Catalog

Çarşamba 18 Ekim 2017 EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ TASARIM: SERPİL ÜNAY Türkiye’ye yatırımlar sorgulanır hale geldi ABD ile yaşanan vize gerilimi yabancı yatırımcının Türkiye’ye yaklaşımında ciddi bir tedirginlik kaynağı haline geldi. Yatırımcılarda yorgunluk hâkim Citigroup analistleri İlker Domaç ve Gültekin Işıklar’ın 21 yabancı yatırımcı ile yaptıkları görüşmelerde, yatırımcıların Türkiye ile ilgili hayal kırıklığı yaratan enflasyon verileri ve ABD ile yaşanan diplomatik gerilim dolayısıyla Türkiye’ye yönelik yatırım hikâyesini sorguladıklarını ifade etti ABD ile yaşanan vize gerilimi yabancı yatırımcının Türkiye’ye yönelik yaklaşımında ciddi bir tedirginlik kaynağı haline gelmiş görünüyor. Bu durum Citi analistlerinin Londra’da 1113 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirdiği yatırımcı turunda daha da ön plana çıktı. ABD ile Türkiye’nin vize işlemlerini karşılıklı askıya al masının ardından gerçekleştirilen yatırımcı turunda Citi analistleri, daha önce ABD ve Londra’da yaptıkları yatırımcı turlarına kıyasla yabancı yatırımcıların Türk varlıkları konusunda daha temkinli göründüklerini belirttiler. Belirsizlik arttı Analistlerin gözlemlerine göre dezenflasyon süreci ile ilgili artan hoşnutsuzluğun ve daha yumuşak aktivite olasılığının, para politikasının gelecek seyri dikkate alındığında belirsizliği artırdığı görülüyor. ABD ile yaşanan gerilim açısından yatırımcıların bu gerilimin ekonomik sonuçlarına odaklandığını belirten analistler yatırımcıların bu krizde hızlı çözümün söz konusu Yabancı Hukuki güven istiyor FinAS Danışmanlık Yönetim Kurulu Başkanı ve Finans Uzmanı Ali Serim, uluslararası yatırımcıların Türkiye’den beklediği birtakım mesajlar olduğunu söyledi. Serim, “Olağanüstü hal konusunda uluslararası yatırımcılar tedirgin. Öncelikle Türkiye’de hukuk üstünlüğü ilkesinin standartları konusunda uluslarara sı yatırımcı kendini güvende hissetmek istiyor. Bu noktada bir iletişim stratejisinin geliştirilmesi çok önemli. Malum olanı zaten bilmeliler diyemeyiz. Standartlar da iyileştirmeye gidilmesi elzem fakat bu iyileştirilmelerin doğru bir şekilde iletişimi yapılmadığı takdirde olumlu etkileri geç görülecek. Yargının şeffaflığı ve uluslararası kabul gören normlara uyumu artırılırken doğru ve hızlı bir şekilde ilgili bilgilendirmelerde uluslararası kamuoyu ile paylaşılmalı” dedi. olup olmadığını da izlediğini vurguladı. Analistlere göre bu konuda iyimser ve kötümser bazı yabancılar olmasına rağmen, beklenmeyen gelişmelere uyum sağlama konusunda yatırımcılar arasında bir yorgunluk gözlemlediklerini de eklediler. Düşüş sınırlı olacak Öte yandan Londra’da Nomura stratejisti İnan Demir, “Enflasyondaki düşüş, esas olarak düşünülenden daha sığ olabilir” dedi ve kurdaki zayıflığın ithalat fiyatları üzerindeki etkisine ilişkin endişe duyulabileceğini belirtti. l Ekonomi Servisi UYP, 462 milyar dolar açık verdi Türkiye’nin yurtdışı varlıkları ağustosta 2016 sonuna göre yüzde 5.1 artarak 226.5 milyar dolar, yükümlülükleri de yüzde 19.1 artışla 688.8 milyar dolar oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ağustos sonuna ilişkin Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP) verilerine göre, ağustosta 462.4 milyar dolar açık verdi. Söz konusu açık, geçen yılın sonunda 363 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. Varlıklar alt kalemleri incelendiğinde, rezerv varlıklar kalemi geçen yılın sonuna göre yüzde 5.4 artışla 112 milyar dolar, diğer yatırımlar kalemi de yüzde 5.2 yükselerek 72 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. l Ekonomi Servisi Petrolde Kerkük rallisi Irak merkezi hükümetine bağlı güçlerin, 25 Eylül’deki Kürt Bölgesel Yönetimi bağımsızlık referandumuna karşılık Kerkük’ü ele geçirmesinin ardından petrol arzına ilişkin endişelerin artmasıyla petrol fiyatları üç haftanın zirvesine yaklaştı. Reuters’ın haberine göre Petrol bakanlığı kaynakları, Irak kuvvetleri ilerledikçe, Kürt işletmecilerin Kerkük’teki iki büyük petrol sahasındaki üretimi günlük yaklaşık 350 bin varil düşürdüğünü söyledi. Üretimin kısa süre sonra yeniden başlamasına rağmen, arz aksamaları ve Irak hükümeti ile Kürt Bölgesel Yönetimi arasındaki çatışmanın artmasına ilişkin endişeler yatırımcıları tedirgin etti. ABD hafif ham petrolü dün 52 doları aştı. Önceki gün 58 dolara kadar yükselen Brent petrol dün de aynı seviyelerde işlem gördü. Şirket, 20.8 milyon yolcuyu ağırladı. Kredi sınırı artıyor Pegasus’un yolcusu arttı Pegasus Hava Taşımacılığı AŞ’nin yolcu sayısı, OcakEylül 2017’de geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 14.9 artarak 20.8 milyona yükseldi. Şirketin yolcu sayısı iç hatlarda yüzde 9.1 artışla 12 milyon 460 bin, dış hatlarda yüzde 22.7 artışla 7 milyon 880 bin olarak gerçekleşti. Şirketin yolcu doluluk oranı da 9 aylık dönemde 6 puanlık artışla yüzde 84.3 oldu. Pegasus, eylül ayında ise toplam yolcu sayısını geçen yılın aynı ayına göre yüzde 18.3 artırarak 2 milyon 640 bine çıkardı. l Ekonomi Servisi İşitme engelliler klavye başında İşitme Engelliler Federasyonu (İEF) ve Octopod Bilişim iş birliği hayata geçirilen “OCTOSILENT” eğitim projesi başladı. Proje kapsamında İEF’e başvuran işitme engelliler, kod yazmadan yazılım geliştirmeyi öğrenip, iş dünyasında yer almak için yeni bir uzmanlık edinecekler. 15 günde bir gerçekleşecek eğitimde işitme engelli katılımcılar, yazılım sektörü ve “no code” teknolojisine dair bilgilendirilirken, Octopod platformu üzerinde iş süreçleri geliştirmeyi uygulamalı olarak öğrenecekler. İEF Başkanı Muammer Ay, Türkiye’de 3 milyon işitme engelli olduğunu, emekliler ve çocuklar dışında kalan 1 milyona yakın işitme engellinin iş aradığını söyledi. l Ekonomi Servisi Başbakan Yıldırım, esnaf ve sanatkârların kullanacağı işletme kredisi sınırının 150 binden 200 bin liraya çıkarılacağını açıkladı 2005’ten bu yana satrançta 15 dünya şampiyonluğu, 25 dünya ikinciliği ve 28 dünya üçüncülüğü elde edildi. ‘İş’te 20 bininci satranç sınıfı Türkiye Satranç Federasyonu’nun 2005’ten bu yana ana sponsoru olan Türkiye İş Bankası, çocukların ve gençlerin zihinsel gelişimlerine önemli katkı yapan satranç sporunun yaygınlaşması için ülke çapında satranç sınıfları açmaya devam ediyor. Bu kapsamda Sarıyer Bala Hatun İlkokulu’ndaki 20 bi ninci satranç sınıfı açıldı. İş Bankası Genel Müdürü Adnan Bali, çocukların zihinsel gelişimlerinde olumlu etkileri bulunan satrancın, aynı zamanda çocukların kötü alışkanlıklardan uzak durmalarına da vesile olduğunu söyledi. Bali, “Türkiye’nin uluslararası turnuvalarda elde ettiği başarılar, ne kadar doğru yolda olduğumuzu ortaya koyuyor” dedi. Başbakan Binali Yıldırım, alacakları önlemler ve ekonomiye yönelik yeni kararlarla faizlerin kendi doğal sınırı içinde kabul edilebilir sınırlara çekilmesini sağlayacaklarını söyledi. Partisinin grup toplantısında konuşan Yıldırım, esnaf ve sanatkârların kullanacağı işletme kredisi sınırının 150 binden 200 bine çıkarıldığını açıkladı. Yıldırım’ın konuşmasının satırbaşları şöyle: 4 Esnaf bulunduğu işyerini satın almak istiyorsa 500 bin lira krediyi 10 yıl vadeyle alabilecek. İşyerine yeni araç almak istemesi halinde taşıt edindirme kredisi kullanabilecek. Bu da 5 yıl vadeyle 500 bin lira olacak. Bunların faizi piyasa faiziyle değil, özel, Hazine’nin desteklediği düşük oranlı faizle olacak. 4 Bazı belediyeler ellerindeki bütçeyi çarçur ediyor, para bitince de vatandaşın malı na göz dikiyorlar. 100 liralık yere 5 bin liralık değer biçiliyor. Burası dağ başı mı? Şimdi buna el attık, hiç kimse yüzde 50’den fazla artırmayacak. Bunların hesabını verecekler. Öyle ‘ben yaptım oldu yok’. Şimdi tıpış tıpış o aldıkları paraları geri verecekler. Yeni beyannameler düzenlenecek 4 Cep telefonu görüşmesinde vergi yüzde 25. 7.5’e düşürüyoruz. Ev telefonunda da görüşme yüzde 15. Bunu da yarıya düşürüyoruz. Telefon şirketleri düşürmezse biz de onları düşürürüz. Kapattık dükkânı 4 Yeni yılda yeni araç alımı yok, kapattık dükkânı. Hiçbir şekilde güvenlik ve acil konular dışında devlete, belediyelere, oraya buraya yeni araç alımı yok. Yüksek silindir hacimli araç kullanımına sınırlama getiriyoruz. l ANKARA İşsizlik komisyonu istedi CHP, işsizlik konusunu masa ya yatırmak üzere TBMM’de araştırma komisyo nu kurul masını istedi. CHP’nin araş Sezgin Tanrıkulu tırma önergesi kabul edilirse milletvekilleri “işsizlik” konusunu araştıracak. CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu tarafından verilen önergede, “AKP hükümetleri döneminde ‘3Y’ (yolsuzluk, yoksulluk ve yasaklar) ile mücadele edecekleri sık sık ifade edilmiş, ancak Türkiye’de yolsuzluk ve yoksulluk rakamları giderek arttı” denildi. l Ekonomi Servisi ekonomi 9 Borca dayalı spekülatif büyüme Öncelikle küresel ekonominin içinde bulunduğu büyük durgunluk sürecinin temel verilerini bir kez daha anımsayalım: Dünya ekonomilerinin 1929 Büyük Buhranı’ndan bu yana ilk kez, topyekun olarak negatif büyüme içinde olduğu 2009’dan bu yana fert başına gelirler ABD’de toplamda yüzde 5; Japonya’da yüzde 4.4; Avro bölgesinde ise sadece yüzde 0.3 oranında artış gösterebildi. 2017 itibarıyla Amerika’da enflasyondan arındırılmış reel ücretler 1973’e görece sadece yüzde 10 artmış durumda ve 1973 sonrasında Amerika’da reel ücretlerin yıllık artış hızı yüzde 0.2’nin altında gerçekleşti. Ücretlerdeki durgunluk çoğunlukla esnekleştirilmiş ve enformalleştirilmiş işgücü piyasalarının doğal bir sonucu olarak gözleniyor. Ücretlerdeki baskılanma aynı zamanda da ücret maliyetine dayalı enflasyonist baskıların hafifletilmesinde etkili. Bunun sonucunda da küresel düzeyde enflasyonun düşük düzeyde gerçekleştiğini görüyoruz. Ancak enflasyonun aşırı derecede düşük tempoda sürmesi de dertli; zira ücretler bir maliyet unsuru olduğu kadar, aynı zamanda da birer gelir unsuru. Dolayısıyla, ücretlerdeki nominal gerileme aynı zamanda nominal gelirlerin ve de bunun sonucu olarak efektif toplam talebin gerilemesi anlamına geliyor. Nitekim 2009 krizinden bu yana nominal GSYH ABD’de sadece yüzde 2.8 arttırılabilmiş durumda. Söz konusu büyüme Avro bölgesinde sadece yüzde 1.5; Japonya’da ise yüzde 0.2. Emek gelirlerindeki gerilemenin sistemin dengelerini etkilememesi ve ekonomik faaliyetlerin sürdürülebilmesi için devreye sokulan mekanizma ise borçlanma olanağı oldu. Finansal faaliyetlerin serbestleştirilmesi yoluyla ortaya dökülen borçlanma enstrümanları emekçi sınıflara daralan gelirlerinin çok üstünde tüketim talebi yaratma olanağı vermekteydi. “Ayşe teyze parasını nereye yatırsın” miti ile sanki bir özgürleşme öyküsüne dönüştürülen finansal küreselleşme olanakları dünyamızı bir spekülasyon çöplüğüne çevirdi. Bu süreçte dünyamızda toplam özel sektör borcunun küresel gelire oranı 1950’lerde yüzde 50 düzeyindeyken, 2007’ye gelindiğinde yüzde 170’i aşmış idi. Kamu sektörü borcu ile birleştirildiğinde, 2017 itibarıyla toplam borcun küresel ekonomiye oranının yüzde 220’ye ulaştığı gözlenmekte. Yani, küresel ekonomi, dünya mal ve hizmet üretim gelirlerinin iki misli fazlasına ulaşan bir borç sarmalı ile çalışmakta. Borca dayalı ekonomik büyüme Türkiye benzeri ülkeler için de kısa dönemde büyük fırsatlar yaratıyor. Yükselen piyasa ekonomileri diye adlandırılan azgelişmiş ülkeler grubu spekülatif işlemlerin cazibesiyle sıcak para akımlarının öznesi haline dönüştürülerek saman alevi gibi parlayıp sönen büyümedurgunluk sarmallarına mahkum kılınıyor. Özünde borçlanmaya, dolayısıyla yabancı ülkelerde üretilen katma değerin ithalatına dayalı olduğu için yurtiçinde istihdam ve gelir yaratma kapasitesi sınırlı olan bu tür spekülatifbüyüme dalgaları, istihdam yaratmıyor; gelir dağılımındaki çarpıklıkların derinleşmesi bir yandan da sosyal patlamaların, göç dalgalarının ve sağ popülist ırkçı söylemlerin zeminini oluşturuyor. Bu şartlar altında Türkiye, istihdamsız büyüme (20032008); kriz ve kriz sonrası intibak (20092011); büyümesiz istihdam (20122015) ve yeniden istihdamsız büyüme (2016 ...) iş çevrimleri arasında çalkalanıp duruyor. MTV’den 13.6 milyar TL gelir bekleniyor Motorlu Taşıtlar Vergisi’nden (MTV) gelecek yıl 13 milyar 600 milyon 329 bin lira gelir elde edilmesi öngörülüyor. Bu yıl sonuna ilişkin tahminle kıyaslandığında, MTV gelirlerinde yüzde 22.7 artış olması öngörülüyor. TBMM’ye sunulan, 2018 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı’ndan derlenen bilgilere göre, mülkiyet üzerinden alınacak vergiler ile kira gelirleri toplamı gelecek yıl yaklaşık 17 milyar lira olacak. Tasarıya göre, veraset ve intikal vergisi geliri 2018’de yüzde 49.3 artarak 1 milyar 164 milyon 497 bin lira olacak. Motorlu taşıtlar, veraset ve intikal vergileri ile kira gelirlerinden gelecek yıl toplam 16 milyar 978 milyon 457 bin lira gelir sağlanacağı tahmin ediliyor. l Ekonomi Servisi C MY B