Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
9HAZİRAN1996PAZAR CUMHURİYET SAYFA
HABERLER
Tankerlerin doğurduğu sorunlarA\.GL\DLZAVBAV(*)
Tanker sözcüğü. demzcıhkte. dökme sıv ı yük taşı-
yan gemılerı belırtmek üzere kullanılır. Su. asıt gıbı
nesnelen taşıyan tankerler de \ardır: ama. tankerlerin
büyük çogunlugu. ham petrol \e türe\lerını ta^ımak
üzere yapılan gemılerdir.
Ilkı I898"de yapılan tankerler bugün çok çeşıtlen-
mışiır. son eklenenler kımyasal yük taşıyan tankerler
(chemıcal tanker) ıle sıkıştınlmı> ya da soğutularak sı-
v ılaştınlmış gaz taşıyan (gas carrıer) tankerlerdır.
Bütün gemıler gıbı tankerler de teknoloımın sağla-
dıgı olanaklara koıjut olarak büyumüşlerdır. Gemının
büyümesi. bırım taşıma malıyetını düşürdüğü ıçın bu
egılım sürüp gıtmektedır. Smeyş Kanalfnın kapalı
olduğu dönemde Ortadoğu petrolünü Batıya Cmıt
Burnu'nu dola^arak daha ucuza taşımak ıçın donatan-
lar 300.000-400 000 detveyt tonluk. yanı bu mıktarda
yük taşıyabılen tankerler sıparış etmışlerdır
Bugün "\asat büyüklükte" sayılan 100.000-
150.000 det\eyt tonluk bır tankerın neden olabılece-
ğı tehlıkenın boyutlannı belırtmek üzere belleklerde
yer eden üç örnek \erebılınz:
a) 1979"da küçük bır ^ıleple Haydarpaşa açıkların-
daçatışıpyanan "lndependentza~adlı gemıde 90.000
ton kadar ham petrol \ardi. Bu olayda 41 Rumen de-
nızcı öldü. yangın haftalarca sürdü. denız \e ha\a biı-
yük ölçüde kırlendı. sarayların. e\ lerın camlan kırıl-
dı. plajlar kırlendı. batık 10 yıldan fazla Haydarpaşa
önlerınde kaldı vb.
bl 1994"te 80 000 ton petrol taşıyan "Nassia" adlı
tanker. "Shipbroker" adlı ^ıleple Beykoz açıklarmda
çatıştı, toplam 29 denızcı öldü. denız ve ha\a kırlen-
dı. "Shipbroker" sahıle çarptı ö> lece kaldı. -Nassia".
Karadenız'e Kılyos yakınlarına çekılebıldı.
c) 1960ta "\V. Harmom" adlı tankerle. -R Zaro-
\iç~ adlı tanker. Çubuklu açıklarında çatıştılar. ~P. Za-
ro\iç" yanarak karaya gıttı \e haftalarca >andı. Denı-
ze dökülen petrol. yanarakakıntıylagüneyesürüklen-
dı\e Istınyeönündedemırlıbulunan "Tarsus^adlıge-
mımızın yanmasina neden oldu.
Andıgımız bu üç olay. bütün aeıklı sonuçlarına kar-
>ın gene de "ucuz arlatılmış" sayılıyor: çünkü kaza
sonrasinda esen riızgânn yangının yayılmasını önle-
yecek yönde olması. karaya düşen gemılenn meskûn
alanlara düşmemesi gıbı onemlı tesellı öğelerı say ıla-
bılıyor: örnegın ~P. Zaroviç" Çubuklu'dakı petrol de-
polarına çarpabılırdı. sonuç felakete dönüşebılırdı;
"lndependentza" Boğazıçı Köprüsü'nün altında çatı-
>ıp karaya oturabılırdı \e köprükullanılamazduruma
gelırdı \b.
Kolayca anımsanacak bu olaylar. tanker geçışlen
dolay ısıyla TBB"nın ne büyük bır tehdıt altında oldu-
ğunu -deneydenedınılen kesın bılgı olarak- ortay a ko-
yuyor. Bır uzmanın sözünu yansıtarak tehlıkenın bo-
yutu hakkında fıkır \erelını. "Eğer orta bü>üklükte
bir gaz tankeri bölgede çatışma sonucu patlarsa, çe\-
rede.orada orta büyüklükte bir atombombası atılmış-
çasına tahribat yapar!"
Tanker kazalarının
hukuk alanındaki yansımaları
Lluslararası kamuoyunu tanker kazalarının doğur-
duğu tehlıkelere kar^ı uyaran ılk olay. ~Torre\ Can-
\on" olayıdır. "T. Canyon" adlı tanker. 1967 y ılında
lngıltere kıyılarında karaya oturdu ve genis bır denız
alanının kırlenmesıne neden oldu: balıklar. kuijlar et-
kılendı. kıyılar kirlendı. Temızlık çalı^malarına-15
mılyon dolaf harcaiKİv.^
Bu otay dolay ısıy la^aşiay an tartışmalar \ e çalışma-
lar. kısaca "1969 Brüksel Kirlilik Komansi>onu" dı-
\v anılan bır uluslararasi sözleşmenın kabul edılme-
Ship Broker ve Nassia adlı tankerlerin çarpışmasından sonra Boğaz trafiği uzun süre kapalı kalmıştı.
TÜRK BOĞAZLARI BÖLG
DENİZ KAZALAR
(Kapt. S. Tenker'in çalışmasından \
Yıl Çatışma
1982 3
1983 2
1984 4
1985 4
1986 4
1987 5
1988 3
1989 5
1990 14
1991 12
1992 12
1993 9
1994 14
Oturma 0
3
2
4
-
6
2
5
6
13
12
9
8
2
ESİNDE
ararlanıldı)
Yangın (")
-
-
-
-
-
-
-
3
4
3
9
6
2
' (") Karaya oturma. nhtıma çarpma ve batma otaylan bu
' sutunda gosterılmıştır
(") Yangın, patlama (ınfilak) olayları bu sutunda göster-
ilmıştır.
siylesonuçlandı. Bukonvansıyon. tanker kazaları yü-
zünden doğan kırlılığın gıdenİmesıne y önelık hukuk-
sal düzenlemeler getırıyordu. Daha sonra bu konvan-
siyonu tamamlayan yenı düzenlemeler oldu.
24.03.1989"da "Evvon Yaldez" adlı tanker Alas-
ka'da karaya oturdu \e yaklaşık 30 bın ton petrol. P.
Willıam Koyu'na döküldü. Bu kırlılığın ınsan eliyle
y apılabılecek temızhğı > jpıldı, (2.5 mılyon dolan aşan
bir harcama yapıldodoganın kendı kendıne yapacagı
temızlığın 600 yılda tamamlanacağı söylenıyor.
Bu oîay. ABD"de ılgılı çevrelerı harekete geçırdı ve
(3PA dıye kısaltılan (Oıl Pollution Act) kabul edıldı.
BJı yasa. ABD kıyılannı genel olarak gemilenn ve
öfel olarak tankerlerin varattığı tehhkeden korumava
ycneük hükümlerta^ımaktadır. OPAnın getırdığı hü-
kpmler öv lekeskın v e kapsamlı olmuştur kı. tanker ış-
lÂenler vıllardan berı u\gulamanın vumuşatılmasını
saglamak üzere uğraşmaktadırlar.
Bu örneklerle belırtmek ıstedıgırmz olgu şudur:
dökme halde petrol ve türev mı taşıy an gemıler büvü-
dfikçeçevreıçındoğurduklantehlıkebüvümüş veteh-
lıke algılandıkça hukuksal önlemler alınmı^tır. Bun-
liın l960'lı vıllarda ba^ladığını. vanı Montrö vapıl-
dÇı zarnan (1936) bövle bır sorunun kımsenın aklın-
da olmadığını belırtebılınz.
*Bu çok kısa açıklama. hıçbır ülkenın. değışen ko-
^ûllara göre önlem almak gereksinimı du> an Türkı-
vj'nin -geçış özgürlüğü ilkesını korumava özen gös-
tererek-'tBB ıçın önlemler almasma yalınkat bır "ge-
çişözgiirliiğünü ihlal edi>orsun" sav ıyla karşı çıkama-
v jcağırn göbtermektedır.
'1982 vılı öncesıne ılışkın denız kazaları konusun-
d» da bılgı vardır: aneak. düzenlı ve eksiksız bılgı.
1982'den sonrasına aıttır. Bu bılgıler Kapt. S. Ten-
kjr'ın derlemesınden vararlanarak çızelge durumuna
gçtırilmıştır ve "Çızelge-2' olarak sunulmaktadır.
üörüldüğü gıbı. TBB'de denız kazaları küçüınsene-
meyecek >ayıda >ürüp gıtmektedır; bunlardan bazıla-
rı felaket dıve nıtelenebılecek bovuttadır.
1995 yılının projeksiyonu " '" "*'"
Geçen yıl. TBBden geçen gemılerle ılgılı olarak bir
döküm vaparak bölgenın re>mını çıkarabılırız.
(Bılgıler Istanbul Boğazı ıçındır.)
9 Gemı geçı^ının gunlük ortalaması I28"dır.
9 Geçen gemılenn vüzde I3"ünu oluşturan 6504
gemı. bovu 150 metredeıı büvük gemıdır.
9 Avda ortalama 360 tanker geçmı^tır: bunların
I85'ı bo^. P 5 ı dolugeçı^ vapmı^tır. Bunların ta>ıdı-
ğı petrol \e türev ı. toplam (a_\lıkı 5.l2
7
.078 tondur.
9 Günde geçen tanker say IM, ortalama olarak 12'dır.
Bu bılgılere davanarak konumuz bakımından önem-
lı olan !;U saptamaları vapabılırız.
(a) Tüık boğazları bölgeMnde her gün ortalama 6
tanker kaı>ıla^niaM olmaktadır.
(b) TBB'den v ılda 50-60 mılyon ton dolay ında pet-
rol taşinmaktadır.
Hazar bölgesi petrolü
Hazar Denızı ıçınden ve çevresinden çıkarılacak
petrolle ılgılı olarak degıyk rakamlar>öy lenmektedır.
Cıddı bır y abancı kaynağa (Lloy d\ Lıst) day anarak şu-
nu söyleyebılırız:
9 Azerbaycan'dan çıkanlaeak ek petrol. ya\a^ ya-
vaş yılda 45 mılyon tona ulaşacaktır.
9Tengız bölgesınden çıkarılacak petrol. yavaş ya-
vaş artarak \ ılda 35 mılyon tona ulaşacaktır.
Bu petrolün tamamıntn Karadenız lımanlarına ın-
dırıldığı varsay ımına davanarak bır degerlendırme y a-
pabılırız Gerçek rakkamların ne olduğunu petrol dev -
lerı bılıyor olmalılar, ama bız. söylenenlerın yüzde
75"ını esas alarak v ılda 60 mılvon tonun Karadenız'e
ındırıldığını kabul ederek bırdü^üncegelı^tırırsek ^u-
nu belırtebılınz:
Bugün. yılda 50-60 mılyon ton olarak gerçekle>en
taşıma. değı^ik boyutlardakı gemılerın. TBB"de 6 kez
karîjilaimaların! gerektırnıektedır; bu taşıma 120 mıl-
yon tona çıkınca kan>ılaşmalar da günde on ıkı karşı-
laşma olarak gerçekleşecek demektır Bunu da. kaba-
ca "tankerltrin bölge için doğurduğu tehlike iki kat ar-
tacaktır" dıye özetleyebılırız.
Türk Boğazları Tüzüğü'nde neler var?
a) Trafık A\ rım Diizeni (TAD)
>uzy ılı a^kın bır >üredır uy gulannıakta olan ~çatış-
mayıönlenıe kurallan""nın. çatışma olasılığını sa\u>-
turmay a y etmedığı sularda ya da bölgelerde. çatışma-
yı önlemeyeyönelık ek önlemler alınması düşüncesı,
sonon yılİardaortayaatılmış. tartı>ılmı> veönce Ku-
zey Atlantık rotalarında ba^layan uygulama gıttıkçe
genı^lenıiîjtır. Bugün. dünyanın yüzü a^kın bölgesın-
de TAD (traffıc seperatıon scheme) uy gulanmaktadır
TAD ıçın. kısaca, denız İKtünde trafık şerıtlen oluş-
turmaktadırdıyebılırız. Nasıl.yenı asfaltlanmış. daha
üzenne çızgıler çızılmemüj bır karayolunda "otomo-
bille se>ir"de yokın varsayılan (mefruz) orta çızgiM-
nın sağından gıtmek kurallarına uyulur ve »ollania.
park etme gıbı durumlar ıçın süı-ücünün takdırı önem
kazamrsa bır gemının sey nnde de kaptanın -kuşkusuz
kurallarçerçevesınde-takdırı onemlıdır. Oysa. ı^ıböy-
lece takdıre bırakmak yeterlı görülmedığı ıçın. kara-
yollarındaarabaların ıçındegıdeceğı şerıtleroluştura-
cak çızgıler çızılmekte. sollamayı yasaklayan levha-
lar vb. konulmaktadır
İ!-te karayollarındakı uygulamaya koşut bıçımde.
denızdede şerıtleroluşturulmuş: hız. sollama gıbı ko-
nularda uyarılar yapılmiştır CDenizin üzerinde mi?!'
denıldığını duyar gıbı oluyorum: bu sorunun yanıtı.
'Harita üzerindc'dıı )
Hanta üzerınde TAD'ın nasıl gösterıldığını örnek-
lemek üzere. TBB'nın bır bölümünü gösteren 'deniz
haritası'nuan (gemılenn köprüüstünde kullanılan ha-
rıtadan) Istanbulluların çok kolay tanıyacağı kopya
sunulmaktadır(Harıta-l). Hantaya.açıklayıcı nıtelık-
te bırkaç ekleme yaptık.
Boğazlar Bölgesi Tüzüğü ıle I^tanbul Boğazı'nın
kuzeyınden. Çanakkale Boğazı'nın güneyıne kadar
olan Türk Boğazları Bölgesı'nde bır TAD öngörül-
müştür; bu. bölgede seyreden gemılenn bellı ^erıtler
ıçınde yol almasını zorunlu duruma getırmektedır.
Böyle bır sınırlama vanı 'şerit içinde kalarak sejret-
me' zorunluğu özgür geçıı> hakkını hıçbır sekılde et-
kılememektedır. Bu nedenle. Türkıye'nın TBB'de
TAD kurmakla Montro'yü ıhlai ettığı ıddıasi daya-
naksızdır.
b) Başa trimli gemi \e dümeni arızalı gemi
Bas tarafı kıç tarafından daha çok batmı? durumda-
kı gemıye "başatrimli'' denır; bu durumdakı gemı. de-
nız üzerınde düz bır çızgı çızerceNine gıdemez, "s"
harflen çızerek ılerler: bunun sakıncası apaçıktır. (Kâ-
tıp Çelebı. "Tuhfetü'l-Kibar fi Esfari"! Bihar"*da ^öy-
le >öylüyor( 1. baskı. say fa 234): "Hergemiyetaşıya-
bikceğine göre çakıltaşı safra koriar... Kinıi gemi düz
olsa yürür. kimisi kıçı aşağı olsa yürür, ama baş aşağı
olsayürümez.onagöreistifederler." K (.elebı'nın bu
yapıtı 17. yüzyılda yazılmı^tır.) Gemı ne denlı baslı
olursa 's'ler o ölçüde belırgınle^ır. Bu yüzden. başa
trımlı gemılerın. durumlarını düzeltınceye dek geçıv
lerıne ızın verılmeyeceğı hükme bağlanmı^tır. Çünkü
•başlı'gemı. dümeni bozukgemıgıbıdır. "Dümenibo-
zuk geminin TBB'den geciş hakkı v ardır: zjra özgür
geçı^'tenyararlanabilir" dıye bır sa\ ılen sürecekkı-
şinın aklından ku^ku duyulur.
c) Görme koşullarının kötüleşmesi
Siste. pusta. tıpıde görme uzaklığı azalır: bu azal-
ma ıleribinı görerek ı^ yapan ınsanlar ıçın tehlıkelı bır
olgudur Bu nedenle görme ko^uUarı bozulıınca kara-
yolunda yol alan araçların sürücülerı. araçlannı yavaş-
İatırlar. kımıleyın durdururlar.
Durum denızde de aynıdır. gemıye kumanda eden
kı^ı.önünü. yanınıgöremezse çatışma. karaya oturma
olasılığı artar. Dar sularda ve hızı tanı olarak bılıne-
meyen akıntılı yerlerde tehlike daha da büyür. Bu ne-
denle, Boğazlar Tüzüğü'nde. görmenın azalması du-
rumunda gemılerın geçışlerıne -aşamalı olarak- kiMt-
lanıa getınlmesı hükme bağlanmıştır. İstanbul Boğa-
zı gıbi hızı tam bılınmeyen kuvvetlı akıntıların göz-
lendığı. kıv nnılı bır bu yolunda radar aletıne guvenı-
lerek gözle görmeksızın seyır yapılma>ı tehlıkelıdır
Bu nedenle görme koşullarına göre geçı^ın >ınırlan-
masına hıçbır denızcı -cıddı olarak- ıtıraz edemez.
Sonuç
Hazar Denizi dolaylanndan yakında çıkanlacak bü-
yük mıktardakı petrolün dünya pıyasalanna -başlıca
Batı'ya- taşınmabi. tıpkı çıkanlması gıbı karmaşık çı-
kar çekışmelerıne baglı bır sorundur ve kuşkusuz bu
çıkar ılışkılen çerçevesinde yapılacak karşılıklı ödün-
leşmelerle çözüme bağlanacaktır. Petrol konusunda
dev letlerın ne denlı duyarlı ve acımasız oldukları. pet-
rolün denetımım elde tutmak ıçın ne kırlı ışlere bulaş-
tıklan çok yazılıp söylenmıştır: bu kırlılığın belgele-
rı yayımlanmıştır. Hazar bölgesi petrollerıyie ılgılı
olarak da kırlı çekişmelerın ve pazarlıkların yapıldı-
ğını. güçlerın karşılıklı deneştıklennı söylemek keha-
net sayılmaz.
Türkıye de bu deneşine ıçınde yer almiş. süreçlerı
etkılemeye ve kendı çıkarları doğrultusunda kararlar
alınmasını saglamaya çalışmıştır. Bu gelışmeler \e
oluşumlar ıçınde Türkıye bakımından önemlı olan
noktalardan bın. söz konusu petrolün TBB ıçın doğur-
duğu tehlıkedır. Söz konusu olan tehlike. alınacak bel-
lı bır ödün karşılığında sıneye çekılebılecek nıtelıkte
değıldır. Bu bakımdan. Türkıye'nın. katıldığı müza-
kerelerdebukonudakıkararlılıgınıkuşkuyayerbırak-
mayacak bıçımde anlartığını sanıyoruz.
Söz konusu petrolün TBB'den geçecek tankerlerle
taşınmasının önemlı bır tehlike doguracağı sa\ı. ya-
bancı çev relerde de açıkça reddedılememektedır; özet-
le belırttığımız nedenlerle böy le bır düşünce söylene-
memektedır. Ancak alınacak etkılı önlemlerle bu teh-
likenın çok azalabıleceğı savlanmaktadır. Bu sav. Ka-
radenız kıy ısına indirilecek Orta Asya petrolünün tan-
kerlerle Akdenız'e taşınması seçenegının benımsen-
mesını saglamaya yonelık genel. soyut bır sa\dır: alı-
nacak etkılı önlemler üzerınde ayrıntıya ınen. somu-
tuarayan ıncelemeleryapılmadıkça. busav anlamsiz-
dır. Bız. yukarıdaözetledıklerımıze davanarak bu te-
razının bu kadar sıkletı çekmeyeceğını yınelemek ıs-
tıyoruz. Türkıye. uluslararası sözleşmelere uymak
konusunda gereklı özenı gostermektedır: ancak. söz-
leşmelenn yorumlanması ve anlamlandırılmasında
Türkıye'nın. çıkarları öyle gerektırdığı içın geçtş öz-
gürlüğünü gemıler lehıne en genış bıçımde yorumla-
yanlara uyruk (tabı)olması beklenemez. Türkıye. ul-
kesıntn tarıhsel değerı de çok büy ük olan \ e büy ük bır
vatandaş topluluğunun yaşadıgı bölgesını korumak.
kollamak. esirgemekle y ükümlüdür ve bu konuda. öte-
kı dev letlerden. petrolle ılgılı çıkarlarını, ınsana. do-
ğaya. tarıhe saygının önüne koymamalarını ıstemek-
tedır.
<*) L zak yal kaptanı
HAFTAYA BAKIŞ
AHMET TANER KIŞLALI
Yönetemeyen Yönetilir!
Benım bulunduğum Meclıs'te. en "sağduyu"lu
grubu eski Demokrat Partilı milletvekilleri oluşturu-
yordu.
27 Mayıs'ı yaşamışlardı. Yassıada'yı yaşamışlar-
dı. 12 Mart'tan gereken dersleri çıkarmışlardı...
Hem hoşgörülü ve saygılıydılar hem de gerektiğin-
de kendi partilerınin önderinin de hoşuna gitmeyen
uyanlar yapabiliyorlardı.
Türkeş, 27 Mayıs'ın en onlerındeydi. 12 Mart'ı
yaşadı. 12 Eylül'de dört duvar arasında kaldı. Or-
dudahâlâdostlarıvar...ŞımdiÇillerileYılmazara-
sında mekik dokuyor:
"- Toplum gerılıyor. Kurumlar da gentıyor. Çok
endişeliyim... Üç darbeyı yaşadım, havasını tyi bı-
lirim. Reıımden endişeliyim..."
Eskı Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş ko-
mutanlarla göruşüyor. Ne olduğunu soranlara ver-
dıği yanıt çok açık:
"- Etrafçokpuslu. Konuşursam yeryerinden oy-
nar!.."
Bu köşede birçok kez yazıldı: Askeri darbeler,
üzerınde konuşmakla. tartışmakla gelmez... Onla-
ra ortam hazırlayan koşulların oluşumu karşısında
gözlerıni kapatmakla gelir!
• • •
Askeri darbelerin bazı genel, bazı da -ülkeden ül-
keye değişen- özel nedenleri vardır.
Ülke, bağımsızlığını ya da bütunlüğünü tehdit e-
den cıddi sorunlarla karşı karşıya mı? Sıvil kurum-
lar. bu sorunlarla başedebıleceklerı inancını vere-
bıliyorlar mı? Bır baskı yönetımi. bu bunalımdan çı-
kışı kolaylaştırabıhr mı?
Sivıl guçler, orduyu ışe karıştırmamak konusun-
da görüşbirliği ıçınde mi? Olası bır darbe, içeriden
ve dışarıdan önemli destekler bulabilir mı?
Ordu, kendi ıçınde bırlık mi ve kendisine karşı ko-
yabilecek bir gücün bulunmadığı ınancında mı?
Ordu. sıvıl iktıdarlara saygı geleneğine mi sahip,
yoksa bu gelenek ciddi bir biçimde sarsılmış mı?
Bu soruların yanıtlarını açık yureklilıkle verin. Ar-
tıları. eksilerı soğukkanlılıkla hesaplayın...
Tehlikenin neresinde olduğumuz ortaya çıkar!
• • •
Ekonomik durum, Türkıye'nin konumundaki bir
ülkede darbe nedenı olmaz; ancak darbe ortamını
yaratan koşulların oiuşumunu kolaylaştıran bir ne-
den olur!
Darbeyi zaten sorunlar da yaratmaz. Sivillerin o
sorunlarla başedemeyecekleri ve o sorunların ye-
terınce bılincinde olmadıkları inancı yaratır!
Türk ordusu için en onem taşıyan ikı sorun ıse
Cumhurıyetin kuruluşundan bu yana hiç değişme-
mıştır: Etnik bölüculük ve laık devlet düşmanlığı.
Bir RR Türkiye'de darbe nedeni olmaz... Eğer
güçlü bır Kemalist partı varsa... Eğer -güçlü bir Ke-
malist partinin yokluğunda- ANAP gibi, DYP gibi
partiler. aymazlık içinde değillerse... Eğerüçbeşoy
uğruna, demokrasıyı ve toplumun geleceğıni teh-
lıkeye atacak ödünler vermiyorlarsa!..
Ancak kendi kendilerini yönetemeyenler, başka-
ları tarafından yonetilmeye ya da yönlendirilmeye
davetiye çıkarmış sayıhrlar!
• • •
Darbelerin "mucize" yaratmadıklarını yaşayarak
gördük.
Geçmiş darbelerden, askerlerin de sivillerin de al-
ması gereken dersler var: 12 Eylül'ün bugüne ge-
linmesindeki sorumluluğu açıkken. yenı bir darbe-
ye umut bağlamak kolay mı?
Ama unutmamamız gereken de bir "gerçek" var.
Şimdiki durumu, darbenin yaratacağı durumdan
daha sakıncalı görenlerin sayısı arttıkça, darbe ola-
sılığı da artar!
Sivillerin "bölücü" terör ve şeriatçılığın demok-
ratik devleti yıkamayacağı inancını güçlendirmele-
ri ölçüsünde de, darbe olasılığı gündemden kal-
kar!..
•••
Yukarıdaki son üç bölümü, 27 Şubat 1994 tarih-
li yazımdan aldım.
Demek ki Turkiye, son yıllarını zaman zaman yi-
nelenen bır "darbe psikozu" içinde yaşıyor... Ve
son günlerde, yaşadıklarımız, bıze ozanın ünlü di-
zelerini bir kez daha anımsatıyor:
"Yiyın efendıleryıyın/bu hanı ıştıha sizin/aksınn-
ca, tıksmnca, patlayıncaya kadaryiyin!.."
Neyi yiyorlar?
Devletin yiye yiye tüketemedikleri mallarını mı?..
Atatürk'un bu topluma kazandırdıklarından arta
kalanlarını mı?.. Yoksa kendı varlık nedenlerını mi?..
Ders alınsaydı eğer, tarih yınelenir miydi!
İSTANBUL BOĞAZPNDA VE ÇANAKKALE BOGAZI'NDA
MEYDANA GELEN ÖNEMLİ DENİZ KAZALARI
Kaza
Tarihi
04 04.1953
14 12 1960
04.09.1963
01.03 1966
27 07 1972
27 121976
21.04 1979
15 11.1979
24.09.1985
29 031990
22 09 1990
19.08 1991
14 11 1991
22 08.1992
13.03.1994
25.03.1995
Kaza
Türü
Çatışma
Çatışma
Kıyıya çarp.
Çatışma
Çatışma
Çatışma
Çatışma
Çatışma
Çatışma
Çatışma
Çatışma
Çatışma
Çatışma
Oturma
Çatışma
Çatışma
Kaza yapan
gemi/gemiler
Dumlupınar-Naboland
VV.Harmony-PZarovıç
Arhangelsk
Lutsk-K.Oktıabr
T EmeKsıZ-Sonnezler
Lok Prabha-Macesta
Kefelı-Karpat
Ev rıalı-lndependenzta
Xacah-Meltem
D T Shan-lambur
Burgas-S Okan
Denzatı-Leorıs
Rabuiıon18-MLılly
Leonatas
Nassıa-Shıpbroker
G Y.Haı-B, Oktay
Anımsatmalar
Dumlupınar battı, birçok denızcı şehıt oldu
Çarpışanlar tankerdı: bın battı ve yandı Bu
çatışma Tarsus'un da yanmasma neden oldu
Gemı yalıya çarptı, ınsan oıdu
Denıze dokulen petrol Karakoy dekı
ıskelenın ve bır gemının yanmasma neden oldu.
Şefw hattı gemısınde birçok yolcu oldu.
hınt gemısı battı.
Kefel; Beşıktaş açığında battı
Romen tankeri yandı: karaya oturdu.
Boğaz gunlerce kapalı kaldr buyuk
çevre zararı doğdu' 41 denızcı oldu
Meltem hucumbotu ağır yara aldı:
can kaybı oldu
Tankerden 2000 ton petrol denıze
aktı, yoğun kırtılık
S Okan battı
Denızatı battı. 5 gemıadamı oldu
Rabunıon-18 battı, yoğun denız kırlenmesı.
Büyuk bır tanker Boğazıçf nde karaya oturdu
İki gemıde de ağır hasar Yangın. can
kaybı. çevre kırlenmesı: Boğaz'ın
7 gun yasaklanması.
G Y Haı ağır hasar gordu. karaya oturdu.
İlaç reklamı yönetmeliğine iptal davası
•UKTEKİN
ADANA - Türk Eczacılar Bırlığı
("{EB).SaglıkBakanlıgıtararından27
san 1996'da çıkartılan ve bazı ılaç-
\ı ın reklamının yapılmasına olanak
yönetmerığın ıptal edılmesı
a^ıacıyla dava açacak. TEB Genel
B şkanı Mehmet Domaç. yönetmelı-
. "çokuluslu firmalann ilaç paza-
ıgenişlernıeçabası için ha/ırlandı-
ğiıı sav layarak. "Bu reklam serbes-
ti inden vatandaşların \e diğer ku-
mtann Arar göreceği düşüncesin-
deyiz" dedı.
TEB Genel Başkanı \1ehmet Do-
maç. "Reçetesiz bazı ilaçlann rekla-
mının yapılmasmda negibi sakıncalar
olabilirki" dıye kamuoy unda bır soru
ışaretı oluştuğuna dıkkat çekerek sa-
kıncaları ve reklamın olası sonuçları-
nı :jöyle açıkladr "Öncelikle reklanı-
la ilaç satışı arttınlacak. İlaç satışının
artması sağlıklılık göstergesi değil.
Çünkü bizim ülkemizin iıısanı rtklaııı-
dan. Batı ülkelerine göre çok daha faz-
la etkileniyor. Zarariı-zararsı/ çok da-
ha fazla ilaç tüketecekler. Yapay olarak
bir sağlık piyasası varatılacak. \e o
sağlık piyasasından da çokuluslu ilaç
fırmaları yararlanacaklar."
TEB Genel Ba^kanı \lehmet Do-
maç. ılaçta reklam nedenıyle yanli!)
tedavı olasılığının güçlü bıçımde or-
taya çıkacagına da dıkkat çektı. Do-
nıaç'ın degerlendırmelerı >öyle:
"Reklamla birliktc yanhş ilaç. yan-
lış teda\i söz konusu olacak. İnsanlar
gereksiz ilaç kullanacaklar. N ine ka-
nıu sigorta kurumlan. reklamı yapılan
ilaçların paralannı itdomeyecck. Eko-
nomik koşulları çok zavıf olan >e ka-
muda çalışan kişiler devlet kanalıyla
alamadıklan takdirde bu ilaçlann pa-
rasını öde>emeyecekler."
Mehmet Domaç. "Batı ülkelerinde
de ilaç reklamı yapılabiliyor" bıçımın-
dekı kıyaslamanın da doğru bır yak-
laşım olmadığını belırterek. "Batı'da
çok ağır para cezalan var. Firmalar
için ağır para cezalan söz konusu. Ye
ruhsarın iptali söz konusu. Bu olay Ba-
tı'da çok disipline edilmiş. dunımda.
Bizde ise durum çok farklı. Çok >an-
lış. Biz bu yönetmeliğin iptali için da-
va açıyoruz" dıye konu^tu.
BAŞBAKANLIK
GLMRÜK
MÜSTEŞARLIĞI
ERENKÖ\
GİRİŞGÜ.NIRÜK
MLDLRLÜGÜNDEN
•ayı B.02 I G L M 4 06 10 15
Konu ITB
Başbakanlık Hazineve
Dış Tıcaret Müste^arlı-
ğı'nca Sanlı İthalat ve
Paz AŞ fınması adına tan-
zınılı 87 2-1505 say ılı
17.9.1987 tarıhlı lhracatı
Teşvık Belgesı ıptal edıl-
dığınden belge kapsaının-
da gümrüğümüzde ışlem
gören aşağıda say ı v e ta-
nhı belırtılen gıriş beyan-
namesıne tahakkuk ettırı-
len 19 340.300.-TL gelir
eksığı ıle bır kat fazlası
müeyyıde ıle f'aız ve ge-
cıkme zamları saklı kal-
mak uzere tirmanın bılı-
nen adreslerıne yapılan
teblıgatlar gümrüğümüz-
de ıade edıldığınden teb-
lıgat >azılarımt7 teblığ
edılememıştır
Teblıgata esas Olacak
baikacabıradresbılınme-
dığınden
7
201 sayılıTeb-
lıgat Kanunu'nun 28. ve
29 maddelerı gereğınce
ılanen tebliğine karar ve-
rıldı.
Gümrük Müdürü
Hüseym Yaldız
Fimıanın Adresı: Mıl-
let Caddesı. Karaaül Iş
HanıNo:2 !77Fındıkza-
de İstanbul
Gırı^ Beyannamesi Sa-
yı ve Tanhı 44102 -
01.09.1988
Basm.90141
OSMANLI VE ENGIZISYON!
RESMİ TARİH BİR KEZ DAHA SORGULANIYOR.
T0PLÜ KATIİAM, ÇENGELE ASMA, KAZIGA 0TUBTMA ...
DİNİ İNANÇLÂRIFABKLI0LANLABA
BUNLAB DYGULANIY0R MUYDU?
MİLLETVEKİLLERİ SİT ALANINDA DİNLENECEK!
TERMAL KAPLICALARI'NDA
SORUNLU TESİS İNŞAATI
KRİZ MENFAATLERİ ÖNE ÇIKARDI.
AVRUPA'DA 'BİRLİK' TARTIŞILIYOR
İSTANBUL'A HIRSIZLIKTA BEŞ YILDIZ!
İLGİLİLER SON YÖNTEMLERİ ANLATIYOR
DÜNYA İŞKENCEYİ DURDURAMIYOR.
AF ÖRGÜTÜ BATI'DAKİ İHLALLERİ AÇIKLADİ
• YENI BIR UDER MI DOCUYOR? KÖKSAL TOPTAN AMEHIKADAYDI
• MEOİSTEYENİYÜZLER k
• BlKORo.VN BIRH« VT
NokU Dergisi. lıriemet Web Adresi: hltp: »»».ımdvalevuonı noküı
NoMa Dergisi. C-Mai Adresi: rıuKıad mıi)MHe\txnm