Catalog

SAYFA CUMHURİYET 7 NfSAN 1996 PAZAR 8 PAZAR KONUGU 'Eskiyen yasaları yenilemek şart'SUNUŞ Türkiye'nin hukuk ve adalet sistemi son yıllarda geniş tartışmalara konu oluyor. Ülkemizdeki hukuk eğitimi ve öğrenimi pek çok sayıda hukuk fakültesi açılmasına karşın yetersiz bulunuyor. Bu tartışmalar sürerken, Türkiye Barolar Birliği Genel Kurulu'nun yapılmasıyla gündeme barolann bağımsızhğı ve antidemokratik yasalar yüzünden uygulama engellemeli oluşları geldi. Başka bir sorun da özel- likle faili meçhul cinayetlerde dava açılmasının uzun zaman alışı ya da açılan davalann sonuçlanmasının yine çok uzamasıydı. Bu noktalan tek tek ele alarak Anayasa Mahkemesi Başkanı Yekta Güngör Özden'le aynntıh bir konuşma yaptık. SÖYLEŞİ LEYLA TAVŞANOĞLU Türkiye 'deki demokrasi bakımından Anayasa Mahkemesi'nin görev ve işlevi hak- kında ne düşünüyorsunuz? - Demokrasi hukuk devletiyle yaşama geç- mektedır. Hukuk devletını tüm çağdaş nıtelikle- riyle gerçekleştirmek için anayasaya uygunluk denetimi işleviyle Anayasa Mahkemesi görev - dedir. tptal ve ıtirazdavalanyla kendisıne iletilen ko- nularda kurallan ana>asaya aykınlıktan arındır- mak içın özven \e özenle çalışan Anayasa Mah- kemesi'nin çagdaş hukuk devletinin en saglıklı gü\encesi olduğu bılınmelıdir. Ancak. öndenetim \e kendilıginden denetim yöntemıyle yurttaşla- nn insan hak \e özgürlüklcri konusunda doğru- dan başvuru (şıkâyet yolu) ızlenmediğınden do- yurucu ve yeterli bir denetim yaptığımızı ıçten- liklesavunamayız. Mahkemelenn başvurusu üzerıne, özellıkle Medenı Yasa konusuyla kımı ceza yaptırımı içe- ren yasalarda verdiğimiz ıptal kararları mahke- melerin başvurulannın da ne denli önemli oldu- ğunun kanıtıdır. Anayasa Mahkemesi. hukuka değil. anayasava uygunluk denetimi yapmakta- dır. Hukuka aykın bir kural anayasava uygun bu- lunabilir. Çünkü. anayasanın ılgili maddesi huku- ka aykın olabilir. Bunun bilıncinde ve bilgisinde olmayanlar mahkememizi suçlamaktadırlar Aynca. ulusla- rarası anlaşmalar anayasanın 90. maddesıne gö- re yasa diizeyindedır. Bir üstünlükleri. anayasa- yaaykınlıklarının ıleri sürülememesidir Ancak. anayasada bunlara göre denetim yapılacağı açık- lığı olmadığı içın anlaşmalara göre denetim ya- pamıyoruz. Anlaşmalan gözetsek. kımi yollamalaryapsak da anayasal açıklık olmadıkça doğrudan dayan- mamızolanaksızdır. Bunları bılmezlıkten gelen- lerde uluorta konuşup yazıyor. Oysa. anayasada bu yolda değişjklik yapılmasını kaç kez söyleyıp yazdım. Mahkemeler yasa koyucu değildir. Anayasa Mahkemesi. anayasa yapamaz. Mahkemeler de yasa yapamaz. Tersine. durum karmaşa olur. Vüksek mahkemelerle tüm mahkemeler bir ku- ralı anayasaya aykın bulduklannda ya da dava- nın yanlanndan birisinın bu konudakı sav ını cid- di bulduklannda Anayasa Mahkemesı'ne baş\ u- rarak iptal istediklerinde. davuyı mahkemenın ka- ranna değin bırakırlar. Hıçbır mahkeme. görev inden kaçamaz ve ya- sa koyucu yerine geçip yürürlükteki kuralı uygu- lamazlık edemez. Biz. anayasanın geçicı 15. maddesinin son fıkrası kaldırılsaydı kımı yasala- n ayıklayıp anndırabılirdık. Sıyasal iktıdarlann anayasa dışına çıkmamasını sağlıyoruz Hukukun siyasallaşmasını değıl. siyasetın hu- kuksallaşmasını öngörüyoruz. Tersine yorıtm. düşünce ve anlatımlann gerçekle. bılımle ve yar- gıya saygıyla hıçbırılgisi yoktur. Adaletin ıdeolo- jısi yalnızca \e yine adaletrir. İnsan hak ve özgürlükleri,fikir özgür- lüğü, düsündüğünü ifade etme özgürlüğü gibi kavramlarla demokrasiyi nasıl bağdaştırmamız gerekiyor? - Demokrasi. insan hak ve özgürlüklerini ya- şama geçırerek güvenceye bağlay an düzenın adı- dır. Çağımız insan hakları. demokrasi. bılım ça- ğı olarak degışik biçimde adlandınlmaktadır. Uzay çağı da denılmektedir. Benım alanımda ıse "anayasal demokrasi çağı"dır. Daha açık ve özet bir anfatımla. anayasa yargısının belirledıği bi- çimde demokrasinın yaşandıgı çağdır. Ülkemizde anayasalan yorumla>ıp buna göre kesin sonucu belirlemeye yetkıli tek organ Ana- yasa Mahkemesi"dir. İnsan hak \e özgürlükleri, insanlıgın onuru ve erdemıdır. Anayasalar bun- lara dayandıkça. bunlan güvenceye bağlay ıp ya- şama gecirdikçe onur kazanır. saygın ve etkin olur. Hukuka aykın sınırlamalarla özgürlükleri ve haklan kullanılmaz duruma düşürmek çağdışılı- ğın belirtisidir. Ancak. hıçbirözgürlük smırsız degildir. Sınır- sız özgürlükler özgürlüksüzlük getırir \e toplu- mun ılkelliğini gösterir. L'ygartoplum, hukukla biçimlenmiş. yaşamını hukukla sürdüren toplum- dur. Başkalannın haklannın ve özgürlüklerinin sınınnda durulan yerde dinszinlik ve düzen var- dır. İnsan Haklan Evrensel Bildirgesi'yle ilgili söz- leşmeler gözetildiğinde görüşlerimin doğruluğu saptanır. Hukukunamacı dabireyi ve toplumu ba- nş ve esenlik içinde yaşatıp yannlara taşımaktır. Anla>ıştan kurallara değil. temel değerlerde ku- ramlaşma bize özlediğimiz aydınlığı getırebilır. ^ • M B Sizce Tûrkiye'deki "hukuk eğitimi", "hukuk öğrenimi "yeterli midir? Birçok hukuk fakültesi açılıyor. Bu kadar çok sayıda hukuk fakültesi açılması sizce doğru mıı? -Türkiye"deki hukuk eğitimi yetersizdir. Büyük Atatiirk'"ün Ankara Hukuk Fakültesi "ni açarken yaptığı konuşmayla çizdıği yolun. gösterdığı he- defin çok gerisindeyiz. Programlann düzenlenmesınden uygulamaya yönelik çaiışmalara kadar ele alınması gerekli kimi sorunlarvardır. Öğretim üyesi kadrolarının oluşturulmasında yeterince özen göstenlmediği yakınmalarını duymaktayız. On beş hukuk fa- İcültesinin açılması da büyük bir yanlışlıktır. Ge- reklı alryapı tamamlanmadan siyasal ödünlerle. oy toplamak içinaçılmasınakararverilen üniver- siteler. yetersizeğitimle yetersizleri göreve geti- rir, Bana göre Türkiyemizin temel soruntı eğitım- dir. Herşey eğitımebağlıdır. Sıyasal ıstençleaçtl- mayı kınadığımda koşullanmış kimileri bana kar- şı çıktılar. Hepsinegereken yanıtlan verdım. Din- sel ve etnik örgütlenme savılabilecek kadrolaş- ma yakınmaları da ortada llgililerin yurtiçinde- kı bu duruma el koyup gerekenlerı yapacakları- nı umuyorum. Yıırtdışındakı eğıtim-öğrenim diizenınin de bi- zı ilgilendıren yönünün sa\ saklandığını sanmıyo- rum Bılgılendirme.bilımıamaçlayan.onunger- çek yol göstericisi olduğu bilincinı yaşama geçi- ren bir olgudur. Bu da eğitimle olur. Öğretimle kazanılır. Cniversiteler. barolar. vüksek mahke- meler \e Adalet Bakanlığı elbirliğı içinde huku- kıın anlamına. amacına ve onuruna uygun hu- kııkçular yetişmesi konusunda çabalara ginşme- lıdırler. ^•^•i Savunmanın, barolann en önemli so- runları sizce nedir? • Savunmanın ve barolann en önemli sorunu. barolann bağımsızhğı ve antidemokratik yasala- nn varlığıyla uygulama engellemeleridir. Adalet Kolluğugerçekleştinlmedikçeyargısorunlançö- zülemez. Gerekçelı kaıarözlemi giderilmedikçe v akınmalar azalamaz. MB^B / 982 A nayasası 'nın geçici 15. madde- siııegöre 12 Eylül 1980 tarihinden ilk genel se- cimler sonucu toplanacak TBMM Baskanlık Divanı olusuncaya dek geçecek süte içinde çı- karılun kamınlar ve kanıın hükmiinde karar- nameler vur. Bunların sayısı 800 'ü buluyor. Bu kanunlann ve kanıın hükmünde kararnamele- rin anayasaya aykırılığı ilerisürülemiyor. Çün- kü 1982 Anayasası höyle. Örneğin bu dönem içinde Toplıı İş Sözlesmesi Kanıınıı, Sendika- lar Kunıınu, hatta baroları ilgilendiren, meslek odalarıııı ilgilendiren kaınınlar. devlet memur- YEKTA GUniGOR ÖZDEN 1932. Tokat-Siksar doğumlu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 'nJe viikseköğrenimini tamamladı. Ankara Barvsıı 'nda genel sekreterlik ve başkanlık dahil çesitli görevler aldı. 1979 da Anayasa Mahkemesi asıl üyeliğine seçildi. Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı İkinci Başkanlığı yaptı. Türk Devrim Ocaklan kıınıculan arasında yer aldı. Türkiye Barolar Birliği nin kurıılus çalışmalarına katıldı. 1988 de Anayasa Mahkemesi Başkanvekili, 1991 de de Anayasa Mahkemesi Başkanı oldıı. etken. Daha neler neler var. Gecıkmenin sorumluluğu temelde vasalarda- dır. Ama yargıç. savcı. avukat. memur. tanık. bi- lırkış.ı, bir davada kimler ver aiıyorsa hepsinin ayrı ayn ya da bırlikte sorunılu olduğu durum- larla da karşılaşılabilir. Yargı sıstemınde değışık- lik zorunludur ve vararlıdır. Bu. yüze>sel yakla- şımlarla. kıskançlıkla. kendı yaranna sonuç alma çabalanylaçağdışı anlavı^la. etnık vedınsel kad- rola^magüdüleriyleolmaz. An-duru adalet du>- gusu, hukukun üstünlügüne bağlılık ve yargıya saygıyla olur. Yargı dışı hak alma çabalarıya da baş- ka bir anlatımla, "mafyanın atlakie. \argı\a hâkım ohlugıı " iddiaları hakkında ne düsünii- yorsunuz? - Bu tür savlara neden olanlan da kınıvorum. bu yola girenlerı de... Hıç kimse hukukun dışın- da ve üstünde degildir Hukuk devletı de hukuk- çu devletı degildir. Yaşamın heralanında huku- kun geçerlı ve egemen olduğu bırdev lettir. Böv- le nıtelıklı bir devlette hukuk dışılık. kaba güç. yolsuzluk, ayırmavekayırmaaslageçmemelidir. Adalet. ulusal onurdur. Hepimızi ilgilendiren bu temel konuda aymazlık bağışlanamaz ve gı- derilmesi olanaksız kötü sonuçldr getinr. Mafya yargıya asla egemen olamaz. Yargı. ülkemızin her yöresinde güç koşullar içinde özvenv le çalı- şan görevlılerle ulusun hızmetındedir Kimi avkırıJık. çelişkı vevanlıslıklargenelleş- tirilmemeiidir. Yargı, saptandıkça kendı kendını temizler ve güçlendirir. Yargının sorunlannın iç- tenlikle ve gerçekçılıkle. yansizlıkla ele alınıp çözülmesine ilişkın bıramaç taşındığı kanısında değilim. Kimi sıyasetçiler yargıyı kendılerine ayakbağı saymakta ya da sanmaktadır. Sözde de- mokrattırlar. Yargıya muhtaç olunca ondan yana olmak düşündürücü birtutumdur. Yargı, savunma, medya ile iliskilerde- ki en önemli aksaklık sizce nedir? - Yargı. herkese eşiflikle y aklasan. hak \ e öz- gürlükleri koruyaraktoplumsal ban^yoluyla ulu- sal dayanışmayı güçlendiren y ansız bırdev let gü- cüdür. Devletı koruması. dev letçi olmasından de- ğildır. Bızbıleanayasayı .savunmuyor. ulusumu- za daha çok yara^acak bir anayasa edınmek içın önen. eleştiri. dilek ve uyartlanmızı deneyımle- rimıze dayanarak açıklıyoruz. Ama değışınceye değın de uygulamaktan geri kalmıyoruz. Bunun ları kanıınlan, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşle- ri Yusası gibi hayatın her alanını ilgilendiren kamınlar var. Bııyasaların temel hak ve özgür- lükleri kısıtladığı ortada. Şimdi siz> Anayasa Mahkemesi Başkanı olarak temel hak ve özgür- lükleri kısıtlayan bu tür yasaların anayasaya aykınlığının ileri sürülememesini hukuka ve adalete uygun buluyor musunuz? Anayasanın kendisi bu şekilde anayasal şikâyet hakkını or- tadaıı kaldırmıs ve temel bir özgürlüğü kısıtla- ıııı\ olmuvor mu? - Anayasanın geçici 15. maddesinin önceki fıkraları bir yana, hıç değilse son fıkrası kaldırılmalıydı. Anayasanın 133. maddesinin 8.7.1993"te. başlaneiç kısmıyla 33.53.67,68.69. 75. 84. 85. 93. 127. 135 ve 149. maddelerinin de 23.V.1995te değıştirilmesi öncesinde ve sırasında sinırlayıcı kurallann değiştirilmesini yazıyla ve sözlü biçimde birçok kez önerdim. Son değisiklikte kimi yanlışlar da yapıldı. Anayasa Mahkemesinin yasalar için alınamayan L'örüşü anayasa için sasjlanabilirdi. 159. madde değiştınlmedı. 12.9.1980"den 6.12.1983"e kadar çıkarılan yasalar için getirilen korumanın kaldınlması demokrasımizyönünden çokyararlı olurdu. 15. maddenin son fıkrasınm değiştirilmesi ye- terlıydı. >'asanıa organında etkili olan siyasal kı- sıler \e gruplar. şımdilerde kendı yapmak isteme- dıklerıni mahkemelerebağlamakçabasındadırlar. Bu konuda Seçkın Yayınevrnin Anayasa kıtap- çığıııa y azdıgım genış önsöz benım ıçtenlikli ça- balarımın sonuncusunun somut kanıtıdır Bu ça- bamı bürdüreceğim. ^•••i Türkiye 'deki yargı sistemi bakımın- dan, örneğin bir faili meçhul cinayetler konu- sunda Meclis araştırma komisyonları kıırıılu- yor ve bazı faillerin yakalandığı duyuruluyor. Örneğin Çetın Emeç'in katillerinin yakalandı- ğını öğrendik. Aradan buncayılgeçmesine kar- şılık somut hiçbir ilerlemeya dayargıda kara- ra bağlanmış bir dosyaya rastlanmıyor. En son olarak, faili meçhul değil, ama gazeteci Meiin Göktepe nin ölümüne neden oldukları iddiasıy- la, Göktepe'nin ölümünden sorumlu tutulan- lar hakkında dava henüz açılmadu Kısacası, kamuouyunu ilgilendiren bu tür davalann açıl- ması, sonuçlandınlması uzun zaman alıyor. So- run yasalar mı, mahkemeler mi, avukatlar mı? - Yargıyı tembel gösteren etken, yargılama ön- cesi isjemlerdır. Buna karşın. yargıda da görev- lılerin kişisel tutumlannın payı bulunabilir. Yar- gılama yöntemlerine ilişkin yasalarda hızla es- kimektedir. Daire kurmakla sorunlar çözülmez. Köklü de- ğişiklikler ve kurumlaşmalar koşuldur. Yargının yükü hafifletılmeli. yönetsel yaptınmlargetiril- meli: adaletçi sağlanmadan adaletin sağlanama- yacağı unutulmamalıdır. Öylesine basit, ama yıllanmış sorunlar var ki belirtmekten utanıyorum. Siyaset kadar adaleti düşünseler yeter. Çağdışı kalmış yasalar yürür- lükte. Örneğin. Osmanlı döneminden bu yana uygulanan **Memuriann Yargılanmasına İlişkin Geçici Yasa" artık engelleme aracı dunımuna gelmıştır. Memurlann baskı ve gözdağı altında kalmadan görev yapmalannı sağlamak için getirilen bu ya- sa. kimi memurlann kötü durumlarını ve tutum- lannı korumak içın kullanılmakta olduğu izleni- mıni vermektedir. Yöntem kurallan yenılenme- dikçe. görev lilerın görev anlayışları güçlenmek- dikçe. sorumluluk duygusu onur bilinmedikçe yakınmalar sürecektır. Geciken adaletin adalet olmadığı sözünü duymayan kalmamıştır. Bu. adalet bekleyen herkes için böyledır. Anayasa Mahkemesi kuruluna hakaret eden bıryazar. televızyonda söyleşileryapıyor. sürek- Iı başyazı yazıvor. Bu ağu.stosta iki yıl tamamla- nacak: henüz sorgusu için bıle mahkemeye geti- rilmedi. Polis ve postacı işlemleri de önemli bir başka çözümü yoktur. Hiç kımseye eğilmiyoruz. Medyanın birkesi- mi çabalanmızi anlamıyor ya da anlamak istemı- yor. Böylelerine anlatmayı da artık boşuna bulu- yorum. Bir kesimi kendi çıkan ya da yaranmak istediklerinin çıkan için y argıy a karşı çıkıyor. Iç- tenlikle. yansızlıkla, gerçekçılikle. yurtseverlik ve hukuka saygıyla. adalete ınanla karşı çıkanla- ra birşey demiyorum. Önemli olan. kararlan hu- kuksal yöntemierle uzmanlannın eleştirmesidir. Yurttaş olarak herkesin beğenip beğenmemek hakkı vardır. Bırkarann, biryargının genelde iki yanı olur. Biri kazanır. bın yıtirır. Bıri uy gun kar- şılanır, biri aykın bulunur. Beğenip beğenmeme- yi söy lemek ayn. kararların içenğini bırakıp onu veren kişi ve kurullara saldırmak ayndır. Siyasetle hiçbir ilgimiz. ilışkimiz, ilintimizol- mamasına karşın kararlanmız sivasal nedenlerle ve amaçlarla eleştirilmektedir. Bu tutum yanlış- tır. Adalet. ulusal onurdur. Adalet. toplumsal na- mustur. Yargıçlarulusadına kararverirler. Karşı oldukları karan çırkinlikle. karar \ erenleri mah- kûm etmekle, aptallıkla. geri zekâlılıkla suçlamak büyük yanlıştır. Eleştiri. anlamlı. ağır. sert. ama terbiyeli olur. Tersine anlatımlar kimseye yakışmaz. Kişisel ya da kurumsal çıkar. meslek yararı gözetilerck değil. ulusal yarar gözetilerek davranılmalıdır Ülkemizde hukuk yolları herkese açıktır. Yiiksek mahkemeleryanlışlıklara karşı istemleri ıncele- yip kararlan denetlemek üzere kurulmuştur. Bu olanaklarvarken yargıya saldın. yargı yerine ge- çip kamuoyunu telefon anketlerıyle yönlendir- mek, savcılık. yargıçlık yapmak bıryana. denet- leme organı yerine geçıp son sözü söylemek as- la uygun degildir Kararlar anlaşılmadan. sorulup öğrenilmeden çarpıtılarak yansıtıknakta. ızleyenlergerçek dışı koşullandınlmaktadır. Yargıya güven sarsilırsa yann kendilerini ilgilendiren konularda onlara kimse ınanmaz. İlericilık. demokratlık. çağdaş- lık görünümü altında sürdürüldüğüne üzüntüyle tanık olunan gıdiş heryönden »akıncalıdır. Sorup öğrenmek, görüşrnek istediklerinde bir saat bile gecıktırmedığımız organlar. yazılı metinlerı ter- sine çev ırmekte. düzeltmelerı y ay ımlamamakta- dır. Röportajlarda hiç değınmedığımız konulara yerverilmekte. kullanmadığımız>özcüklererast- lanmakta. ılgisiz anlatımlar yayımlanmaktadır. Nıce örneklerını verebılırım. ama yer ve zaman alır. Bir ikisinedeğinsem ibret örneği olur. yarar- lanılır. Birgazete. Yüce Divan'da sanıklara "Ağabej" diye hitap ettiğimi yazdı TB.MM'de bantlar çö- züldü. Bunlarbıze gelmeden dinledıler. Yanılgı- larını anlay ıp bir sa\ t'av ı aşan özur mektubu gön- derdiler; ama bırakınız düzeltmeyı. "Başkan, "Ben böyle denıedım' divor" dıye bıle vermedi- ler. Bu konuda gerçeğı anlatarak yanlışını göster- dığim yayın içın ertcsı gün "İtirafetti" dıyeyaz- dılar Evımde geçırdığım bırbayram içın "Bay- ramı.... kenttegeçirdi"dıyeyazdılar Daha neler neler... Ya kimi özel televızyonların bana iletilen ter- bıye dışı yaymlanna ne demelı'.' Oysa kendılen- nı daha çok güvencede bulmak istiyorlarsa ışlem yanlışlıklanna degınıp kişilerı dışarıda tutarak doğruları yansıtmaları gerekırdı Yargı polemige gelmez Yalana dolana gerek yok. Onemlı olan ülkede ve ılkelerde bırleşmek- tır. Meslek ve arkadaşlık dayanışması sonra ge- lır Anayasa Mahkemesi"nın kımı kararlarını da anayasa ve hukuk yönünden değıl. meslek yönün- den eleştırerek üyelere karşı tutum alınması da çok yanlıştır. Özel nedenlerle ılkelerden odün ve- rilmez. Sık sık yınelerim: Nealtıngemı. negümüşge- mi Dost gemisi . Gemıleraltın yada gümüş de olsalar batabilırler Dost gemısı ıse batmaz. İle- ncı ve demokrat görünmek içın. başkalarına ya- ranmak içın. çıkar içın. lıukuku. yargıyı ve ada- leti göz ardı edersenız yarınlarda aradığınız za- man adaleti bulamazsmız \'ıprana yıprana et- kinlıöını y ıtınr. yargı-.ına da kimse inanmaz Hak- lan ve özgürlükleri kötuye kullanarak yitırıriz. Savunmadığımız \e korumadığımız haklara ve özgürlüklere layık olmaktan çıkarız. Ülkemizde medyaya karşı etkın yaptırımlar. gerekli hukuk- sal düzenlemeler yerine. ödün verme yolu seçil- mıştır. Hiç kimse özgürlüklenn sinırlanmasını. gerek- sizyasaklamaları ıstenıenıektedir. Amaözgürlük adına. demokrasi adına hıç kımseye saldınlanıaz. hıç kımsenın kışilıği ve onuruyla oynanamaz. Hele yargıyla asla. \'argıdan y akınmalann yolu yasalarda bellıdır Yargıya saldırmayı becerı sa- yıp bu saldırılara karşı çıkmayı suçlama nedeni yapmak büsbütun yanılgı ve aymazlıktır. \'argı. medyaya her tür kolaylığı gdstermektedır. Aynı yaklaşıma tanık olmayı beklemek yargının da hakkıdır. Kımılennın daha özenlı konuşup yaz- ması gerekir. Ölçüyü kaçıranlar. ılişkılen ülke zaranna bozanlardır • • • • Türk Ceza Kanıınıı 'nuıı ve Terörle Mücadele Kanıınıı 'nuıı bugünkü demokrasi- ye, temel hak ve özgürlüklere aykın olan mad- "deleri va da yapısı hakkında düşünceleriniz ne- ler? -Türk Ceza Yasasfyla Terörle Mücadele Ya- sasfnıngünümuzün koşullarına.demokratıkge- reklereaykın birçok yönübulunmaktadır. Yargıç- lar. Anayasa Mahkemesfne başvurmaktan ka- çınmamalıdırlar Anayasa Mahkemesi dışındaki yargı yerleri ulusbrarası anlaşmalara göre karar verebılırler. Ama hıçbır mahkeme. kendını Ana- yasa Mahkemesr yerine koyamaz. Son yıllarda. özellikle basın konusunda Ana- yasa Mahkemesi'nin Türk Ceza Yasası ile Terör- le Mücadele Yasası baglamında kımı kurallann iptalini gözetırsenız yargının etkınlık ve yararını benımsersıniz. Eskiyen yasalar yenılenır. Terör- le Mücadele Yasasını çıkaranlar. değışıklığı ıs- temeyenler şimdilerde kökten değışıklikten söz etmektedirler. Bu gelışme de sevındıncıdır Ben yasalar konusunda görüş açıklayamam. Bize gelebılır. ama anayasaTleğişıklıklerine iliş- kin yasalar özyönünden Anayusa Mahkemesi'ne gelmedığinden anayasa konusunda görüş açıkla- yabilıriz. Yasalar içın yasak. taslaklar içın olma- masına karşın yanlışanlaşılıyor. İlgili komisyon- da. genel kurulda değışmesı olası metınler içın ül- ke yaranna. önceki kararlan gözetme uyansında bulunmak bile kusur sav ılıyor. Bu nedenlerle çok özenlı davranıyoruz. Adalet. kuşkuyla. gölgeyle bırlikte olamaz. Yaşar Kemal'in mahkûm edilmesini nusıl karşıladınız? -YaşarKemalolay ında.onunadı verilerekyö- neltilen bir soruyu eskı bir tanıdığım olduğunu söyleyıp adını vermeden. genelde yanıtladım. Benim. incelememıze gelmesi olası bir kural hak- kında olumlu ya da olumsıız görüş vermem ola- naksızdır. Hıç kimse şimdıye kadar siyaset yap- tığımı. elimizdekı bir ışe ilişkin görüş açıkladı- ğımı. önyargılı yada koşullanmışolduğumu söy- leyemez. Ben. ~Konuşması gerekenlerin sustuğu yerde, susması gerekenler konuşur. üzüierek de olsa". diyerek susmanm sorumluluğunun konuşmanın sorumluluğundan ağır olduğunu belırtiyorum. Devletime. ülkeme. ulusuma, insan haklanna, demokrasıye. hukuka, yargıya yönelik haksızlık- lan karşılamama katlanamıyorlar Bunlar. hem salt politık kavram değil hem de politikacılann tekelinde değıl. Bir yurttaş olarak boyle saldın- lara karşı çıkmayı doğal y urttaşlık görevi saylyo- rum. Yargıya yönelik saldın olunca da benim başta gelen görev im oluyor Yargı hepımız içın var. Ku- rallan yapanlan, kuralları bırakıp uygulama zo- Rinluluğu içinde olanlan ele^tırmek. hem de çir- kin. yakışıksız sözlerle eleştirmek asla doğru de- gildir. Ben.cezalandırmaya. kurala ilişkin bir söz söylemedım. Eleştiri üslubunadeğindim Bıınuyakiştırama- dığınıı. yargının veyargıçlann bunu hak etmedik- lerinı söyledım. İstemeyen \argitay 'a baş\ urarak temy iz eder. Yaşar Kemal aklansaydı. aklanmasina karşı böy- le sözleredilseydı katlanabılır mıydik? Aynı tep- kiyi yine gösterirdim. Hukuk dışına çıkmak insanlık dışına çıkmak- tır. Bu bilinçle yasarsak üzüntülerımiz. acılarımız. tasalarımız azalır Hukukun amacı budur. hukukun çabası da bu yoldadır Hıç kım- senin karanlıkta kalmasını ıstemeın. Sömürülere. kötülüklerekarşıyını Herıyılıkteny-^ıa. lıerbağ- nazlığa karşı tutumumu ukiMimun yararına sür- dürmeye çalışıyorum.