Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 ŞUBAT 2009 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 11 CMYB C M Y B FENERBAHÇE, FUTBOL PARA LİGİ’NDE Fenerbahçe, ‘Futbol Para Ligi’ne giren ilk Türk kulübü oldu. Deloitte, küresel düzeyde futbol kulüplerinin gelirlerini incele- diği geleneksel Futbol Para Ligi araştõrmasõnõ yayõm- ladõ. ‘Futbol Para Ligi 2009’ araştõrmasõnõn so- nuçlarõna göre, dünyanõn en çok gelir elde eden fut- bol kulübü Real Madrid olurken, Türkiye’den ilk kez Fenerbahçe ilk 20 kulüp arasõna girmeyi başardõ. Fe- nerbahçe yõllõk 111.3 milyon Avro tutarõndaki geliri ile 19. sõrada yer aldõ. MALAYSIA AIRLINES’TA İNDİRİM Malaysia Airlines 1 Subat 2009 itibariyle, petrol fiyatlarindaki düşüş ve sektörde yaşanan rekabet nedeniyle international uçuşlarda, yakõt vergi- lerini yaklaşõk yüzde 50-60 düşüreceğini açõkladõ. Şirket Sydney-Mel- bourne-Brisbane-Adeladie-Perth-Auckland 532 Avro’dan 315 Avro’ya, Pekin, Sanghay, Hongkok, Guanzu, Ma- cou, Kunmig, Xiamen, Ta- pei, Kaohsiung 380 Av- ro’dan 228 Avro’ya düşü- receğini duyurdu. Yerel yönetim bütçesi, personel, faiz, transfer hariç merkezin yüzde 84’üne ulaştõ Hükümetten ‘korsan’ bütçe Finansman sõkõntõlarõ, yenilenebilir enerjiye ayrõlan kaynağõ da yüzde 40 düşürdü Kriz temiz enerjiyi de vurdu İş dünyasõ üretim düşüşünün yeniden finansal sõkõntõ yaratmasõndan endişeli Reel sektör kõsõr döngüye girdi MURAT KIŞLALI ANKARA - AKP’nin iktida- ra geldiği 2002 sonundan bu ya- na Merkezi Yönetim Bütçe- si’nden yerel yönetimlere akta- rõlan kaynak 5 kata yakõn arta- rak 4.8 milyar YTL’den 22.2 milyar TL’ye çõktõ. Sağlõk harcamalarõ hariç, yerel yönetimlerin mal ve hizmet alõm- larõ merkezi bütçenin yüzde 90’õna ulaşõrken, sermaye giderleri mer- kezi bütçeyi geçti. Kamu kaynak- larõ adalet, güvenlik, savunma, eği- tim, sağlõk, çevre gibi kolektif hizmetlerden AKP’nin yerel yö- netimlerine kaydõrõldõ. Türkiye Ekonomi Politikalarõ Araştõrma Vakfõ (TEPAV) Mali İz- leme Grubu’ndan Doç. Dr. H. Hakan Yılmaz’õn Ocak 2009 ça- lõşmasõ, hükümetin bütçe kaynak- larõnõ yerel yönetimlere nasõl ak- tardõğõnõ şöyle gösterdi: Devletin bütçesine yaklaştı: Personel giderleri, faiz harcamalarõ ve cari transferler çõkarõldõğõnda, 2008’in ilk dokuz ayõnda merkezi yönetim harcamasõ 25.2 milyar TL, yerel yönetimlerin harcamasõ ise 21.1 milyar TL oldu. Yerel yö- netimlerin bütçesi, merkezi yöne- timin yüzde 84’üne ulaştõ. Harcamada çarpıcı artış: Yerel yönetimlerin 2008’in ilk 9 ayõnda mal ve hizmet alõmlarõ 9.2 milyar TL’ye, sermaye giderleri 11.2 milyar TL’ye çõktõ. Belediye alternatif devlet: Yerel yönetimlerin mal ve hizmet alõmlarõ toplamõ, sağlõk hariç merkezi bütçede yer alan aynõ kapsamdaki harcamalarõnõn yüz- de 90’õna ulaştõ. Kamu kaynağı yerel yönetim harcamalarına: Merkezi bütçeden yerel yönetimlere aktarõlan toplam transferler 2002’de 4.7 milyar TL’den 2007’de 17.6 milyar TL’ye çõktõ. 2008’de 19.6 milyar TL’ye ulaştõğõ tahmin edilen bu rakamõn 2009 programõnda 22.2 milyar TL olacağõ öngörüldü. AKP’nin ‘korsan’ bütçesi: Bu rakamlarõn anlamõ merkezi bütçe- den aktarõlan kaynaklar ile birlik- te yerel yönetimlerin kamu harca- masõ açõsõndan ikinci bir bütçe haline gelmesidir. Yerel yönetimlerin 2008’in ilk dokuz ayõnda mal ve hizmet alõmlarõ 9.2 milyar TL’ye, yatõrõmlarõ da 11.2 milyar TL’ye çõktõ. TEPAV’õn araştõrmasõna göre kamunun kaynaklarõ kolektif hizmetlerden AKP’li yerel yönetimlere kaydõrõldõ.  Japon elektronik şirketi Pioneer, 10 bin kişiyi işten çõkaracağõnõ açõkladõ. Pioneer’dan yapõlan açõklamada, Japonya ve diğer ülkelerde toplam 6 bin tam zamanlõ, 4 bin de geçici işçinin işten çõkarõlacağõ bildirildi. Derinleşen ekonomik krizin otomobil ekipmanlarõ ve televizyon satõşlarõnõ düşürmesi işten çõkarmalara gerekçe olarak gösterildi.  İspanya Ulusal İstatistik Enstitüsü, 2008’in son iki çeyreğinde ekonomik küçülme olduğunu açõklayarak 15 yõl sonra İspanya’da ilk kez ekonomik durgunluk yaşandõğõ yorumlarõnõ doğruladõ. İspanya ekonomisinin son olarak 1993’ün ilk çeyreğinde düşüş yaşadõğõ hatõrlatõlõrken 2008’in son çeyreğinde yüzde 1’lik düşüş görüldüğü belirtildi. AB’de ortak para Avro kullanan 16 ülkede sanayi üretimi, aralõk ayõnda bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 12 ile tarihinin en sert düşüşünü gerçekleştirdi. Sanayi üretimindeki kayõp bir önceki kasõm ayõna kõyasla da yüzde 2.6’yõ buldu. 27 üyeli AB’nin sanayi üretimindeki yõllõk gerileme, aralõk ayõnda 11.5 düzeyinde gerçekleşti. Kanada bütçesinin, 1976 Mart ayõndan bu yana ilk defa açõk verdiği açõklandõ. Kanada İstatistik Kurumu’ndan yapõlan açõklamada, federal bütçenin 2008 yõlõ aralõk ayõnõ 458 milyon Kanada Dolarõ açõkla kapattõğõ, oysa bütçenin bir önceki ay 1.2 milyar Kanada Dolarõ fazla verdiği belirtildi. Erzincan’da kurulu Canpi Tavukçuluk üretimi durdurdu. Canpi’den yapõlan açõklamada, 3 yõl önce 15 milyon dolarlõk öz sermayeyle kurulan Canpi entegre tesisinin, üretim yapamaz hale geldiği ve yaklaşõk 130 kümesin kapõsõna kilit vurulduğu ifade edildi. KRİZ GÜNLÜĞÜ Ekonomi Servisi - Uluslararasõ Ener- ji Ajansõ (IEA) Başekonomisti Fatih Bi- rol, finansal kriz nedeniyle enerji sektö- ründe birçok yatõrõmõn askõya alõndõğõna dikkat çekerek, “Gelecek dönemde ta- lep canlandığında sektör çok ciddi sorunlarla karşı karşıya kalabilir” di- ye konuştu. Uluslararasõ Yatõrõmcõlar Derneği (YASED) tarafõndan düzenlenen “Fırsatlar Ülkesi Türkiye: Yatırımlar İçin Güvenli Bir Liman” konferansõn- da düzenlenen “Enerjide Yatırım Ge- reksinimleri: Beklenen Kamu Özel Yatırım Ortaklıkları” konulu oturum- da konuşan Birol, dünyanõn artan enerji ihtiyaçlarõ nedeniyle her yõl ortalama 1 trilyon dolar enerji yatõrõ- mõ gerektiğini an- cak küresel krizin en çok sarstõğõ alanlardan başõn- da enerjinin gel- diğini söyledi. Bi- rol, “2004-2007 arasında yenilenebilir enerjiye yatırım 7 kat arttı. 2008’de yüzde 40 düştü. Eğer bu kriz devam ederse ve petrol ile gaz fiyatları daha da düşerse, şirket- lerin kömür ve doğalgaza daha sıcak bakabileceğidir. Bu hem enerji arz gü- venliği hem çevre için iyi bir haber de- ğil” diye konuştu. General Electric (GE) Global Rüzgâr Enerjisi Genel Müdürü Mete Maltepe, “Türkiye’nin rüzgâr potansiyeli iyi. Fa- kat finansman sıkıntısı var. Çoğu pro- je eylül öncesinde finansmanı kapat- madıysa, çok büyük sıkıntıda” dedi. Sabancı Holding Enerji Grubu Başkanı Selahattin Hakman da “Yatırımları planladığımız gibi sürdürüyoruz. Yatırım aşamasında olan 2 bin mega- vatlık kapasitemiz var. Bin megavatlık bir kapasite de yolda” diye konuştu. Şimşek: Ek tedbirler alabiliriz D evlet Bakanõ Mehmet Şim- şek, IMF’nin öne sürdüğü unsurlar üzerinde bir uz- laşma sağlanmasõ halinde ek birtakõm bütçe tedbirleriyle birlikte yeni bir programõn ortaya konulabileceğinin işaretini verdi. YASED’in konferan- sõna katõlan Şimşek, Macaristan’õn IMF ile yaptõğõ son anlaşmayõ örnek göstererek, “Biz yarardan çok zarar getirecek birtakım adımları at- mak istemiyoruz... Mesela Maca- ristan’da bütçe açığını azaltmak için vergilerin arttırılması öngö- rülüyor. Oysa bizim bu dönemde reel sektörü destekleyecek önlem- ler almamız lazım” diye konuştu. Atõlmasõ gereken adõmlarla ilgili ola- rak ilgili bakanlõklara önceki gün mektup yazdõğõnõ vurgulayan Şimşek, şunlarõ söyledi: “‘Hükümet önlem al- madõ’ demek haksızlık, bütçe ola- naklarımıza göre çok önemli ted- birler aldık. Bütçeyi gerçekçi yap- mak için ilk adım Aralık’taki re- vizyonla atıldı, belki daha da ted- bir almak lazım. Reel sektörü et- kilemeyecek şekilde gelirleri art- tırmaya yönelik tedbirler alınabi- lir. Harcamalarda bütçe ödenekleri içinde kalınacak, ancak bazı ka- lemlerde kesintiler yapılabilir.” FIRSATLAR GÖLGEDE KALDI YASED’in “Fõr- satlar Ülkesi Türkiye” başlõ- ğõyla bu yõl üçüncüsü düzen- lenen konferans, küresel krizin gölgesinde kaldõ. İki yõlda bir dü- zenlenen etkin- likte bu yõl Türki- ye için “Yatõrõm- lar İçin Güvenli Bir Liman” te- masõnõn işlenme- si de krizin bir yansõmasõ oldu. Katõlõmõn önceki yõllara göre dü- şük olduğu göz- lenen konferans- ta, önceki yõllar- daki uluslararasõ şirketlerin yatõ- rõm planlarõ de- ğil, hükümet tem- silcilerinin IMF ile ilişkiler, bütçe açõğõ ve reel sek- tör sorunlarõ ko- nuşuldu. Yabancõ şirket temsilcile- rinin azlõğõ dik- kat çekerken, oturumlarõn ya- põldõğõ salonlar- da da büyük boş- luklar gözlendi. Ekonomi Servisi - Türk Girişim ve İş Dün- yasõ Konfederasyonu (TÜRKONFED) Baş- kanõ Celal Beysel, eko- nomik krizin finans sek- törü ile reel sektör ara- sõnda kõsõrdöngüye gir- diğini söyledi. TÜRKONFED Baş- kanõ Beysel, “Reel sek- törün derinleşen krizi, bir süre sonra dönüp yine finans sektörünü vuracaktır. Şu anda finans sektörü ve reel sektör arasında kısır- döngüye girmiş olan krizin esas vuracağı alan ise istihdam ola- caktır” dedi. Beysel, krizin derinleşmesine karşõ önerilerini sõraladõ: KOBİ’ler için Kre- di Garanti Fonu’nun da- ha etkin bir şekilde kul- lanõlmasõ ve limitleri arttõrõlmalõ.  Tüketici kredile- rinden alõnan yüzde 15’lik Kaynak Kulla- nõm Destekleme Fonu kesintisi kaldõrõlmalõ.  Kredilerini öde- mekte zorlanan şirket- lerin borçlarõ yeniden yapõlandõrõlmasõ.  IMF ile mevcut anlaşmazlõklarõ çözüm- lenmeli. MigrosYonca’ylahaftada8mağazaaçacak Ekonomi Servisi - Migros’tan yapõlan açõklamaya göre geçen yõlõn sonunda kuru- luşun bünyesine kattõğõ Adana merkezli böl- gesel perakende zinciri Yonca Marketler’in mevcut 18 mağazasõndan 11’i Tansaş, 7’si- Migros olarak yarõndan itibaren hizmet ver- meye başlayacak. Böylece bölgesel market zinciri 18 Yonca mağazasõ bütünüyle kuru- luşun bünyesine katõlmõş olacak. Açõklamaya göre geçen yõl haftada ortalama 5 mağaza açan Migros, bu yõl haftada 8 mağaza açmayõ hedefliyor. Açõklamada, geçen yõlõn son iki haftasõn- da toplam 15 mağaza açõldõğõna dikkat çekildi. Migros, 2009’a 1175’i yurtiçinde olmak üzere toplam 1191 mağaza ile başladõ. Genel Kurul’da gergin saatler yaşandı. (Fotoğraf :AP) Fortis Türkiye, Belçika devletinde kalacak Ekonomi Servisi - Fortis Türkiye, Belçika devletinin, Fortis Türki- ye’nin ana sermayedarõ olan Fortis Bank Belçika’nõn yüzde 99.93 his- sesinin sahibi bulunmaya devam et- tiğini duyurdu. Fortis Holding’in Belçika’nõn başkenti Brüksel’de dün gerçek- leştirilen olağanüstü genel kurul top- lantõsõ sonrasõ Fortis Türkiye’den yapõlan yazõlõ açõklamada, Belçika devletinin 29 Eylül 2008’de, 4,7 milyar Avro düzeyinde bir serma- ye arttõrõmõ yoluyla Fortis Türki- ye’nin yüzde 94.1 ile ana serma- yedarõ, Fortis Bank Belçika’nõn ise yüzde 49.93 oranõnda hissesine sa- hip olduğu anõmsatõldõ. 5-6 Ekim 2008 tarihlerinde de Belçika devletinin, 4.7 milyar Avro tutarõnda ikinci bir ödeme karşõlõ- ğõnda, Fortis Bank Belçika’nõn yüz- de 50 hissesinin daha satõn aldõğõ ha- tõrlatõlan açõklamada, Belçika dev- letinin, Fortis Bank Belçika’nõn yüz- de 99.93 hissesinin sahibi konumu- na geldiği vurgulandõ. Fortis Türkiye İcra Kurulu Başkanõ Yvan De Cock kararla ilgili olarak “Fortis Türkiye olarak, ana ser- mayedarımızın desteği ile önü- müzdeki dönemde de müşterileri- mize en iyi hizmeti sunmaya ve Türkiye ekonomisine katkı sağla- maya devam edeceğiz” dedi. Obama’nın paketi 790 milyar dolara indi ELÇİN POYRAZLAR WASHINGTON - ABD eko- nomisini harekete geçirecek olan pakette artõk sona yaklaşõlõyor. Kongre’nin üst kanadõ Senato ve alt kanat Temsilciler Meclisi, Başkan Barack Obama’nõn eko- nomik krizle mücadele için ha- raretle desteklediği teşvik pake- tinin boyutunun 790 milyar do- lar olmasõnda anlaştõ. Paketin kabulu ve içeriği ile il- gili gelişmeleri şöyle özetlemek mümkün:  Teşvik paketi, daha önce 838 milyar dolar olarak benim- senmiş, Temsilciler Meclisi’nde 819 mil- yar dolar olarak kabul edilmişti.  Paketin en geç pazartesi oylanmasõ bekleniyor.  507 milyar dola- rõn kamu harcamasõ, 282 milyar dolarõn or- ta sõnõfa yönelik ver- gi indiriminde kulla- nõlmasõ öngörülüyor.  Teşvik paketi- nin ana unsurlarõ ara- sõnda bireyler ve iş- letmeler için vergi in- dirimleri, sağlõk ve alternatif enerji yatõ- rõmlarõ, altyapõ proje- leri ve eyalet ve yerel hükümetlere mali kaynak yaratõlmasõ yer alõyor.  Başkana göre, plan 3.5 milyon kişi- ye istihdam sağlayacak ve ABD ekonomisinin normale dönme- sine büyük katkõda bulunacak. Öte yandan ABD’de işsizlik maaşõ için başvurular düştü. Ti- caret Bakanlõğõ’nõn açõkladõğõ verilere göre, bir önceki hafta 631 bin kişi işsizlik maaşõ için baş- vurmuşken, bu hafta başvuru sa- yõsõ 623 bine düştü. Düşüşe kar- şõn başvurular hâlâ 26 yõlõn en yüksek seviyesinde seyrediyor. Hissedarlar satõşa ‘Dur’ dedi Belçika’nõn başkenti Brüksel’de olağanüstü genel kurul toplantõsõ yapan Fortis Holding hissedarlarõ, Fortis’in Belçika ve Hollanda’da kamulaştõrõlmasõna kar- şõ çõktõlar. Yatõrõmcõlar, For- tis’in Fransõz BNP Pa- ribas’aya satõşõnõ da en- gellediler. Hararetli tartõşmalarõn yaşandõ- ğõ genel kurulda şirke- tin küçük hissedarlarõ- nõn yanõ sõra Fortis’in en büyük hissedarõ olan Çinli sigorta şirketi Ping Ann’õn tavrõnõn kararda etkileyici ol- duğu bildirildi. 3.5 MİLYON KİŞİYE İSTİHDAM TEPE YÖNETİCİLER GÜNAH ÇIKARDI Kongre’deki tartõşmalar sadece eko- nomiyi canlandõrma paketi üzerinde değil. Kamu parasõ kullanõp, özel jet al- maya kalkan, lüks tatiller ve toplantõ- lar düzenleyen, bonuslar dağõtan ve ara- larõnda Citigroup, Morgan Stanley, Bank of America ve Goldman Sachs’õn da bulunduğu banka yöneticileri dün yine Kongre Finans Hizmetleri Ko- mitesi’nde dayak yemişten beter oldu. Sonunda sekiz bankanõn tepe yöne- ticileri “Özür dileriz, halkın güvenini yeniden kazanacağız. Kamu parasını en kısa sürede geri ödeyeceğiz” de- mek zorunda kaldõ. Uluslararasõ Enerji Ajansõ Başekonomisti Birol, “Eğer bu kriz devam ederse, bu değişim hem arz güvenliği hem de çevre için kötü haber” dedi. TÜRKONFED, krizin asõl olarak istihdam sorunu yarattõğõna dikkat çekerek, KOBİ kredilerinin arttõrõlmasõ gerektiğine dikkat çekti. Toprak Holding Yönetim Kurulu Başkanõ Halis Toprak, Tasarruf Mev- duatõ Sigorta Fonu (TMSF) Başkanõ Ahmet Ertürk’ü, Kamu Görevlile- ri Etik Kurulu Başkanlõğõ’na şikâyet etti. Toprak tarafõndan sunulan di- lekçede, Ertürk hakkõnda, “TMSF kaynaklarõnõ savurgan bir biçimde kul- landõğõ”, “El koyduğu Uzan Grubu’na ait teknede TMSF çalõşanlarõyla par- ti düzenlediği”, “Yönetimine el koyduğu şirketlere kendi yandaş ve tanõ- dõklarõnõ yerleştirdiği”, “TMSF’nin el koyduğu helikopter için aldõkla- rõ yazõlõ teklifi değerlendirmeyerek, ihaleye çõkardõğõ aracõ aynõ kişi- ye teklifinden daha düşük bedelle sattõğõ” gibi iddialara yer verildi. TMSF BAŞKANI ERTÜRK’E AĞIR SUÇLAMA