Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
SAYFA CUMHURİYET 26 EYLUL1996 PERŞEMBE
14 KÜLTUR
Her koşulda gündem: Zeld Müren
Cenaze töreni yarın
Bursa'ya
uğurlandıMERIH Ak
IZMIR - \O\IKU Bod-
rum-]zmırvolı.uluguna s.ar-
kı sovleduı ılk mıkrotonu
alırkeı bedenını tıtreten he-
\e*.anikilbı \enıkdu^enZe-
kı Muren Izmırde duzenle-
nen torenden sonra gomul-
mek uzere Bursa \ a uğurlan-
dı Muren kanunı mıraçısı
tevzesinm kızı Se\ım Ol-
gaç ın ıstegı dogrultusundı
vaıın duzcnleneeek toren-
den sonra Bursa L lucamı de
kihnat.dk oglenamazınınar-
dından toprıga \erıleı_ek
E^reîp ı> ı Hastinesı nde
"son volculuğuna" h ızırla-
nan Zekı Muren ın mııasçı-
ları sanaKinın "normalolu-
mu" nedenıv le otopsi \ ıpıl-
masını ıst<.medıleı Sanıt<,ı-
nın ıvukıtı MıthatOzkokk-
tanhul dan te\zesinın kızı
Se\ım Olgaç ın oglu Se\tuğ
Olgaç Bursa dan İzmıı e uel-
dıler
İzmir'de sajgı duruşu
Muren ııı ^.enazesi oglen
saatlennde beledıve mor-
gundan alınarak Kultur-
park taonıekı gun vasamını
>ıtırdıgı TRT Studvosu nun
onune getırıldı Turk bavı ı-
gına sanlı tabutu hazırlanan
platfoıma konurktn torene
katılan \ urtta^lann bu\ uk bır
bolumunun acladığı gozlen-
dı TorenontesindeTRT nın
ka\ıtlınnda bulunan Zekı
Muren ıneskı >ırkıhrn,alın-
dı
Toıene/ekı Muıen ın v ı
kıııhıı kııtlu Pavaslı.'Susuf
Nalkesen Iznıır \alı \ekılı
Ramazan l rgancıoglu Ana-
kenı Btkdıvt. Bisk ınvekılı
Ertan l Ikıı kon ık Beledı\e
Başk ını •Vhmet Sarışın ıle
çok s ı\ ıd ı \ urtta^ katıldı
Torende konuşan TRT
Bolge Muduıu thsan Ozta-
mer 7ekı Muıen ın \ ı^amı-
nı vıtırmesinın kendılerını
dennden \araladığını sovle-
dı Zekı Mtiren ın Avukatı
Mıthat Ozkok de 7ekı Mu
ren ın vas.am dolu bır ınsan
oldugumı \urgula\arak
"Zekı Muren gıbı sanatçılar
bu ulkede \ıı/\ıld.ı hır gelır
3? vılhk arkadaşı, 33 Mİlık
a\ ukatı. dostıı. sırdaşı. danış-
manıvını O her zaman ıçı-
mızde \aşa\acak" dedı
Ozkok Zekı Muren ı Is-
tanbul a goturmek n.ın gel-
dıklerını ancak \akınlarının
Bursa va goturmek îstedıgı-
nı \ urgula\arak u
Bu konuda
vetkılı. mırasçılar \nne. ba-
ba \e aıle bu\uklennın me-
zartarının bulunduğu Bur-
sa"da topraga verılmesını ıs-
tedıler C uma gunu oğle kılı-
nacak namazdan sonra de\-
let sanatçısına vakışır bır to-
renle Bursa da toprağa vere-
ceğız" dıve konu^tu
kutluPavaslıda Zekı Mu-
ren ın Izmır ıçin buvuk one-
mı bulundugunu belırterek
"Fuar demek Zekı Muren
demektı Inanamadım.oldu-
ğune Obırguneşgıbıdoğdu
\ma batmadı O olumsuz-
dur" dı\e konu^tu
konusmaların aıdından
Zekı Muren ın *.enazesi al-
kısl ırla bır sure eller uzerın-
de taşındı Daha sonra Bursa
Mılletvekılı Ca\ıtÇağlar ın
gonderdıgı bıldırılen ozel
ııçakla eenaze Buısa va go-
turuldu Izmırde unlu Turk
Sanat Muzığı sanatçısi Zekı
Muren ınuzuntusuvlebırlık
te **\apılan hatalar" da gun-
denıe getınldı
Bu\uk saglık sorunları
bulunın Muren ın "olume
\olculuğu"ndakı aksikhklar
se\ enlerı taı atından sov le dı-
le aetırıldı
"Bodrum'dan. Izmır'e ka-
ra\olu\la getırılmesı bııvuk
nsk taşımasına karşın hıçbır
sağlık onknıı alınmadı \ ıl-
lardır kalp \ e dolaşım rahat-
sızlığı çeken Zekı Muren"ın
rısklı durumuna karşın
TRT'de de gereklı onlemler
alınmamışti TRT. Zekı Mu-
ren'le Bodrum'da bır belge-
selı zaten çekmıs,tı Muren'ın
İzmırstud\olannagetınlıne-
sı şart nrndı' TRT'de gerek-
lı nbbı gınşımlenn vapılma-
sına vontlık çeşıtlı vakJaşım-
iar\ar Bunlarınhangısıdoğ-
ru' Mak\aj odasında \aşa-
nanları anlatanlarla. bazı
TRT gore\ lılennın anlattık-
ları bırbırını tutmmor."
• Gorsel otesı-gerçekustu \ arlığı duru^m la Turkı>e'de kultur.
sanat muzık \e butun bunlarla bırlıkte kışılık "se\ ı\e tespıt
sına\ ı" oluşturuşordu bır anlamda Tek ba^ına beste \ e gufte
muzığe vetmevecektırartık Edası \ urgusu diijinda sahne ustu
ta\ n\ la. sahne duzenı\ le, gı> ımı\ le bır \ e sahnenın dışındakı
duruşu gızlı açık ha\atıyla "aktor" gerekır kulaktan goze.
bunlardan zıhınlere açılacak "ımajlardun\ası" ıçın
ZEKICOŞKLN
Izmır TRT'de çekinıden önce Ankara Rachcısu'nda ılk şarkısını okuduğu
nııkrofon hedı\e edılen Zekı Muren. daha sonra fenalaşarak \aşamını >ıtırdı.
•\slinda Zekı Muren. \azı\a pek
gelmez O gorsel gorselın de ote-
sindeger»,ekustu kımlıgın bırduru-
mun duru^un adıdır >azı butun
bunlann ustunden geçen bır betım-
leme -a\ nı zamanda ındırgeme- ola
cagı i(,ın \azna pek u\gun degıl Ze-
kı Muıen
Turkı\e nın \azı\a uzaklıgı a\rı
\ma 40 \ıl toplumsal so\lem \e
gundemın temel aktoriennden olma
sinakars,ınsossolojık kulturel bıra-
kalım bunları muzıkal duzevde Ze-
kı Muren ustuııe tek bır ınceleme \ a
pılmamı^ vapılamamı^ olmasinda
aktorun kımlıgı de etkılı oisa gerek
Gorsei otesi gerçekustu kımlıgı
dıırusu ^ıındılık bır \ana bırakalım
Işıklar saçan bir yıldız kaydı
GOMLP\Ç\CI
Hangıgozlugumuzlebakatakolursakolalını l^s
(l ler
den ıtıbaren ulkemızın "sanaf gundemını lıep me^gul
etmı^tır Zekı Muren \a;»dmı algılaMiji ılı^kılerı gı\sı
lerı konujma tarzı tercıhlerını toplumu\l ı -atiında vo-
gu \adırgansa da- pa\ la^ım ve sunum bıı,ımı Tunı bun
ları bır arada dusunmezsenız onun sos\al üeı,mışımızın
neresınde durduğu konusunda eksik bır degerlendırme
\apmanız soz konusudur O nedenle salt nıuzıgıne mıı-
zıkanh\ı>wıa nıodadc\ımle"sound"un ı ılı-%kın bır >c\-
ler \azabılmenın guçlugu ortada 7ekı Muıen ın
Derınlemesınepek(,okşe\ so\lene-
bıletek pek çok vozumleme geaktı ~A T e dersek dı\elım.
ren amagorunumdebır"abartı.pırıl- / \ / bizler Ulbl akademik
tı. sonsuz nezaket" manzumesı ol ın ± \ N d klasanlar dahıl,
bır butunluaun ozetıdır onun \asamı , . , •
\c bu va,amdan vans.van muzık an toplum-sanatçı «lı^isının
la\ışı ıcrasi katanuzda %erle^mı> ıdeal
Bumuzık bastınıtıbarenbakılaı.ak tanimilll \e Oİ(,Utlenmizi
oluısa oldukça demşıme de ugramiş s a r s a n t c r s d u e n v e
kulakhrımızda durutınısı ınla^ıt l I r \ . u ı u M i ı ı ı ı ı ı ^ u u u u [ u u ı ı ı > ı ı ı ı ı a ş ı - t
lır dıksıvonı, ve temız Istanbul Turk ^
o z d e n
^ î r m e m i / gereg.ni
çesi ıle çınlavan Dede Efendrnm \aratan bır kişilıktı o Kendı
"Rastkâr-ıne\"ıtaşplaklardakızırvt ı^ten ten.jhlerini Naptl O\le
ıcrasina bır ornektır klasık repertu
arın bazı oıneklerını pek de gelenck
sel olmavan ama duzgun bır uslupl ı
okumu>tur ılk vıllarda Tınınmi:- ses ^ ^ ™ " ~ "
sanatkarlarının behılı saatlerde radvo bişındı bıAluv
îstedı o\le\aşadı
Pırıltılı \e bo\alı
rek dınlenıkügı zamanlarda rad\od» \ »ptıgı bu duzgun
ıcralar tanınmasinın ve sevılınesının ılk \<_ esas vasita-
ları olmu^tur
ToplumlasiLak \eııaıfbaglarkuran 'lesılı.am sineım-
sınm onunla bırdösem ozdesleşcn ^arkılvtılnılen ıse bır
ha\lı değısken \e dagınık muzık orneklennı halkn sıın
dugu dıger onemlı bır aıavtır Bımen Lfendı'nın sultanı-
\egah şarkisi ~-\lsazınıse\dıceğım~ı uls-besi olan se\
gılısının elıne kanunu uzatırken so\kı pı\ano ba^ında
"ku \ak \ak \ak"ı okur "Bahçe\an gddı" dı\e seslenır
Insanlaı onun bıraz da çotuksu ne^esıne oldukça alı^mı^-
lardıı artık Beste çalı^maları ıse tum hareketlı v e pınltı-
iı sanat algılaviıji ıçındedevım verındevse "dahasoluk"
vc bır anlamda daha istıkrarlı bır parantez gıbı durur
Aı.emkurdı ~Zehretmeha\atı*' nıhavend "BırDemetVa-
semen" ^uzınak "Şımdı l zaklardasın" gıbı bugun de
halkın severek so>ledıgı >arkılardan olu^an mutevazı bır
parıntezdır bu
Akıdemıden aldıgı tormasvon va^amının neredevse
bu "tasanm" oldugu ızlenınıını venr Donemınıneğlen-
ı-ı. anlavışına venı bır vakla^ım getıımı^ kımılerıne go-
re bır detormasvonun ba^langıu olmu> gorsel ve ı^ıtsel
anlamda belırlev ıcı bır rol ustlenmıs.tır
Zekı Muren Duvgulu abartılı duvgu-
sal msanlarda alttan alta ulasmak ıste-
dıgı ^atatata gondemıeler v apan bo\ a-
lı ınsanlarla bırebır degıl de zamanla-
rın arasina sıkıs.ıp kalmı^ bu verlerde
ıletı^ım kuran vasamı\la Bııazula^ıl-
maz bır ba^ka sicak Bu nedenle top-
lumun "temel degerlen" dedıgımız var-
gılara ters dıı^se de anlavısla kar^ılan-
11115 hatta pek çok ba^langıç vapan 'sa-
natçı ada\ı'n 1 ornek olmu^ bır stıl
Sanatsal velpazesinıngenıs.lıgı şıın
sineması muzıgı ıle toplumundanbel
lı bır hoşgoruvu bılegının hakkıvla ka-
zanmı^tır Eskı bır tılmınde geçen bır
ıtadevle "bestelenn ınsan havatında
11111tıı111 \erlenolduğu** zamanlarda kopaıdıgı bu "ızın"
o\ le oldu
onun gozden uzak \a^ama\ı seçtıgı son >ıllara dek
gnlesuıdurmu^tur Son kasetlerdekı ıcralarındagıderek
genel populer alt- kultur anlaMşina dek du^mesi bu ız-
ne "mukabele"edenbıralı^\eıı^ın\ansımasıdırbelkıde
kalıpU^mı» tasnıtlere pek ıtıbar etmesem de onun Tur-
kı\e nın ger^ek pop sanatçılarından bın oldugunu du>u-
nu\or halktan buldugu bu vogun ılgıvı bınz da bu ne-
dene b ıglısoıum Turkıve de bır "guneş, batmadı\sa~ da
gelenekselden populere ı^ıklar saı,arak hareket eden bır
*\ıldi7 h.a\dı" dnorum
Tümyaşamı
iarkıydışnr ve
TIRHVSGIRKAN
Filmleri
Tele\ ız\ on ekranlarından \ ukselen hıçkırık-
lı bır ses geteu bolerek bır anda Turkıve M
\asa bogdıı Bu ses kaset i,ekımı ıı,ın Bod-
rumdm iznıır e gelen Zekı Muren'ın TRT
stud\oiaıındi ge(,ırduı kalp krızı sonuaı •-a-
natı,ı doMİ ııının kollan arasında va^anu \eda
ettiüinı du\uru\ordu Acı haber bır anda dal-
üadalaa\a\ıldı tum ulkede \ankılandı kım-
seınanmakıstemiNor buz gıbı donmuş uzgun
\e >a^kın au habenn a\rıntılarını beklı\ordu
Sanat Guneşı sonmu^tu Bır çaga damgasi-
nı basan firtına dınmiştı \en doldurulama%a-
cak kırk altı v ıllık bır sanatçı tanhe go(,mu^tu
artık Turk sanat muzıgının temel dıreklerın-
denbın vıkılnıiijtı Sadecesesı \ e goruntusuv-
leplakhrda kasetleıde ekranlarda\aşa\aı.ak-
tı Lzun Mİlar mıkrotonlardan obıektıflerden
kameralaı dan uzak kalan
bu\uk sanatvinın hasta
kalbı tum umudunu bag-
ladıgı bu kaset çekımıne
da\anamıştı Zekı Muren
1983 te bır kalp spazmı
geçırmı^ -\menkada ıkı
av teda\ı gormus. sonra
da muzık ı,alışmalannı kı-
sıtlavıp gazınolıra bıle
gıtmemı^tı A^ırı kılolar
%uzunden kendını top-
lumdan so\ utlamı^ gıbn
dı Be^ \ıldır Bodrumda
ınzna\a ı,ekılen medva
dan bucak buı.ak ka^an
fazla kılolarından kurtula-
rıkbellıbıı iMİe^me^ure-
unegıren Muren Izmır e
\\&\ ı anları\ la \ enıden bu-
tunleşinek ıı, ın eskı \ e \ e-
nı şarkılarından olusan bır
kaset doldurmaN a gelmı^-
tı ama ııe \azık kı onlara
ula^amadı
Zekı Muren Turkı-
\e nın \etıştırdıgı en bu
%uk en populer sanaKi-
lardanbııı\dı Turkmuzı-
jındebışlıba>ınabırekol '
okiştuımustu Tum vaşamı ş.ııı \e ^arkı\dı
Toplumun \enı arau^larına \anıt olarak orta-
\ ı ı,ıkmı$ gut,lu sesi \e muzık kulturu ıle do-
ruga Mikselıp kendı alanında etsaneleşmiitı
Aİduı sa\ isiz odulleı arasında belkı de en an-
1 ımlısı De\let Sanatçılığına la\ıkgorulmesi\-
dı Hep ılkleıın sanatçiM olarak anıldı Beste-
LI şarkıu sahne sinema \e tnatro sanıtçisi
olarak çok \onlu bır kışılık sergıle\erek vak-
h^ık \aı ını vuz\ ılın tanhıne damgasını \ uıdu
Bevte \e guttenın u\umunu \apıtlarında en
ı\ ı bıt,ımde ka\naştıran Muren kendme ozgu
ses tonu sozı.uklerı tane tane seslendırme tek-
nıgı\le erış.ılmesı guı, bır une ka\ u^tu ^ umu-
19^2- BeklentnŞaıkı
Orhon M. Anburnu. 1954-
Son Bı \te Doktor ArşeMr
Ahanak 19'î"'- Benluş
OsmanF Seden 19>8- -4/rrn
katcs O.Sedenl959-
Gmber O. Seden ku ık
PUık O Seden 1962- Ha\at
Baztn Tatlıdıı NejatSa>dam
196V A$kHıı\ızı O. Seden
Bah(,e\an VSa\dam 1964-
htanbııl kuldıı ımkıı ı Metın
Erksanl96^- HtpOŞuıkı
\tif\dmaz 1966- Duçıtn
GLCLM O.Seden 1967-
Hındntan te\ızı O.Seden
1968- katıp i skııdaı a
Gnleıkeıı L lku Erakalın 1969-
lnle\tn \agmeleı SafaOnal
kalbımın Sahıbı Safa Onal
19"
7
*)- Aşktcm du L stıın \tıf
\dmaz 19"1 - Ru\a Gıbı
LutfiO \kad
^ak kontralto \e tenor sesine sahıptı Unlu bes-
tecılerın sapıtlannı \orumla\arak çagının en
buvukleu arasina katıldı \ogun ıstek uzerın^
sahneseılkkez24 MaMs 19^^ te kue.uk Çırt
lık Parkı nda çıkan sanatçı gazıno \aşamınd ı
tabuları \ıkarak koklu leformlar vaptı Batı
enstrumanlarını Turk ınuzıgıne sokarak ı,ok
seslı orkestıasvona gıdıp sahnede ahşılmı^ ka
lıphrı zorlasan \eniliklen\le her zaman on^
oldu Çarpıu ve ıtıcı kadın->ı gıvsilen unsel
lıgı çagrıştıran muzıp espnlenvle degış.ık bır
sanatı.1 kı^ılıgı orta>a kovdu Havranlarının
"Paşa' adını verdığı Muren ın modelını kendı
çızdığı alımlı ucıh bıcılı gı\sılen sanat evre-
nını >aşkına ı,evırmı^tı Çok savıda beste va-
pan 200 un ustunde plak dolduran bınlerce
^arkılık bır repertuvara sahıp olan sanatçı Kur-
dıhhıcazkar makamında v als usulundekı "Ma-
noha' sarkisivla Turkıvede venlen ılk '\lün
Plak' odulunun sahıbı oldu
Bunu \ a^amı bo\ um.a «.e^ıt-
lı altın \e platın plaklar ız!e-
dı Beş kıtada \menka As-
\a \fnka A\ustralva \e
•\vrupada konserler \er-
dı 'S urt turnelerıne çıktı
Zekı Muren 196> te ^re-
na Tı\atrosu nda sahnele-
nen "Ça\ >e Sempatı* ovu-
nu\la tıvatrovu da dene\e-
rek bu alanda vetenegını ka-
nıtlamış.tı Guzel sanatların
tum dallarıv la ılgılenen Mu
ren ^ıırlerdevazdı 196^ te
'Bıldırcın \ağmuru" adlı bır
^ıır kıtabı çıkardı Ikıncı şiır
kıtabının adı 'Benı Benden
Dınle\in'\a da "^eşıl Sehnn
Çocuğu'ıdı 19""0 lerdehar-
talık bır gazetede kose \a-
zarlıaıbıle>aptı
Zekı Muren 19-.2 19^1
\illan arasina sıgdırdıgı ve
unlu şarkılannm adlarını ta-
s,ı\an 18 fılmle sınema
o\uncusu olarak da sevırcı-
sivle butunle^tı Gerçek bır
deger \ e ustun v etenek sahı
bı kıi}ilıgı olan Muren şarkı
sovlerken \uteldıgı halde bevızperdede rol
vaparken ba^arısiz bır ovuncu ızlenımı uvan
dırdı Ilk kez 19^2 de Orhon M \rıburnu'\la
Samı \>anoğlu nun vonetmenlıgını vaptıgı
•Beklenen Şarkı' tılmınde Cahıde Sonku 'Te
başrol o\ na\ arak sınemav a adımını atan sanat-
>,ı saglanan olaganustu gı>e ba^arısından son-
ra tılırn,evıımevı surdurdu Çevııdıgı 18tılm
den"" sının Osman F Seden'ın ımzasını taşım ı-
si ılgıçekıtıdır Aralarında LutfiO Akad.Me-
tın Erksan, Atıf ^ ılmaz gıbı vonetmenlerın de
bulunduau bu tılmleıın be^ınde Belgın Doruk
ıle ovnavarak bu sanatçıvla uvumlu bır çıtt
varattı
kendisinebakıs.ı kendısını algılavı-
^ı belırleven -bu anlamda da ele ve
vazıva gelmezlıgı oluşturan- duru-
mun son halkasını anınisa\alım Ze-
kı Muren 24 Evlul 1996da olume
gıttı Ama bu gıdisin detam bır Mİ-
lık ovkusu \ar
Zekı Muren 1990 lan MesutBah-
tıvaradıvla kar^ıladı Toplumasesı-
nı duvurup vuzunu gosterdıgı Zekı
Muren adını ogrettıgı 19-^Oden berı
hep kavga halınde oldugu doga ve
zamanın ıhanetını ıronık bır kod
adı\lakat>ılı\ordu Adım Mesut so-
vadımBahtıvar Mesut Bahtıvar dan
şarkılar dınledınız A\nı kasette btr
de llham Cennettı v ardı "Se\gı do-
lu bır dumamvar.dortvanınıda tum
msanlar"dızesı\ le ba>lav m bır ıçe-
rıncını dovgunluğu sovleven ^arkı
sonunda Mesut Bahtıvar kınklıgın-
dan kurtulamıvordu "Şarkılara
du\gu seren. çılelere goğus geren /
Dertlı gonullere gıren. ışte benim Ze-
kı Muren."
O mu otekı mı' Her kosulda -ıçı
kan aglarken bıle ızlev ıcisinı dınle-
vıcısını mesut ve bahtı\ar etmeve
vazgılı sahne adamı mı Zekı Muren
otekı mı kendı adına daha uvgun
buldugu şarkılara duvgu seren çıle-
lere goğus geren dertlı gonullere gı-
ren mı Zekı Muren
Baktığınızda bıraz o bıraz otekı
sonuçtadahıçbırı Dahaçokıpcam
bazı Gen,eklıgın ustune vuruven
onun otesine ueçen bır cambazlık
bu
Zeki Muren'ın ılk nimı, 1952"de Cahide Sonku'\ la bırlıkte o\ nadığı, O. \nbur-
nu'nun >onettıği "BekJenen Şarkı' buvukgişe başarısı sağlamıştı.
'İlk image maker'lardan biri
Ele-yazıva gelmezlıgı buradan
Itnzasıvla sesıvleortavaçıktıgison
urun \eda verıne geçmelı Bu son
urun sonrasinda 199> e dek hıçbır
\erde gorunmeven Bodrumdakı
evınden çıkmavan Zekı Muren ve-
da etmı^tı denebılır her se\e
Ama Turkıve kultur ve sanat tarı
hıne "ılk ımage maker'lardan bırı
sıtatıvla geçecek olan Zekı Muren
asla sahnenın dı^ında kalamaz du-
ramazdı Duramadı 1995 vılı Evlul
sonlarıvdı kı TRT televızvonunda
Studvo-FMprogramı\a\ımlanırken
gecenın epev ılen saatlerınde apan-
sız bır "canlı telefon bağlanüsr ger-
ı,ekle^tı kars,ınızda Zekı Muren
1
Hıı,bırçagn on hazırlık duvuru
vb olmaJcbizın kendılıgınden çıka-
gelrpf^ftrSanatGüneşT Müren bır
kez daha gundeme gırmev ı ve ora\ ı
belırlemevı ba:>armıs,tı bovlete Ar-
dından butun T\ kanallan program
vapımulan haber ınudurlen sunu-
cular ve starlar harekete geçtı tkın-
cı halka "ATakımrnda Savaş \\'la
atıldı Stud\oda Muazze/Abacıvar-
dı telefonda Zekı Muren Bod-
rumda Goz\as,lan ıçmde "Şımdi
u/aklardasın" ^arkısı sovlendı
Artık sanat gune^ının uzaklan
kendısını ora\a ta^ıvan "ınzıva"vı
aşıp bır an once aramıza katılması ıs-
tenıvor beklenıvordu Cumhurba^-
kanı Demırelbıle bu dılegı bcklen-
tıvı dıle getıren bırdemeç verdı
Es,zamanlı olarak "Paparazzı-
ler"ın ı^tahı venıden kabardı "Son
halı" goruntulenıp ekranlara geldı
Can Dundar. A\nalarda bır durum
tespıtı vaptı
\e nıhavet 1996 Evlulu nde vıne
TRTde sessız sedasız kotanlan
apansiz ekrana gelen "Batma>an
Guneş-Zekı Müren" belgeselı
Onun uç gun an arda ekranı -ve vı-
ne e^zamanlı olarak \azılı basinı-
onurlandırmasindan tam on gun
sonra da yıne bır TRT çekımı sıra-
sında gelen tra|ik fınal'
Sevive tespit sına\i
Zekı Muren gorsel otesı-gerçe-
kustu varlıgı duru^uvla Turkıve de
kultur sanat muzık ve butun bunlar-
la bırlıkte kışılık "sevı\e tespıt sına-
vT olus,turuvordu bır anlamda
Muzık evrenıne dogdugu tarıh
1950 vukarıda savılan ogelenn do-
nuijum ev resıne karşılık gelır kapa-
lı bır toplumun kendı ıçıne açılma-
sıvla o doneme dek sozel bıçımsel
duzevlerde uretılmı^ olan "estetık"
olçutler degerler sesler dagılır
"sentetık"donemba^lar Tekba^ına
be^e ve gufte muzıge \etme\ecek-
tır artık Edası v urgusu dı^ında sah-
ne ustu tavnvla sahne duzenıvle gı-
vımıvle bır ve sahnenın dışındakı
duruşu gızlı açık havatıvla "aktor"
gerekır kulaktan goze bunlardan zı-
hınlere avila^ak "ımajlar duması"
ıçın Zekı Muren bunu zamanın ote-
sinde bır algılama ve performansla
kuracak \apacak vekars,ıla\acaktır
Bır vanıvla hep "Bursalı Zekı"
olarak durur Radvodan "Sevgılı
Şofbr Kardeşlenm" dı\e seslenır
"Gozunuz \olda, kulağınız bende ol-
sun".
Aslında daha ılk mıkrofonuna
uzandığı 19^0 lerdenberıgeçerlıdır
buçagri Bıraz farklıbıçımıvle >ol-
dahepı^aretlervardır ustalıkla akıl-
lıcavehepkendıne sese dondurmek
ıçın \erles,tırılmı^ ışaretler
O ışaretler 1980 lerın abluka ve
alaborasında hukmunu v ıtırdı buvuk
olçude Belgesı KahırMektubu Ar
tık sentetığın de otesine geçmıştı
Turkıve nın kulturel ıklımı Alatur-
ka kavnaklı "Sanat Guneşı" ovenı
Iklımde kahır \lektubu \la arabes-
kın sentonısını vazıp okudu \e bır
anlamda geçtığı vollardakı ı^aretlen
v ıne kuıdısı zorunlu olarak de^ıfre
ettı Mesut Bahtıvar abovlegelındı
• • •
Şımdı artık o vok Donup baka-
bılınz venıden nundeme
IŞnj)AKVEYELPAZE
ATİLLA BİRKİYE
Kana Bulııtlar da Var
Pazartesı gunku yazısında Emre Kongar 'Tu-
yap'ta Sergılenen Turkıye'nın Guzel Yuzu' başlıklı
yazısında Altıncı Sanat Fuarı ndan ovguyle soz ettı
Kuşkusuz gunuınuz Turkıyesı'nın yaşadıgı kara-
basanda bır sanat etkınlıgı olumlama olarak ımlene-
bılırdıkı nıtekım ErnreKongar'ınyazısınıdaben bu
baglamda "okudurn
(Sanat fuarına başka bır açıdan da bakabılırız
Ozelhkle son ıkı yıldır ışın tıcarı yanı çok onplanda
Ozel şeyler yoktu Tabıı kı onde gelen kımı ressam-
ların heykeltıraşlarm yapıtlarını gormek seyırsel bır
sanat tuketımı saglıyor ama ınsan bunlann dışında
"yenılıkler bekiıyor Sanatçıların son yapıtlarını ser-
gılemelerı yeterlı degıl Onları galenlerde sergılerde
ızlemek ya da almak olanakh
Bu baglamda geçen yıllarda açılan ıkı sergıyı or-
neklemek ıstıyorum UPSD nın duzenledıgı Otekı"
ıle 'Genç Etkınlık' sanatsal egılımler ve anlayışlar
konusunda tartışma ve sorgulama getırebılmıştı Sa-
nat Fuarı'nda eksık olan buydu )
•
Emre Kongar 'guzel yuz tanımını yaptığı gunler-
de Turkıye nın başka bır yuzuyle karşılaştık
Kongar sanatçı ve yazarları haklı ve dogru olarak
"guzellık" tanımıyla betımlerken Ozgur Yayınla-
rı'ndan çıkan Eve Jaureguiberry'un "Psıkanalıste
Ihtıyacım Yok> Kendıme Konuşuyorum ' (Çev Ayşe
Ece) adlı romanı Istanbul Dorduncu Sulh Ceza Mah-
kemesı tarafından Cumhurıyet Başsavcılıgı Basın
Burosu nun talebı uzerıne toplatıldı Toplatma ge-
rekçesı şoyle
" kuçuklenn manevıyatı uzerınde muzır tesırya-
rattıgı ve aynı zamanda halkın ar ve haya duygula-
rını ıncıttıgı cınsı arzularını tahrık ve ıstısmar eder
nıtelıkte genel ahlaka aykırı olmasına bınaen
Bu roman Ozgur Yayınları nın daha once bu ko*
şede andıgım Çagdaş Dunya Romanı" dızısınden
yayımlanmıştı (Yayın danışmanlıgın, ben yapıyor-
dum)
Kıtabın adı Turkçe açısından tartışma konusu ol-
muştu (ozgun adı daha farklı) ama gerek kıtabın ıçe-
rıgıne uygun olarak gerekse de dılı bıraz egıp buke-
rek yanı bır egretıleme sonucu bu adı uygun gormuş
tuk
Dıl bağlamında gelen eleştırılere tartışmalara so-
nuna kadar açıktık Ne var kı kıtabın boyle bır gerek-
çeyle toplatılmasına hem şaştım hem de olagan kar-
şıladım
Şaştım çunku artık yırmı bırıncı yuzyıldayız Bır
edebıyat yapıtının bır kıtabın toplatılmasına aklım
ermıyor Bu konuda soylenecek ne var kı
1
Olagan karşıladım çunku
Yaşamın duvarlan arasında sıkışmış ve cınsel dun-
yasının kırklı yaşlarındakı bırkadının ruhsal durumu-
nun, egretılemelerle ve gondermelerle dolu ıronık bır
anlatımla betımlendıgı çağdaş bır romana başka
nasıl "//g/"gosterılebılırdı
l
•
Çağlar boyu fılozoflar aydınlar yazarlar sanatçı-
lar duşuncelennden dolayı yakıldılar, ışkence gordu-
ler uzerlenndekı baskı bıtmedı Toplumsal ve dogal
duzenı sorguladıkları zaman başlarına buyuk bela-
lar geldı
Aklıma irtgılız yazar John VVhıtıng'ın ortaçagın son
karanlıgında geçen Şeytanlar' (Çev CevatÇapan)
adlı oyunu gelıyor Oyunun kahramanı Rahıp Gran
dıer çızgı dışı bır kışılıktır ve dolayısıyla başı mutlak
otorıte tarafından korkunç bır şekılde ezılır
YadaTarkovskı'nın /Andreyfîuö/ei'"fılmınıanım-
sayın Fılmın başlarında ılkel bır balonla uçma de-
nemesıne gırışen bır mucıt engızısyon fedaılerınce
nasıl dahunharcaoldurulmekıstenır amauçar Ben-
zer şekılde Istanbul Kanatlarımın Altında "da da ız
ledıgımız Hezarfen Ahmet Çelebı. Saymakla bıt-
mez
Almanya'da Hıtlerfaşızmı ıktıdara tırmanırken çok
sık anlatılan sokak olaylan vardır (Unlu "Kabare ' fıl-
mındedegoruruz)faşıstler komunıstlerı dover sos-
yal demokratlar eylemsız kalır ışıne gelır Ama sıra
onlara da gelır ,
•
Emre Kongar yaratım alanında sanattan sanatçı-
dan umutlu haklı olarak Pekı sanatçılar acaba "ya-
ratım ozgurluğu"nöe sıranın kendılerıne gelmesını mı
beklemekteler'? Ozelhkle de artık adları kâgıt uzerın
de kalmış bırçok yazar sanatçı kuruluşu''
(Goruşlerınekatılmayabılırsınız) ismaıl Beşıkçı'yı
Kuçuk Iskender'ı vb gormezden gelen bazı yazar
ve sanatçı derneklerı yaratım ozgurlugu' konu-
sunda nasıl bır tavır alacaklar? Dahası bu sınava gır-
meye cesaret edebılecekler mı'?
Kara bulutlar da var gokyuzunde guneşın ve meh-
tabın yanı sıra
Başsağlığı mesajları
'Gönüllerde bir
şarkı gibi yaşayacak'
Kultur Senısı- Fransa nın
uluslararası haber djansı
AFP Zekı Muren ın
olumunu "Turkler,
fa\orilen olan şarkicmın
olummle altust oldular"
ba!}lığı\laduvurdu
Turkıve nın 45 Mİ
bovunca altın sesı\ıe
buvuleven Zekı Miıren
ıçın agladıgını belirten
AFP Zekı \luren ın
Mısirlı unlu ses sarıatçısı
L nımu Gulsum v e
Amenkalı Lıberace la
kar^ıla^tırıldığını
belırterek Zekı Muren ıle
Lıberace ın "Las \egas
tarzı çılgın bır g o n J n u m e
sahıp olduklannı"
ka\ dettı
Dışı>len Bakanı \e
Bas,bakan Yardımtı-,1
Tansu Çiller Muren ın
olumune çok uzuljUgUnu
belırterek "Murerı,
hepımızın gonlunı]e
\aşa\acaktır. \ ınt kendı
karı\ennde bır o<jy|
alırken. kendısınm halkla
butunleştığı bır sirada
bo>le bır şevın olduğupu
duvdunı Hepınıi/,n
gonlunde \aşacakf,r
~ d e d l
kultur Bakanı Isı1aı|
Kahramanda "r)m r u n u
sanata adavan.
Turk halkının sonnıoven
Sanat Guneşı ufulu ıle >en
doldurulmavacak buvuk
bır boşluk bırakmıştır"
dedı Zekı Muren ın sanal
muzıgıne çağdaş bır uslup
getıren degerlı bır sanatçı
oldugunu belirten DSP
Genel Baş.kam Bulent
Ece\it ıse "O dıllerde.
gonullerde bu- şarkı gıbi
vaşa\acak~ dedı
MHP Genel Baskanı
\lparslan Turkeş de
mesaıında Muren ın
vetatından duvdugu
uzuntuvu dıle üetırdı
TBMM Bas,kanı Mustafa
Kalemh RTLKBişkanı
Guneş Muftuoğlu
Çankava Beledıve Ba^kanı
Doğan Taşdelen
Bahçelıevler Beledıve
Bas,kanı SafFet Bulut
Çukurova Gazetecıler
Cemıvetı Baskanı Tamer
Lnalve Fılm San Genel
Başkanı LmıtLtku
vavımladıkları me^aılarda
Muren ın olunıunden
duvulan uzuntuvu dıle
getırdıler Muren ın olumu
kkTC de de buvuk uzuntu
varattı \erel gazcteler
haberı "SanatGuneşı'mız
oldu. Zekı Muren
şarkılarda >aşa\acak"
ba:?hklanvla verdı