Catalog

SAYFA CUMHURİYET 28 TEMMUZ 2014 PAZARTESİ 8 DİZİ Çankaya yarışında ‘çözüm’ kartı HPCHP çizgisindeki sosyal demokrat partiler tarafından kamuoyunda “SHP’nin 1989 Raporu” olarak bilinen Temmuz 1990 tarihli “SHP’nin Doğu ve Güneydoğu Sorunlarına Bakış ve Çözüm Önerileri” raporundan bugüne dek 22 rapor hazırlanmış. 1990 raporunda, “Anayasadan başlayarak bütün ilgili yasal düzenlemeler demokratik hukuk ilkelerine uygun hale getirilecektir. Anadili yasağı ile ilgili her türlü yasal düzenleme yürürlükten kaldırılacaktır. Kürt Enstitüsü kurulabilecektir” gibi o GÜNDEM MUSTAFA BALBAY n Baştarafı 1. Sayfada Zaten bayram hüznüyle dolu olan insan bu anonsun ardından biraz daha dalar bayramın içine... Türküler mırıldanır; “Baba bayramınız mübarek olsun”la başlar, “bayram benim neyime, kan damlar yüreğime” derken türkünün sonunu getirmez... Ahmet Muhip Dıranas’ın “bugün bayram, bayram bize mahrem” dizeleri dizilir boğazına... Zaten birinci gün bitmiştir, geriye ne kaldı? Hapiste bayramın en güzel günü son gündür. Bitecektir ve geride kalacaktır. Artık bitmiş olana bakmamak gerekir. Hem ne güzel; bir zaman dilimi daha sona ermiştir. Saatler çakılıp kalmış gibi dursa da bir bayram daha geçmiştir. Böylesi zamanlarda duygular nezle gibidir. Hemen bulaşır, bütün bedeni sarar. O yüzden zamanı geleceğe sarmak en güzelidir. Gelecek biriktirmek insanı hem yaşama bağlar, hem bulunduğu andan alır götürür... Elbette gelecek de bir gün gelecektir! HHH Bayramların bir özelliği de hep geçmiştekilerin özlenmesidir. “Nerede o eski bayramlar”, her bayramın değişmez nakaratıdır. Neden eski bayramları özleriz? Çünkü insan doğası iyi olanı anımsamaya meyillidir. Bayramlar buluşma demek, kucaklaşma demek, her şey bir yana sevinç mutluluk demek. Acı yanları da zamanla zaten tebessümlü anlatıma dönüşür. Ne demiş atalarımız; zamanla tüm acılar bala bulanır. “Eski bayramlar” deyince milat, hep çocukluktakilerdir. Çocukluktaki her şey gibi elbette bayramlar da güzeldir. Bayramlık giysilerden bayram şekerine, aile büyüklerinin sevgilisi olmaktan harçlık hazinesine kadar her şey bayram sevincinin katlayıcısı olur. Bugün Anadolu kentlerindeki bayram panayırları büyük ölçüde ortadan kalktı, ortak eğlenceler de azaldı. Çocukların başlıca bayram yeri dijital ortamdaki sanal dünya. Büyükler sanal diyor ama, çocuklar için başlıca gerçek o. Yemekten, bayramlık giysiden bile önde. Bugünkü kuşaklar büyüklerin ufkunu aşan bir derinlikle sanal dünyadan besleniyorlar. Ama onlar da yakın gelecekte, “nerede o eski bayramlar” diyecekler. Çünkü içimizdeki eski, hiç eskimez, zamanla kıymetlenir. HHH “Gündem” yazısı için sabah saatlerinde elimde kalem kâğıt karalanırken onlarca konu vardı kafamda. İktidar ortaklarının birbirine girmesini mi konu etmeliydi? Biri ötekine “Hırsızsın” diyor, öteki ona “Gizli çete kurdun” diyor, araya girip “Durun, ikiniz de haklısınız” mı demeli?.. Günlerdir rehin durumunda olan, bayrama sevdiklerinden uzak giren Musul Başkonsolosluğu görevlilerini bir süredir ihmal ettik. Hükümetin ufkunun sıfırlandığı bu coğrafyadaki son gelişmelere mi değinmeli?.. İsrail’in Gazze’deki canlı yayın eşliğinde yaptığı kıyımı gündemden düşürmemek gerekli... 12. cumhurbaşkanının ilk kez halk tarafından seçilecek olması halkı çok heyecanlandırmamış görünse de son iki haftaya girildi. Görünen o ki, adaylar ve toplum tam seçime ısındığı an, son güne gelinecek, sandık kapıya dayanacak. Bütün bunlardan öte bugün bayram. Bayramın başlıca tarifi; insanın sevdiğiyle, sevdikleriyle olabilmesi, en azından onlara ulaşabilmesidir, ulaşabileceğini bilmesidir. Bundan mahrum olanların yüzünü geleceğe çevirmesini ve o geleceğin çok uzamamasını dileyelim... Bayrama sevdikleriyle girenlere seslenelim: Yaşamdan geriye kalan tek şey ürettiğiniz sevgidir. S dönem için son derece ileri görüşler dile getiriliyordu. apora o dönemde tüm sağcı politikacılar çok sert tepki gösterirken DGM de soruşturma başlatmıştı. Bir dönem Kürt seçmene ulaşan, hatta seçim işbirliği yapan sosyal demokratlar; daha sonra uzun bir süre Doğu ve Güneydoğu’da varlık gösteremedi. Şimdi, Çankaya yarışında “çözüm süreci” en önemli tartışma başlıklarından. Eğer yarış ikinci tura kalırsa Kürt seçmenin tercihi belirleyici olacak. Bu ortamda Başbakan Tayyip R Erdoğan “çözüm süreci” kartını öne çıkarırken CHP de “Bu sorunu biz çözeriz. Türkiye demokratikleşmeden Kürtler demokratikleşemez. Barış isteyen Kürt seçmen Erdoğan’ı desteklemez” mesajı veriyor. SHP’nin 1990 raporundan CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun “Özgürlük ve Demokrasi Bildirgesi”ne adında bile uzlaşılamayan “Kürt” “Doğu Güneydoğu” “Terör” ya da bazılarınca “Türk” sorunu diye adlandırılan sorunun çözümü için gelinen noktada CHP’nin yaklaşımını inceledik. CHP Genel Başkan Yardımcısı Tanrıkulu: Kürt seçmen seçeneksiz değil, Başbakan’a güvenilemez ‘Erdoğan’dan kimseye, hele CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, “Kürt sorunu”ndan doktoralı bir siyasetçi. “Bu sorunu ilk gençlik yıllarımdan beri izliyorum, 1984’te ilk avukatlık yıllarımdan beri insan hakları mücadelesi içinde, baroda görev almış bir avukat olarak hep bu konunun içindeydim. Bu sorun beni hukuk doktoru yaptı, ‘hukuk devleti bağlamında etkili başvuru hakkı’ konusunda doktora tezi yazdım” diyor. Son dönemde Doğu ve Güneydoğu’da “partileriyle ilgili negatif algıyı onarmaya, yurttaşlarla yeniden güven ortamını oluşturmaya başladıklarını” söylüyor. Bölgede hiç milletvekilleri olmamasına karşın, her insan hakları ihlalinde mutlaka bir milletvekillerinin gittiğini, Uludere olayının “Türkiye’nin vicdan meselesi”ne dönüşmesinde katkıları olduğunu vurguluyor. Tanrıkulu ile Cumhurbaşkanlığı seçimlerine giderken çözüm süreci ve CHP’nin geldiği nokta konusunda sohbet ettik. Kürtlere hiç demokrasi çıkmaz’ Tanrıkulu son dönemde CHP’nin Doğu ve Güneydoğu’da yurttaşlarla güven ortamını oluşturarak negatif algıyı kırmaya başladığını söylüyor. ‘O malzemeyi elinden aldık’ Kürt siyasetçiler herhalde iktidarın Abdullah Öcalan’ı muhatap almasını çok önemsiyor... Dünyanın her yerinde bu sorunun çözümüne yardımcı olacaksa, silahlı şiddet bitecekse, “terör” eylemleri bitecekse, ölümler olmayacaksa, tabii ki bunu sonlandırmaya elverişli araçlarla, elverişli aktörlerle görüşülebilir. Ama bunu siyasal başarı olarak göstermezsiniz, sonuç aldığınız zaman tarih bunu bir yere yazar. Genel başkanımız 3 yıl önce ifade etti; ölüm olmayacaksa tabii ki görüşülür... Muhatap HDP mi olmalı, diyorsunuz? TBMM çatısı altındaki bütün partilerdir muhatap, sadece HDP değil. Bu sorun Kürt sorunu olmaktan çıkmıştır, bir Türkiye sorununa dönüşmüştür. Muhatap bütün partilerdir, MHP’dir aynı zamanda. CHP, çözüm süreci yasasına destek verdi. Bu süreç parti içinde ciddi bir sıkıntı yaratır mı? Başbakan şunu hesaplamıştı; nasıl olsa CHP karşı çıkacak, ben de seçim döneminde meydan meydan dolaşıp “Bakın biz çözmek istiyoruz ama CHP bırakmıyor, o yüzden bana yetki verin halledeyim” diyecekti. O malzemeyi elinden aldık. Daha doğru çıkması için katkıda bulunduk, 4. madde revize edildi. Partimiz çoğulcudur, karşı olan arkadaşlarımız ret oyu verdi. nanç nedeniyle Erdoğan’a oy vermelerini doğru bulmam’ Yarış ikinci tura kalırsa, Kürt seçmenin Başbakan Erdoğan’ı destekleyeceği kanısı yaygın. Bunu nasıl yorumluyorsunuz? Kürt seçmen niye Erdoğan’a oy versin? 12 yıldır iktidarda olan bir parti var, 12 yıldır gerçekten Erdoğan, Türkiye’nin bu temel meselesi konusunda çözüm noktasında samimi, sorunun özüne uygun bir çözüm programı ortaya koydu mu? Sürekli bu sorunu erteleyerek, öteleyerek, sorunu masanın altına süpürerek, zaman zaman sertleşerek ve aşırı milliyetçi, nefret dili kullanarak, zaman zaman zeytin dalı uzatarak bu sorunun parametrelerini elinde rehin tutarak bir siyaset tarzı izledi. 10 Ağustos’tan sonra hiçbir şey ötelenmeyecek, diyor. Yani 12 yıldır öteledin. Bunu söyleyen bir Başbakan’ın samimiyetine nasıl güvenirsiniz? 20 aydır bu süreç devam ediyor, neden yasayı daha önce getirmedin, tam cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde, hem de başlığıyla, içeriğiyle bir şey vaat etmeyen bir yasa getirdin? Kürt seçmenin, kendini böyle tanımlayan seçmenin Başbakan’a bu sorunun çözümüne inanç nedeniyle oy vermelerini doğru bulmam. Seçeneksiz değiller, 2 seçenek var. Size göre; Kürt seçmen neden İhsanoğlu’na oy vermeli? Dünyada sorun çözme konusunda önemli bir diplomasi deneyimine sahip olan bir aday. Mutabakata açık böyle bir aday sorunun çözümüne daha fazla katkıda bulunur. Madem Erdoğan çözümden yana, onu elde tutsunlar, bir tarafta tutsunlar; diğer taraf ‘İ tan mutabakata açık, sorunun çözümü konusunda olumlu görüşler ifade eden birine destek versinler ki mutabakat zemini genişlesin! Pragmatik bakıyorlarsa böyle bakmaları lazım. Başbakan’ın Çankaya’ya çıkması, Türkiye’nin bu sorununun çözümüne yardımcı olmaz, daha da zorlaştırır. Benim bu modelime ülkem destek verdi, der. Onun modeli nedir? Bu meseleyi rehin almak, demokrasi dışı davranış, hukuksuzluk... Böyle bir anlayıştan hiç kimseye, hele hele Kürtlere hiç özgürlük, demokrasi çıkmaz. İkinci tura kalırsa, Demirtaş’a oy veren insanlarda aklı selimin, vicdanın, daha politik, vicdani bir tutumun harekete geçeceğini sanıyorum. Bu da Erdoğan olmayacaktır. HDP için “Aslında Meclis’te olmaması gereken bir parti” diyen zihniyete bir cumhurbaşkanı adayına nasıl oy verecekler? yükleniyor. CHP’nin bu raporun gerisinde olduğu eleştirilerini nasıl değerlendiriyorsunuz? İnsanlar Doğu ve Güneydoğu’da öldürüldüğü, faili meçhul cinayetlere kurban git ‘K apasitesi yetmez’ Başbakan, 1990 Raporu’yla CHP’ye tiği zaman kendisi taşra siyaseti yapıyordu, ticaretle falan meşguldü. O raporun ne anlama geldiğini anlamaya o zamanki kapasitesi yetmez. Siyasi mirasına sahip olduğu geleneğin o dönem bu raporu hazırlayanları neyle suçladığını çok iyi biliyoruz. CHP en zor dönemde, darbe sonrası yıkımın insan hakları ihlallerinin en yoğun yaşandığı dönemde büyük bir cesaretle çözüm yollarını ortaya koyan bir geçmişe sahip. Aradan 25 yıl geçmiştir; tabii ki o rapor bugünün ihtiyaçlarına cevap veren bir rapor değildir. Ama yazıldığı dönemdeki cesareti, öngörüyü ortaya koymak açısından bir ilktir. Erdoğan’ın kafasına vura vura bunu söyleyeceğiz. CHP o raporun elbette gerisinde değildir. 2011’de genel başkanımız Hakkâri’de ne diyordu? Türkiye Yerel Yönetimler Şartı’ndaki çekinceleri kaldırmalıdır... Şimdi çözümden bahseden Başbakan, o zaman CHP’yi bölücülükle suçladı. Böyle bir Başbakan çözümden yana görünüyor, CHP de çözüm karşıtı görünüyor! Başbakan’a, Meclis’e sormuştum, Bakanlar Kurulu’nun yetkisinde olan bu çekinceleri neden kaldırmıyorsunuz, diye... Cevap yok. AKP engel oluyor CHP’nin yeni bir Kürt raporu hazırlaması gerekiyor mu? Kürt seçmen rapordan bıkmış, inanın. Bu sorunun bazı parametreleri var, çerçevesi belli. Bizim verdiğimiz yasa önerileri, araştırma önergeleri var, bunları hep AKP engelledi. Anadilinde eğitim konusunda CHP’nin tavrı belli, bu tavırda bir değişim olabilir mi? Anadili meselesi temel bir insan hakkıdır. Anadille ilgili öğrenim, eğitim meselesinde esas alınması gereken kriter şudur: BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre “çocuğun yüksek yararı” neyi gerektiriyorsa o yapılmalıdır. Anadili meselesi yasa meselesi değil, anayasanın değişmesi gerekir. Genel başkanımız da söyledi; bu konu siyasetin mecrasından, dilinden çıkmalı, eğitimciler, pedagoglar çocuğun yüksek yararını getiren model neyse onu önermeliler... Anadille ilgili her düzeydeki yasak, anayasal metin dahil olmak üzere hiçbir yerde yer almamalıdır. İşte Baykal başkanlığındaki komisyonun raporu Özgür anadili “SHP’nin Doğu ve Güneydoğu Sorunlarına Bakış ve Çözüm Önerileri” raporu dönemin SHP genel sekreteri Deniz Baykal başkanlığında Fuat Atalay, Hikmet Çetin, Cumhur Keskin ve Eşref Erdem’in yer aldığı bir komisyon tarafından hazırlandı. Baykal, “sunuş” yazısında şu görüşleri dile getiriyordu: “Türkiye’nin demokratik bir toplumsal yapıya kavuşabilmesi için çözmesi şart olan Kürt sorununa, ilk defa iktidara aday kitlesel bir partinin uygulama programında yazılı bir belge ile yer veriliyor. Resmi politikaların yok saydığı bu konu önyargısız bir anlayışla, korkusuzca tartışılmadığı sürece toplumsal barışı sağlayacak siyasi programların ortaya çıkarılması olanaklı değildir. Türkiye, insanların dil, etnik köken, gelenek, kültür farklılaşmasını toplumun bütünlüğü içinde ortaya koymaktan korkmamalıdır. Devletin bu farklılaşmaları yasaklar koyarak engellemesi de özendirmesi de yanlıştır. Asimilasyona, var olan bir etnik yapıyı inkâra dönük yaklaşımlarla bu sorunun çözülemeyeceği artık anlaşılmalıdır.” SHP’nin raporunda yer alan bazı saptama ve öneriler şöyleydi: l Türkiye Cumhuriyeti bir din, mezhep, ırk ve kafatası Cumhuriyeti değildir. Türkiye, etnik köken açısından çoğulcu bir yapıya sahiptir. Dolayısıyla Cumhuriyetimizin temel özelliği, onun bir siyasal bilinç Cumhuriyeti olmasındadır. Bu zengin mozaiğin unsurlarından birini ya da birkaçını yoksayan anlayış ve politikalar gerçeklere uymaz ve kabul edilemez. l Kürt kimliğini kabul ederek kendine “Kürt kökenliyim” diyen yurttaşlara bu kişiliklerine hayatın her alanında istedikleri gibi ve özgürce belirleme hakkına sahip olmaları olanağı sağlanacaktır. Bu çerçevede anadili yasağı ile ilgili her türlü yasal düzenleme yürürlükten kaldırılacak, yurttaşların anadillerinde serbestçe konuşabilmeleri, yazabilmeleri, öğretebilmeleri, bu dillerde değişik kültür etkinliğinde bulunmaları güvence altına alınacaktır. Anadili yasağının kalkması ile anadillerin yurttaşların yaşamında özgürce kullanılması ve bu dillerde yayın yapılması olanağı sağlanmış olacaktır. İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) İzmir Metrosu’nun son etabı olan Poligon ve Fahrettin Altay’da yolculu seferler başladı. İlk seferde metroya binen İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, İzmir ulaşımının “en dar boğazını” geçtiklerini söyledi. Fahrettin Altay’da çiçeklerle karşılanan Kocaoğlu, “İzmir ulaşımının en dar boğazı geçilmiş oldu. Şimdi önümüzdeki yıllarda Narlıdere’ye doğru yürüyeceğiz. Ağustos ayında aksilik olmazsa Torbalı hattı açılacak. Oradan Selçuk’a, Bergama’ya derken İzmir’i gerçek anlamda demir ağlarla öreceğiz” dedi. En dar boğaz aşıldı SHP Genel Başkanı Erdal İnönü ve Genel Sekreteri Deniz Baykal SÜRECEK İstanbul Haber Servisi Ankaraİstanbul arası yolculuk süresini 3.5 saate indiren Ankaraİstanbul Yüksek Hızlı Tren (YHT) hattı, İstanbul’dan ilk seferini dün sabah 06.15’te Pendik Garı’ndan yaptı. Bayram tatiline çıkan yurttaşlar, gelecek hafta pazar gününe kadar ücretsiz hizmet veren YHT’ye yoğun ilgi gösterdi. YHT, Ankaraİstanbul hattı için bilet fiyatları 70 lira olarak belirlenirken, 7 yaş altı ücretsiz, 712 yaş çocuklar için 35 lira, 65 yaş üstü için 35 lira, öğrenciler için 55 lira. Hızlı trene büyük ilgi