Catalog

DUNYA AFGANİSTAN’DA TALİBAN DEHŞETİ Afganistan’da dün gerçekleşen iki ayrı saldırıda en az 71 kişi yaşamını yitirdi, 200 kişi yaralandı. Taliban’ın üstlendiği saldırıların ilkinin hedefi Gardez kentinde bir polis merkezi oldu. Güvenlik güçlerinin eğitim kampının olduğu yerleşkeye yönelik bombalı araçla ger çekleşen intihar eyleminin ardından binaya silahlı militanların saldırdığı, en az 41 kişinin öldüğü bildirildi. Çıkan çatışmada beş saldırganın da öldürüldüğü kaydedildi. Bir diğer saldırı ise Gazni bölgesinde gerçekleşti. Valilik binasına yakın bölgede gerçekleşen bombalı saldırıda en az 30 kişinin yaşamını yitirdiği duyuruldu. Çarşamba 18 Ekim 2017 dishab@cumhuriyet.com.tr EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ IŞİD’in Rakka kalesi düştü SDG üyeleri kent sokaklarında kutlama yaptı. SDG kentte tümüyle kontrolü ele geçirdiklerini ilan etti ABD liderliğindeki uluslararası koalisyon destekli Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) kasımda IŞİD’in Suriye’deki “başkenti” Rakka’yı özgürleştirmek için başlattığı “Fırat’ın Gazabı” operasyonunda sona gelindi. Muhaliflerin Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Ankara’nın “terör örgütü” olarak gördüğü YPG’nin ana unsurunu oluşturduğu SDG’nin, 2014’ten beri IŞİD’in elinde, önemli yolların kesişme noktasındaki, Fırat Nehri üzerine kurulu stratejik Rakka’yı kurtardığını duyurdu. AFP’ye konuşan SDG sözcüsü Talal Silo, “Rakka’da her şey bitti, güçlerimiz bütün kontrolü ele aldı” dedi. YPG bayrağı dikildi Trump yönetiminin Rakka operasyonu için YPG’yi silahlandırması, ABD ile Türkiye arasında gerilimi tırmandırmıştı. SDG’nin Rakka ope DEYR EZ ZOR KİLİDİ... Son 2 yılda hem Irak hem de Suriye’de kontrolündeki toprakların önemli bir bölümünü kaybeden, temmuz ayında Irak’taki merkezi Musul’da yenilgiye uğratılan IŞİD, Rakka’nın düşmesiyle büyük bir darbe daha aldı. Örgütün karar ve propoganda merkezi olan Rakka’da Suriye’de 2011 yılında iç savaşın başlamasından iki yıl sonra aralarında Nusra’nın da olduğu cihatçılar kontrolü ele geçirmiş, Ocak 2014’te ise bölgede bu kez IŞİD hâkimiyet kurmuştu. Rakka’nın kurtarılması sonrası dikkatler 140 km. güneydoğusundaki enerji zengini Deyr ez Zor üzerine yoğunlaştı. SDG’nin yanı sıra Rusya ve İran destekli Suriye ordusunun iki koldan ilerleyişi sürüyor. Çatışmaların sonlanması için yapılan bir anlaşma kapsamında hafta sonunda 100 kadar IŞİD militanının aileleriyle birlikte Rakka’dan ayrılmasına izin verilmişti. Rakka’dan son günlerde Suriyeli IŞİD’lilerin çıkışının gerçekleştiği yönündeki haberler gündeme düşmüş, Suriye ajansı SANA, SDG ve IŞİD’in bölgeden çıkırılan militanların “Suriye ordusuna karşı eylemlere katılmaları amacıyla Deyr ez Zor’a götürülmeleri” konusunda iddialar bulunduğunu aktarmıştı. rasyonunun beşinci ve son ayağı haziran ayında başlamıştı. SDG’nin, IŞİD’in bir dönem halkın önünde infazlar gerçekleştirdiği El Naim Meydanı ve kentteki son üssü sayılan, komuta merkezi olarak kul landığı Rakka Ulusal Hastanesi’nde dün sabah kontrolü sağlamasının ardından gözler bir diğer kilit nokta olan Rakka Stadyumu’na çevrildi. Reuters’e konuşan bir tanık, dün sabah çatışma yaşanan stadyumun orta noktasında ilerleyen saatlerde YPG bayrağı dalgalandığını aktardı. Mayınlar temizlenecek SDG’nin Rakka komutanı Rojda Felat, çatışmaların bittiğini, saklanan IŞİD’lilerin bulunması ve stadyumdaki mayınların temizlenmesi için çalışmaların başladığını söyledi. BBC, bir kamyondan hoparlörle Rakkalılara dışarı çıkma ve sıcak çorba içme çağrısı yapıldığını aktardı. En az 3250 can kaybı Gözlemevi’ne göre Rakka operasyonunda 4 ayda ölen en az 3 bin 250 kişiden en az 1130’u sivil. Kayıpların sayısı da “yüzlerle” ifade ediliyor. Yardım örgütü Save The Children, insani durumun kötüleşmeye devam ettiği uyarısında bulundu. Koalisyon sözcüsü Albay Ryan Dillon ise “Ortaklarımız, IŞİD’i 2014’te kontrol ettiği toprakların yüzde 87’sinden çıkardı ve 6.5 milyon insanı kurtardı” açıklamasını yaptı. Irak’ta harita yeniden Geçen hafta Süleymaniye’de Barzani ile KYB’li Irak Cumhurbaşkanı Masum ve Talabani’nin eşi Hiro İbrahim bir araya gelerek krize çözüm yolu aramıştı. Kürt ittifakında derin bölünme IKBY’nin sınırlarına geri çekilmesi, Irak Kürtleri arasındaki bölünmüşlüğü su yüzüne çıkardı. Bir yanda kendi başına bağımsızlık referandumu kararı alan IKBY Başkanı Mesud Barzani’nin liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), diğer yanda ise bu ay ölen eski Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin ailesinin liderliğindeki Kürdistan Yurtsever Birliği (KYB) ve Goran var. Dün açıklama yayımlayan Barzani, Kerkük’ü kaybetmeleriyle ilgili KYB’ye atıfla “Belli bir partiden bazı kişiler tek taraflı hareket ederek bunun yolunu açtı” dedi. Tüm siyasi tarafları birlik olmaya çağıran Barzani, halka “Gereken yapılacaktır” mesajını verdi. TV’ye çıkan KYB mensubu Irak Cumhurbaşkanı Fuad Masum ise Barzani’nin tek taraflı referandumunun Kerkük operasyonunu tetiklediği yanıtını verdi. KDP ise KYB peşmergesini savaşmadan çekilmek ve ihanetle suçluyor. İran’a yakın KYB ile Goran, seçimsiz başkanlık süresini uzatmasına muhalefet ettikleri Barzani’nin referandumuna da doğrudan destek vermedi. ‘Ayrı yönetim planı yapıldı’ KYB’nin Tahran ve Bağdat’la anlaşmalı şekilde ayrı yönetim kuracağı iddia edildi. Barzani’ye yakın Rudaw kanalı, Goran milletvekili Mesud Haydar’a dayanarak Talabani’nin oğlu Bafıl ile Haşdi Şabi Sorumlusu ve Bedir Tugayları Komutanı Hadi Amiri’nin gizli anlaşma yaptığını öne sürdü. Anlaşmanın 9 maddesi şöyle: 1) Iraklı güçler 2014 öncesindeki statükoya geri dönüp tartışmalı bölgelere yeniden konuşlanacak. 2) Kerkük dahil 17 yerleşim merkezi hükümete teslim edilecek. 3) Kerkük merkezinde ortak yönetim olacak. 15 Kürt mahallesi Kürtler, 25 mahalle diğer oluşumlarca yönetilecek. 4) Kerkük’te K1 askeri üssü, havaalanı ve petrol yatakları gibi stratejik yerlerin yönetimi merkezi hükümette olacak. 5) KYB bölgesindeki Süleymaniye Havalimanı açılacak. 6) Süleymaniye ve Kerkük’teki memur maaşlarını merkezi hükümet ödeyecek. 7) Süleymaniye sınırındaki peşmergelerin maaşlarını da merkezi hükümet ödeyecek. 8) Halepçe, Süleymaniye ve Kerkük bölgesi kurulacak. 9) Yeni bölge için yeni bir hükümet kurulacak. Bu arada ana muhalefetteki Goran ise KDP ile KYB’yi suçlayarak IKBY kurumlarının lağvedilmesi ve ulusal geçiş hükümeti kurulması çağrısı yaptı. Irak güçlerinin Kerkük’ten çekilmesini de talep etti. şekilleniyorKkeporeŞknşüeotmkrnro’düeglunarHgyla’deaareşdgçdıednei deŞçkiataldibni,i’li Irak hükümet güçleri, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) 25 Eylül bağımsızlık referandumu na dahil ettiği Kerkük gibi statüsü tar tışmalı olan ve peşmerge tarafından 2014’te IŞİD’le savaş gerekçesiyle is tila edilen bölgelere yönelik operasyo nunu ilerletiyor. Peşmergenin savaş madan çekildiği tartışmalı bölgelere İran destekli Şii milis Haşdi Şabi da hil hükümet güçleri yerleşti. Dün ül kenin her yerine Irak bayrağı asılması talimatını tekrarlayan Irak Başbakanı Haydar İbadi, “Federal yönetim otorite sinin tüm ülkede uygulanmasına sözü me bağlıyım” dedi. “Referandumun en başta Kürtlerin çıkarlarına zarar vere ceği uyarısını yapmıştım. Referandum bitti ve mazide kaldı” diye ekledi. 2005 tarihli Irak anayasasına göre statüsü tartışmalı bölgeler şunlar: Kerkük, Diyala’nın Hanekin ilçesi ve ona bağlı Celavla, Sadiye, Karatepe kasabaları, Salahaddin’in Tuzhurmatu ilçesi ve Musul’un Şengal (Sincar), Hamdaniye, Telkeyf ve Mahmur ilçe ikiye katlayıp günlük 1 milyon varilin üstüne çıkarmayı ve yeni bir rafineri inşası planladıklarını duyurdu. IKBY’nin Türkiye üzerinden günlük 650 bin varil petrol ihracatının 250 bini Kerkük’ten kaynaklanıyordu. leriyle Zummar, Sinun, Rabia, Başika ve Güver kasabaları... Yeni rafineri planı Şengal’de kontrol Laleş’in IŞİD’in Ağustos 2014’te Ezidi yurdu Şengal’e saldırıp 5 bin Ezidiyi öl Pazar gecesi başlayan ve 12 saatte Irak’ta güç dengesini değiştiren operasyonda Irak güçleri, peşmergenin çekildiği en büyük iki petrol yatağını da alıp Kerkük’te tam kontrolü sağladı. “Tüm petrol sahaları kontrolümüzde” diyen Irak Petrol Bakanlığı Kerkük’teki üretimi dürmesi, binlerce kadın ve çocuğu esir alması, Irak’ta dönüm noktası olmuştu. Ezidi halkına ilk kaçış koridorunu Suriye’den gelen Kürt güçleri açarken peşmerge ancak tepkiler üzerine devreye girdi. Ezidi katliamı karşısında ABD, IŞİD’e karşı koalisyon kurup savaş başlattı. Bu süreçte PKK’nin üslendiği Şengal’den önceki gece peşmerge çekildi. Şengal’in merkezinde kontrol, Haşdi Şabi’nin Laleş isimli Ezidi birliğine geç ti. Peşmergenin çekilme sinden istifade eden IŞİD, bazı köylere girdi. Kerkük’te Iraklı yetki lilerle basın toplantısın da Kürt kökenli emniyet müdürünün Kürtçe konuşmasının Irak Türkmenlerin kutlama yaptığı, bazı Kürt sivillerin kaçtığı Kerkük’te Barzani yanlısı bir Türkmen partisinin binası yağmalandı. Şii Türkmen bölgesi Tuzhurmatu’ya lı komutan tarafından üç kez engellenmesi dikkat çekti. Haşdi Şabi yerleşti ve KDP binası ateşe verildi. ABDİRAN ÇEKİŞMESİ Irak haritasındaki yeni manzara, IKBY Başkanı Mesud Barzani’nin Kerkük petrolüne güvenerek bağımsızlık ilan etme hayallerini sona erdirirken Irak Başbakanı İbadi’ye prestij ve merkezi güçlere hem moral hem de üstünlük sağladı. ABD’nin 2003’teki Irak işgalinin hiç hesap etmediği sonuç, İran’ın Irak’ta en ağır basan güç haline gelmesiydi. Bu kez ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’ı hedef alan yeni stratejisini açıklamasından 48 saat sonra İran, Irak’taki konumunu pekiştirdi. Aynı zamanda ABD de kendi desteklediği Şii lider olan İbadi’nin Kerkük kozuyla gelecek yılki seçimleri kazanmasını garantiye almaya çalıştı. Trump’ın Bağdat ile Erbil arasında “tarafsızlık” açıklamasına ise Cumhuriyetçi senatör John McCain tepki gösterdi: “IŞİD’le savaş, dış tehditlerden korunma amacıyla verdiğimiz teçhizatı Irak hükümetinin ABD’nin uzun süredir değerli ortağı olan kendi bölgesel yönetim unsurlarına saldırmak için kullanmasının vahim sonuçları olur.” GÖZLER BAŞİKA’DA Irakİran sınırında küçük bir petrol sahasının bulunduğu Hanekin, Celavla, Sadiye, Karatepe, Mahmur ve Güver’den çekilen peşmerge, Başika’dan da “Büyük bir Haşdi Şabi gücünün ilerlediği” haberi üzerine çekilmeye başladığını duyurdu. IKBY’nin Başika’da TSK’ye üs açması, ancak Irak hükümetinin Musul’u IŞİD’den kurtarma operasyonu öncesi Türk birliğinin çekilmesini talep etmesiyle geçen yıl bölge, Ankara ile Bağdat arasında gerilim noktasına dönüşmüştü. Katalan liderlere Madrid gözaltısı İspanya Anayasa Mahkemesi, Katalonya Özerk Yönetimi’nin bölgede tansiyonu yükselten 1 Ekim’deki bağımsızlık referandumunu yapabilmek için yerel parlamentodan 6 Eylül’de geçirdiği referandum kanu nunu geçersiz ilan etti. Öte yandan İspanyol yargısı, “isya na teşvik” ile suçlanan Katalan bağımsızlık hareketinin iki kilit üyesi, Katalonya Ulusal Meclisi (ANC) Lideri Jordi Sanchez ve Omnium Cultu ral Başkanı Jordi Cuixart’in gözaltına alınmasına karar verdi. Aynı suçtan soruşturulan Katalonya Emniyet Müdürü Josep Lluis Trapero ise adli kontrol şartı ile serbest bırakıldı, İspanya’dan çıkış yasağı getirildi. 7 Yanlış hesap Bağdat’tan döndü Irak’ta Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin 2.5 sene önce IŞİD sayesinde ele geçirdiği tartışmalı bölgelerde federal yönetimin tesisiyle, denklem tümüyle değişti. ‘Bağımsızlık’ diye yapılan hesaplar Bağdat’tan döndü. Gelişmeler 2014 bile değil, 2003 statüsüne dönüşe işaret. Yani Amerikan işgalinin öncesine... Bunun anlamı parçalanma ve Kürdistan’ın devletleşmesi projesinin savuşturulmasıyken, Suriye’ye etkilerinin olmaması imkânsız. HHH 25 Eylül’deki bağımsızlık referandumu için IKBY lideri Mesud Barzani’yi uyaranlar eksik olmamıştı. Zorlanacağını, Kerkük’te çatışmaları herkes öngörüyordu. Ama kimse bu kadarını beklemedi. Barzani büyük oynayıp kaybetti. Irak federal güvenlik güçleri pazar gecesi harekete geçip 24 saat içinde Kerkük, petrol sahaları, stratejik kontrol noktaları ve askeri üsleri fazla bir çatışma yaşanmadan geri aldı. Peşmerge 2014’te IŞİD karşısında yaptığı gibi kaçıp gitti. Sadece milislerin olduğu Tuzhurmatu’da görece çatışmalar çıktı. Ertesi günü Neynova düzlüğünde Türkmen, Hıristiyan, Şabak ve Kakailerin yaşadıkları bölgelerin büyük kısmı ve batıda Ezidi ve Arap nüfusun bulunduğu Sincar/Şengal alındı. Kuzey petrollerinin üçte ikisinin kaynağı Kerkük iken artık fazladan petrol yok, toprak yok, uluslararası tanınma zaten yok. Tartışmalı bölgelerin federal zemine dönmesine ‘işgal’ diyen de... HHH Kerkük’te IKBY idaresi altındaki dönüşüme rağmen nüfusun yarısını Türkmen ve Araplar oluşturmaktaydı. Referandumda bağımsızlık için yüzde 80’lik onay çıksa bile katılım yüzde 50’de kalmıştı. Yani Kerkük’ün iki yüzü vardı. Arap ve Türkmenler bayram ederken, ‘Haşdiler sizi çiğ çiğ yiyecek’ söylemi sadece Kürtlerin kaçmasına yaradı. HHH İddialara göre mağlubiyetin sebebi Talabani cephesinin Irak ve İran ile anlaşması. Rivayet o ki, Barzani Devrim Muhafızları komutanı Kasım Süleymani’nin 2014 statüsüne dönülmesi teklifini reddetti. Ama birliği sağlayamadı. Süleymani’nin arabuluculuğunda KYB, Bağdat ve Haşdi güçleriyle dokuz maddelik anlaşma yaptı. Doğruysa, en kritik unsuru Süleymaniye, Halepçe ve Kerkük’ü içeren yeni bir bölge tesisi. İşte bu özerk yönetimi bile manasızlaştırma potansiyeli taşıyor. HHH Kimileri tümüyle mezhepçi retorikle Halk Seferberlik Güçleri’ni (Haşdi) Şii İran ile eşleştiriyor. Bağdat’ın yerine Tahran’ı koyuyorlar. İran’ın Irak’taki etkisi muhakkak, ancak bu, Iraklıları ihmal eden ve Tahran’ın etkisini patlatmasına tersinden hizmet eden bir mantık. Şu işe bakın ki meslektaşımız Ali Örnek, Kerkük operasyonunu yürüten ‘Altın Birlik’ komutanı General Fadhil Barwari’yi araştırıp Twitter hesabından dikkat çekici bilgiler yayımladı. Barwari Duhoklu bir Kürt. Gençken katıldığı peşmergeden 2003 işgali ile ayrılıp 2004’te Irak ordusuna katılmış. Irak’ta mezhep dengeleri var elbette ama mezhepçi gözlükler Irak’ı anlamaya yetmiyor. Ucuz analizleri kolaylaştırıyor. HHH Ve ABD… Washington en baştan Barzani’ye mesajını vermişti. IŞİD’le savaş teması altında Suriye ayağında kaybederken, Irak’ta bağımsızlık girişimini zamansız buldular, referandum sonucunu tanımadılar. Tillerson’un 25 Eylül’den iki gün önce Barzani’ye gönderdiği ‘vazgeçerse Bağdat ile müzakereleri destekleyeceği, sonuç çıkmazsa referandumun arkasında durulacağı’ vaadi taşıyan mektup belki de çok geç kalmıştı. Barzani yaktığı ateşi söndüremedi. Dolayısıyla ABD federal bölge tesisini yeğledi. Operasyon için ‘yasal ve yerel güçlerle koordinasyon halinde alınmış bir anayasal önlem’ denilmesi tek başına kâfi. Şimdi Pentagon’un Irak’a eğitdonat misyonunu askıya alabileceği haberleri var ama bana kalırsa zor. Unutmamalı ki, Washington hesabını aslında ‘İrancı’ değil gayet ‘Amerikan’ destekli Başbakan Haydar el İbadi üzerinden yapıyor. İbadi bu zaferle 2018 seçiminde ABD’nin IŞİD vesilesiyle devirdiği Nuri el Maliki’ye karşı el üstünlüğü elde etti. Ama bir sonraki hesaplaşmaya kadar kim öle kim kala... Kaçtır söylüyoruz, bölgede kim ne hesap yaparsa, şapkadan İran’ı çıkartıyor. Bir de Türkiye unsuru var ki… Onu da cuma yazısına bırakalım. Türkiye’yi de konuştular Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras dün Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump’la samimi bir görüşme gerçekleştirdi. “Trump’la Oval Ofis’te buluştuk. YunanistanABD arasında stratejik ilişkileri geliştirmek için harika an” diye tweet’leyen Çipras, ortak basın toplantısında Türkiye’nin NATO üyesi ve AB yolunun açık kalması gerektiğini, bunun şartlarını yerine getirmesini istediklerini belirtti. C MY B