Catalog

Cumhuriyet I Imtiyaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönctmenı Orhan Erinç Genel Yayın Koordınatörü Hikmct Çetinkava 0 Yazıışlen Mudüru tbrabim Yıldız 0 Sorumlu Müdür Fikret tlkiz • Haber Merkezı Mudurü. Hakan Kara • Gorsel Yönetmen Fikret Eser Istıhbarat Cengiz Yıldınm 0 Ekonomı Özlem Yüzak 0 Kültür Handan Şenköken 0 Spor: Abdülkadir Yücelman 0 Makaleler Sami Karaören 0 Düzeltme Abdullah Ya/ıcı 0 Fotograf: Erdoğan Köseoğlu 0 Bılgı-Belge. Edibe Buğra 0 Yurt Haberien. Mehmet Faraç Yayın KuruJu tlhın Selçnk (Başkan). Orhan Erioç. Oktay Kurtfaöke, Hikmrt Çetinkaya, Şökran Soner. Ergun B«İcı. tbraUm Vıldız. Orlun Buruh, Mııstab Balbay, Hakan Kara. Ankara Temsılcısı. Mustafa Balbay Atatürk Bulvan No: 125,Kat:4, Bakanlıklar-Ankara Tel 4195020(7 hat), Faks: 4195027 0 IzraırTemsılcısı: Serdar Kızık, H.ZıyaBlv. 1352 S. 2/3 Tel 4411220, Faks: 4419117 0 Adana Temsılcısı: Çetia Y ığenogtu, lnönü Cd. 119 S No 1 Kati,Tel:363 12 11, Faks-363 12 15 Müessese Mudüm Cstân Akm«ı • KoordmHör Ahmet Korukao • MıAa- sebe Bülent YeiKr • Idare Hnstvta G f i n r * Bügı-tşlem N»İIİMİ»Bılgı- sayarStaem M i r r ö t Ç8er#Sanş FazfletKnzı MEDYA C: • Yönetını Kurulu Başkanı - Genel Müdür Gölbin Erdaran 0 Koordınatör Reha Iptman 9 Genel MüdurYardımcıa ScvdaÇofcu Tel 514 07 53 - 513 95 80- 5138460^, Faks 5138463 U^an *e Basao: Yenı Gun Haber Ajansı, Basuı ve Yayıncılık A Ş agıCad 3941 Cagaiağlu 34334 Isı PK.246 Sırkecı Istanbui Te! (0 212) 512 05 05 (20hall Faks (0 212)513 85 95 16 NİSAN 1999 Imsak: 4.44 Güneş: 6.18 Ögle: 13.11 Ikindi: 16.52 Akşam: 19.51 Yatsı: 21.18 Ormanları bekleyen tehüke • ANTALYA (AA) - Batı Avrupa ve kuzey komşulanmızdakı sanayi bölgelennin kirleticilerinin, atmosfer hareketleri ile Antalya'ya kadar gelerek asitlilik derecesi yüksek yağmurlar halinde ormanlara yağdığı bildirildi. Kirlenmeyle ormanlann ne şekilde etkilendiğinin direkt olarak tespit edilmesının çok zor olduğunu kaydeden Batı Akdeniz Ormancıhk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü uzmanlan, "Ama ormanda bir kötü gidiş söz konusu. Agaçlann saglığının bozulduğunu çeşitli kriterlerle gözlüyoruz" diyerek yaklaşan tehlikeyi işaret ettiler. Four Seasons'ta setaekürü • Haber Merkezi - Four Seasons Hotel, Istanbul mevsiminin taze sebzelen ile sağlıklı ve hafif beslenmek isteyenlere lezız seçenekler sunuyor: Vejetaryen ve Alternatif Mutfak. Şef Carlo Bemardini'nın hazırladığı "Vejetaryen Mönü"de kabak, patlıcan. biber, domates ve soğandan oluşan sebze şiş, ıspanak ve soya fılizi ile sebze sote ve yosuna sanlı haşlanmış havuç ve kabak yer alıyor. Agznmzdaki dş doktora • İSTANBUL(ANKA)- Tükürüğün, dişeti hastalıklannın ve diş çürümelerinin önüne geçtiği bildiriliyor. Araştırmalara göre, çeşitli nedenlerle tükürûk salgısı azalanlarda çürük diş sayısı artıyor. Istanbul Diş Hekımlen Odası Başkanı Prof. Dr. Taner Yücel, ağız boşluğunun insan vücudunun diş dünyayla ılışkili organı olduguna dıkkat çekerek bu nedenle mikroorganızmalar, bakteri ve virüsün bu ekolojik sistem içinde yaşadığmı söyledi. Felsefe sorulannda artış olabileceği belirtildi Sözelde 'Türkçeyi kııHamııa gîicii' öııeıııliANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu)-Öğrenci Seçme Sınavı 'nda (ÖSS) sözel puan türüyle tercıh yapmak isteyen adaylar, Türkçe ve sosyal bilimlerdeki net sayı- sını yükseltmek zorunda. Türk- çe bölümde "Türkçeyi kullannıa gücfi", sosyal bilimlerde "temel kavram ve flkekri" yoklavan so- rular yer alacak. Sözel Ağırlıklı ÖSS puanıyla tercih yapacak öğrencilerin, Tiİrk- çe, tarih, coğrafya ve felsefe gru- bu sorulannı yanıtlarken dikkat- li olması, emm olduklan yanıtı işa- retlemeleri gerekıyor. Adaylar, yanlış yanıt sayısının dörtte biri- nin dogru yanıt sayısmdan çıka- nlacağını dikkate almalı. Geçen yıl ÖSS'de 45 Türkçe, 18 tarih, 16 coğrafya, 11 de fel- sefe grubu sorusu yer aldı. Zorun- lu dersler kapsamına alınan fel- sefe dersi nedenıyle felsefe soru sayısmda artış olabileceği de be- lirtildi. Türkçe'de, adaylann oku- duğunu aniama yetisi ile sözcük, tümce, ses bilgisi, yazım ve nok- talama, söz dizimi bilgileri yok- lanacak. Tarihte, "tarihegiriş,de- • Türkçede, adaylann okuduğunu aniama yetisi ile sözcük, tümce, ses bilgisi, yazım ve noktalama, söz dizimi bilgileri yoklanacak. virler, genel Türk tarihi, Jslam ta- rihi, Osmanh İmparatoriuğu'nun kuruluşu, duraklama, gerileme ve dağüma diintmi. ayaklanma- lar, ısLahat hareketleri, inkılap ta- rihi, milli güveniik, yeni ve yakın çağda AvTupa" konulanndan so- ru bekleniyor. Cografyada, "Bdim bilgisi, Tür- Idye'nin coğrafî özeffikkri, Tür- krye'nin ekonomikcoğrafyaa, taş- lar, iç ve diş kuvveder, >er j uvar- lağı ve evren. yerin şekli \e hare- keti, coğrafi konurn. harita bilgi- si, nüfus yerieşim" konulanndan soru gelmesı tahmın edihyor. Liselerin "sosyalbilimler.ede- biyat" böiümünden mezun olan adaylar, şu programlan seçerler- se, ortaöğretim başan puanlan 0.5 katsayısı ile çarpılacak: "Ar- keoloji ve sanat tarihi, arşivcflik. basm veyayıncılık, coğrafŞ a, coğ- ralSn ögretmenligL çağdaş Türk lehçeleri ve edebiyaü. çocuk geB- şimi \e egitimL dokümantasyon ve enformas\T>n.eğhim Oetişünive pianlamasu eskiçağ dflleri ve kül- tûrleri. etnoloji. e\ idaresi ve aile iktişimi, gazetecflik gönne en- gelüler öğretmenliği, halk biHmi, halkla ilişkUor ve tanıüm, Hitito- kıju ilahivat, iletişim, iktişjm sa- naüan. ilkögretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenliği, işitme engelliler öğretmenliği, klasik ar- keoioji, kütüphanedlik, medya ve Uetişim sistemleri, prehistorya, Ön Asya arkeolojisi, radyo, tele- vizyon \e sİDema. radj'o-TV'-sine- ma vegörsd sanatlar, rehbeıtk ve pakolojik damşmanfak, reklam- cılık. sanattarihi, sosyal antropo- loju sosyal bilgiler öğretmenliği, sosval hizmetler, Sümeroloji, ta- rih, tarih öğretmenliği, tetevizyon gazeteciliği, Türk diN ve edebiva- ü, Türk dili ve edebiyatı öğret- menliği. Türk halk bilimi, Türk- çe öğretmenliği. zihin engeUUer öğretmenKğL" Yd7d tttCVhdhCL Havalann ısınması, en çok tatiDerini geçirmek için güne> sahiBeri- x»•<,*# r «-# ıı**ıs%* m i z e g e f c n y a b a n c ı turistiere y^radı. Yaa erken karşılamak isteyen Alman turistier, Alanya plajiannda güneşin tadım çıkardüar. (Fotograf: AA) SÖYLEŞİ ATTİL İLHAN '...Ve Bir Gün, Bir Gecede, Bastille Hâk ile Yeksân Oldu.. "...Birtik Gazetesi saNbi ve başmuharriri Hüsnü Faik bey, Mustafa Kemal derdemez, o cümlezihninden ışıklı bir tes- bih dizisigibiakıyor "...ve bir gün bir gecede, BastiUe hâk ite yeksân oldu..."; sonra, hatıriayacaktr: "-...338'de miydi acaba? Evet, öyle olacak! 338'de Gâ- a'yi Fransızlar Sefaret"e davet etmişti: 14 Temmuz Bayra- mı için. Neydi o, bir Miralay vardı Bojin mı, Mojen mi ne? Gâzi'nin sözleri bunlar, o akşam soyledığı!.." (KurtlarSof- rası, 5. Bastm. s. 118. Bilgi Yayınevi. 1998). Yanlış hatirfamıyorsam, Enmcan'dayım; romanı tekrarel- den geçiriyorum, sonradan kaybettiğim bir belgeden; Gâ- zi'nin, 14 Temmuz Daveti'nde yaptığı konuşmayı, okumu- şum; o heyecanla, bu etkileyici cümlesinı, Hüsnü Faik beyVn ağzından aktanyorum: "...ve bir gün bir gecede BastiUe hâk ile yeksân oldu!". Bunlar, 1957yazındaya- şanıyor, sonra, terhis, Izmir, Istanbul, Paris derken; bel- geyi kaybediyorum; artık içimde bir ukde, acaba aslı yoktu da, hayalimde böyle bir sahne mi icat ettim? Haklıyım da, bu şüphede; zira, ne kadar belge taradıysam, Gâzi'n/n o konuşmasına, rastlayamıyorum; lâfını bileedenyok! Taa, Sa- di Borak'ın deıiemesi çıkıncaya kadar! "Atatürk'ün Res- mî Yayınlara Girmemiş Söytev Demeç Yazışma ve Söy- leşiieri. Kaynak Yayınlan, 1997". 746. sayfayı açınız, bir başlık: 'Fransız Ihtilâli Uzerine Söylev', altında tarihi "(14.7.1922). Daha altında birnot 'albay Mougin'in verdi- ği ziyafette söylenmistir." O zarhan, insanın kafasını kurcalayan, soru şu mu? Bu söylev Gâzi'nin, -hiç değılse Fransız Ihtilâl-i Kebiri'ne, ne kadar vâkıf olduğunu göstermesı bakımından,- 3. cittlik 'res- mT Söylev ve Demeçler 1 krtabına, acaba neden, alınma- mtştır? Yalnız o mu?, En az bunun kadar önemlı olduğu hal- de, ünlü Izmir Konuşması'ndakı Montesquieu eleştinsi de, alınmamıştır: Daha doğrusu, o bölümleri arJanmıştır. Ikısi de alınmalrydı, çünkü: ancak bunlan okuduğumuz zaman; Gâ- zi'nin TBMM Meclis'i Hükümeti'ni, neden 'Paris Komü- nü'ne benzettiğıni, daha iyi anlayabiliriz. ...İhtllâlin üç sebebl vardırl' "...efendiler, ihtilâlin başlıca üç sebebi vardır halk, ev- vetemirde, hürriyetlerini kazanmak mecburiyetiyte kar- şılaşryordu. Bu, ihtilâlin 'siyasi' sebebi idi. Halk tabaka- lan arasındaki farklan, imtiyazlan ortadan kakJırmak lâzımdı, bu da ihtilâlin içtimâj sebebi idi. Iş gücünün mü- kâfatını btzzat toplamak lâzımdı, bu da ihtilâlin iktisâdi sebebiydi..." '^iıafeuki bu esaslarbütün dünyaya şâmfl umumi esas- lardır. Onun için ihtilâl fikri, Avrupa'ya ve Dünya'ya ya- yıldı. Mamafih ihtilâl birçok engellere ve müşküllere katlanmak zorunda kaklı, çünkü Avrupa'nın hüküm- darian, imtiyaz sahipleri, ihtilâlin bu kurtancı tecellisi- ne engel olmak istediler. IttHâk-ı Mukkades'ler, askeri ve siyasi tedbirler, bu cereyanı durduramadı. Bir ihtiyaç- tan ve ruhtan dogan ihtilâl harekâtına karşı koyulamaz- dı..." Dikkat isterim: Gâzi, ihtilâl'in nedenlerini sıralarken, öyte bir üçüncü neden sayrnıştır ki, bunu ancak 'ulusal demok- ratik deyrimi', sosyalizm'e çok yakın bir yerinden benim- semiş, bir aydın zikredebilir. Ne dryor, 'Iş gücünün mükâ- fatnı bizzat toplamak lâzımdı, bu da ihtilâlin iktisâdi sebebiydi': ancak onun böyle duşunduğünü bildiğınız za- mandır kı, Izmir Iktisat Kongresi'nde, Anadolu halkına kalktnmak için bir 'Sa'y (Emek) Misâk-ı Miliîsi' önermesi- ni 'yerine oturtabılirsinız'; ancak o zaman, Meclis'dekı 'Halk Zümresi', hatta '(Ankara) Komünist Fırkası' bir anlam ka- zanır; 'Bütün idareyi Halkın eline vereceğiz' sözü, asıl de- rinlığine kavuşur. Ne var ki Paşa, Miralay Mougin'in ziyafetinde, Fransız Ihtilâl-i Kebiri'nden, 'bilgi satmak' amacıyla söz etmiyor; devrimin cereyanını hayli renklı cümlelerle anlattıktan son- ra sözü asıl getirmek istediği yere, yâni Anadolu İhtilâl ve Inkılâbı'na getirecek; iki 'devrim' arasında, çarpıa bir mu- kayese yapacaktır. "...efendiler, bizim Mütâreke esnasında toplant ha- linde bulunan bir Meclis-i Meb'usânımız vardı. Bu da- ğıtldı. Millet, yeniden bir Medis toplanmasmı temin et- ti. Meb'uslannı intihap ederek payrtahta gönderdi. Bu Medis de tecâvüze uğradı. Milletin dâhili ve hârici düş- manlan, onun şerefine, istiklâline, içtimâi ve iktisadî hayatana, hukuk-u tabiiyesinetecâvüzde, arbk rttifak et- mişti..." "...yüz otuz sene evvel Fransız milletinin pek haklı ayaklanmasını ve galeyânını mûcip olan zuiüm ve şkJ- det hak ve adâlet asn olduğu iddia edilen, 20. Asırda, Türkiye halkına revâ görüldü! Türkiye halkı, tamnmayan ve çiğnenen hukukunu müdafaa için kıyâm etti; bu kı- yâm, onun için hak ve vazife oldu. Türkiye Büyük Mil- let Meclisi ve onun hükümeti böyle bir kıyâmın netice- sidir..." "...hürriyet ve istiklâl aşkı ile galeyân ve feverân eden bir kavmin ne harikalar yaratabileceğini, Fransa İhtilâl- i Kebiri, bundan yüz otuz sene evvel, pek güzel isbât etmiştir (...) Efendiler, bizim ctdâl ve ayaklanmamızın se- bebi dahi Fransız milletini o kahramanca harekete sev- keden âmillerden, daha az kuvvetli ve daha az mantık- lı değildir..." (Vakit, 19 Temmuz 1922). Böyle bir hasletlerl kaldıysa... Eski bir Mecidiyeköy ilkbahannda, San Mustafa ('Börk- lüce'), önemsizmiş gibi dudağını bükerek; bana, tava- riş' Zinovyef in, 'Kemalistler J e arka çıktığı, Bakû Kurul- tayı söylevinde; Mustafa Kemal'i aynı zamanda eleştirdi- ğini, açıklamıştı: Ingilız '/ru/f/as/'halife'ye karşı çıkmadığı için eleştırmış ama, buna rağmen, Ankara'yı destekliyorlar. 'Sa- n' Mustafa, pipo dumanlannın arkasına sakJanarak, müs- tehzi, eklemişti: "-...inkılâbın seyri ve inkişâfı, ne Halife bırakacaktı, ne Padişah; biz bunu görmekteydik, onlar göremiyordu; bilahare, utandılaıi" Yirmı yıl kadar sonra, Grigoriy Yevseyeviç Zinovyef in söylevini buldum ve oku- dum; 'San' Mustafa dogru söylemişti. Benzer bir eleştjri, Edouard Herriot'da sezilmiyor mu? 'Teşkilât Kanunu'nu anlatırken, 'kaypak' srfatını kullanmış; kullandığı Fransızca kelime 'opportuniste', ben böyle çe- virdim, o da 'İhtilâl'in Padişah'a rağmen, başlangıçta Padi- şah'la yürütülüyor olmasına takılmış; ona da, pek 'radikal görûnmüyor 1 gibi gelmiş! Eminim Izmir'deki o ünlü ve uzun sohbetinde (2 Şubat 1923), Gâzi'nin aynı sebebten Mon- tesquieu'yü nasıl eleştırmış olduğunu bilse, böyle demez- di: gerçekte, bılmese de dememesi lâzım, Ismet Paşa ona 'Paris Komünü'nden ilham aldıklannı söylüyor, bu kadan yetmez mi? Montesquieu eleştirilerine de geleceğim: Kemalistler'in, -hele 'solcu Kemalistler'in.- göğüslerini iftiharla kabarta- cak; Gâzi'yı zâlım ve câhil göstermeye bayılan, 'inançsız' Atatürkçü'lerle (!), 2. Cumhuriyetçi 'takımını' utandıracaktır. Tabii, öyle bir hasletleri kaldrysa!.. httpM www. prizma.net Mİ A İLHAN http^/www.eda.tr/-bilgiyay/yazar/aittıan.m1m Pazar günü sıra sende... İstanbul'u menfaat gruplarına teslim etme... Kentine ve ülkene sahip çık! oyunu HAYRİ GÜRKAN iiiçin BARIŞ PARTISI HAYRİ GÜRKAN İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan Adayı İ