Catalog

SAYFA CUMHURİYET 3 NİSAN 2008 PERŞEMBE 10 İNCELEME Yokluk, yoksunluk içinde olsalar da hepsi mutlu, geleceğe dönük hayalleri var; kimi doktor, kimi öğretmen olacak... Güneydoğu’nun gülen yüzleri ? Günümüzde Arap, Türk, Kürt ve Süryani ailelerin barış içinde yaşadığı, birbirlerinin geleneklerine, diline, kültürüne saygı duyduğu Mardin’de, taş evlerin arkasındaki yaşamı en küçüklerden, en tarafsız olabileceklerden, çocuklardan dinledik. Bize aile ilişkilerini, arkadaşlıklarını, sevdiklerini, nasıl vakit geçirdiklerini, ne olmak istediklerini anlattılar. YILDIZ ÇELİK MÖ 4000 yıllarında kurulan ve Dünya Miras Listesi’nde yer alan Mardin; Sübarilere, Hurrilere, Sümerlere, Akadlara, Mitannilere, Hititlere, Asurlara, İskitlere, Babillere, Perslere, Makedonyalılara, Ermenilere, Romalılara, Sasanilere, Bizanslılara, Araplara, Selçuklulara, Artuklulara, Karakoyunlulara, Akkoyunlulara ve Osmanlılara “ev” olmuş. Onlardan günümüze ulaşabilen han, külliye, cami, kilise, manastır gibi yapılar insanları Mardin’e çekiyor. O bir tepede dururken önünde göz alabildiğine uzanan Mezopotamya’da her mevsim hatta günün her saati değişen ışık sizi kendinizden geçiriyor. Mezopotamya’yı izlemeyi bırakıp, şöyle bir arkanızı dönüp eski Mardin’e baktığınızda ise sizi kemerleri, revakları, taş süslemeleriyle düz damlı taş evleri karşılar. Bu taş evler tarihi yaşamak isteyenlerin, hatta güzelliğine dayanamayıp film platosu haline getirenlerin uğrak yeri olmuş. Sessiz, dingin haliyle burada kimse yaşamıyor mu, diye düşündüğünüz bile olur. Ama Mardin’de kimler yaşar? Bu yapıları yapanlar, telkâriye, bakıra, taşlara hayat verenler kimlerdir? Yavaş yavaş arabaların girmediği, konumundan dolayı çöplerin bile eşeklerle taşındığı ara sokaklara doğru yürümeye başlıyoruz. Yürürken güler yüzlü, kibar Mardinlilerle selamlaştık. İsmi de Süryanice yüksek kaleler anlamını taşıyan Merdo’dan gelen Mardin’in yüksek duvarlı evlerinin arkasındaki hayatı görmek istedik. Günümüzde Arap, Türk, Kürt ve Süryani ailelerin barış içinde yaşadığı, birbirlerinin geleneklerine, diline, kültürüne saygı duyduğu Mardin’de, evdeki yaşam nasıldı? Tarihten, siyasetten, ekonomiden uzak, saf bir dille nasıl öğrenebilirdik? Onları tanımak istedik! Bunun için de taş evlerin arkasındaki yaşamı en küçüklerden, en tarafsız olabileceklerden, çocuklardan dinledik. Aile ilişkileri, arkadaşlıkları, sevdikleri... Nasıl vakit geçirirler, ne olmak istiyorlar... Biz sorduk, onlar konuştu. Ve kısacası söz artık Mardinli çocukların... İsterseniz şimdi onlara bir kulak verelim!.. ader Aslan (11 yaşında/MidyatKürt): Biz Midyat’ta yaşıyoruz, dört tane daha kardeşim var. Hasan, Nevzat, Süleyman ve Gülbahar. Hepimiz 5 kardeşiz. Annemin adı Halise, sakin bir annedir. Babam adı Muhittin... O da çok iyi bir babadır. Görücü usulü ile evlenmişler ama birbirlerini seviyorlar. Annem babamdan iki yaş da büyüktür. Babamın bir bacağı yok. Dağda çobandı. Cizre yolundayken mayın patladı, bacağını kestiler. Annem o zaman bana hamileymiş. Bu olaydan dolayı da benim adımı Kader koymuşlar. Devlet ona 3 ayda bir 500 YTL maaş veriyor. Babam; “Bu para bizim için çok az” diyor. Tek odalı evimizde gene de mutluyuz. Bizim evde hiç elektrikli alet yok. Televizyon, çamaşır makinesi, buzdolabı… Annem çamaşırlarımızı hep elinde yıkar. Ona her zaman yardım ederim. Birbirimizi çok severiz, kucaklaşarak sevgimizi gösteririz. Kendim kitap alamıyorum. Öğretmenimiz bize ödünç kitap verir, onları okurum. Akşamları ailece, insanlar nasıl doğarlar, anne babamın çocuklukları nasıl geçmiş gibi konularda konuşuruz. Annem hiç Türkçe bilmez, okula gitmeyen kardeşlerim de az bilir. Bizim anadilimiz Kürtçe. Biz de Kürtçe olarak konuşuruz. Arkadaşlarımla saklambaç, can topu, eli bom gibi oyunlar oynarız. En sevdiğim renk turuncu. K ‘Elektriğimiz yok ama mutlu bir aileyiz’ asan Aslan (9.5 yaşın da/MidyatKürt): Mehm etçik İlköğretim Okulu dö cü sınıfa gidiyorum. Aile içi rdünnde bana Karagöz derler. Okula başladığımda Türkçe öğrendim. Sa rı saat 7’de bütün aile uyanı bahlarız raber kahvaltı yaparız. Ka . Behvaltıda çok şeyimiz olmaz; çok zam an nir, zeytin, çay. Ama her zam peynem ekmeğimizi yapar. On an anun yaptığı ekmekle kahvaltı ço k güzel. Kahvaltı hazırlamaya dah a çok ablam Kader yardım eder an Annemin ve bizim elbiseler neme. imiz az ama annem kendi işlediği boncuklu başörtüsü ile de güzel olu yor çok yakışır. Ayrıca kendi , ona işlediği çok güzel yelekler giyinir. Elb lerini de çiçekli kumaşlarda isen daha çok. Arkadaşlarımla seçer misket, saklambaç, ebecilik gibi oy oynarız. Nusaybin yolu üze unlar rindeki Beyazsu’ya pikniğe gideri z. Benim bir de Maviş isminde keç im Onunla da vakit geçiririm var. . Onun sütü de çok güzel oluyor. Ba bamın ayağı kesik olduğu için su içm tediğinde veririm. Tuvalete ek isde ben götürüyorum. Büyüyünc e öğretmen olmak istiyorum. H ‘Aile içinde bana Karagöz derler’ ‘Doktor olmak istiyorum’ Didem Altın (11 yaşında/MardinTürk): Mardin’de Kürt, Arap, Süryani aileler yaşar. Benim ailem Türk. Atalarımız da burada doğmuşlar. Onun için Türkçem iyi. Annemle beraber kardeşim Gizem, Yusuf, Bünyemin. Ömer Seyfettin kitapları okumayı severiz. Annemle hepimiz çok iyi anlaşırız. O bize yapacaklarımızı söylemektense ben olsam şöyle yapardım diye hep anlatır. Böylece onun söylediklerini kabul etmemiz daha kolay oluyor. Arkadaşlarımızla 11 elli oyunu oynarız. Birisi 11’e kadar sayar, kimde kalırsa sayı o ebe olur ve birimizi yakalamaya çalışır. Büyüyünce doktor olmayı istiyorum. Okulu bir başka açıdan da çok seviyorum. Okulumuzun tarihçesi şöyle: 2. Meşrutiyet döneminde 1907 yılında Süryani Kadim cemaatinden Cebbur adında zengin bir kişi yaptırmış. Binayı Lole isminde gayrimüslim bir mimar ev olarak inşa ettirmiş. 1937 yılından beri de okul olarak kullanılıyor. Sınıflarımızda duvarlarda işlemeler bile var. Okulumuzun avlusunda öğretmenimizin dediğine göre Avrupa’daki okullarda yaparlarmış, 1’den 100’e kadar sayıların olduğu kutular çizili. Kimi de yılan şeklinde, içinde onların da sayılar yazılı. Bizler sayıları burada oynayarak öğrendik. Y ağmur Atlı (4 yaşınTürkda/MardinArap): Benim iliab lay an i çem iyi değil ama sen için uz um uğ uşt kon yorum. Ailece Arapça an md arı aşl ad ark aş şimdilik yavaş yav ingid la a oku öğreniyorum Türkçeyi. Am Annem bu. ğim ece ren öğ çok ce daha r, adı Mine, ıyo yat günlerde hasta, evde Yağmur. de im ben , in babamın Hüsey a beraber baBen tek çocuğum. Babaml biraz daha baanneme geliyoruz. Annem keklikleriim dinlensin diye. Burada biz var. Onlara de iz im ler miz ve güvercin annemlere gebakmak içinde sık sık baba lik avlarlar. liyoruz. Buralarda çok kek Ava gitmedi. gel Şimdi de babam avdan iplerden tuzak den önce babam boncuklu kekliklerden hazırlar. Bizim evdeki erkek duyan diini ava götürür. Kekliklerin ses r. O zaman şi keklikler onlara yaklaşırla yakalıyor. ca da ayağı bu tuzağa takılın ları burada On ez. ürm öld ı lar Babam on e besliyoruz. terasımızda tahta kafeslerd tane filan. 25 . var Güvercinlerimiz de Daha önce benim tavşanım vardı. Adı Minnoş’tu. Ama öldü. Çok üzüldüm onun için. Arkadaşlarım çok var, onlarla da evcilik oynarız. Evcilik oynarken bebek olurum çoğu zaman. Sümbül, Reşit, Vezire, Mehmet Ali, Seli en yakın arkadaşlarım. Biz akşamları ailece TV’de film de izleyip sohbet ederiz, onlar benim de konuştuklarımı dinlerler. Beraber olmayı çok seviyorum. ‘E V C İL İK O Y N A R K EN B EN B EB EK O LU R U M ’ ‘Türkçeyi okulda öğrenmeye başladım’ Y unus Aslan (7 yaşında/MidyatKürt): Dedemler ve amcamlarla aynı avluyu paylaşıyoruz. Bizim ailemizle birlikte 16 kişiyiz. Avlumuz bir ama evlerimizin kapısı ayrı. Bizden başka, avlumuzda 1 inek, 1 dana, 10 tane koyun, 3 tavuk ve 1 horozumuz var. Onlara verdiğimiz arpayı kendi tarlamızda yetiştiriyoruz. Okula bu sene gitmeye başladım. Okula başlayınca Türkçe öğrenmeye başladım. Onun için benim Türkçe daha iyi olmadı. Sabahları hep beraber uyanırız. Tavuklara yem vermek, koyunlara bakmak gibi işleri daha çok ben yapıyorum. Babam da çok yoruluyor, o hamallık yapıyor, tarlada da çalışıyor. Anneme çok düşkünüm. Onun kınalı güzel saçları var. Anneme sarılmak çok hoşuma gider. Hele yaptığı tavuk yemeklerini çok severim. Tom ve Jerry de sevdiğim çizgi filmdir. Oyuncaklarım yok, daha çok saklambaç, can top oynarız. En sevdiğim şarkı okulda Ali Babanın Çiftliği, diğeri ise İsmail YK’nın şarkıları. Bayramlarda bütün avludaki akrabalarımla beraber annemin yaptığı etli pilavı, keçi sütünden ayranla yeriz. Süryani Kilisesi’nin yanındaki yeşilliğe gider salıncak kurarız. C C MY B C MY B enifır Çoban (11.5 yaşın Süryani Biz : da/MardinSüryani) zin avlubir aileyiz, Kırklar Kilisemi bam güBa l. rya Fe em sunda ev hanımı ann şim Marianna müşçü, adı da Ümit... Karde nemin evinean ve ben yaşıyoruz. Ama ann izden heim bir Bir iz. irir geç it vak de çok az SüryaniBir z. ayı ılm men hemen hiç ayr tün aile Arapça ce biliyorum ama evde bü ızı Başlıklı konuşuruz. Keloğlan, Kırm emden öğann Kız, Sindrella masallarını i de anneannerendim. Şahmeran hikâyesin . O bana ayrıim min babaannesinden dinler cizelerini anmu n ’nı İsa an apt kit ca kutsal latır. O kilise ve mak. Asıl bizim büyük öğrendiği ikon an arız. Şimdi nd ası bab i ber dan un luğ ya. O zaman 50 gün oruç tut çluyum. dır yıl 60 ar. boy er çiz oru ra n şla gü resimlerini kuma Paskalya’dayız, ben bu ’ten madalyası laç, yumurtayapar bu çizimleri. Atatürk oya ay yıldız yram olduğunda, çörek, süt ya yumurtaBa pan i kal bile var. Çünkü her çizdiğ ları renk renk boyayarak pas n komşularıbol, yakar top fut a ml ma arı slü aşl Mü kad im Ar Biz er. . çiz ruz da ıyo lar da bie, ama Barbi be sı yap ve voleybol oynarız geneld a öğrettiği tığ mız çok. Biz onların bayramını, on te en ban zik in mü p nem Po An r. . tla var ku beklerim de zim bayramımızı çalışırım. Sakin n Ergen dinleişi, iğne oyası yapmaya da çok Demet Akalın, Gülbe Mardin Kapı . var ise ve anlayışlı bir annem rim. Mardin şarkılarından a gidiyor. ÇoSevindiğinşum ho çok sü kü tür O hep kendine özen gösterir. , sesini çok ur Ol n Şe ler büyüyünce çode hep duygusal şarkılar söy e şarap yacukları çok sevdiğim için de . evd en beğenirim. Siyah üzümd cuk doktoru olmak istiyorum mor renk, maceparız. En sevdiğim şeyler; (FOTOĞRAFLAR: YILDIZ ÇELİK) R’ A L T U K I Z I M I M A R Y ZİM BA İ B A D R A L N O N I R A a ilahiler oku‘ B İ Z M Ü S L Ü M A N L bazı isteyenler için çocuk ra kitapları, kilisede korod bayramımız paskal