Catalog

Çumhuriyet feıtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmeni: Orhan Erinç • Genel Yayın Koordinatörü: Hikmet Çetinkava # Yazıişleh Müdürii: tbra- him Yüdız • Sorumlu Müdür: Fik- ret îlkiz # Haber Merkezi Müdürû: HakanKara tsühbarat: Cengiz Yddınm 9 Ekononıı. Özkrn Yüzak • Kültür Handan Şenköken • Spor Abdülkadir Vücelman • Makaleler: Sami Karaören 0 Düzeltme Abdullah Yazıcı 0 Fotoğraf Erdoğan Köseoğhı 0 Bügı-Belge Edibe Bnğra 0 Yuıt Haberlen. Mehmet Faraç Yayın Kunılu: llhan Selçuk (Başkan). Orhan Erinç, Hikmet Çetinkava, Şükran Soner. tbrahim YİIdız. Orhan Bursalı. Mustafa Balbay. Hakan Kara. Ankara Temsılcisı: Mustafa Balbay Atatûrk Bulvan No: 125, Kat:4, Bakanlıklar-Ankara Tel: 4195020 (7 hat), Faks: 4195027 0 Izmir Temsılcisı. Serdar Kıak, H. Zıya Blv. 1352 S.2/3TeI:4411220, Faks:4419U70AdanaTemsılcisı: Çetin Yiğenoğlu, Inönü Cd. 119 S. No:l Kat:l, Tel: 363 12 11, Faks: 363 12 15 Müessese Müdürü: Üstün Akmen 0 Koordınatör: Ahmet Korulsan 0 Muhasebe: Biilcnt Yener 0 tdare Hüseyin Gürer 0 Satış: Fazilet Kuza MCDVA C: • Yönetım Kunılu Başkanı - Genel Müdür Gâlbin Erdnran 9 Koordınatör Reba Işrtman # Genel MüdurYardımcısı. SevdaÇoban Tel 514 07 53 - 513 95 80- 513846MI, Faks: 5138463 la>an \e Basan: Venı Gün Haber ^ansı, Basın ve Yayıncılık A.Ş ağ! Cad 39 41 Cağalojlu 34334 Islanbul PK 246 - Sirkecı 34435 lstanbul Tel (O'212)512O5O5(2Ohat) Faks. (0/212)513 85 95 www.cumhuriyet.com.tr 26 HAZÎRAN 2000 tmsak:3.24 Güneş: 5.27 Öğle: 13.14 îkindi: 17.12 Akşam: 20.48 Yatsı: 22.41 tstanbul Menkul Kıymetier Borsası Sakmu'nda yapılan ödûl töreninde gazetemiz 3 ödül kazandı. Gazetemize veri- Çn ödülleri Genel Yayın Yönetmeni Orhan Erinç ve Dış Haberler ServisTnden Özgür Uhısoy akü. (UĞUR DEMtR) lCıııııhuriyet'e üç ödiîlv tstanbulHaberServisi-MaTmara Üni- ^ersıtesı Üettşım Fakültesı'nın düzenlediği "Yıtaı İletijimcüeri Zirvedeküer 2000" âdüllerinde gazetemiz, "En iyi araşttr- ma-incelenıe sayfasT ve "En iyi dış ha- ber sayfasT ödüllerine layık görüldü. Yazanmız Ergin Y ddızoğhı da "En be- ğenüen ekonomi köşeâ >azan" seçildi. Oğrenci ve ögretimüyeleri arasmdaya- pılan anketle belirlenen ödüller, sahiple- rini buldu. Törende, gazetecı Doğan Hn- bn. karikatünst Ferruh Doğan, yazar \e- dat GünyoL ışadamı Şakir Eczaabaşı ile yönetmen Ömer Lûtfı Akad "2000 Yt- • t»etişimBflimJeriOnurC)dûBeri''ne la- jîık görüldüler. Televizyon da spiker ola- rak Sa\T*ır\^HTŞ*ileAiKırca,progTam dahnda "HAefu", "Arena" ve-Bsân Tefi", yazüı basında, bırinci sayfa mi- zanpajmda ve haber-röportaj sayfasında Hürriyet, araştırma-inceleme ve dış ha- ber sayfasında Çumhuriyet, kültür-sanat sayfasında Radikal, eğıtım sayfasında Milliyet ödük layık görüldü. En beğenılen köşe yazarlan olarak Can Dündar, Güngör Uras ve Ergin Yıkhzoğhı seçildi. Karikatür dalında Sa- Hh Memecan. sınema dalında ise yerii film "Gule Güle", yönetmen Zeki Demirkubuz. oyuncular Tûrkan Şoray. Şener Şen ve senanst Gani Mûjde ödûl aldı. "SaHamHamm'nıTaneleri'' eniyi fılm mûziği seçildi. Radyo dalında Açık Radyo ve Number One FM ödûle değer bulunurken tiyatroda en beğenilen oyun "Kobty", en beğenilen oyuncular ise Se- vinç Erbubk ve AB Poyrazoğhı oldu. Kitap dalında Hasan Ali Toptaş'ın "Bin Hüzünlü Haz" adlı kitabı en iyi ro- man, Mîna Urgan'ın "Bir Dinozorun Ambn" en iyi anı kitabı olarak belirle- niıken Murathan Mungan'm "ÜçAyna- h Kmk Oda"sı en iyi öykü seçildi. Kitle ıletışim araçlannda Türkçeyi en iyi kullananlar dalında ödüle layık görii- lenler, televizyon dalında Ali Kırca, ya- zılı basında Can Dündar ve radyoda Omer Madra yer aldı. ÇEVRE DOSTU SANTRALLAR Bozcaada rüzgârı enerjiye dönüştü MUTLU DElVflRKAN BOZCAADA - Türki- ye'de riizgâr enerjisini elekt- riğe dönüştüren çevre dos- tu santrallara bir yenisi da- ha eklendi. Demirer Hol- ding tarafuıdan yapılan ve 13 milyon dolara mal olan riizgâr enerjisi santralı, Ener- ji ve Tabıı Kavnaklar Baka- nı Cumhur Ersümer' in ka- tılımıyla açıldı. Toplam 10.2 MW gücün- deki Bores Bozcaada Rüz- gâr Enerji Santralı, yılda yaklaşık 30 milyon kw/sa- at enerji üreterek Bozcaada ve Çanakkale'nin elektnk ihtiyacını karşılayacak. Al- man Enercon şirketı ile bir- likte kurulan santralm ışlet- mesi 2020 yılında devlete devredileceİc. Demirer Hol- ding Yönetim Kunılu üye- si Onder Demirer, dünyada riizgâr gücü ile elde edilen enerjinin son üç senede yüz- de 38 arttığına dikkat çeke- rek "AB 2010 yıhna kadar enerji rüketinıinin yüzde 12'sini rüzgârdan «»ğtaına- yı hedefliyor 1 ' dedi. 20 bin 560 metrekarelik alan üzerine kurulan Bozca- ada Rüzgâr Enerji Santralı, adada kullanüan elektnğın yaklaşık 30 katını üretecek, enerji fazlası ise Çanakka- le'ye gönderilecek. 1NSAN KRKLKRl !.. _ e-posta: tan @ prizma. net. tr SÖYLEŞİ ATTİLÂİLHAN Türkçe Konuşmak Yasak!' Osmanlıca Batı Türkleri'nin 'ümmet' diliydi; Türkçe, Müslü- manlığın ümmet dilleriyie (Farsça ve Arapça) kaynaşmıştır; nasıl Fransızca ya da Ingilizce, Hıristiyanlığın 'ümmet' dilleriyle (Latince ve Yunanca) kaynaşmış ise! Ne var ki, Osmanlıca'nın 'ulusallaşması' hayli gecikti; bunda, Baö Türkleri'nin 'ulusallaşmakta- ki gecikmesi (yoksa 'geciktirilmesi' mi?) rol oynuyor: Beyaz, Hı- ristiyan ve Emperyalist Batı'lı 'Sistem', Devlet-i Aliyye'yi sö- mürgeleştirmeye yönelince; Osmanlıca ulusallaşacağına, 'kozmo- politleşiyor'ûu; onun için, Türkçe'nin tepkisi, ancak XX. yy basın- da Genç Kalemler (1911) dergisiyle, elle tutulur bir şekilde, orta- yaçıkabildi. Ömer Seyfettin bey, o dergideki 'Yeni LJsan' başlıklı makale- sinde, yalnız o 'kompradoriaşma' sürecini değil; biryerde, XX. yy basında Türkçe'nin yaşadığı öteki 'kompradoriaşma' sürecini de anlatmış oluyor. Ne mi demişti? Buyurun, okuyun: "...edebiyatmızda, yalnızikidevre vardın Doğu'ya doğnı Iran'a, Batı'ya doğru, Fransa 'ya! Birzamanlar Doğu'ya doğru gidenle- ri bugün Bat 'ya doğru gidenlere benzetebiliriz. Onlar, sözde Törk- çe yazdıklan Divan 'lannın yanına, ünlerini ve iktidarlannı sağlam- laştırmak için, bir de Farsça divan yapmayı ihmal etmezlermiş; şimdiki gençierin, Fransızca şiirler ve piyesler yazıp, kendileriyle övünmesi gibi..." (Genç Kalemler, 11 Nisan 1911) Aradaki fark nedir? Geçen yüzyılın basında Osmanlıca'nın Fran- sızca'yla; bu yüzyılın basında ise, Türkçe'nin Ingilizce'yle başı- nın dertte olması mı? O dönemin gençteri, şiirya da piyeslerini Fran- sızca yazmışlar; günümüzün 'yetenekleri', hikâyelerini ya da şiir- lerini Ingilizce döktürüp burnumuza dayıyorlar! Yok yok, öyle hemen umutsuzluğa düşmeyelim! •öncü Gençlikin 'özel 1 sayısı... ...çünkü, durumdan acı acı şikâyet edip, olayın mahiyetini irde- leyen, şu sözler de, gençierin kaleminden çıkıyor; yazının başlığı, üzücü ama çarpcı bir özet sayılabilir Türkçe Konuşmak Yasak!"; aşağıda bir yerterde, sonra, şu satırlara, rastlıyorsunuz: Tespit/1. "...işbaşvurusuyapttğımızda, 'özgeçmiş'yerine'CV göndermemiz isteniyor. Bankalar, 'Müfettiş Yardımcısı' yerine, 'MV; şirketler, 'yönetici'yerine 'Director* diye ilân veriyohar. Rad- yodaki 'sunucu'nun adı 'DJ' oluyor ve, Amerikan aksanlı olursa, daha çok reklâm alıyor. Soyunmak içine sindiği sürece, herkesın yapabileceği bir şey; ancak Amerikan aksanıyla konuşabilmek için, biraz 'yetenek' gerekiyor. Televizyondaki 'showman'/erin iyi para kazandığı söyleniyor..." "...yıllardır biz bunlann Türkçelerini kullanıyorduk; ama ne hik- metse, konuştuklanmız 'Amerikancalaşmaya' başladı. Doğal ola- rakgelişen dillerin, birbirinden etkilenme süreci mi? Bugün, Türk- çe'nin Amerikancalaşmasını, bu dil yasasına bağlayamayız: dilimizde yaşanan bu değişim doğal bir süreç değil; aksine, Emperyalizm'in, ezilen dünyaya dayattığı bir programın so- nucudur..." (S. 6/7} Gençler, yaşadığımız dil savaşına, 'Öncü Gençlik' dergisiyle ka- tılmışlar; 'Haziran 2000' sayısının, 'kapak konusu' bu; herbiri öbü- riinden anlamlı yazılar, şiirler, röportajlar, alıntılar; bu hayati soaı- nun çeşitli yanlanna başka bir ışık tutuyor; ibret-i âlem olsun diye, Ömer Seyfettin bey'in 'Yeni Lisan' makalesini, günümüzün Türk- çesine çevirip yayınlayanlarda onlar; hayal meyal hatıriadığım, Wa- gon-Lrts Cook Olayı'nın, o dönemde -bugün de- içerdiği dil bi- lincini gözümüzün önüne serenler de: "24.2.1933 tarihli 'Çumhuriyet' gazetesinde Yataklı Vagonlar Şir- keti Türkiye temsilcisi Jartnoui'n/n; Şirket memurianndan Naci bey'in; tetefonda Türkçe konuşmasma kızarak, Türkçeye haka- ret ettiği ve memurun işine de son verdiği haberi yer almıştır; bu haber Türkgençliğini derinden etkilemiştir..." Beyoğkı'nda, Karaköy'de camlan şangır şungur yeriere indiren, o heyecanlı 'nümâyişi'; Çumhuriyet çocuklannın, Bâbıâli ye kadar uza- nan, dağdağalı yürüyüşünü bugün kim hatırlıyor? Hele o gençliğin, şehir dahilirideki her tür 'ecnebi dilden' tabelâyı; değiştirmeye çalış- mayı, programına dahil eden; bir '[XI Mücâdele Cemiyeti' kurmaya karar vermiş okJuklannı?.. î f- Ortada bir'aymazlılC var, ama... )•• Tespit 12. Dr. Ibrahim Sözen, 32 yaşında genç bir hekim; doğum uzmanıymtş, künyesini şöyle döküyor. "...1986yılında Robert Ko- lejV, ardından Cerrahpasa TıpFakürtesi n/n Ingilizce eğitim veren bölümünü bitirdim. ABD, Yale Üniversitesi Tıp Faküttesi'nde, kadın hastalıklan ve doğum ihtisasına kabul edilip, bitiren, ilk Türk hekimi oldum. Hâlen 'sağlığımdan kaynaklanan özel nedenlerden' ABD'de bulunmakta ve Kentucky Eyâletinde hekimlik yapmaktayım." Dr. Sözen, konuyla ilgili söyteşilerclen ancak birisini -o da Intemetten- okumuş; bu kadan kafasını bozmaya yetmiş; biraz da saf galiba, çün- kü meselâ eldeki onca veri ve olaya rağmen, Mission okullanyla ilgi- li olarak şöyle bir soru sorabiliyor. "19. yy sonlannda açıkça m/syo- neriik ve azınlıklann çocuklannın eğitimi için kurulmuş bu okullann, Haziran 2000'de hâlâmisyoneriikamaçlanyla hareketettiklerine ina- ntyor musunuz?" Tespiti de, tabii, buna gore olmuş:"... 'ulusçuluk', üyesi olduğun toplumun gelişmesini, ezilmesinin önlenmesini ve mutluluk ve refah içinde, dünya nimetlerinden hakça yararianmasını sağlamaya dönük tüm çabalan desteklemeyi ve katkıda bulunmayı gerektıhr. Bizim ül- kemiz ve benzerieri için, bu çabalann en başta geleni, yaygm ve kaliteH eğitimdir. Bunun Ingilizcesiyle, Almancasıyla füân uğra- şıp, takıtap kalmak aymazlıktr; ya da, olsa otea 'dostlar ulusçu- luktagörsün'dür..." O zaman, iki soru var. 1/ Eğitimi ve öğretimi, Türk halkına kim- bilir kaç bin dolara patJarmş genç bir Türk hekimi, 'sağlık neden- lennden' Kentucky'de yaşavp, Amerikah hastafen iyi ederse, 'ulus- çukık' mu yapmtş otur? 2/ 20*11 yıllarda Bat'da eğitim görmüş, 'Cumhuriyete kanat geren' o Müdafaa-i Hukuk aydınlan; geklik- leri ecnebi ülketerin yüksek ücretii iş teklrfterini, ellerinin tersiy- le itip; Anadolu kracmda ahatiyfe iç içe, -hem de ne kadar ucuza- yurda hizmeti tercih etmeteri, yoksa bir 'aymazlık' mıydı; çünkü biliyorsunuz, o dönemin aydınlan, 'ecnebi dir\e eğrtime de, o Mis- sion okullanna da şiddetle karşıydılar. Kapatıyorlardı da! Ortada bir 'aymazlık' var ama, acaba hangisi? Malûmdur, 'Damat' Ferit Paşa, Molla Sart efendi ve 'Ingiliz Muhipteıf de, kendilerini 'vatanperver' sanıyorlardı. Meraklısı için Not mtssion'lann yeni faaliyeti hakkında, şu taze bilgi, Dr. Ibrahim Sözen için, acaba neyın ifadeskJir 'Incil', Anadolu'da konuşulmakta olan, on dört azınlık diline çevrilmekteymiş; başta Lazlar, Kürtler ve Aleviler olmak üzere, hepsine dağıtılacakmış! (Bkz. Avrasya Etüdleri Dergişi, 'Avrasya Coğrafyası'nda Misyonerlik Faaliyetleh' Yrd. Doç. Dr. Ömer Turan/Sayı 16/Sonbanar Kış 1999) Bu konuya tekrar döneceğim. http^/www.prizma.nettr/AILHAN http://wvvw.bUgiyayınevi.com.tr./ailhan Faks/0-212/26019 88 - . CINE5'ten iki • Dilediğin Programı Seyret ve Seyrettiğin Kadar Öde avantajlarıyla • Yerli ve yabancı yüzlerce seçkin TV kanalıyla • Pırıl pırıl görüntüsü, berrak sesiyle • Eğitimden sağlığa, internetten oyunlara, alışverişten bankacılık hizmetlerine sınırsız olanaklarıyla... CINE-f Digital hayatınızı değiştirmeye geliyor! ü I O I T A L