Catalog

14 TEMMUZ 2014 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA ekonomi@cumhuriyet.com.tr EKONOMİ 11 Kaçak elektriğin önlenmesi için yapılan özelleştirmeler halka elektrik kesintisi olarak geri dönüyor gırtlağa Memur kadar borçlu Cumhurbaşkanı adayları, seçilirlerse neler yapacaklarını geçen hafta açıkladılar. Seçimlere bir ay gibi çok Abdullah Ekonomi Servisi Diyarbakır, Mar me suyu için ihtiyaç duyduğu elektri sını güçlendirerek talebi karşılamakkısa bir süre kala yapılan bu açıklamaları din, Şanlıurfa, Siirt, Şırnak ve Batman’ı ğin sağlanması bile sıkıntıya sokulur tır. Kesintilerin kaçak elektrik kullaTivnikli’nin ortağı kapsamlı bir biçimde değerlendirme kapsayan Dicle Elektrik Dağıtım’ın (DE ken, okulların da elektriği kesiliyor. nımına karşı bir silah olarak kullanılolanağı bulunmuyor. Yine de kimi olduğu İşkaya * Özellikle konutların yer aldığı böl ması kabul edilemez. DAŞ) özelleştirilmesi Güneydoğu’yu konulara değinilmesi gerekiyor. Yazıda, Doğu Grubu tarafından karanlığa mahkum etti. Elektrik Mü gelerde kayıp ve kaçak kullanım ge* Dağıtım şirketi gerekli idari ve adaylardan İhsanoğlu’nun sözünü ettiği hendisleri Odası (EMO), elektrik kesin rekçesiyle elektriklerin kesilmesi ye teknik tedbirleri alarak kaçak kullanıiki konuya yer verilecektir. satın alınan DEDAŞ, rel halkı çileden çıkarıp bölgede infi HHH tilerinin hukuka aykırı olduğunu vur mın önlenmesine çalışmakla yüküm bölgenin kayıp ve kaçak Geçmişteki kimi söylem ve eylemleri allere yol açıyor. gulayarak şunlara dikkat çekti: lüdür. Kaldı ki kaçak elektrik kullakullanımını bir tarafa, İhsanoğlu’nun açıklamalarında * Kaçak elektrik kullanımının yük nımının önlenmesi ve teknik kayıp* Abdullah Tivnikli’nin ortaklıçok olumlu bulunması gereken iki güncel ğıyla kamuoyunda tanınan İşkaya Do sek olduğu gerekçesi ile bir bölgenin ların azaltılması özelleştirmelerin en azaltmak konu var. Bunlardan birincisi sınırsız ğu Grubu tarafından satın alınan DE tamamının saatlerce elektriksiz bıra önemli gerekçesi olarak kamuoyuna için yatırım düşünce özgürlüğü, ikincisi de bilime DAŞ, bölgenin kayıp ve kaçak kulla kılması ve bu uygulamanın bölge böl sunuluyor. önem verilmesidir. Gerçekte, Türkiye’nin yapmak yerine nımını azaltmak için yatırım yapmak ge gezdirilerek rutin hale getirilme* Sermaye kesimine teşvik adı alher bakımdan gelişmesinin kilidini sürekli elektrik yerine, kayıp ve kaçak kullanımını ge si, özünde hukuksuzluk taşıdığı ka tında pek çok kaynak aktaran iktidar, açacak anahtarlar, birbirini tamamlayan rekçe göstererek hukuka aykırı bir şe dar evrensel insan haklarına da aykı bölgenin yoksul halkına karanlığı reva kesintileri uygularken bu ikilidir. kilde plansız, sürekli elektrik kesinti rılık içeriyor. görüyor. Kaçak elektrik kullanımının HHH EMO, bunun hukuka * Dağıtım şirketinin görevi; orta önlenmesi yoksul halk kitlelerin daha leri uyguluyor. Geçmişte, bu toplumun çok aykırı olduğuna sayıda yaratıcı ve üretken insanı, salt * Elektrik borcu nedeniyle bölge ya çıkan talebi elektrik kesintisi ya da mağdur edilmesiyle değil, bölgedüşünceleri nedeniyle acımasızca parak düşürmek değil şebeke altyapı de tarımsal sulama ve belediyelerin iç sel kalkınma planları ile mümkündür. dikkat çekti. öldürüldü; üstelik, bu cinayetleri işleyenlerin çok büyük bir bölümü bulunamadı ya da bulunmadı. Yine düşünceleri nedeniyle insanlar yıllarca işkenceden geçirildiler; hapsedildiler; Euromoney tarafınişlerinden kovuldular. Bu işlemleri yapan dan düzenlenen ‘2014 düşünce düşmanlarının neredeyse tümü Mükemmellik Ödülleri’nde de cezasız kaldı. Akbank ‘Türkiye’nin En İyi Bu nedenle ülkenin düşünce ve Bankası’ seçildi. Londra’daki törende, Binbaşgil, son 10 yılyaratıcılık ortamı tam anlamıyla da bu ödülü beşinci kez kazanarak çoraklaştı. Çünkü, düşünce özgürlüğü önemli bir başarıya imza attıklarıdiğer özgürlüklerin anasıdır; sınırsız nı söyledi. Binbaşgil, “2013’te sekdüşünce özgürlüğü yoksa, diğer tör yüzde 19 büyürken bizim KOBİ, özgürlükler doğsa da yaşayamaz. Sınırsız ticari ve kurumsal kredilerimiz yüzde düşünce özgürlüğünün tam olarak Clive Horwood 31 büyümüş. Kredi kartlarında da esyerleşip kurumlaşmadığı ortamlarda, Hakan kiden yüzde 35 büyürken, bunu yüzEuromoney Editörü Richard Binbaşgil de 5’e düşürmüşüz. Bunu bilinçli ola örneğin, her türlü araştırma, anlatım, Hammond toplantı ve örgütlenme özgürlükleri rak yaptık” dedi. Binbaşgil, müşteEkonomi Servisi Bağım ri odaklı olmayı çok önemsedikleri olmaları gerektiği gibi, tam ve eksiksiz sız Kamu Görevlileri Sendikaları olarak kullanılamaz; böyle olunca ni ifade ettti. 31 ilde 73 şube aştıkda sanatsal yaratıcılık törpülenir; Konfederasyonu’na (BASK) bağlarını kaydeden Binbaşgil, her gün bilimsel üretim körelir; sendikal 850 müşteriyi bağımsız bir şirkelı Bağımsız Büro Sen’in 2 bin 284 te arattırıp fikirlerini aldıklarını, haklardan siyasete toplumsal yaşamın memurla yaptığı ankete göre, kamu yılda 170 bin anket yaptıklatüm alanlarında hak ve özgürlükler çalışanlarının yüzde 93’ünün krerını söyledi. Binbaşgil, tavanlamsızlaşır, demokrasi bizde olduğu di borcu var. Kredi kullananların siye edilme oranlarının gibi parti genel başkanı sultanlığına yüzde 68’i de borcunu zamanında ise yüzde 19 olduğudönüşür. nu sözlerine eködeyemediği için faiz ödemek zoKısaca sınırsız düşünce özgürlüğü ledi. runda kalıyor. yıllardır bu toprakların gerçek özlemidir. Kredi borcu olanların en fazla Bu nedenle, bir cumhurbaşkanı kredi kartı borcu bulunurken, buadayının seçildiğinde sınırsız düşünce özgürlüğü için çaba göstereceği sözünü nu sırasıyla ihtiyaç, konut ve taşıt vermesi, tüm toplum kesimlerinin sahip kredileri takip ediyor. çıkması gereken çok doğru bir anlayışı Memurların büyük bir çoğunluyansıtıyor. ğu bir başka bankadan kredi çekeSon dönemlerdeki faiz tartışmalarıyla ilgili düşük faizin bankaların da işine geldiğini, OLCAY BÜYÜKTAŞ HHH ‘Hiçbir taraf mutlu rek borçlarının bulunduğu bankaancak yatırımcının enflasyonun üzerinde faiz isteyeceğini anlatan Akbank Genel Müdürü Bilimsel üretim alanında gelişmenin ya para ödüyor. Ankete katılanlaLONDRA Akbank Getemelinde de düşünce özgürlüğü var. olmayacak gibi’ rın yüzde 72’si en az 2 bankaya nel Müdürü Hakan Binbaş Hakan Binbaşgil, faizlerin dengeli ve sürdürülebilir olması gerektiğini söyledi. İhsanoğlu’nun, bilimsel araştırmaların kredi borcu bulunduğunu, bankagil, Merkez Bankası’na yöneönemine Nobel ödülü çerçevesinde nın birini yüklü miktar borcu olan lik eleştirleri bir banka yöne pek mümkün gözükmediğini söyle ki kâr oranı yakalanacak. Kârları bedeğinmesi de önemlidir. Bankaların müşterilebanka alacağını finanse etmek için ticisi olarak nasıl izledikleri di. Binbaşgil’in konuşmasının satır lirleyecek diğer önemli iki unsur da Ek olarak, İhsanoğlu’nun, her yıl yıllık rinden tahsil edecekleulusal üretim değerinin yani GSMH’nin kullandığını söyledi. Ankete katısorusuna, banka olarak atı başları şöyle: ri ücret ve komisyonlarbüyüme hızı ve regülasyon maliyeen az yüzde birinin araştırma ve la ilgili BDDK’nin yakında lanların yüzde 9’u memuriyet halan adımların sürdürülebilir * 2014’te sektörde kredilerin yüz ti olacak. geliştirmeye (ArGe) ayrılması gerektiğini açıklayacağı tarifeyle ilgili yatları boyunca evlerine en az bir olmasına önem verdiklerini de 17’ler civarında büyümesini ön* ABD Merkez Bankası Fed’in vurgulamasının da üzerinde durulmaya soruları yanıtlayan Hakan kez haciz geldiğini ifade etti. belirterek “Faizin düşmesi görüyoruz. Akbank da yüzde 20 bü yapabileceği hızlı bir faiz artırımı, değer. ArGe, günümüzde ekonomik Binbaşgil, “Hiçbir taraf mutAnkete katılanların yüzde 59’u 2 için enflasyonun düşmesi yüyecek. Bireysel krediler yüzde 10, Avro Bölgesi’nde oluşabilecek defve toplumsal gelişmenin gerçek itici ya lu olmayacak gibi. Düzenbin 2 bin 500 lira, yüzde 32’si 2 lazım” dedi. TL ticari krediler yüzde 2025 civa lasyon, RusyaUkrayna gerginliği, da sürükleyici motor gücüdür; çünkü leme yaygın bankaları dabin 500 3 bin 500 lira, yüzde 9’u Dünyanın önde gelen fi rında büyüyecek. Sektörde mevdua Çin’de büyümenin yavaşlaması, Orteknolojik yeniliklerin kaynağıdır. ha çok etkileyebilir” yoru3 bin 500 liranın üzerinde kazannans yayın grubu Euromoney tın büyümesi de yüzde 15’i bulacak. tadoğu’daki gelişmeler ve gelişmekTürkiye, anlamlı bir ArGe temelinin munu yaptı. Düzenlemenin ca sahip. Bağımsız BüroSen Ge“2014 Mükemmellik Ödül* Bankalar faizlerin düşmesini ve te olan ülkelerde yaşanabilecek olaoluşması için bilimsel bulgularla saptanan ayrıca limit taşıma gibi tünel Başkanı Remzi Kızılkaya, meleri” töreni öncesi Londra’da ekonominin büyümesini ister. Ne kadar sı sıkıntılar sıkı sıkıya takip edilmeve eşik sayılan bu yüzde bir pay ayırma keticiye yeni olanaklar da işini, hakkında her gün ekonomik başarı murların içinde bulundukları borç gazetecilerle bir araya gelen büyüme olursa, ne kadar talep olursa, si gereken global riskler. getirecek olmasını değerdestanları yazılan AKP iktidarı döneminde batağına dikkat çekerek, bu yıl meBinbaşgil, faizin enflasyonun bir yandan da faizler düşerse banka* Türkiye’de bir yıl içinde 3 seçilendiren Binbaşgil, “Tüde gerçekleştirememiştir. Nitekim mura reva görülen ikinci zam ve altında olmasının negatif re min olduğu bir dönemi daha önce ha cılık sektörü için bu iyidir. Kârlar da keticinin esnek olması AKP’nin cumhurbaşkanı adayı da 12 yıllık enflasyon farksız 123 liralık seyel faiz demek olduğunu kay tırlamıyorum. Bu durum biraz tansiyon genellikle bu tip durumlarda yükselir. sektörü daha iyi nokiktidarında sözünü etmediği bu oranı, yanen zammın memurun mağdudederek artık gelişmekte olan * Faizlerin düşmesi halinde üçün yaratıyor. İçeride en büyük tansiyon talara götürür. Rekaseçilirse yüzde ikiye çıkaracağından riyetini daha da artırdığını söyledi. ülkeler için negatif reel faizin cü ve dördüncü çeyrekte geçen yıl birinci çeyrekten sonra geride kaldı. beti seviyoruz” dedi. dem vuruyor; daha doğrusu söz vermek zorunda kalıyor. Kaldı ki yüzde bir pay tek başına yeterli değildir ve ArGe alanında kurumlaşma Netanyahu hâlâ “güvenlik sağlayan Sünni Şii çatışması sertleşiyor. çok önemlidir. AKP iktidarı, TÜBİTAK güçlü başbakan” olarak önemli bir Irak parçalanıyor. Suriye’de rejim, ve TÜBA’yı, yani, ülkenin en üst bilim desteğe sahipti; yerleşimleri geliştirekendine güvenlikli bir bölge kurarak kurumlarını çalışamaz duruma getirmiş, rek Filistin topraklarına el koymaya, bölünmeye zemin hazırlıyor. Kürtler Filistin halkının tüm siyasi örgütlenkendi devletlerini kuruyor. Cihatçı bununla da kalmamış, sayılarını hızla melerini zayıflatarak etkisizleştirme hareket, geniş topraklar, kritik enerji artırdığı üniversitelerde özerkliği ve yönünde çalışmaya devam ediyorkaynakları üzerinde, İslam Devleti bilimsel çalışma özgürlüğünü akıl du. Suriye, bu arada Hizbullah ve adıyla bir halifelik ilan ediyor, böltanımaz bir anlayışla baskı altına di bu. 12 Haziran’da üç İsrailli gencin Irak birer tehdit olmaktan çıkmıştı. gedeki ülkelerin sınırlarını tanımadıalmıştır. Bunun en son ve çok çarpıcı kaçırılmasıyla olaylar tırmanmaya Mısır’da Sisi yönetimi, Gazze tüğını açıklıyor. Lübnan’da Hizbullah, örneği Ankara Üniversitesi SBF’de başladı. Eğer bu üç genci Hamas, nellerini, İsrail ambargosunu, delen gittikçe güçlenen bir Sünni, cihatçı yaşananlardır (Baskın Oran, 11/7/ tutuklu değiş tokuşunda kullanmak kanaları tıkamıştı. Suudi Arabistan hareketle karşı karşıya kalıyor. Radikal). üzere kaçırmış olsaydı, olaylar yerve Körfez ülkeleri İran korkusuyla, Tam bu sırada Gazze’de Hamas’la İki hafta önce İhsanoğlu’na bu köşede leşik parametreler içinde kalabilirdi. İsrail’e karşı tutumlarını yumuşatıyor, İsrail arasında, yaklaşık iki yıldır süyönelttiğim soruların en önemlilerine yanıt Ancak, Hamas bu kaçırma olayını de facto bir ittifakı kabul ediyorlardı. regelen göreli çatışmasızlık durumu niteliği de taşıyan ve toplumun geleceği sahiplenmedi. Sonra 30 Haziran’da İran da nükleer enerji konusundaki bozuldu. İsrail uçakları Gazze’yi bomaçısından gerçekten yaşamsal olan bu çocukların cesetleri bulundu. Şimdi tutumunda yumuşuyor, İsrail’e yöbalıyor. Cumartesi sabahı medya, iki konunun yeniden ülkenin gündemine karşımızda üzerinde düşünülmesi nelik tehditler azalıyordu. Gazze’de ölü sayısının, önemli bir gereken bir garip durum vardı. Bu koşullarda İsrail’in Gazze’de, getirilmesi çok yerindedir. kısmı kadınlar ve çocuklar olmak Doğu karanlığa mahkum Özgürlük Ekmek 10 yılda 5. ödül Faizler enflasyonun altında olamaz Ortadoğu’da Kaos ve Garip İşler üzere, 114’e ulaştığını yazıyordu. Buna karşılık Hamas ve Gazze’deki diğer gruplar İsrail’e erişimi 130 km’ye kadar uzanabilen füzelerle saldırıyorlar. Henüz bir can kaybı yok, ama füzelerin nükleer santralın bulunduğu kente ulaşmaya başlaması, İsrail halkı arasında yayılmakta olan paniği derinleştiriyor. Ancak, ne İsrail ne de Hamas açısından çatışmaların yeniden alevlenmesinin nedenini, zamanlamasını anlamak kolay. Burada İsrailFilistin sorununu aşan bir gariplik var. layların akışına bakınca malar yaşanıyor olmakla birlikte, genelde bir tırmandırma eğilimi yoktu, göreli olarak sakin bir ortam söz konusuydu. 11 Haziran’da İsrail bir süredir aramakta olduğu bir Filistinliyi bisikletiyle giderken vurdu, adam ve yanındaki çocuk öldü. Acıydı ama Gazze için çok sıra dışı bir olay değil O İsrail ile Hamas arasında arada sırada, can kaybına yol açan çatış Ne ki düşünmeye fırsat kalmadan, bu kez 2 Temmuz’da Filistinli bir çocuk kaçırıldı, yakılarak hunharca öldürüldü. Arap kökenli 250 bin İsrail vatandaşının yaşadığı Doğu Kudüs’te protesto gösterileri başladı. İsrail güvenlik güçleri cinayetin sorumlularını yakaladılar ama, artık ok yaydan çıkmış, Kudüs bir “iç savaş” havasında patlamaya hazır hale gelmişti, Gazze’den İsrail’e doğru füzeler uçuşmaya başladı. Başlangıçta Hamas bu füzeleri sahiplenmedi. Ancak İsrail’in saldırıları başlayınca, 7 Temmuz’da kendi füzelerini göndermeye başladı. İsrail, hükümeti bir kara harekâtına hazırlandığını göstermek için ordusunu alarma geçirdi, 20 bin yedeği askere aldı, sınıra zırhlı birliklerini yığmaya başladı. Olayların akışına bakınca, ister istemez bazı gariplikler göze çarpıyor. Başlangıç noktasında, üç İsrailli gencin kaçırılarak öldürülmesinin tetikleyici etken olduğu söylenebilir. Ancak, Filistin sorununu birdenbire Ortadoğu kaosunun içine çeken bu olayı, ne gerçekleştirenler ne de arkasındaki mantık hâlâ açıklığa kavuşturulmuş durumda. İkincisi, bu son çatışma ortamının, Hamas’ı olduğu kadar İsrail’i de çok kötü bir noktada yakaladığı görülüyor. atışmaların başlamasını kim istemiş olabilir? Çatışmaların başlamasını Hamas’ın istediğini söylemek zor. Mısır’da Müslüman Kardeşler fiyaskosundan sonra Hamas, bu hareketin bir dalı olarak, Suudi Arabistan ve Körfez’den gelen mali kaynaklarının önemli bir kısmını kaybetti, Mısır, Hamas’ın tedarik kanalları olan tünellerin hemen hepsini kapattı. Hamas, Gazze’de halkın desteğini kaybetmekteydi. Birincisi, Gazze’de yaşam, Hamas yönetimi altında gittikçe zorlaşıyordu. İkincisi, Hamas Gazze’yi yönetirken, aynı zamanda kendisinden daha uzlaşmaz, şiddet yanlısı cihatçı grupları baskı altın Ç da tutuyor, bir anlamda İsrail’in de güvenliğini sağlıyor, bu zeminde de tepki çekiyordu. Hamas bu koşullarda bir çözüm olarak, Abbas’ın liderliğindeki Fetih grubuyla bir birlik sürecine başlatmıştı. Bu birlik süreci Batı’da hatta ABD’de, Hamas’ın İsrail’e karşı tavrını yumuşatarak, İsrail’i tanıma noktasına yakınlaştıracağı varsayımıyla olumlu karşılanmıştı. Bu koşullarda Hamas’ın İsrail’i kışkırtarak Gazze’ye sokmaya kalkması, intihar etmeyi göze almakla eşanlamlı olacaktı. Bence Hamas, halen çok sayıda üyesini İsrail füzelerine kaybetmekte olduğu bir savaşın içine hiç istemeden çekildi. İsrail’e gelince, bir Filistin devletinin kurulmasına yönelik bir barışa hiçbir biçimde niyetli olmayan Netanyahu hükümeti Abbas’ın Filistin yönetimiyle Hamas’ın birleşmeye başlamasından dolayı belli bir panik yaşıyordu, ancak bu tavrından dolayı uluslararası düzlemde İsrail’i yalnızlaştırdığı için, İsrail vatandaşlarının gittikçe artan tepkisini çekiyordu. tam da SünniŞii çatışmalarının hızlandığı bir noktada sonu belirsiz bir savaşa girmesi, hele bir kara harekâtına başlaması, her iki tarafı kendisine karşı hareketlendirecek, ülke güvenliğini çok büyük ölçüde tehlikeye atacaktı. “Olayları, siyasi yaşamını canlandırmak için Netanyahu tırmandırdı” suçlaması da bana gerçekçi gelmiyor. Aksine olayların tırmanması, Netanyahu’nun güvenlik garanti eden başbakan imajını fena halde yaraladı. Ben bu olayların başlamasının, tırmanmasının arkasında, İsrail’i Gazze’ye sokmaya ilişkin bir hesap olabileceğini düşünüyorum. Şimdilik, İsrail bu tuzağa düşmüş görünüyor. Eğer, Gazze’de ölü sayısı artmaya devam eder, İsrail Gazze’ye birliklerini sokarsa Ortadoğu’daki kaosun genişleme hızında bir sıçrama yaşanacağını düşünüyorum. Bu durumda, nüfusları etnisite, mezhep ve din farklılıkları açısından karmaşık ülkelerin kendilerini koruyamayacaklarına, geleceklerinin risk altına girmesini engelleyemeyeceklerine inanıyorum. Levi’s Türkiye pazarından çıkıyor Ekonomi Servisi Geçen ay Türkiye ofisinden yaklaşık 20 kişiyi işten çıkaran Levis’in bir distribütör bulup, pazardan çıkmak istediği konuşuluyor. Shaya ve özelikle Fiba gruplarıyla görüşmeler yapıldığı da dile getiriliyor. Ekonomist’in haberine göre şu an Türkiye’de 300’ün üzerinde satış noktası bulunan Levi’s’ın Türkiye’den çıkma operasyonu Levi’s dışında Dockers markasını ve Çorlu fabrikasını da kapsayacak. Sürekli yapılanmalar geçiren ve pazar payı kaybeden şirket, son genel müdür Hakan Atalay’ın Tommy Hilfiger’a geçmesinden sonra bir süredir yola genel müdürsüz devam ediyordu.