildi. Merkez Bankası’nın faizi son bir yılda bü BİSDToylaürkssaekliinşte Mlfbdb‘vyddykivdçydpilaeeeüııiieeeieaatoissr.inrrlnsnkkzk11lelmmhıs2iiuyaş,62Mtoeoa0yEileetır..trnklffil571üeetkaaartıffuia508nparzmaanniovknzd’’oiifıdnvteoazzieeaeldeyialaaroii.yizokaaunyzadn8mMyelanaBüilease,pür’ıdbgiraazlakMtboegziaaoitnSoşiırrakra.iereçytçGrplıevneoidsaisa5oçF.aC3ınaykdçtö7ruiülüzuıFaa’enmkky1ışstMm3krlnesem9aüıhaa3dmeeam5ş1turta5serl’l.baıelrıeks3aırinktbrpnimnıel0bnaısakıaudmnzöm’iirdaaşa3rao’ıininapkoes8nanengğcldaeatml6iteaeuyfenkıtpk.arddürlsapsiıia,isÖiiueüynkilEzuydfiey5aysinnrnaaaıBddses.ll.iicnpea3zgyİiaaolSedmi8laüblikşyeğTaklamgnlaiaelraietis1üridrdn0gnalaeaiaıi’0ür.ydırPnıtnaePünKekkrAaeoddkrnnrbaieçrkuooeararaaedDbkmeıımşklnynlknnaeatrmBeloo’dılota.ınriatarnaiknfBsdadnÜğkkrçLngoEeeıoiieadvmeasğlynkömcrğkmenzaükwaıliaroeinirıriritepnobsni’ekncarıesdtılAlenilob’iaStecıkamdnflllkymarianaiceaDaınraoçannrdhrrtiioka:,atcnkoiiyçsa.,. nın başlamasında 13 Eylül’deki şok faiz artışının etkili olduğuna atıf yapıyor. Yine Akçay’a göre karar, döviz krizinin etkilerinin azalmakla beraber sürdüğünü vurguluyor. Akçay’ın şu yorumu da dikkat çekici: “Merkez Bankası yaptığı açıklamada, örtük olarak Türkiye ekonomisinin yüksek enflasyon ortamında bir resesyona girdiği teyit etmiş oldu.” n Özyeğin Üniversitesi Öğretim Görevlisi Gizem Öztok Altınsaç ise son açıklamanın bir önceki PPK toplantısından sonra yayımlanan metinden daha az ‘şahince’ olduğuna dikkat çekti ve “Dolayısıyla olması gerekenden evvel bir indirim hikâyesi halen masada” dedi. n İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, Merkez Bankası’nı ‘temkinli iyimser’ olarak niteleyerek, şöyle devam etti: “Ancak enflasyonda sıkı duruşun gevşetilmesine ve faiz indirimlerine götürecek kalıcı bir iyileşmenin gelecek yılın ilk yarısında gelmeyeceğini düşünüyoruz.” Şirketlere zayıflık uyarısı Almanya İran’a ihracatı artırdı Almanya’da ekim ayında İran’la ihracat, 2009’dan beri en yüksek seviyesine ulaştı. ABD tarafından kara listeye alınma riskine rağmen Alman KOBİ’lerinin ihracatı önümüzdeki dönemde de artırması bekleniyor. Federal İstatistik Dairesi verilerine göre, ekim ayında Almanya’dan İran’a 400 milyon Avro değerinde ihracat gerçekleştirildi. Bu, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 85’lik bir artışa işaret etti. Aynı zamanda 2009’dan beri ulaşılan en yüksek aylık ihracat hacmi olarak kayıtlara geçti. Kaydedilen artış, Almanya’da özellikle KOBİ’lerin, ABD yatırımlarını deldikleri gerekçesiyle Washington tarafından kara listeye alınma riskine karşın İran’la ticareti sürdürmeye istekli olduklarını gösterdi. l Ekonomi Servisi MÜSİAD’dan yatırım uyarısı Hükümete yakınlığıyla bilinen Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği de ekonomideki sıkıntılara dikkat çekti. MÜSİAD’ın ‘Türkiye Şube Başkanları Yılsonu Genel Değerlendirme ve İstişare Toplantısı’ndan sonra yapılan ortak açıklamada 2019’un zorlu geçeceği ifade edilerek şöyle denildi: 4 Reel kesimin siyasi ortam karşısındaki belirgin hassasiyeti, yatırım esnekliğinin ne kadar yüksek olduğunun göstergesidir. Bu durumun iyileştirilmesi gerekir. 4 Büyük ölçekli firmalarda yaşanan sıkıntıların KOBİ’lerde daha sert hissedildiğini unutmamak gerekir. İstihdam, dış ticaret ve üretimdeki en değerli kozumuz olan KOBİ yapılarında başlayacak olası bir domino etkisi için önlemlerin artırılması gerekir. 4 Mevcut faiz düzeyleri hâlâ yatırım ortamı için ciddi bir risk oluşturuyor. l Ekonomi Servisi Moody’s’e göre Türk finans dışı şirketler için görünüm 2019’da negatif kalmaya devam edecek. Temel sorunlar ise döviz ve finansal koşullar Ruhsar Pekcan 846 firma konkordatoda Ekonomik kriz nedeniyle borçlarını ödeyemeyen şirketlerin iflastan korunmak için yaptığı konkordato talepleri, her geçen gün artıyor. Önceki gece TBMM Genel Kurulu’nda milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’ın açıkladığı veriler de bunu teyit etti. Pekcan konkordato talebi mahkemeler tarafından kabul edilen şirketlerin güncel sayılarını açıkladı. Pekcan, “Anonim şirketlerde 294’e, limited şirketlerde 552’ye, toplam 846’ya ulaştı. Bunun 282’si İstanbul, 115’i Ankara, 65’i İzmir, 46’sı Kocaeli, 28’i Mersin, 25’i Bursa, 13’ü Hatay, 14’ü Kayseri’de, diğerleri de 260 civarında” dedi. Bu şirketler arasında Türkiye ekonomisinde önemli yer tutanlarına isimler de var. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Türkiye ve Güney Afrika’daki finans dışı şirketler için görünümün gelecek 1218 ay için negatif kalmaya devam ettiğini belirtti. Moody’s, yayımlandığı yıllık şirket görünümü raporunda, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (GCC) şirketleri için görünümün ise durağan olduğunu ifade etti. Moody’s Başkan Yardımcısı Rehan Akbar, “Türkiye, Güney Afrika ve GCC şirketlerinin görünümleri, geçen seneye göre aynı kalırken, farklılaşan bölgesel eğilimler 2019’da sürecek” dedi. Daralma yaşanacak Moody’s Türk şirketleri için negatif görünüme dövizdeki yüksek oynaklık, daha sıkı finansal koşullar ve politika yönlendirmesindeki belirginliğin sınırlı olmasını gerekçe gösterdi. Bu faktörlerin etkisi, Moody’s’in 2019’daki ekonomik daralma beklentisiyle bir araya geldi. Güney Afrika şirketleri için negatif görünüme ise ülkenin devam eden düşük büyümesi ve tüketici talebini baskılayan siyasi ve politika belirsizliklerin sürmesini gerekçe gösterdi. l Ekonomi Servisi Uzay Ajansı kuruldu Uzay ve havacılık teknolojilerinin kullanımının yaygınlaştırılması ve bu alanda teknolojik altyapıların geliştirilmesi amacıyla Türki ye Uzay Ajansı kuruldu. Ajansın kurulmasına ilişkin karar Resmi Gazete’de yayımlanın ca, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bünyesinde bulunan HavaMustafa Varank cılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürlüğü de kapatıdı. Müdürlüğe ait her türlü taşınır ve evrak kayıt ile dokümanların devri, 3 ay içinde Türkiye Uzay Ajansı’na devredilecek. Ajans ile TÜBİTAK UZAY Enstitüsü, ROKETSAN ve TÜRKSAT gibi kurumların uzayla ilgili projelerini de koordine edileceğini belirten Sanayi ve Teknoloji Bakanı Varank, “Milli çıkarlarımız uzayda da gözetilecek” dedi. BOTAŞ ve İDO’DAN indirim BOTAŞ gaz santrallarına 1 Ocak 31 Mart arasında indirimli tarifeden gaz verecek. Bin metreküp başına 1.550 TL üzerinden santrallara verilen gaz fiyatı 1.485 TL’ye düşecek. Öte yandan iç hat seferlerini durdurma kararını geçici olarak erteleyen İDO, EskihisarTopçular hattında 15 Aralık 31 Aralık tarihleri arasında yüzde 40 kış indirimi yapacağını duyurdu. EskihisarTopçular hattındaki araç ücretleri otomobiller için tek yönde 35 TL, gidişdönüşte 60 TL olacak. Mevcut ücret tek yön 55 TL, gidişdönüş ise 100 TL idi. l Ekonomi Servisi ekonomi 11 Konu tren kazasının ötesinde... Hâlâ anlamadınız mı? Konu tren kazaları değil. Çorlu’da 24 canın yitip gittiği tren faciasından 5 ay sonra Ankara’da 9 kişinin öldüğü 47 kişinin yaralandığı yine cinayet gibi bir kaza yaşandı. Yine sadece Allah’tan rahmet dilendi. Oysa genel müdür dahil TCDD yönetiminin hatta Ulaştırma Bakanı’nın bile istifası için Çorlu kazasında tespit edilen onlarca ihmalden biri bile yeterdi. Bu yapılmadığı gibi üstelik iktidar gücü ve desteği arkalarına alındı, olayın üstünü örtmek için uğraşıldı. Özel yetkili bilirkişiler atandı. Aradan 5 ay geçti bir facia daha yaşandı. Ve emin olun devamı gelecektir... Başta dediğimiz gibi konu tren kazaları değil. Konu süregelen bir davranış biçimi. Liyakatten uzak, işe alımlarda hemşerilik ilişkilerinin baskın çıktığı, otoritenin sorgulamadan kabullenildiği, güç karşısında boyun eğilen... Ama bu konunun bir bilimsel açıklaması da var. Nasıl mı? Hofstede Modeli ve Türkler Ulusların kültürel kimlikleri birbirinden farklıdır ve bu bir araştırma konusudur. Bugün dünyada uluslararası kabul görmüş Hofstede Modeli olarak bilinen bir bilimsel araştırma modeli var. Ülkelerin kültürel kimliklerini 6 ölçekte inceliyor. Bu ölçeklerden birinin adına “Güç Aralığı” denmiş (Power Distance Index PDI). Toplumun en zayıf bireylerinin gücün eşitsiz dağıtılmasını kabul etme ve umma derecesi olarak tanımlanıyor. Örneğin Almanya, Avusturya vb. ülkelerde PDI düşükken, Türkiye 66 ile yukarılarda yer alıyor. Hofstede’e göre bağımlı, hiyerarşik, üsttekilere erişimin olmadığı ve ideal patronun baba figüründe olduğu bir yapı “Turkish style” olarak adlandırılıyor. Gücün merkezde toplandığı, çalışanların patronlarına ve kurallara bel bağladığı, çalışanlara ne yapmaları gerektiğinin söylendiği bir yapı.. Bu yapıda iletişim doğrudan değil dolaylı, bilgi akışı herkese aynı şekilde yönlenmiyor... Bir diğer boyut bireyselcilik. Bir toplumun, bireylerinin bağımsızlığına ne derece izin verdiğini inceliyor. Amerika ve Avrupa ülkelerinde bireyselcilik yüksek iken, Asya ülkelerinde düşük çıkıyor. Halkın kendini “Ben” mi, “Biz” mi diyerek tanımladığına bakılıyor bu ölçekte. Bir uçta bireylerin kendi ayaklarının üzerinde durmasının beklendiği bireysel ülkeler, diğer uçta ise bireylerin sadakat karşılığında destek aldıkları belli gruplara dahil olduğu kollektivist ülkeler yer alıyor. Türkiye, 37 puan ile kollektivist bir toplum. “Biz” kavramı önemli. Kişiler mensuplarının birbirine kenetlendiği çeşitli gruplara aidiyet duyuyor (aileler, aşiretler, dernekler). İletişim dolaylı şekilde. Grup içi uyum korunmak zorunda ve genellikle grup içi çatışmalardan kaçınılıyor. Kişisel bağlar bir görevi tamamlamaktan daima daha öne çıkıyor.. Adam kayırma sık görülüyor. Geri besleme daima dolaylı olarak yapılıyor. Bu iş dünyasında da toplumun hemen her katmanında da böyle. Bir diğer ölçek “belirsizlikten kaçınma”. Geleceğe ilişkin belirsizliğinin doğurduğu tedirginlik, her toplumda farklı düşünce şekilleriyle aşılmakta.. Kimi ülkeler belirsizliği aza indirgemek için kontrolü ele alıyorlar, kimi işi kadere bırakıyor. Türkiye’nin bu ölçütteki puanı 85. Kültürel temelde yer alan Allah inancı ve kadere rıza anlayışı ile gelecek kaygısı aşılıyor. Kaygıyı en aza indirmek için, insanlar birçok ritüelden yararlanıyorlar. Anlayacağınız beğenelim beğenmeyelim toplumumuzun yapısı bu. AKP iktidarı bu modeli iyi biliyor. 17 yıldır bundan besleniyor ve yönetiyor. Eğer bir şeylerin değişmesini istiyorsak önce doğru durum tespiti yapmamız gerekiyor. Türkan Saylan ve Türkel Minibaş Türkan Saylan 13 Aralık’ta doğmuştu; Türkel Minibaş ise 14 Aralık’ta. Saylan Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin efsane başkanıydı. Uzun yıllarını ülkede cüzamın kökünü kurutmaya adadı. Hastalara şifa oldu. Bir yandan da eğitime özellikle de kız çocuklarının eğitimine odaklandı. Bu çabaları, halkı ve insanları sevmeyen karanlık güçlerin düşmanlığını topladı. Alçakça iftira atma gücünü bile buldular bu aydın bilim kadınına.. Minibaş: İktisat profesörü, ÇYDD’nin ikinci başkanı. O da tıpkı Saylan gibi bir aydınlanma savaşçısı, çok yönlü kimliği ile gençlere rol model olmuştu. Ne yazık ki ikisini de aynı yıl kaybettik. Bundan 9 yıl önce... İyi ki doğdular. Bugün aramızda olmasalar da açtıkları yolda yürüyenler var ve daima olacak. Unilever Seçkin’e emanet Unilever Türkiye, Orta Asya ve İran Yönetim Kurulu Başkanı olarak görev yapan Harm Goossens’ın yerine, şirketin Dondurma, İçecek ve Gıda Kategorilerinden Sorumlu Bölge Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yapan Mustafa Seçkin atandı. 1 Ocak’ta yeni görevine başlayacak Seçkin’den boşalan koltuğa ise Unilever Orta Asya ve İran Genel Müdürü Özgür Kölükfakı oturacak. C MY B