Catalog

söyleşi Pazartesi 6 Temmuz 2015 selinongun@cumhuriyet.com.tr TasaRım: MÜGE KAYGUSUZ 12 SELİN ONGUN ‘Baykal değil, mHP’nin adayı kalsa, biz onu desteklerdik!’ CHP Genel Başkan Yardımcısı Ercan Karakaş: Koalisyon hesaplarına değil Meclis Başkanlığı seçimine konsantre olunmalıydı. Muhalefet, muhalefetin adayına oy verecek varsayımında bulunuldu. Yanlış yapıldı. eclis Başkanlığı seçiminin ardından AKPCHP koalisyonu ihtimalinin zayıfladığını düşünenlerin, yine de merak ettiği kısım belli: Büyük koalisyon, Almanya örneğinde nasıl kurulmuştu? Ankara sakinleri Almanya örneğini ne kadar çalıştı? CHP Genel Başkan Yardımcısı ve SODEV Onursal Başkanı Ercan Karakaş’a Almanya örneğini ve Ankara’daki “son hesapları” sorduk. Önce “büyük koalisyon” ifadesinin kaynağını sorarak başlayalım? Bu kavramı siyasi literatüre Almanya kazandırdı. Merkez sağ ve soldaki iki büyük partinin birlikte koalisyon yapması anlamına geliyor. Almanya’da 1945’ten bu yana üç kez büyük koalisyon kurulmuştur. Süreleri de bir dönemlik yani dört yıllıktır. Almanya’da ilk büyük koalisyon İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, ikincisi 2005’te, üçüncüsü de 2013’te kuruldu. 2013’teki koalisyon nasıl kuruldu? 2013 seçimlerinde Alman Liberal Demokrat Parti barajı aşamadı. Liberaller barajı aşsaydı Angela Merkel koalisyonu onlarla kuracaktı. Merkel hükümet partneri liberalleri kaybedince, Yeşiller Partisi’ne başvurdu. Görüşmeler neticesinde koalisyon kuramayacaklarını anladılar. Büyük koalisyon şıkkı devreye girdi. Merkel, Almanya Sosyal Demokrat Parti (SPD) ile görüşmeye başladı. Çok uzun süre müzakere ettiler. Bİ soRmak lazım M Karakaş aday gösterilmiş ve kabul görmüştür. Eğer Deniz Baykal ismine itirazları var ise bunu bize iletmeleri lazımdı. “Adayınızı belirlerken bizimle istişare edin, bizim de daha rahat oy verebileceğimiz bir isim olsun” diyebilirlerdi. Böyle bir şey olmadı. Sayın Baykal MHP ve diğer partilerle görüştü. O da olumsuz bir tepki almadı biliyorsunuz. Baykal’ın adaylığı seçim sonrası parti yönetiminde özeleştiri konusu oldu mu? Bence buradaki eksiklik, üç muhalefet partisinin kendi adaylarını göstermeden, bir araya gelip, Meclis Başkanlığı seçimini detaylı biçimde konuşmaması. Sorun buradan kaynaklı. Üç muhalefet partisi bunu neden yapmadı? İktidarın adayını desteklemek eşyanın tabiatına aykırı. Son turda muhalefet, muhalefetin adayına oy verecek diye düşünüldü. Böyle bakmamak lazımmış. MHP’nin seçmeni de şaşırdı. MHP güvenilmez olduğunu gösterdi. Ulusalcı kanat artık yok Muhalefetin eksiği Karakaş’a göre üç muhalefet partisinin Meclis Başkanlığı seçimini konuşmaması eksiklik. yi, hukuk devleti standartlarını tartışmıyorlar. Sistem oturmuş, insan hakları ve özgürlüklere dayalı bir demokrasi işliyor. Hukuk devleti var. İki parti koalisyon masasına oturduğunda sosyal ve ekonomik konuları, Avro’yu, dış politikayı vs’yi tartışıyorlar. Bu nedenle de büyük koalisyonu bize göre rahat kurabiliyorlar. Tekrar şöyle soralım: Almanya örneğinden hareketle nasıl bir hazırlık yaptınız? Biliyorsunuz, koalisyon görüşmeleri başlamadan evvel, 14 madde ile ilkelerimizin çerçevesini çizdik. Yarın bir koalisyona karar verilirse sadece genel ilkeleri söylemek yetmiyor. Dolayısıyla o ilkelerin içindeki alt başlıklarını da ayrıntılı hale getiriyoruz. AKPCHP koalisyonu şıkkına bakışınız nedir? Çerçevelendirdiğimiz 14 ilkeye, bu maddelere “CHP’nin talepleri” saikiyle bakılmamalı. O ilkeler, Türkiye’yi çağdaş ve işleyen bir demokrasiye ulaştırmanın maddeleridir. Eğer AKP bu ilkeleri benimser, Davutoğlu ve partisi bu ilkeleri böyle yorumlarsa, müzakere edilebilir diye görüyorum. CHP’nin büyük çoğunluğu, ben de buna dahilim, eğer AKP 14 ilkelik maddelerimizin Türkiye’nin demokrasisi için hayati olduğunu kabul etmezse CHP’liler böyle bir işbirliğine karşı olurlar. Bugün “AKPCHP koalisyonu kurulsun” diyen sermaye ve dış çevrelerin bilmesi gereken şu: Avrupa’da merkez sağ ve sol partiler demokrasinin esasları konusunda zaten birleşmiştir. Onlar koalisyon masasında asgari ücreti, çevre sorunları, Avro’nun ne olacağını, dış politikayı konuşuyor. O nedenle orada büyük koalisyon sonucu çıkıyor. Bizde, örneğin AKPCHP olasılığında, masada saray, 12 Eylül zihniyeti ve kurumları, tek adam vesayeti vs. duruyor. Bu noktada AKP ve MHP’nin tabanları ve ideolojik geçmişleri itibari ile daha kolay anlaşabileceği fikrindeyim. Meclis Başkanı’nın Erken seçimden korkulmamalı Önünüzdeki iki şıktan, 1) AKPCHP koalisyonu 2) Erken seçim, hangisi isabetli sizce? CHPAKP koalisyonu tek başına söz olarak yetmiyor. Koalisyonun hangi hedefler doğrultusunda kurulduğuna bağlı her şey. Ben AKPCHP arasında bizi tatmin edebilecek bir sözleşme olabileceğini tahmin etmiyorum. Sebebi biz değiliz. Sebebi AKP’nin, CHP’nin 14 maddesini çağdaş demokrasinin ilkesi olarak görmemesi. Erken seçimden korkuyor musunuz? Demokrasilerde erken seçimden korkulmaması kanaatindeyim. Bir çıkmazdaysanız yine seçmene gideceksiniz. Toplum koalisyon sürecini tıkayanlara notunu verecektir. Siz nereye vardınız, erken seçime mi gidiyoruz daha ziyade? MHP ile ortaklık kurarlar ise, kısa sürede bozulacak bir koalisyonla, Erdoğan’ın başkanlık sistemini tekrar sahaya süreceği, bir seçim gündemi başlayacak gibi gözüküyor. Tüzük ve örgüt yenilenmesi olacaktır 7 Haziran analizlerindeki “CHP değişmez ise bir sonraki seçimde ana muhalefet koltuğuna HDP oturabilir” bakışını soruyoruz. Karakaş aktarıyor: “CHP’nin acilen ideolojik ve politik çizgisini daha net hale getirecek çalışmalar yapması gerek. Örgüt modelinde ve tüzükte çok önemli değişikler yapmamız gerek. 343 sayfalık programımız çok uzun. 6070 sayfalık temel değer ve ilkeler programı hazırlanması ve örgütsel yenilenme önümüzdeki dönemde partinin ana gündeminde olacaktır.” Karakaş’ın “Yüzde 25.3 sizin için ne demek?” sorusuna yanıtı da şöyle: “Kitle partisi olmanın eşiği sayılan yüzde 30’un altında kalmak demek öncelikle. Şu da bir gerçek ki Batı demokrasisinde partiler seçim bildirgelerini ve adaylarını son altı haftaya sıkıştırmıyor. Bu 6 haftalık zaman bize yetmedi. Ve partinin genel ideolojik çizgisi ile kadronun da birbirine uyumlu olması lazım. Vaatlerinizi gerçekleştirecek bir kadroya sahip misiniz; seçmen bunu sorguladı. Kadro ve program arasında uyumsuzluk olmamalı.” C M Y B ‘ zin olacak” dediler. Anlayacağınız bir referandum yaptılar. SPD yönetiminin referandum kararını Merkel ve Hıristiyan Demokratlar da makul karşıladı. SPD, partililer arasında referandum mu yaptı? Koalisyon referandumu Aynen öyle, Sosyal Demokrat Parti Tam olarak ne kadar görüştüler? kendi tabanına ve üyelerine “Merkel ile Seçimler 22 Eylül’de yapıldı, hükümet Hıristiyan Demokratlar’la bu sözleşmede 17 Aralık’ta kuruldu. uzlaştık” dediler. Bütün çalışmalar paraf Bu arada neler yaşandı? edilerek, 500 bine yakın üyesine göndeBüyük koalisyon görüşmelerine karar rildi. “Ortak hükümet sözleşmemiz buverilir verilmez, iki parti de kendi çalışdur” dediler. “Evet mi? Hayır mı?” diye ma grubunu kurdu. Biz hükümet protosordular. Bu referanduma yüzde 75 katıkolü diyoruz, onlar hükümet sözleşmesi lım oldu. Yüzde 70 “Evet” çıktı. Ve koadiyorlar. 12 ortak çalışma grubu oluştulisyon kuruldu. rarak, hükümet sözleş Merkel’in tabanınmesi üzerinde çalıştılar. da itiraz oldu mu? Almanya’da büBu çalışma da yaklaşık Pek olmadı çünkü yük koalisyon yedi hafta sürdü. Top2005 koalisyonun artılum her aşamada bilgimasasında çevre so ları Merkel’e giderken, lendirildi, kamuoyuyla SPD’ye farunları, Avro, asga eksiklikleri sürecin tamamını açıktura edilmişti. ça paylaştılar. Bu arada Bakanlıkları nasıl ri ücret vs. var. BizAlmanya Sosyal Demokpaylaştılar? de AKPCHP olasırat Partisi’nin tabanınOrada kritik meselığında masada sadan koalisyon arayışları le bizdeki gibi bakanve sözleşmesine tepkipaylaşımı değil hüray, tek adam vesa lık ler geldi. kümet sözleşmesinin yeti duruyor. Neden? içinde ne olduğu. Ör20052009 yıllarında neğin asgari ücret koSPD ve Hıristiyan Denusu. SPD’de tabanınmokratlar arasında yine büyük koalisda sendikalarda asgari ücretin 8.5 Avyon yapılmıştı. SPD bu koalisyonun arro olarak hükümet programına girmesi dından tarihinin en düşük oyunu alönemli bir konuydu. Çünkü Almanya’da mıştı. Dolayısıyla SPD’de “Koalisyon o dönemde 4 Avro’luk saat ücreti ile işMerkel’e yaradı, tekrar kurmayalım” giçiler çalıştırılıyordu. Sosyal Demokratlar bi bir endişe oldu. bunun insanlık onuruna aykırı olduğu Parti bu itirazları nasıl yönetti? nu söyledi. Merkel bu rakama itiraz etti. Evet, Sosyal Demokratların tabanınNihayetinde 8.5 Avro protokole, “uygudan itirazlar geldi önce. Partinin gençlamaya 2016’da başlatılmak üzere” delik kolları “koalisyon istemeyiz” diyerek nerek girdi. Bakanlık kısmına gelirsek, imza kampanyası başlattı hatta parti geAlmanya’da 14 bakanlık vardır. 9 bakannel merkezinin önünde gösteriler yapıllığı Hıristiyan Demokratlar, 5 bakanlıdı. Akıllarda 2005 koalisyonunun anılağı da Sosyal Demokratlar aldı. Ekonomi, rı, kaybedilen oylar var. Bunlar eşliğinde çalışma, çevre, dışişleri, göç ve uyumparti içinde koalisyona karşı bir hareket dan sorumlu bakanlıklar SPD’nin oldu. başladı. Parti meclisi şu kararı aldı: “Biz Ve SPD Genel Başkanı, Başbakan Yarhükümet sözleşmesi için görüşmeleri dımcısı oldu. yürüteceğiz. Hükümet sözleşmesi bitti Almanya örneği partinizde nasıl karşılık buldu? ğinde Sosyal Demokratların vazgeçemeOrada koalisyon müzakerelerinde reyeceği ilkeleri orada göreceksiniz. Sözleşmeyi onayınıza sunacağız ve karar si jimi, başkanlık sistemini, demokrasi ‘ MHP ve AKP iyi anlaşır ErdoğanBaykal görüşmesini nasıl okumuştunuz? Seçim sonuçlarından sonra Erdoğan seçimiyle birlikte “AKPMHP koalisyobüyük bir şok geçirdi. Üç gün konuşnu” diyenlere katılıyor musunuz? madı. O buluşma erken ve acele yapılÇok spekülasyon var. Meclis Başkanı mış bir görüşme. Bu görüşme Tayyip seçimi gündeminden önce de MHPAKP Erdoğan’ın kamuoyuna çıkmasına vesile yakınlığını dile getirdim. Siyasi yakınlıkları hatta tabanları arasında geçiş var. oldu. Geçen sürede kimin kiminle ne koalisyonu yapacağı hesaplarına değil MecMHP, AKP ile işbirliği istiyor ama bunu açıktan söyleyemiyordu. Tüm seçim pro lis Başkanlığı seçimine konsantre olunmalıydı. pagandasını AKP karşıtlığı üzerine ku Baykal’a HDP’den 50 oy çıktı. O 50 ran bir MHP’den söz ediyoruz. MHP dümeni Meclis Başkanlığı seçiminde kıraoyu CHP nasıl analiz etti? rak, koalisyon için zemin yarattı. GeçO 50 oyun anlamı galiba şu: HDP’nin mişte de birçok kez yaptığı gibi AKP’nin 50 oyunun üzerine stratejisine destek verMHP’den 80 oy gelseydi. AKP’li bir başkaCHPHDP muha di Sayın Baykal seçilmiş nın seçilmesini sağlaoluyordu. Böylece HDP lefette kalırsa, dı. Muhalefet, kuvvet “Biz yeterli oyu verdik” ayrılığında çok önemli özgürlükler ve dedemiş oluyor. bir konumu olan Mec Ufukta HDPCHP mokrasi konusunda lis Başkanlığı fırsatını yakınlaşması olabikaybetti. elbette işbirliği yalir mi? Deniz Baykal’ın Kim, nasıl, ne hüküparlar. Ortak hedefi adaylığı AKPCHP koameti kuracak; bilmiyolisyonunun bir başlığı ve vaatleri olan par ruz. CHP ve HDP muhamıydı yoksa Baykal’ın tilerin işbirliği yap lefette kalırsa elbette deadaylığı bir emrivaki mokrasi, özgürlükler komiydi; hangisiydi daması doğaldır. nusunda işbirliği yaparha çok? lar. Muhalefet koltuğunDeniz Baykal’ın adayda olduklarında önlerilığı grupta onay aldı biliyorsunuz. İki ne gelen yasalar, anayasa değişikliği giama üç eksik ile nihayetinde Baykal isbi birçok konuda benzer tutum alacakmine partililerimiz onay verdi. Burada lardır diye düşünüyorum. Özellikle ifaöngörülemeyen esas sorun şu: Son turde özgürlüğü, demokrasinin derinleştida iki aday kalacağını herkes biliyordu. rilmesi, rejim ve Tayyip Erdoğan’ın tek Meclis aritmetiği nedeniyle, o iki kişi de adamlığına bakış noktasında ortak nokAKP ve CHP’nin adayları olacaktı. Mutalar var. Birçok konuda ortak hedefi ve halefet, muhalefetin adayına oy verecek vaatleri olan partilerin işbirliği yapması varsayımında bulunuldu, yanlış burada doğaldır. Yapılması da gerekir. yapıldı. Örneğin son turda Deniz Baykal değil de MHP’nin adayı en çok oy olan CHP içinde “HDP mi! Aman aman!” ikinci kişi olsaydı, biz MHP’nin adayıdiyebilecek ulusal kanatın vaziyeti nenı desteklerdik. Bu çok açık, niye iktida dir şu an? rın adayını destekleyelim? MHP’de böyle Geçen dönemde parlamentoda “ulusalyapacak diye düşündük. Nitekim HDP, o cı kanat” olarak nitelenen beş altı mil50 oyla, böyle davrandı. letvekili arkadaşımız vardı biliyorsunuz. MHP’den “CHP’nin adayı Baykal de Bir araya gelip açıklamalar yapıyorlarğil başka isim olsun, destekleriz” gödı. Onların birçoğu artık milletvekili derüşü gelseydi, parti adayını değiştirir ğil. Dolayısıyla farklı düşünceleri dile gemiydi? tiren ayrı, ulusalcı bir kanat yok. Sosyal Böyle bir görüş gelmedi. 1977 seçimle demokrasinin içinde farklı fikir ve dürinden sonra Meclis Başkanı seçilirken şünce kanatlarının olmasını ve bunlaMHP, CHP’ye “Makul bir aday gösterin, rın yapıcı eleştirilerde bulunmasını doseçelim” demiş. Bu çağrı üzerine Cahit ğal görürüm. ‘ ‘