Catalog

Cumhuriyet İmtijazSahibi: CUMHURİYET\\KFI adına DLHAJN SELÇUK Genel Yaym Yonetmenı İbrahim Yüdız # Yazıışlen Mudurlen Salim AJpaslan - Necmi Çetik # Sorumlu Mudur Mehmet Sucu # HaberMerkezı Mudunı HakanKara İstıhbarat Cengız Vıldırım • Ekonomı Öz- lem V uzak • Kultur Egemen Berköz # Spor \bdulkadır V ucelman • Makaleler Samı Ka- raören • Duzeltme Abdullah Vazıcı 0 Bıi- gı-Belge Edıbe Buğra 0 >. urt Haberlen Meh- met Faraç 0 A\rupa TemMİuM Güra\ Oz \ avın Kurulu llhan Selçuk (Baş- Ankara Temsılcısı Mustafa BaJbav AtaturkBuhan \fue,se±s Muciuru Erol REKHM PM Lta Şn • G Erkut 0 K.oordınator MudurGulbın Erduran9koorahn Ahmet Korulsan 0 Vlu Reha Işıtman • Genel Mudur') ha>-ebe Bulent \ e n e r 0 Se>da Çoban A FınanMnan Mudı Yıİdız/brhan Bursaİı, Musta- 0 AdanaTemsılcısı Çetın Yıgenoflu, InonuCd. 119 îdare Hûsesıa Gurer Çenn Erdaran Tel 0212 M4(T - - - - - - - - v - *--"--- - . - - c- . . ^ . , _. -M6O-61 Fak, 0;i2-].»46 kan) EmreKongar(Danışman) Orhan Ennç, Hıkmet Çetın- ka>a. Şukran Soner. Ibrahını No 123 kat4 Bakanlıklar AnkaraTel 4191020 T hat) Faki 419îO2"7 0l2mu-TemsıJtısı SerdarKıak. H ZıvaBlv H52S 2^Tel 4411220 Faks 4419117 fa Ba!ba\, Hakan Kara. S No 1 Kal 1 Tel W 12 11 Fak5 12 15 0 Satış Fazılet Kuza Yavunlavan \en Gun Haber Aja Turkocagı Cad ' 9 41 Cajaloelu ' si Basin ve Vavıncılık A Ş Baskı Sabah ^ a\ıncılık A Ş ' ' 4 ktanbuJ PK 246 Sıriecı ?44?< ktanbul Tel <(J 212)512 0^05 ı20hat) 5 TEMMUZ 2002 Im:>ak3 29 Guneş ^ 31 Oğle 13 16 tkındı H ^kşam 20 48 Yatsı 22 2 Fosset yere ind • SYDNEY(\A)- Balonla tek basına dünya turu vapan ılk kışı olan Amenkalı maceraperest ışadamj Stev e Fossett (58). 14 gun suren yolculuğunun ardından Avustralya\a mdı Amenkalı mıljardenn, 42 metre boyundakı gümuş renldı Ozgurluk Ruhu' adlı balonunu Avustralya'nın Queensland ev aletının batısındakı Bnds\ ılle kentı yakınlanna ındırdığı belırtıldı Hubble'ın tespiti • UASHEVGTOIS (AA) -Hubbleuzav teleskopu, sonmekte olan ışıklan, dunyaya ıJk olarak yaklaşık 320 yıl once ulaşan eskı bır supernovanın gokkuşağı renJdenndekı 'havaı fîşek' goruntulennı yakaladı Bılım adamlan eskı Etıyopya Kralıçesı'nın adı venlen Cassıopeıa takımyıldızındakı de\ bır yıldızın, Cassıopeıa A adı venlen kahntılanndan çıkan kırmızı beyaz. mavı, pembe ve yeşıl gaz ışınJannın goruntulendığını açıkJadı Sihirbazlar New York'ta • N£WYORK(AA)- Amenkalı sihirbazlar yıllık kongrelennı yapmak uzere New York'un Manhattan kesımındekı Mıdtovvn Hılton Otelı 'nde bır araya geldı 1000'denfazla sıhırbazın buluştuğu kongre nedenıyle Ajnenkan posta ıdaresı en buyuk sıhırbaz Harry Houdınf nın anısına bır de hatıra puJu çıkardı Bu yılkı kongreye, herkesın gozu onunde ortadan kaybolmasıyla unlu ılluzyonıst Dav ıd Copperfıeld de katılıyor liNxonda hamile • NEWYORK(AA)- Sarah Jessıca Parker'den sonra, Sex and the Cıty'nın ıkıncı başrol oyuncusu kızıl saçlı Cynthıa Nıxon'ın da hamile olduğu bıldınldı Jessıca Parker'ın harrulelığı yuzunden dızının boium sayısı 13'ten 8'e ındmlmış \e çekımlere bır sure ara \enlmıştı Cynthıa Nıxon'ın bebeğmın, bu yılın sonunda dunyaya geleceğı ıçın çekımlerle ılgıh bır sorun yaratmayacağ] belırtıldı Hotdog yeme yarışması • NE\VYORK(AA)- Her yıl 4 Temmuz'da duzenJenen hotdog (sosıslı sandvıç) yeme yanşması, dun Nevv York'un Coney Island kesımınde yapıldı Bu yılkı şampıyonanuı favonlennın, geçen yıl rekor kıran Japon >anşmacı Takeru Koba>ashı ıle cezaevı gardıyanı Charles Hardy olduğu bıldınldı Hardy 163, Kobayashı ıse51 kılo Kobayashı geçen yılkı yanşmada, 12 dakıkada tam 50 sandv ıç )iverek dunya rekoru kırmıştı Kanseriönlemede önemliadım • CHICAGO(AA)- Norveçlı bılım adamJan tarafmdan gelıştınlen, yem kanser hucrelennın oluşmasmı engelleyen ılacın ılk denemelen başanyla sonuçlandı Yapılan ılk deneylere 32 kanser hastası katıldı ve bu deneyler başanyla sonuçlandı \ Efektrikimpublan Sinir hücreteri — Snapslar V • Oğrenme sürecının başlamasıyla bırlıkte sınır hucrelerınde yenı yapılar oluşur. Yenı doğan çocuklarda ıse sınır hücrelerı eşıt dağılmış bir ağı andırır. Q Impulslar her yöne doğru dağılmış durumda. 2 yaşına kadar oğrenmeyle bıriikte hucreler arasındakı bağlantı sayısı artmaya başlıyor. B öğrenmenın artmasıyla bıriikte kımi bağlantılar giderek guçlenmeye başlıyor. Daha az kullanılan bılgı bağları zayıflıyor. Ergenlikle beraber beyındeki bu ağ yapısının gelışımı duruyor. Q Artık oğrenmek daha kolay. Çunkü bu yaşa dek beyınde oluşturulan ağ yapısını kullanarak bılgılerı birbirıyle bağlantılandırırız. Oğrenme, sinir hücnelerinde yeni \apüar oluşturuyor. Almanya eğitimden yana dertli Almanya'da son bır yılda eğıtım konusu kamuoyunun gundemınde on sıralarda yer alıyor Bunun nedenı OECD ülkelennın eğıtim alanındakı durumunu ortaya koymak amacıyla yapdan "Pısa"araştırması Sonuçlan geçen yıl açıklanan ve AJmanya'dakı eğıtım sıstemınm hjç de duşunulduğü kadar ıyı olmadığını ortaya koyan araştırma kamuoyunda genış yankılar uyandırdı Bunun uzenne aynı araştUTnarun eyaletler bazında da yapıJmasına karar venldı Araştırmayla bırlıkte Almanya'da eğıtım sıstemınm duzeltılmesı ıçın yoğun bır tartışma surecı yaşanırken gazete, dergı ve televızyonlar da eğjtım konusunu daha sıkça ışlemeye başladı Çocuklann bugune kadar duşunulenm aksıne çok kuçuk yaşlarda da karmaşık şeylen oğrenme yeteneklenne sahıp olduğunu vurgulayan bılım adamlan, "Önemli olan bu konularu ögrencikrin i^isini çekebikcek bir şekflde sunmak" dıyor SpıegeFın habennde, oğrenılen her şeyın aynı zamanda beymdekı yapılanmayı da degışıme ugrattığını belırten Bremen Unı\ersıtesı'nden Gerhard Roth, "Bir şeyin daha iyi öğrenilmesi, neden sonuç iüşkisinin de ka>Tanması\la mümkün. Voksa bizim eğitîm sistemimizde yapıküğı gibi öğretilmek istenen şeyin üç kez tekrarianması yeterii değir dıye konuşuyor Beyin baştan çıkarılmak isterHaber Merkezi - Çocuklar küçuk yaşta karma- şık konulan oğrenebılır mı^ Daha hızlı ve etkın bır şetalde öğrenme yöntemlen neler 7 Bılgısayar- lann eğıtımdekı rolu ne 9 Bu sorulan bılım adam- lanna yonelterek yamt bulmaya çalışan Alman- ya'nm yuksek tırajlı dergısı Der Spıegel bu haf- takı sayısının kapağını "öğrenme"ye ayırdı Dergıde goruşlenne yer v enlen bılımadamlann- dan Freıburg Unıversıtesı'nde gorevh Gerhard Pre- iss karmaşık bır beyne sahıp olan canlılarda, oğ- renmenın but»ınne çok benzer şekılde ışledığmı \ urgulayarak "Bu süreç deniz sümükliiböceğinde nasılsa insanda da o şekflde" dıyor O|renmeyı •'Bilgüeribeyindeberananımsana- bflecek şeküde saklamak" olarak tanımlayan Pre- ıss, şu goruşlen dıle gehnyor "Beyin, çok fazJa şeyöğrenmektenkendinikorumak2orunda.Çün- kü her sanrve mihonlarca bilginin hucumuna uğ- nryor. Tiimünü saklarsa beyin, gereksiz bir bilgi çöpüiğünedönüşiir. Bunun sonucunda beyin, mil- yonlarca bilginin arasmdan önenıli bulduğunu se- çer. Bu da küçücük bir bölümdür. Sonra bunu ka- tegorize eder." Beyınde bılgılen fıltre etme v e kategonlendır- me ışlevımn son derece onemlı olduğunu vurgu- layan Preıss, bu ışlevın 100 mılyar sınır hucresı tarafuıdanyennegetınldığmıaçıkladı Busınırhuc- relennın 100 tnlyon 'snaps" ıJe bırbırlenne bag- landığmı belırten Preıss şunlan soyledı "Oluşturulan bu ağyeni her bilgn le değişim ge- çirir. Kimi bağlanülar giiçlenir, kinıi zayıflar. \ö- ron agıküçükyaşta ohışmava başfa^or.Giderek han- gi bugüerin nasıl ele ahnacağuıa iüşkin ana vollar beüriyor. 3-7 yaş arası insan beyıü ûıamlmaz bir bilgi depolama ihrivacı içinde. Ergenfa'ğin son dö- nemine doğru bu ağuı oluşumu tamamlamyor. Bu aşamadan sonraoluşan bağlanülar güçlendiriHv'or. ()ğrenilen yeni şevler, >eni bir \ol açmaktansa da- ha önceki bugileıie bağlanblandınbyor." Berlın'dekı Max Planck Enstıtusu'nden EJsbetb Stern ıse çocuklann tahmın edılenden çok daha once karmaşık bılgılen oğrenme yeteneğıne sa- hıp olduğunu soyledı Çocuklann yeteneklennın küçümsendığını be- lırten Stern, u Bu yanhş anlayıştan kurtulmak du- rumundavTZ. Beyin her öğrenme sürecinde farkın- daohnadanşusonıyusorar: Bunu ogrenmeye de- ğer mı 9 ' Çunku enerjisini \erimH kullanmak is- ter. Bu nedenle eğitim aşamasuıda önemli olan ço- cuğun Ugisini çekmektir. Bevin baştan çıkarümak ister" dıye konuşru İ Karmaşık bir beyne sahip olan canblarda, öğrenmenin birbirine çok benzer şekikie —-- i - işlediğmi vurgulayan Frriburg Crüversitesj'nden Gerhard Preiss, "Bu süreç deniz sûmükhıböceğinde nasılsa insanda da o şeküde" drye konuşuyor. Eğitimciler gençleri meslek seçimi konusunda uyanyor: Popülerideğilsevdiğinidseçin SÖYLEŞİ ATTll İLHAN İPEKYEZD\Nİ Eğıhmcıler, gençlenn umversıte tercıhlenm yaparken populer olanlan değıl, kendı sev dıklen mesleğı seçmelen gerektığını soyledı AR-EL Eğıtım Kurumlan Yonetım Kurulu Başkanı Kemal Gözükara. aılelenn çocuklanna kendı ıstedıklen mesleğı seçmelen yonunde baskı yapmaması ve gençlenn tamamen kendı ısteklen doğrultusunda mesleğım seçmesı gerektğuıı soyledı AR-EL Eğıtım Kurumlan, ünıversıte smavinm ardından tercıhlenn yapıldığı şu günlerde gençlenn tercıh formunu doldururken sıralamayı sağlddı yapmalannm geleceklen açısuıdan çok • Eğitimciler aılelerm, gençlen meslek seçımı konusunda baskı altında tutmaması gerektiğını vurguluyor. onemlı olduğunu belırttı Öğrencının ılgı alanlanna yonehk mutlu ve basanlı olabıleceğı bolumlen seçebılmesuını onemlı olduğunu ıfade eden AR-EL Eğıtım Kurumlan Rehberlık Öğretmenı Devrim Ataç, "Karar verme sürecini tabii ki bu 10 günlûk süreç oiarak düşünmemek laznn. Bu, öğrencinin tüm öğrenim hayaona etkisi olan bir süreç. Oğrenci kcndini tanıdığında, mesleğin ve ülkenin koşullanru öğrendiğinde daha doğru karar verebiüv'or'' dedı Ataç aynca baa aıielenn çocuklanna kendı ıstedıJden mesleğı seçmelen yonunde psıkolojık baskı yaphklanna dıkkat çekerek "Ailelerkendi yapamadıklannı çocuklanna vapnrmaya çahşmamah. Ailenin çocuğuna karşı destekk^ici bir tufumla davranması çocuğun başansını ileride daha da arttıracaknr'' dı>e konuşru Turkıye'nın ıçınde bulunduğu ekonomık knzden dolayı bılgısayar muhendıshğı gıbı gozde mesleklere sahıp gençlenn bıle okuldan sonra açıkta kalabıldığıne dıkkat çeken Ataç, "Bu durum gençleri umutsuzhığa itmesin" dedı 'Tatlısu Frengi' Kim? 'Tatlısu TÜPkii' Kim? 'Kaçak Gelin' yakalandı Oscar ödüIKi iinJü süıema yıldızı Julia Roberts, kameraman Daniel Moder ile evlendi "Kaçak GeHn"\e "En Ki Arkadaşım Evieniyor" fîlmlerinûı yıldızj Roberts, daha önce şarkıcı Lyie Lovett fle kısa süren bir evlitik vapmışo. Menajer Marcy Engehnan Julia Roberts ve Daniel Moder'in, New Merico'da gece yansı duzenJenen törenle eviendiklerini belirtti.(AA) Toplumcu Gerçekçı Turk romanının en guzıde ısımlennden Suat Derviş'ın -eşı TKP nın lıden, kendısı de uyesı oldu- ğundan-, eseriennı bulamazdınız merak eder mıydınız o ay- nı bahıs 1 Bır suredır, o çağına gore şaşırtıcı ve ılgınç eserler, bırbın ardınca basılıyor yanılmıyorsam ne doğru durust alı- cısı var ne 'sukûtla boğulmuş nıce edıp ve edıbemızden bı- nsı olan, Suat Hanım (Dervış) hakkında, ele avuca gelır ın- celeme ve araştırma yazan bır meraklı 1 Geçenlerde, Bel- gın(Sarmaşık) -kı bır suredır yazann 'kullıyâtını' okuyor- onem- lı bır tesprtını' soyledı "- Çok genç yaşında, belkı Almanya 'da bûyüduğunden toplumun sınıfsallığını da gormuş, bıreyın nıhsallığını da, hı- kâyelerınde, neredeyse psıkanalız sayılabılecek 'tahlılfer'go- ze çarpıyor hele Osmanlı Donemı nde, -Tanzımat sonrasın- da belırgınleşen alafrangalığın', nasıl burokratık bır arıstok- rası oluşturduğunu, ıyı yakalamış, benı daha da şaşırtanı, I Dunya Savaşı ndan sonra, bu taklıt' anstokrasının çozulüşu- nuvedağılışmı, etkıleyıcıbırgerçekçılıkleyansıtmışolması1 " 'Kutturılenasf-aslmdaBabhnın'maymunu'- alafranga' (Ma- son) Tanzımat Anstokrasısı de; Inönu sonrasında paJazla- nan, Cumhunyet Burjuvazısı de, ulkenın başına gelen facı- alan ısrarla yobaz bağnazlığına Islâmı gencılığe, çağdaşlığa karşı çıkışa yıkmıştır ama, 'çağdaşlığı' Batılı'yı taklıt etmek- le 'karıştıran'; Emperyalızm'in dayattığı 'Ku/tursüz/eşme Operasyonu'nu (Bkz 'Albertını / Azgelışmışlığın Mekanız- ması') 'ılencılık' zannedenın, kendisi olduğunu unutmuş- tur; ya da unutmak ışıne gelmıştir. O kadar oyledır kı bu bakınız uzennden yıllar geçmış, Su- at Dervış gıbı -onemı Hâlıde Edib den hıç de aşağı olmayan, harta belkı yukan olan- bır romancı, yıllardır karanlıkta kalmış eserlenyle, gun ışığına çıkıyor da, kımsenın kılı kıpırdamıyor ustelık neymış bunlar Batılı'ym/ş ılencıymış Avrupalı'ymış' Adama gulerler1 'Kılavuz' bır metin kı... Helebırkesmnarkı butürden 'tespıtlen' 'onjınaloknak'ıçın uvduruvorum sanıvor Kemalist Öğret nın 'tahnnda mus- tetır (ıçınde saklı) olduğundan. ne haben var ne de bılgısı' Suat Hanım'ın (Dervış) -bazı romanlannda rşiedıgı- Cumhuriyet ın o ılk donemındekı Tanzimat penşanlığını ve alarrangalığın ıh- tışam \e seraletını du^unduğum sırada Izmırden \\ Cengız ll- han okurken etkılendığı bır pa^ajı, bana ulaştırdı Ben de etkılen- dım o ılk Kemalist neslınm gerçekten -hem de son derece bıhnç- lı- mkılapçılar oidugunu bır kere daha gormuş oldum Metın Fâlih Rıfkı Bey'ın (Atay), Türkiye de en az Hınstı- yanlan kadar (Tatlısu Frenklen') tehlıkelı ve yanhş olan 'Tat- lısu Türkleri'nı ırdelıyor ama ne ırdeley/ş 1 Duşundum kı ez- kaza aranızdan bazılan merak edıp, Suat Hanım ın (Dervış) bazı kıtapfannı okumaya kalkışırsa Fâlih Bey'ın (Atay) bu tes- pıtlen, onlara olağanustu gorunecek, ıyı de kılavuzJuk edecek- tır " Evet, hele tatlı sulanmızda, renk renk nıluferter alaba- lıklar, goze ve ağza hoş gelen neleryetışmez0 Fakat onu tat- lılığınapışman eden, bırtakım 'çıkmaz olsaydılar da vardır Tat- lısu Frengi bu soydandır Bana sorarsanız, Tatlısu Turku'nü, ondan daha beter bulurum " ' Bız geçmışte çektıklenmızı, hep zorba yobazlardan bı- lınz 'Garplılaşmayı' Turkten, Türklukten ve Turkıye den sıy- nlma fırsatı sayan, nızam değ/şmelennde, yalnız keyfını, kâ- nnıveçıkannıdüşunen Garplılaşma'nın yurtvehalkıçıne da- lıp giderek, gen gelenek, korgorenek ve kara ınanışlaha, can veresıye bırsavaşma olduğunu hatıriasa, buna ıçının ta tıbın- den gulen, ancak dışanya fırlama Imkânı kalmazsa Istan- bul'un bır 'alafranga semtı ne şoyle boyle ılışıp dogum pış- manlığı çeken, sefır-ı kebıhık'le 'surgun', bırkaçyuzaltınma- aşlı vezırfık'le menkûb, halkı zorba ve yobazlar surûsune bı- rakarak, 'bûyuk şehır'keyfıçatan turunçgıller ormanlar, çağ- layanlar ve eskı sıteler yurdu Pamfılya yı 'menfa', orada, bır muddet kalacağı tutarsa gezıp tozma meraklısı bır kontese, koca bır Roma Kıtâbesı 'nı ayak kırası veren, harpte halkın ka- nına, banşta bır tek ter damlasını halkın ekmegıne katmayan sonra durmaksızın hakâretçı, şıkâyetçı begenmezcı hanıhep bıldığımız, doğumundan olumune kadar, odeye odeye ken- dısıne borcumuzu tukedemedığımız okuttuğumuzla bızı ku- çumseyen, verdığımız ve kazandırdığtmızla bızden uzaklaşan Tatlısu Turku'yok mu, ondan, ozentılerınden veyaydığı ah- lâktan ne çektığımızı duşunmeyız " Bu 'sıvıl aydınlar' arasında, hızmet fıknnı soysuzlaştıran bırkotu omek olmuştur Ve bız dahı onun ıçıne, yurtçu ve halk- çı ruhu ufleyebılmış degılız Uçuncu Selım 'ın tanhını okuyu- nuz Başını zorbalar mı aldılar, 'Etebekân-ı Saltanat' denen keyıfehlı 'alafrangalar' mı verdıler gorursunuz " Bu 'tespıtler'den nıye yarartanılmamış? " Garplılaşmaya, halk ıle yuğrulma ve kaynaşma mayası katmadıkça, ılen hareketın tam netıcelerını alamayız Zorba veyobazm peşıne polıs ve/andarma takmaktan ne çıkar? Dev- rım anstokrasısı', olma' Devnm tepeden ınebıhrse de, te- pede tutunamaz En ılen kafalar memleketın en gen bacak- larını, kendılenne 'savaşlık'seçmelıdırler Cesâret bırınkılâp yapmaya yetebılır, fakat onu ancak, devamlı bır fedakârlık kokleştırebılır Yenılenme ve ılerleme tarıhımızın en acı talıhı halkçı ve yurtçu bır seçkınler takımını, memleket ıçıne dagı- tamamak olmuştur Herkes nımetı arar, kûlfetı de, bır sırttan obursırtayuklerse ışte boyle donerdoner yıne eskı 'bına'yı okurgıdenz " (Fâlih Rıfkı Atay, Gezerek Gorduklerım' s34 35 87 '10-OOTemelEser MEB 1941) Ne buyrulur? 'Solcu Kemalıst' Fâlih Rıfkı Bey 'Garplılaş- ma yandaşı Tatlısu Turku'nun 'fhtılal'veinkılap'açısından neyı ıfade ettığını daha o zaman gormuş mu gormemış mı' 'Inonü Cumhuriyet' acaba neden bu tespıtler den yarar- lanmayı duşunmemış de, 'Garplılaşma'yı 'Yunan/Latın' du- menıyle, daha da pekıştırmeye kalkışmış? Şımdı 'okuttuğu- muzla bızı kuçumseyen verdığımız ve kazandırdığımızla bız- den uzaklaşan 'Tatlısu Turku' daha çoğalsın da, Osmanlı yı batırdığı gıbı Cumhunyetı de batırmaya kalkışsın dıye m ı ' Meraklısı ıçın not Suat Derviş'ın 'çarpıcı' bırkaç kıtabı: Çılgın Gıgı Doğan Kıtap 2000 / Aksaray dan Bır Perıhan , Oğlak Yayınctlık 1997 / Heptmtz Bırbınmızın Örneğıyız' (Hı- kayeler) Oğlak Yayıncılık 1998 e-mail:tilahan(a isnet.net.tr http://www.bilgiyayinevi.com.tr/ailhan Faks:0-212 / 260 19 88