Catalog

29 OCAK 2002 SALI CUMHURİYET SAYFA HABERLER ÜNÜGÜNÜN ADAMI TURHAN SELÇUK KARAKTERİ K.ARAKTERSELIK OLAN GÖZLÜKLÜ SAMİ'MM HARIKULÂDE KıVıRTMALARı KISIM ÎEKHİLİ BİRDEN HA?!. MAZ 501iydlardaülkesindedeyasaldı olanNâvm Hikmet'in îvan Ivanoviç Var mıydı Yok muydu' adlı oyunununMoskova'dayasaklanmagerekçesi:Kötüniyetli ahlaksızfikir'ZEYNEPORAL NâamHikmete, MHP'lı mıller\ekil- leri u Vatanhaini", "LTkesini Moskava'ya sattı" dıye küfür ederlerken, aynı saat- lerde Uluslararası Nâzım Hikmet Sem- pozyumu'nda. şairin Moskova'da karşı- laştığj baskılardile getirifiyor \ e oyunu- nun yasakîanma gerekçeleri açıklanı- yordu. 5O'lı yıllarda şairin tüm eserlen Türkiye'de yasaklıydı. Aynı yıllarda. özellikle bir oyunu "fvan Ivanoviç Vzr mıydı Yok muydu'" tüm Sovyetler Bir- lıği'nde aynı kaderi paylaşıyordu Uluslararası Nâzım Hikmet Sempoz- vumu'nda bırbırinden ilginç bildiriler sunan katılımcılardan bın de Rus araş- tırmacı. Vâzım Hikmet'inarkadaşı, An- toninaSverçevskaya'vdı Bugün 81 ya- şında olan Sverçevskaya'nın, "BiJinen ve Büinnıeyen Yönieriyle Nâzıın Hikmet" kıtabı, Rusva Bılimler Akademisi ya- yınlanndan yenı çıktı. Sempozyumda, Antonina Sverçevskaya'nın anlattıklan- nı özetliyorum. Ogece: Nâzım Hikmet, Sovyet temalı tek pi- \esi"lvanİvanoviç\arını>dı, Yok muy- du'* oyununda geçmişın kalıntılarını eleştirıyor, sosyalist bilince sahip kişi- terin, hırsızlık, bürokrası sultası. yaltak- lık. yağcılık, vurdumduymazlık. böbür- lenmek gibi özelliklerden kurtulması gerektığini savunuyor. yönetici dikta- tcrlügüne karşı çıkıvordu. Oyunu tamamlar tamamlamaz. "No- vry Mir* {Yeni Diinv a) dergisinin redak- tcrii Konstantin Simon<jv"a \ e Moskova Sıtir( Yergi) Tiyatrosu Genel Sanat Yö- netmeni Valentin Pluçek'e verir. Simo- növ oyunu yayımlar, Pluçek. provalara Nâzıın HikmetSempazyıınıu'nda şairinkarşıbşogıbaskılardilegetirikti. Fot()gn^la Hikmet >lt«kovadakiögnncileriekonuşu>or. başiar. 1954 yılının sonlandır. 11 Mayıs 1957.0 gece Satır Tiyatro- su'nda oyunun prömiyerinı tüm Mos- kova sabırsızlıkla beklemektedir. Kapı- da öyle bır ızdiham vardır ki, düzeni an- cakallı milıslersağlayabilır... Seyirciler arasında bulunan Antonina. oyunun sık sık alkışlarla kesilmesıne tanık olacak- tır. Oyunun birbölümündeyazann, Nâ- zım Hıkmefin sesı duyulur. O anda "Tüm izkyicüersanki tekyürekgibi ver- lerindenfiriadjlarvekorkunçbir aikıştu- fanı başladı. Sanki o dakika tharronun duvarianyıkılacak. tavan çökecek gibh- di™" Oyundakiobölüm şö'yleydi: Ivan f\a- noviç. "E> Nâzım Hikmet! \'ani strin Sovyet konulu iik pKesinizyergi dolu mu olmaiıydı?.. Bizi rahat bırakın. Sovyet insanının misafirpen erliğini kötüye kul- lanmak hiç de güzel değiJ-" Hıkmefin sesi \anıt \enr: "Boşunaug- raşıyorsunuzİvan İ»anoviç_ Ben Sovyet- ler Biriiği'nde sadcce misafir kiınliğine sahipsern nik 1 . bu evde bir Mİanın dolaş- tığını göniiyorum. Benim göre\im onu \ok etmektir... Pivesimi tamamlayaca- ğım >e final si/in istediğinizgibi olmava- cak™" Alkış tufanı... Antonina söylüyor: "Eıtesigün, kdi- menin tam anJamiyla TÜM MOSKO- VA' bu oyunu konuşuyordu." Oyun. beşınci gösterimden sonra Kül- tiir Bakanı Ekaterina Fruntseva tarafın- dan yasaklandı. repertu\ardan çıkanldı vebırdaha Sovyetler Birliği'ndeojTian- madı. Nâzım Hikmet'ın tüm oyunlannı içeren "SeçUmiş Eserler" (Moskova, 1957) kitabına alınmadı. Yıllar sonra. ancak. JöŞubat I994"te Literarurnaya Gazeta (Edebıyat Gazete- si'nde) yayımlanınca. yasakîanma ge- rekçesi öğrenilecekti. Komünist Partı Merkez Komitesı 'nce incelemeye alınan oyunun yasakîanma karan 27 Mav ıs 1957tarihli raporla açık- lanıyordu Karardaoyununana fikri şöy- le saptannııştı: "Smyet gerçeğimizdeki cksikler ömargılı bir biçimde abartıl- makta. hcm ülkemiz halkının çelişkileri hem de parti bürokrasisi »ej öneticÛiksa- kat bir fikir olarak işlenmcktedır." Aynca... "Rejisör Pluçek, sanki özel- likle Sovyet işletmeleri \öneticilerinin olumsuz\önlerini \ urgulamakta, halkı- mızın yaşamındaki eksiklikleri abart- maktadır_ Rejisör, Nâzım Hikmet'in pi- \esindeki fikirzayıflıkJannı örrme>e uğ- raşmamı^. tam tersi bunJan güçlendir- miştir." Sonuç olarak, bu oyunun "Sovyet >« Parti çevTelerinin kötü bir karikatürü oiduğuna" karar \erilmış: oyunda "yö- neticiounanın kişi>i bozduğugibi ahlak- sızbirfikrinişlendiği". aynca "ojTinuiz- leyenlerin eğitimine ciddi bir darbe vıı- racağı" saptanmıştır. Işte bu nedenlerle SSCB Kültür Bakanlığı 'na bir yazı ya- zılarak u o>unun herhangi birri\atroda o>nanıp oynanmadığımn denetlenmesi vederhalyasaklanması'" ıstenmıştir. Nâzım. oyununun Moskova'daki ılk temsilinj izleyemedı. (Ve Antonına 'ya gö- re bunun üzünrüsünü ölümüne dek çek- ti.) Çünkü o sırada Çekoslo\akv a'daydı. Veaynı oyun orada "FiBpFilipek\arnu\- dı Yok muydu?'* adıyla oynuyordu. (Üç >ıizii aşkın temsıl) A\nı oyun ,Azerbay- can'da "*Hasan Hüse\ino\~" dive oyna- nıyordu... Bizde ise.. hayır "Sülejman SüJeymanoğlu"' ya da "Evren E\renoğ- lu^." dıye değil. hep "İvan Kanmı'ç Var mıydj Yok nundu" dıye o\nandı. Elbet. yazılışından neredeyse kırk yıl sonra. 1990 yılından başla\arak... ENTERNET /MEHMETSUCU mehmet@cumhuriyet.com.tr Avrupa Siber Suç södeşmesi Inter- net ve Hukuk Platformu (IvHP), Tür- ki/'e'nin henüz imzalamadı- ğıAvrupa Konseyi Siber Suç Sczleşmesi'nitartışmaya aç- tı. ^vmpa Konseyi Siber Suç S<zleşmesi ileABD antiterör ya5alan, virüs saldınları ne- deiiyle şirket bilgilerinin za- ragörmesi, çocuk pornog- raisi ve internet üzerinden /ajılanterörist saldınlara ka- da geniş bir alanı kapsıyor. >vrupa Konseyi Siber Suç >cleşmesi, 23 Kasım 2001 anindeBudapeşte'de, 26'sı jy: Avrupa Ülkesi ile ABD, laîonya, Kanada ve Güney tfrka dahil 30 ülke tarafın- laı imzalandı. Otuz ülkenin indi sözleşmeyi, 30 Hazi- ar2OO3 tarihine kadar, ken- i t hukuklanna göre uyar- ırıaları gerekiyor. Sözleş- i€ siber suçlar hakkındaki c ıluslararası belge olarak aLıl ediliyor. lr.ernet ve Hukuk Platfor- L(IVHP), Türkiye'nin he- iSiberSuçSözleşmesi'ni lalamadığını, ancak ya- njelecekte, internetin ya- s^ereği ülkemizi de etki- /ceğini belirtti. Arupa Konseyi Siber Suç »Bşmesi'nin üç ana hede- D.unuyor: 1) Yeni teknolojilerin kulla- nımı ile ilgili suçlara ait, or- tak tanımlann oluşturulmas/... 2) Soruşturma yöntemle- rinin tan/mlanması (veriyisak- larna, trafik verisini arama, toplama ve el konulması ile iletişim yetkisi)... 3) Uluslararası işbirfiği için yöntemlerin tanımlanması. Sözleşmede tanımlanan suçlar ise şöyle: • Bilgisayar veri veya sis- temlerinin gizliliği, bütünlüğü ve kullanıma açık bulunma- sına yönelik suçlar(virüs da- ğıtılması, şirketlerin gizli bil- gilerine ulaşılması gibi)... • Bilgisayariarla ilişkili suç- lar (sanal sahtecilik ve sah- tekâriıksuçları)... • Içerikle ilişkili suçlar (ço- cuk pornografîsine sahip ol- mak ve uluslararası düzey- de dağıtımını yapmak gibi)... • Fikri mülkiyet haklannın ihlali ile ilgili suçlar... IvHP, Avrupa Siber Suç Sözleşmesi'nin yanı sıra 11 Eylül terörist saldınlan son- rası ABD Federal Hükümeti tarafından hazırlanan antite- rör yasasının da Türkiye'yi dolaylı olarak etkileyeceğini öne sürüyor. IvHP, bu yasadan Türki- ye'nin nasıl etkileneceğini şu ömekieanlatryor "Ankara'da yaşayan bir hacker, Istan- bul'da bulunanbir bilgisaya- n ya da sistemi çökerttiğin- de, ya da herhangi bir 'şüp- heli eylem 'de bulunduğun- da, eğerbu eylem, ABD'de bulunan networklerden her- hangi biri üzerinden data paketiolarak geçmişse, FBI işe karışabiliyor. Yasanınbu boyutu yakın bir zamanda geniş olarak kamuoyunda yankılanacak." IvHP'nin bu örneği 12 Ara- lık günü FBI'ın 20 civannda ülkedeaynı andayapfiğı ope- rasyonu an/msatıyor. RTÜK Yasası'nın günde- me gelmesiyle birlikte Haziran 2001 tarihinde ilk olarak internette bir araya gelen hukukçular, bilişim- ciler, internet profesyonelleri ve çeşitli kurumlann birlikte oluşturduğu İnternet ve HukukPlatformu (IvHP), açık, bireysel ve kurumsal düzey- de geniş katılımlı, gönüllülük esası üzerinde temellenen bir sivil platform. Platform internet ve hukuk arasında demokratik, ulus- lararası düzeydetutarlı, ülke çıkarianna uygun ve hukuk devleti ilkelerine bağlı, en doğru yasal ortamın oluş- masına katkıda bulunacak çalışmalar yapıyor. http://ivhD.bloQSDOt.com Gözden kaçırılanlar A/ternatifhaber sîtelerinde yer alan ve geçen yılgözden kaçınlan bazı ha- berierden örnekler vermeye devam ediyoruz. ABD Israil'e dış yardım harcaması- nın yüzde 17'si kadar, yani 2.5 milyar dolaryardımda bulundu. Bu yardımın yüzde 8'i hiçbirzaman ülkeden dışa- n çıkmryor, çünküsilah harcamalan için bir kenara aynlıyor. SUSTAIN (Stop US Tax-funded Aid to Israel Now- ABD'den Israil'e vergilerie giden yar- dımı şimdi durdur), ülke çapında bir düzine şehirde mektup kampanyala- n ve eğitim çalışmalan etraftnda insan- lan örgütlüyor. http^/www.viHagevoice.com Ürdün'deki "Irak'ı Savunmak İçin Ulusal SeferberiikKomitesi" (NMCDI) Irak için akademik kitaptoplama kam- panyası başlattı. "Bağdat kütüpha- nesinin yeniden inşası" adı verilen bu kampanyanın amacı, Iraklı öğrenciler, akademisyenler ve entelektüellerin son on yılda Irak'a girmesi yasaklan- mış akademik kitap ve kaynaklara ulaşmasının sağlanması. Bu kampan- yayı başlatan NMCDI, Ürdün'de po- litik partiler, pek çok sivil toplum ku- rumu, sendikalar, örgütler ve bağım- sız kişilerden oluşuyor. Londra'da bulunan Mariam Appeal örgütü de bu kampanyada çalışıyor. (www.ma- riamappeal.com). "777ePew Küresel TavırProjesi"kü- reselleşmenin, modernleşmenin, hız- lı teknolojik ve kültürel degişmenin ve son terörist olayların etkilerini ölçmek amacıyla 25 ülkede gerçekfeştirilecek ve 30 bin insanı kapsayacak biraraş- tırma yapacak. Çalışmanın iki yıl içe- risindetamamlanması bekleniyor. Pew grubu "Pekçok bölgenin fikir liderie- ri ü/kelehndekikamuoyunu değerien- dirdiklehnde, 11 Eylül'deki saldınnın temel nedeninin ABD politikalan ol- duğunu söyleyeceklerdir" dedi. www.cesr.org Çeşitli gruplar, herkesi 31 Ocak ve 5 Şubat tarihleri arasında, Dünya Ekonomi Forumuesnasında New York sokaklannı protesto gösterileri ile dol- durmaya çağınyorfar. Gösteriler, etkinlikler, konferanslarvs. ile ilgili bilgi almak için: www.publiceyeondavos.ch www.left-tum.ofg/evernyeverrt.htrnl www.intemationalANSWER.org www.anotherworldispossible.com www.studentsforglobaliustice.orq 2001in eniyi mimarlık ofisi Yapı ve Tasanm Portalı Arkitera.com geçen yılın en beğenilen mimarlık ofisi web sitelerini kullanıcıların oylanyla belirledi. Toplam 1078 kişinin oy kullandığı seçimler on-line olarak gerçekleşti. Arkitera.com'un ön eleme ile belirtediği 12 aday arasında yapılan oylama sonucunda Erginoğlu&Çalışlar Mimariık'a ait www.ecarch.com sitesi katılımcılardan yüzde 49 oranında oy olarak 2001 yılının En lyi Mimarlık Ofisi Web Sitesi seçildi. DUZYAZI ORHAN BtRGİT încirlik'te Transit Konuğumuz Varmış... Afganistan Başbakanı Karzai nin uçağı önce- ki gün Incirlik Üssü'nde mola vermiş. Karzai, Başkan Bush ile görüşmek amacı ile 9 bakanıyla birlikte Washington'a gidiyormuş. In- cirlik'tekı mola sırasında Afgan Başbakanı ile ABD Temsilcıler Meclisi üyesi Dave Hobson planlı bır görüşme yapmış. GönişmedeAfganistan Başbakanı, ABD'Iİ tem- silciler meclisi üyesinden, El Kaide örgütünün kökünün kazınmasına kadar. ülkesındekı sava- şın sürdürülmesinı ıstemiş. Haberi dünkü "Hürriyei"Xe okuduğum zaman, Afgan Başbakanı nın bizden, yani Türklerden hoşlanmadığına dayanan düşüncelerim daha da pekleşti. öyle anlaşılıyor ki, Hamid Karzai'ntn uçağı, yakıt ikmali için Incirlik'e indi. Ama bu uğ- rayış, elbette planlı olduğu için ABD'nin bilgisi içe- risindeydi ve dolayısıyla adı geçen temsılciler meclisi üyesi ile Beyaz Saray'da önce bir gün- dem saptaması yapılmış oldu. Ama neden Esenboğa değil de Incirlik? Her ne kadar Türk Silahlı Kuvvetleri'nin kont- rolünde de olsa, Incirlik bir ABD üssüdür. Göre- ve getirilişınden sonra ABD'ye ilk resmi z/yaretı- ni yapmakta olan Karzai veberabenndek/ bakan- lan için, Türk hava sahasından transit geçme olanağı madem ki yokmuş ve madem ki Karzai, uçağının yakıt alması için bile olsa topraklarımı- za ayak basacakmış, bu fırsatı Esenboğa Hava- alanı'nı kullanarak değeriendiremez miydi? öy- lece, Türk Başbakanı Bülent Ecevit ile kısa da olsa bir fikir alışverişinde bulunabilirdi. O konuş- ma sırasında Hamid Karzai'den, Afganistan'da konuşlanmakta olan Uluslararası Banş Gücüne Ingiltere'den sonra nıçin Almanlann komuta et- mesini istediğini de etraflıca öğrenme imkânı bu- lunabilinirdi. Beyaz-siyah-yeşil üstüne kelime-i şahadet Evet Taleban rejimi artık iktidarda degil ve ne olur ne olmaz düşüncesi ile Karzai, önceki gün- kü Incirlik buluşması sıras/nda ABD'li temsılciler meclisi üyesi Hobson'a. bugün Başkan Bush'a da muhtemelen söyleyeceklerinin özetı olarak El Kaide ile sonuna kadar savaşmayı salık veriyor. Zaten ABD'li özel birlik askerleri de bu savaşı sürdürdükleri için, mesela dün de Kandahar'da- ki Çin Hastahanesi'nde bir haftadır direnmekte olan 6 Kaide mücahidini öldürerek Taleban yan- daşlarına gerekli gözdağını veriyoriar. Ama öte yandan ilk resmi dış gezisini SuudiAra- bistan'a yapan Hamid Karzai'nin geçici iktidan, ülkede laik bir düzeni getirmemeye de kararlı ol- duğunu dün, yeni Afgan bayrağını biçimlendire- rek dosta düşmana göstermiş oluyor. Beyaz-si- yah-yeşil zemin üstündeki bayrak aslında 1964 anayasası ile kabul edilmiş olan eskı bayrağın ay- nısı. Ama üzerine tıpkı Suudilerinki gibi bir de ke- lime-i şahadet ekleniyor. Elbette Arapça olan bu "Allah'tan başka Tan- n Yoktur. Muhammed onun kulu ve elçisidir" aye- ti ileAfganistan, ulusal bayrağına Kuranıkerim'den ayet alan ikinci Islam devleti oluyor. Hangi nedenle olursa olsun, dınsel sembolle- re böylesine bağlanmayı öncelikli işlerden birisi olarak seçen bir ülkenin, kurulacak ordusunu ve polis gücünü, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin eğrtmen- lerine bırakmak ısteyeceğini nasıl düşünebilinz? Bizim Afganlıları sevmekte oluşumuz ya da bu ülkenin geleceğinin çağdaş uygarlığı özümse- mesinden geçeceğine olan inancımız başka, yıl- lardan ben afyon ticareti ile ıçli dışlı olmuş birtop- lumun tüm aiışkanlıklanndan sıynlarak kafasını de- ğiştirmesıni beklemek ise bambaşka bir şey. Faks:0212-677 07 62 obirgit(a e-kolay.net lnsan HaJdan Savunucusu, Yaytn Yönetmenimiz ve Sosyolog AYŞE NUR ZARAKOLU nu yitinniş olmanuı derin acısı ıçındeyiz. Cenazesi 30 Ocak 2002 Çarşamba günü, Topkapı Merkez Efendı Cami]'nde kılınacak öğle namazından sonra Eskı Kozlu Mezarhğı'nda toprağa verilecektır. BELGE ÜLUSL4RAR4SI YA\TVCILIK Insan HakJan Mücadelesinin Onur]u Sesi Ayşe Ablamızı Kaybettik Ayşe Abla; yılmadan. usanmadan büyük cesaret \ e öz- ven ile yaşamının son anına kadar düşünce özgürlü- ğünden. mücadeleden. ınsan haklan savunuculugun- dan vazgeçmedin. Senı hasta yata|ındadahı. pınl ptnl ışıldayangözlerie \egülümseyerek sövledıjın "Kolay pes etmek yok Yaşajaca^ım ve ınsan haklan mîicadelesıne k'aldığım >erden aynı azımle de\am edecefim" srizlennle hatırlayacağız. Seni seviyoruz. Unutmayacağız. İnsanHaklanDerneği İstaobul Şubesi Ö.VEMUNOT: Cenajesı 30 Ocak 20O2 • Çarşamba gflcü Meritez Efendı Cam.ı'nde inlınacat ög- le namazınj muıeakıben Topkapı - Ze^mbumif- Koziu Mezarlıgı'nda yapılacal îorentfen sonra topraga \enltcektir Avnmılı bılgı hian Hakları Demefı Istanbul Şubesı'nden almabılır