Catalog

SAYFA CUMHURİYET 21 MAYIS 1995 PAZAR 10 PAZAR YAZILARI %bazlar hiçağlamazmı?Çember daralıyor. Koyu dinci bir çember bu. Katı kurallardan sevgisızlik ve hoşgörüsüzlük akıyor. Ezbere yaşamlann köleleri, paslı inançlardan örülen zincirlerle. düşünceyi boğuyorlar. Insanın ikinci soluğu anlamma gelen sorulan katledip, öriimceklenmiş yanıtlarını dayatıyorlar. Etten-kemikien, sevgıden ve umuttan insanlara acımıyorlar din adına. Japonya'da Aum tarikatı katliamlar yapıyor. Rusya'daki binlerce yandaşı eylemlere hazırlanıyor. Moskova sokaklannda, öğretilerinin katılığıyla kendilerinden geçmış Budistler, ayinler ve gösteriler yapıyorlar; özgürlüklerini, ganp giysılerde ve dazlaklaştırdıklan kafalarda savunuyorlar. Bir yerlerden yüklü maddı destek aldıkları besbelli. Aynı şey, ABD"den gelip de Ortodoksluga açıkça savaş açan yüzlerce Protestan mısyoner içinde gecerli. Posta kutulanmıza. çoğu anlaşılmaz (ve herhalde anlamamamız gereken) karanlık bildiriler bırakıyoriar; bir yerlere ayinlere ve dıni uzmanlanyla tartışmaya çağınyorlar.Ortodoks kilisesı artık Kremlın"e yerleşti. Iki günde bir dını bayramlar, ayinler. vaazlar... Komünistlerin yıktığı kiliselerin yeniden dikilmesi için. bütçenin sosyal harcamalanndan kesintıye gidiliyor. Sanki geçmişin acısını çıkaran kilisenin kara cüppeli temsilcileri, televizyon ekranlanndan inmiyorlar. Geçen Paskalya'da küçiik bir kilisedeki törenı ızlemeye gittım. Kalabalık, ellerinde Moskova HAKAN AKSAY pahalı mumlarla "kııtşaT bınanın çevresinde dolandı durdu. Üzerlenne serpilen "kutsaT sudan damlalara hedef olmaya çalıştı büyük bir heyecanla. Onlan izlerken, bir zamanlar "kutsaT taşlara tapanlan. "kutsal" danslar yapanları anımsadım. Nereden nereve!.. Türkıve'de karanlık bir tankaiın Ankara'ya giriş eyieminı gördüm televizyonda. Sonra Kara Ses"ın müritlerinin içtikleri antlan duydum. Zincirlerle kendılerini döven sanklılann ıçkisiz ve uyuşturucusuz sarhoşluklannı duyumsamayı denedim. Gelecekle ilgili vaatlerini, hedeflerini, tehdıtlerini dinledim. Konuşanların gözlerine dikkat ettim. Normal insan gözleri degil bunlar. lnsani zayıflıklar yok gözbebeklennde. Bir şeyleri asla yeniden düşünmemeye yemınlı kara bakışlar. Bunlar hiç çocük olmadı mı? Ana se\ gisiyle yüreklen ısınıp yumuşamadı mı? Ağlamadılar mı hiç? Şimdi ağlamazlar mı acaba? Hep öyle kalın surlann gerisine mı ıterler ınsanı duygulannı? Âşık olmadılar mı hiç? Bir sevgili uğruna her şeyden vazgeçilecek anı. bir kez olsun yaşamadılar mı? Beyaz bir kadın bacağı, boynu ya da göğsü, onlann vücutlannda bütün dini kurallan aşan denn bir tıtreşim yaratmadı mı? Kendi bedenlenne dokunmasınm keyfini yaşamadılar mı hiç? Tann'ya yakarmayı unutarak izledıklen bir doğa güzelligi veya dinledikleri bir müzik olmadı mı? Her şeyleriyle "ölçûlü" olma iddiasındaki bu insanlar, bir kez olsun kutsal değerlerinı düşünmeden gürültülü bir kahkaha atmadılar mı? Yerken, ıçerken ve severken "dünyevi'" zevklerin de aslında son derece tatlı olduğunu ıtiraf etmedıler mi kendilerine? Bunlar. hiç yaşamadı mı?.. Ya sizde havalarnasıl?.. Stockholm GÜRHAN UÇKAN Sabah otobüsle, metroyla işine gıden bir Stockholmlü, gazetesiyle başbaşa kalmak ister. Akşam eve dönerken de şişman romanıyla. Durakta, istasyonda ve taşıtta karşılaşılan bir tanış, kesinlıkle tstenmeyen bir konuk gibidir. Nezaketen gazete. kitap çantaya konulur ve resmen havadan konuşulur: Haftasonu ne berbattı hava yahu... Öyle. ama çarşambaya dûzelecek dediler TV'de. Mayısta da kar yağar mı hiç? Hiç sorma. 119 yıldır ilk kez 4 santim kar yağmış 15 mayısta! Her şey tersıne döndü artık... Baksana dünyanın haline. Şimdi de -bırakın nazlı gelin gibiyi- hiç gelmeyen ilkbahar, halkın tepesini attırmış durumda. Işyerlennde konuşulan tek konu. geçmiş ya da gelecek, yaz. Girit, Rodos, Mallorca, Kanarya Adalan. Antalya, Malta, ttalya, Fas... Dünyanın sıcak köşelerinde dolaşıhr durulur; elde kahve fıncanı, pencerede yağmur damlalan ve kuiaklarda kuzey rûzgânnın uğultusu olarak işyerlerinin dinlenme odalannda. Kıtırekmek ûzerine yağ ve peynirle, çeşitli kefır, yogurt benzeri mandıra ürünlerine serpiştirilen mısır, buğday taneleri ve kuru meyvelerden oluşan "müsJi" çeşitleriyle öğlen yemekleri savılır. Yaz yaklaşmaktadır ve hemen hiç kimsenin hali yoktur işyerinin tabldotuna 40-50 kiron vermeye. Beklenen, Arlanda Havaalanı'ndan güneye doğru kalkan uçaktaki ilk içkidir... Hiç kuşkusuz, turlara verilen saatler, tarifelı uçaklannkinden kötü olduğu ıçin, sabaha karşı 3'te ilk içki alınabılir ve Antalya'da sabah 4'te kaldınlıp 6'da uçağa binildiğinde de yaz tatilinin son içkisi ısmarlanabilir. Isveç'te neden şöyle bir atasözü yok, anlayamıyorum: "Uçakta içmenin saati oünazT Ya güneye gideceksin ya da güneyden geleceksin... Ya gidenler?.. Yılın ilk yansını solaryumlarda bronzlaşarak geçiren sanşınlar. keyifşişmanı ve yorgunu beyler, dünyayı ilk kez keşfetmeye -kendi başlanna çıkan- liseliler. en ucuz turla kapağı Türkiye'ye atıp bir an önce "memleketine" gidecek olan vatandaşlar... Yaz yaklaştıkça "havalar" kritikleşiyoryani. Bizden epey geç farkma vardılar güzel meteorologlan televizyonda hava bültenıne çıkarmanın yarannı. Birözel kanalda ızleyicilere havanın önemini anlatan kızcağız, saydam tişört giydi diye gazetelere protesto mektuplan yağdı. Maya uygarlığıru inceieyen arkeologiar Honduras'ın başkenti Tegucigalpa'ya 500 km. uzaklıktaki Copan harabelerinde son \aptiUan kazılar sonucunda geçen perşembe günü Margarita adı verilen ve Copan hanedanlığının ikinci kralına ait olduğu sanılan bir tapınak buldular. Bombalı devlet kuşu konduETA, çalıntı bir arabaya doldurduğu bombalan tam. Aznar'ın çelik zırhlı arabası geçerken patlatınca. burnu bile kanamadan kurtulan sağın lıden Aznar, birdenbıre kahraman oluverdı. Gerçek halk kahramanının Felipe degıl de Aznar oiduğunu anlayıverdi tspanyollar. Yapılan anketlere göre bomba sonrası Aznar'ın oylan bir milyon arttı. Devlet kuşu kondu başma. Milli piyango bileti almadan milyoner olmak diye buna denir işte. Eksık kalsın böylesi şans. Felipe. terörle mücadele etmesini bilemedı, beceremedı. Tetığı çekmesi kolay da. kurşunun hedefi bulması her zaman kolay değil. Sosyalistler, sözümona, ölüm mangalanyla teröre karşı terör yöntemini uyguladıkça terörü büyüttüler, haklıhk kazandı terör. Yanı kurşun gen geldi, Felipe'yi vurdu; milyonlarca oy kaybetti Felipe. ETA'nın Aznar'a karşı kurşunu da hedefini şaşırdı, daha bir güçlendirdi muhafazakâr sağı. ETA. bombalannı generallerin. askerlenn üstünde patiatmıyor artık; tetığini gazetecilere ve politikacılara yöneltti. Vatanın milletin bütünlüğüne dil uzatılmasına asla ödün vermeyen muhafazakâr Halk Partısı'nin liderleri ise en öndeki hedefler. Madrld ALİ KIŞLAK Bask özerk bölgesınde San Sebastian beledıye başkanı seçilmesi kesin gözüken Ordonyez'e, şans yardım etmedi ve kurban oldu. Aznar ise kıl payı ölümden döndü. Özerk bölgelere yeni özerklik haklan verilmesıne daha ılımlı bakan Sosyalistler, bugün için silahın ucunda degiller. Aznar'ın bir günde. burnu bile kanamadan 1 milyon oy kazanmasına gelelim yine. Bu ne biçim kamuoyu? Bu ne biçim vıcdan ve bilınç?.. İnsan. duygulanyla olduğu kadar bılincıyle de oy verir. Ama adamın rastlantısal kahramanlığına verilen bu ödül neden.'Yanı Batı'da da, Doğu'da da yönümüzü belirleyecek pusulalar bulmakta çok zorlaruyonız. Bugün pazar, Ispanyollar yeniden sandık başındalar. Kimilerine "dur", kimilenne "geç" diyecekler. Sosyalistler çok koştular. hızlı koştular. Yoruldular. ^. Kenara çekilip dinlenmeleri, enerji toplamalan gerekiyor Sağın öyle güzel bir koşu çıkaracagına inanamıyorum. ama en azından soluklu bir koşu çıkaracaga benzıyorlar: 13 yıldır binken büyük bir hırs ve ıstek içindeler. Yoksa ışsizlige çözüm olacak bir formülleri yok. Onlar da zaman zaman yoldan çıkacaklar. yolsuzlaşacaklar. koşulan boyunea terör bıtmeyecek. Vatanı böldürtmem dedikçe. Bask'tan "kendi kaderimLri kendimiz tayin etmek Lstiyoruz!" sesleri çogalacak. Ne demek kendi kaderini tayin etmek? Bagımsızlık mı? Hayır. Çünkü Basklılann çogu Ispanya'dan aynlmak istemıyor.Yani yaşamak öylesine bir coşkudur işte. Küçük küçük kavgalanmız, beklentiler, sevinçler, yengiler. yenilgiler, umutlar. hüsranlar; dogruyu arardururuz. Yanılgı yoktur. Doğru vardır hep. Bugün atılan her adım doğrudur bugün için. Yannın doğrusunu yine hep birlikte bulacağız. Kaç milyon yıllardır arıyoruz yannın doğrusunu. .Ama teröre, ölüme hayır! Doğru, ölümle bulunamaz. Çünkü ölümün ötesi yalan!.. İsrail'i nasıl bilirsiniz? Tel Aviv NEŞE ÖNEN Türkiye'yi ziyaret ettiğim zamanlar. dünyadaki gelişmeleri yalnızca televizyon ekranının çerçevesinden izleyebilen belli bir kesimin Israil hakkında ya yanlış ya da eksik bilgilenmeleredindiğine tanık oluyorum. Bazen bana "bir savaş ülkesinde yaşamaya nasü cesaret ediyorsun, korkmuyor musun" tarzında sorular soranlar dahi oluyor. Sanınm bu sorulan yöneltenlerin kafalannda şekillenen ımaja göre tsrail. sokaklannda sık sık Araplarla sıcak çatışmalann yaşandığı, kimine göre Türİdye'den de geri bir ülke. Israil'e yerleşmiş Türk asıllı aileler de, daha önce benzer izlenimleri paylaştıklannı gizlemiyorlar. Hatta bunlann arasında, Türkiye'de iken Israil'in haritadaki yerini dahi bilmediğini itiraf edenler var. Oysa şimdi çoğu burada kendısini Türkiye'de yaşamaktan çok daha rahat ve güvencede hissediyor. Bir kere Israil, sanıldığının tam aksine. son derece. en azından Istanbul'dan en az yüz kat daha güvenli bir yer. Bütün halka açık genel yerlerde ve toplu taşıma araçlannda en modern ve etkin güvenlik önlemleri mevcut. Aynca halk da terörist eylemler ve sivil önlemler konusunda her zaman çok dikkatli. Bir otobüste çantanızı ya da paketinizi unutmanız mümkün değildir. Hemen arkamzdan "hey, çantanı almadan nereve gidiyorsun" diye bağnldığını fark edersiniz. Hayatınızı başka konularda garantiye almak istıyorsanız, örneğin kaygısız bir gelecek gibi. yine bu ülkede yaşamanın kolaylıklan sıralanmakla bitmez. Her şeyden önce herkesın yaşam güvencesi devlet tarafından garantiye alınmıştır. Çalışanlann iş güvensizlikleri yoktur. Çocuklar da büyükler kadar geleceğe ümitle ve gülümseyerek bakarlar. Her çocuk 5 yaşından itibaren başlayarak zorunlu eğitime tabi tutulur ve liseyi bitirmeden eğitimini yanm bırakamaz. Ögrenim masraflan devlet tarafından karşılanır. Eğer çocuk değil de yaşı haylı ilerlemiş bir yaşlıysanız yine kendinizı devletin kanatlan altına sokarak huzurla yaşamınıza devam edebilirsiniz. Kimsesiz yaşlılar. devletin kimsesizler evine alınırlar. 60, yaşın üstündekilerin su, gaz, elektrik gibi faturalannın yansı devlet tarafından karşılanır. Evinde bakıcıya ihtiyacı olanlara yine devlet bakjcı göndermek ya da bakıcı ücretinin yansını karşılamak zorundadır. Eğer 'her şeyim tamam, bir de evim olsa' diyorsanız devlete ödeyeceğiniz, 25 seneye bölünmüş taksitlerle ev sahıbi olmanız da kolaylaştınlmıştır. Ortadoğu devletleri arasında, Amenka Birleşik Devletleri standartlannda yaşayan tek halk, kuşkusuz tsrail halkıdır. Bilenler bilmeyenlere, tsrail'i "Ortadoğu'nun küçük Amerikası" diye boşuna anlatmıyorlar... kirli hava, kötü koku, toz, is, duman, kurum, nefes darlığ •Isıcam'İF dahaazh: •Isıcanvc korunmas: • Isıcam'h daha kola1 •Isıcam,^ •Hertürlü doğramalc Pencerei Kışın SO§M sıcak, soğuk, gürültü