Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
19ARALIK1995SALI
*<Saw^--*^W^;e^»SîW'y^^S^Rteö?^=s^S:
W!s^yS^5«#^flW!^^^"'*9>'-5?*!
Kî
3^396?W!
î-'
^oocr
Kars'ta etnik köken tercihiERGÜN AKSOY
KARS -Serhat şehri.
yoklardiyan Kars'ta, par-
tılerin seçım çalışmalan
tatlı bir etnik köken yarı-
şına dönüşmüş Kürt, Yer-
li. Terkeme. Azeri ve
Türkmenlerden oluşan bu mozaik. par-
tileri ikıncı plana ıtmış. Karslılar, lıste-
lerdeki adaylann etnik yapısına baka-
rak tercihlerini yapıyor.
Kentı ikıye bölen Kars çayı yer-yer
buz tutmuş. Kars çayına paralel olarak
kent içıne kadar uzanan yolun asfaltı git-
miş, toprağı kalmiş Yol adeta köstebek
yuvasına dönmüş. Karsılarkıştnçamur.
yazın da tozla mücadeie ediyor. Türkı-
ye'de en fazla göç veren kentlenn baş-ın-
da gelen Kars'ta. en büyük sorun işsiz-
lik. Liseyi bitiren, üniversiteyi kazama-
yan gençler. soluğu büyük kentlerde alı-
yor.
Ermenıstan'lasınırkomşusuolan Kars.
bu ülkeye uygulanan ambargodan dırekt
olarak etkilenen bir kent. 1992 yılında
bavul tıcaretineaçılan ve biryıl sonraka-
patılan Doğu sınır kapısının tekrar açıl-
masını bekleyen Karslılar. "Ambargo
Ermenistan'a değil Kars'a yapıldı" gö-
riişünü sa\ unuyorlar
Bu koşullarda seçime hazırlanan
Kars'ta. partilerden çok adaylann etnik
kökenleri ön plana çıkanlıy or Kürt. Yer-
li. Terekeme. Azeri ve Türkmenlerden
oluşan etnik yapı. partılenn aday lıste-
lerinın belırlenmesinın de temel ölçüt Ko-
alisyon ortaklan DYP \e CHP oldukça
yıpranmışlar. CHP'lı De\let Bakanı Men-
Kars
Artvin Ardahan
Sel.m
Kağızma
Seçmen sayısı: 157.851 Çıkaracağı milletvekili sayısı: 4
• Milletvekili sayısı: 1991: 5
Gurcistan
istan
5
/ £
i uj
J
P- •
"7 I9*r
STKİn
1991
Partiler
ANAP
SHP-HEP
DSP
DYP
RP-MHP-IDF
SP
Genel
Oy
39222
72215
39938
62553
16405
1682
Seçimleri
Oy|%) M.Vrt.
17
31
17
27
7
1
0
3
0
2
0
0
1994
Partiler
ANAP-BBP
CHP-SHP
DSP
DYP
RP-DP
İP
SBP
MHP
MP
YDP
YDH
YP
İl Genel
Oy
18016
29193
7185
27027
16446
486
345
18821
745
714
Meclisi
Oy (%) M.Vek
14
23
6
22
13
0
0
15
1
1
•(•)
1
1
1
1
O 24 Aralık'ta yapılacak genel seçımlere katılacak siyasal partılenn 27 Mart 1994 İl Genel Meclısı seçım sonuçlanna göre
bara/sız d'Hondt sistemıyle çıkaracaklan milletvekili sayısı MHP'nın yuzde 10 ulke barajını aşacağı varsayılarak hesaplanmıştır.
met Alp ile DYP milletvekili Sabri Gü-
ner'e büyük bir tepki var. Genel merke-
zin SHP kökenlıleri dışladıklannı savu-
nan CHP'lıler. tepkilerini şöyle dile ge-
tınyorlar
" Yanlış politikalar nedeniy le solun ka-
lesi sayılan Kars'ta CHP'nin bir millet-
vekili çıkarması bile güç. Örgüt olarak
aday belirlenmesi sırasında. genel mer-
keze ön seçim yapılması konusunda iın-
zalı dilekçe gönderdik. Ancak bu dikka-
te alınmadı. Onseçim yerine merkezyok-
laması benimsendi. Mehmet Alp de lis-
te başı yapıldı. Oy sa önseçim olsaydı Alp
listeye giremezdL Orgütii çiğnedUerf
Kars'ta iktıdar parti lerinin yıpranmış-
lığından yararlanan siyasal oluşumun
başında ANAP geliyor. "ANAP döne-
minde yanm kalan yatınmlara devam "
sloganıylaortayaçıkan <\NAP'lılann 1.
sım adayı Dr Selaharfin Beyribi. kentte
oldukça seviliyor. Yıllardır yoksulları
parasız muayeneeden "yerli" diye anı-
lan Türkkökenlı Beyribi. ANAP'ın mo-
torıze gücü. ANAP Merkez Ilçe Başka-
nı HaydarYılmaz. "Kars'ta birinci par-
tiyiz. Rakibimiz RP \e DSP. DYP >e
CHP'ye hic, şans tanımıyoruz" dıyor.
Sloganını Islam kardeşliği üzerine ku-
ran RP. Türkıye'nin dığer kentlerinde
olduğu gibı Kars'ta da oylan artan bir par-
tı. Listesınde ılk 3 sıraya Kürt kökenli
adaylaryerleştiren RP. rMDEP'e kaya-
cak oy lan bu şekiide önlemey e çalışıyor.
RP İl Başkanı Sıddık Demir. partilerine
sempatinin arttıgını belirterek. kentin en
büyük sorununun etnik köken hastalığı
olduğunu savunuyor. Demir. şunlan söy-
lüyor:
"Bu etnik köken hastalığının diğer adı
ırkçılık ve şotenizmdir. Parti olarak ırk-
çıltğa bulaşmay u. Biz Kars'a hiznıet için
varız. Kars uçurumun kenarında bir
kent. El atılmazsa düşecek. İşgallere di-
renen kent, yoksulluğa tcslim olmak üze-
re."
Ilk kez seçimlere katılan HADEP ise.
CHP'nin kü;>künlenne ve RP'dekı ema-
net oylara güveniyor Kirsal kesime yö-
nelık politika yapan HADEP'in. 1 mil-
letvekilliğmi zorlayacağınadikkatçeki-
lıyor. HADEP kökenli Mahmut Alınak
da, bağımsız aday olarak şansını denı-
vor.
Yerel seçimleri kazanarak büyük bir
süpnz yapan MHP'li Beledıye Başkanı
Tuncay Mutluer'e "ülküdaşlan" bile
ateş püskürüyor. Mutluer'ı partizanlık
yapmakla suçlayan bazı MHP'liler. bu
partiye olan desteklerinı çekmişler.
MHP'lilerinözelliklekırsalkesimdeözel
tim elemanlanyla propaganda yaptıkla-
rı savlanıyor. HADEP'i hedef alan
MHP'lilerin köylerdeki Kürt seçmenle-
re "Oyunuzu HADEP'e verirsenizbaşH
nıza gelecekleri artık siz tahmin edin.
Tercihiniz MHP'den >ana olnıalı" şek-
linde tehdıt ettıkleri öne sürülüyor.
MHP'nın Kars'taki en büyük açmazla-
nndan bin de. Erzurum mılleUekili MHP
Genel Başkan Yardımcısı Oktay Öz-
türk'ün 1. sıraya yerleştirilmesi. MHP
seçmenı Öztürk'e tepkilı. Kars'taki en
sorunsuzpartı ise DSR Lıste 1 sırayayer-
leştırdikleri Terekeme kökenli Çetin BH-
gir'in seçilmesıne kesin gözüyle bakılı-
yor. Milletvekili sayısı 4 olan Kars'ta
ANAP, DSP ve RP'nin birer mılletveki-
linı garantiledikleri gözleniyor Geriye
kalan 1 milletvekili için de. bu partıler-
le bırlıkte DYP. CHP. HADEP ve
MHP'nın kıyasıya bir yarı^a girişecek-
leri kaydedıliyor.
Partilerden çok etnik kökenlerin ya-
nşına sahne olan Kars'ın bu durumunu
65'lık Abbas amca >öyle değerlendiri-
yor:
"Bey, men Kars'ta bu kadar şö\enci-
liği bu vaşıma kadar görmedim. Partiler
etnikyapnı sacayağına oturttular. Kars'ta
partiler yanşmıvor, etnik yapılar yanşı-
yor. Saca>-ağını iyi dengeleyen, iki tence-
rede yemeğini pişirecek"
KULİS
Köyatası, sert mi
yumuşak mı?..
DYP Izmır 1. Bölge 6. sıra adayı
Meriç Köyatası
seçilemeyeceğinı bılmesine karşın
partisi için yoğun bir çalışma
temposu sürdürüyor. Lıstelerın
oluşturulduğu dönemde gazetelerde
"Fethullah Gülen'in ada>ı"
olarak tanıtılan Köyatası. ön
seçimde 21. sırada yer almıştı.
Ancak Çıller O'nu 6. sıraya getirdi.
Bu sıçramayı kimıleri, '•Fethullah
Hoca'nın istediği oldu" diye
değerlendirdi. Kimıleri de,
"Demek ki Gülen'in gücü ancak
6. sırava kadar vetebildi" dedi.
Seçım çalışmalannda Gülen'le
ilişkısi konusunda sik sık sorularla
karşılaşan Köyatası. "Ben
politikaya girdim. Her kesimden
gelecek desteği niçin kabul
etmeyevim" diyor. Köyatası, hafta
sonu Esnaf Odalan Lokali'nde
muhtarlarla yemeklı birtoplantıya
katıldı. Gülen'in adayı diyenlere
nıspet "rakı bardaklarını arka
arkaya devirdi" Köyatası. Bu
arada ne yumuşak çizgisine ne de
genel imajına uymayacak bir
biçimde yumruğunu kürsüye
vurarak, "Ben sizden o> istcmeve
gelmedim. Sizi kavgaya, bir
büyük kavgaya çağırıyorum.
Destek verin, Türkiye ilerlesin"
dedi. Kürsüdeki mıkrofonlan
yumruklarıvia zıplatan Köyatasi. bu
arada sergılediği sertliğin yumu^ak
çizgisine uymadığını söyleyen
gazetecilere de. "Siz beni
Rarşıyakalılara sorun. Onlar
kavga adamı olduğumu bilirler.
Yumuşak mı sert mi, bilirler"
dedi.
İzmip için kafadan
seçim tahımni
Yenı Yüzyıl gazetesinde Izmir'de
seçım kulısleri veren Murat
Birscl. cumartesi günü "RP'nin
giremediği kale: İzmir" başlıklı bir
vazı yazdı. Seçim yazısında Birsel.
Izmır'de seçım rüzgârların RP'ye
karşı estiğini vurguluyor. Birsel.
Izmır'de yurttaşlann RP'ye şans
vermedığıni ve kendisinin RP'nin
"memleketin partisi" anımsatması
üzenne Izmirliler'in "Memleketin
partisi de, İzmir'in partisi değil"
vanıtını aldığını söylüyor. RP'nın
lzmir'de aday çıkarmakta bile
zorlandıgını belirten Birsel.
yazısının bir başka bölümündekı
tahminde ise RPye ıki milletvekili
veriyor. Murat Birsel'in bu
çelişkisınin yanı sıra matematiksel
bir yanlış da tahminde yer alıyor.
Birinci bölgede 11. ikinci bölgede :.
de 13 milletvekilıni partilere göre
dağıtıyor. Ancak Izmir'in her ıki
bölgesinin de 12'şer milletvekili
çıkardığını unutmuş anlaşılan
Aşiretler yanşıyor, HADEP öndeDÜRDANE KOCAOĞLU
HAKKÂRİ(Cumhu-
rhet) -" Hakkâri'yi gör-
selerdi Türkiye'vi güm-
riik birliğine kabul et-
mezferdi" dıyor bir Hak-
kârili. Bir diğeri ise
"Türkiye. günırük birliğine üye olduğu-
na göre Hakkâri de Türkiye birliğine üye
oJabiUrmi?"dıyekonuşuyor. Köy boşalt-
malanndan en çok etkilenen ıllerden bı-
ri olan Hakkâri'de. Batı'ya göç edeme-
yecek kadar yoksul olan köylüler. Hak-
kâri deki yakınlannın yanına sığınmış. Ba-
baları, işsızlıkten ev ineodun kömür, yı-
yecek götürememenin ezıkliğinı taşır-
ken, çocuklar çöplüklerde anyoryasam-
lannı.
Işsizliğin had safhada olduğu Hakkâ-
ri'de kahveler caddelere taşmış. Hakkâ-
ri'nin tek ana caddesı de ışsizlerin vol-
ta attığı mekân olmuş. Devleti yalnızca
asker ve polıs olarak tanıyan Hakkâri
halkı, bu nedenle askeri çözümden ya-
na tavnnı koyan doğunun en büyük aşi-
retlerinden Pinyanışi aşiretinden DYP
Millenekilı Mustafa Zeydan'a tepkıli.
Yaklaşık 8 bın sılahlı asken olduğu be-
lirtılen ve kendisine aıt köyler boşaltıl-
mayan Mustafa Zeydan'ın, gücünü gi-
derek yıtirdiği söyleniyor.
Seçımın aşiretler arası yanşa dönüş-
tüğü Hakkâri'de Jirki aşireti ise MHP'yı
Hakkâri
Van
Seçmen sayısı: 63.43 7 Çıkaracağı milletvekili sayısı: 2
• Milletvekili sayısı: 1991: 2
1991 Genel Seçimleri 1994II Genel Meclisi
Partiler Oy 0y(%) M.Vek.
ANAP
SHP-HEP
DSP
DYP
RP-MHP-IDP
SP
20813
9214
508
14329
3071
458
43
19
1
30
6
1
Partiler Oy 0y(%) M.VeM*)
ANAP-BBP
CHP-SHP
DSP
DYP
RP-DP
İP
SBP
MHP
MP
YDP
YDH
YP
109505
7983
0
14517
7650
390
0
1762
304
110
25
18
0
33
18
1
0
4
1
0
1
C) 24 Aralık'ta yapılacak genel seçımlere katılacak siyasal partılenn 27 Mart 1994 İl Genel Meclısı seçım sonuçlanna göre
barajsız d'Hondt sistemiyle çıkaracaklan milletvekili sayısı MHP'nin yuzde 10 ülke barajını aşacağı varsayılarak hesaplanmıştır
destekliyor. Jirki aşiretinden FevziOzbek
MHP'nin birinci sırasında yer alıyor.
Ancak. jandarma. özel tim ve bir grup
korucunun da desteklediği MHP'nin mil-
lervekili çıkarma şansı bulunmuyor.
Geylani ailesı ise ikiye bölünmüş du-
rumda. Aileden Hamit Geylani HA-
DEP'ten. Naim Geylani ise ANAP'tan
liste başı. Aynı aileden ıki aday çıkma-
sına karşın her ıki aday da şanslı gözü-
küyor. Toplam 63 bin seçmenı bulunan
Hakkâri'de en çok oyu HADEP'in al-
ması beklenivor HADEP'lileriki mıllet-
\ekilınin ikisinı de alabıleceklennı dü-
şünürken. milletvekilliklerini HADEP
ve ANAP'ın paylaşması daha güçlü bir
olasılık olarak görülüyor. HADEP'in
Türkiye baraıına takılması durumunda ise
ANAP'ın bir. DYP'nin de bir milletve-
kili çıkaracağı tahmin edilıyor.
RFde liste rahatsızlığı
RP'de, doğu ve güneydoğudaki he-
men hemen tüm illerde olduğu gibi lis-
te rahatsızlığı yaşanıyor. Hakkâri teşki-
latinın tüm çabalanna karşın genel mer-
kez. yörenin sevilen ısimlerinden Ah-
met Şen'ı listeye koymamış. RP Genel
Merkezı. 25 yıl önce Hakkâri'yi terk e-
den Naci Seven'i liste başı yaptı. Böyle-
ce, RP'nin Hakkân teşkilatı çalışmaşev-
kini kaybedince milletvekili çıkarma
şansını da yıtirdi.
Bazı RP'lilere göre parti yönetimi, do-
ğu ve güneydoğuda feodal düzeni yık-
mak istıyor. bu nedenle yörelerinde se-
vılen, ancak aşiretlere dayanan insanla-
rı özellikle ön plana çıkarmıyor.
Bu arada. RP listesine konmayan Ah-
metŞen'ın HADEP'İ destekleyebilece-
ği belirtılıyor.
CHP^nin dağı var
1991 seçimlennde ANAP lıstesinden
milleUekilı seçilen. daha sonra CHP'ye
geçen Esat Canan, bir süre Yükseko-
va'da kaldıktan sonra Hakkâri 'deki seçim
bürosunu açarak çalışmalanna başlamış.
Ancak işı zor.
CHP'li belediye başkanı. listeden duy-
duğu rahatsızlık nedeniyle, il teşkilatı
ile koordinelı ve seçimlere yönelık birça-
lışma içine girmemiş.
Hatta, Met-TV'de CHP Hakkân Be-
lediye Başkanı Abdurralunan Keskin'in
HADEP'i destekleyeceği yolunda bir
haber çıkmış.
*\bdurrahman Keskın. bu haberı ya-
lanlayarak. "Partimebelliölçülerdekır-
gmım. Aday listelerine baştan beri itiraz
ettinı. ancak hiç dikkate alınmadı. Ancak.
ben bir parrinin üyesiy ken bir başka par-
tiye çalışacak kadar ahlak dışı kuraÛara
sahip değilim. Henüz partimdeyim \e ça-
lışmalanmı sürdürüyorum" dedi.
"Sümbül dağı benim. Buna ait elimde
bir ferman var" dıyen CHP İl Başkanı
AbdülganiÇallı ve CHP teşkılatının dağ-
dan başka yaslanacak yerleri kalmamış.
Aşırı milliyetçi bulunan ve Kürt sorunu-
nu dışladığı savlanan DSP ise bölgede-
ki diğer tüm illerde olduğu gibi Hak-
kâri'de de hiçbir varlık gösteremiyor.
TLAR / ORAL ÇALIŞLAR
L
iderlen ekran başında sıcak bırev ortamın-
da ızlemek varken. neden günlerdir onla-
nn peşinde koşturuyoruz diye kendi ken-
dime söylendim. Önceki gece tüm parti li-
derierı ekran başında arzı endam ettıler. bız de otu-
rup konuşmalan kendimızce değerlendirdik.
HADEP adayı eski Insan Haklan Derneğı Genel
Başkanı Akm BirdaL CHP Genel Başkanı DenizBay-
kal ve YDH Genel Başkanı Cem Boyııer'in konuş-
malan etkiliy di. Konuşma tarzı açısından Cem Boy -
nerdikkat çekiyordu. Deniz Baykal ise seçmenleri
kazanmak ve aüven vermek noktasında başanliy-
dı.
HADEP adayı Akın Birdal ıseen ıçerikli konuş-
mayı yaptı. "Dağlardaölümleyüzvüzeolançocuk-
lannızı düşünün. sizi ölnıeye çağıranlan değil banş
önerenleri desteklejin" derken onemli bir gerçegı
vurguluyordu.
Deniz Baykal. güven veren etkıli bir konuşma ya-
parken, ciddi projeler sunamadı. Örneğin Güney-
doğu'da binlerce insanırruzın canına mal olan ve eko-
nomiyi kaosa sürükleyen savaşa nasıl son verece-
ğine ilişkin tek söz etmemesi doğnısu çok garip bir
durum yaratıyor.
4yıl iktidarortaklığı yapan SHP-CHP'nındemok-
ratikleşme konusundakı başansızlık gerekçesı, DYP
Ekrandaki liderler...çoğunluğunun bu ıhtiyaca ayak dıredıği şeklindey-
dı. Bir yere kadar kabul edilebilir bu gerekçe, se-
çım meydanlannda değiştirilnıelı ve bir sosya! de-
mokrat parti olarak CHP. temel vurgulannı banş ve
özgürlükler yönünde yapmalıydı Güneydoğu'da
savaş nasıl sona erdirilecek, Kürt sorunu nasıl çö-
zülecek? CHP gibi iktidar adayı olduğunu söyleyen
bir partinin bu noktada projelere sahip olması ge-
rekir. Baykal. etkilı ve güzel Türkçesiyle Kürt so-
rununa ilişkin köklü çözüm önerilerini anlatabile-
cekken bundan sürekli uzak durmayı tercıh ediyor.
Demokratikleşme paketini de bir türlü açmak iste-
miyor. Propaganda konuşmasında da benzer bir gö-
rününı çizdi.
Sanınnı birbildıği vardır. ama gerekçesi rte olur-
sa olsun bu konudaki suskunluğunu anlamak müm-
kün değil.
Tansu Çiler'ın, Mesut Yılmaz'ı eleştirirken söy-
lediği. "Bunun adanıları Apo'yla bile görüşebiliriz
diyorlar, katiUerle masaya oturulur mu?" sözleriy-
le Yılmaz'ı şahinlıkte geçmeye nıyetli olduğu me-
sajını verdi.
Mesut Yılmaz ise dürüstlük ve temiz siyaset vur-
gulanylapuantoplamayaçalıştı. Güçlü kadrolan ve
cıddı programı olduğunu söyledi ama bu programı-
nın ne olduğu anlaşılmadı.
Parti lıderlerinin ekran konuşmalannı toptan göz-
den geçirince, gelecek için umutlu olacak bir fikir
kınntısının bile olmaması hayal kınklığı yaratıyor.
Erbakan, din istismarcılığı dışında cıddi hiçbir şey
önermiyor. Türkeş ise vurguyu, Türk milliyetçili-
ğine yaparak." vatanın ve milîetin bölünmez bütün-
lüğü" demagojisinin asıl sahibinin MHP olduğunu
ilan ediyor.
Türkiye, ciddi bir siyasi ve ekonomik dönemeç-
ten geçiyor. Seçimlerden hemen sonra Kürt soru-
nunun çözümü yeniden gündeme gelecek. Güney-
doğu'da silahlann susmasını sağlayacak ortam için
tartışmalar kaçınılmaz olarak en öııemli sorun ol-
maya devam edecek. Buna rağmen partiler. bu en
önemli sorunda susmayı veya genel geçer demogo-
jiler yapmayı tercih edıyorlar. Sorunun etrafında
dolaşmayı, kendi kısa çıkarları açısından yararlı
gördükleri anlaşılıyor.
Zordönemlerde. zorluğa karşı mücadeie etmesi-
ni bıleıı ve tabulann üzerine yürüyebılen liderler. bü-
yük liderlerdir Herkes Atatürk'ten söz edıyorama.
onun gericiliğin üstüne yürüyen cesaret ve kavga-
cılığından hıçbirinde eser yok.
Bugünün cesareti. Kürt sorununda banşçı ve de-
mokratik tutumu savunabilmektir. Hiçbir partıde
bu cesaretin olmaması çok acı. Hepsi. geri düşün-
celere seslenmeyi marifet sayıyorlar. Kısa vadede
belki bu tür tutumlardan bazı kazançlar elde edile-
bilir. ancak uzun vadede yaşadığımız acılar sürer gı-
der.
Bütün bu nedenlerle HADEP'in banş çağrtsının
çok büyük önemi var. Bu çağrıya kulak verilmeli,
bu olanak değerlendirilmelıdir. Binlerce Kürt seç-
menin HADEP'e seçim meydanlannda gösterdığı
ilgınınbiranlamı olsagerek. Onlar meydar lan dol-
durarak, Kürt sorununun banşçı çözümü çagnsmı
yapıyorlar. Şiddet ve silah dışında başka yollarola-
bileceğini de kanıtlıyorlar. Bu seçımlerde HADEP'ın
kazanacağı başarı. Kürtler içinde yasal ve banşçı
çözüm olanağını güçlendirecektir.
Akın Birdal'ın konuşması böyle bir ortam için-
de anlam kazanıyor. HADEP'e yönelen ilgi. yaba-
na atılmaması gereken bir ilgidir. Bu seçimin bel-
ki de en önemli sonuçlanndan birisi Meclis'ten atı-
lan HADEP'lılerin yeniden yerierinı alıpalamayacak-
larını göstermesı olacaktır.
GUNDUZ GOZUYLE
MELİH CEVDET ANDAY
Bir IVIektup
Eski dostum Talip Apaydın'ın gönderdiği mektubu
yazıma alıyorum:
"Sayın Melih Cevdet Ağabey. değerli dost,
Haftalık yazılarınızı, fıkralarınızı her zaman yararlana-
rak, beğenerek okuyorum. Buyük bir yazınsal tad alı-
yorum. Elinize kaleminize sağlık. Son cuma günkü ya-
zınızda 5. senfoniyi dinleyerek yazdıgınızı, ama zaman
zaman ara verdiğinızi, dikkatinızin hep müziğe yönel-
dıginı belirtıyorsunuz. Ne güzel bir saptama! Bende de
hep öyle oluyor. Çok denemişimdir, Beethoven i din-
lerken, okuduğumu anlayamam. Aklım hep müziğın
akışına kayar. Neden böyle oluyor? Çünkü Beetho-
ven'in müzıği en yüksek düzeyde düşünce müziği. Bir-
kaç yıl önce bir şiir yazmıştım.
'Derin bir suyun öıbınöe yurürken
Seslerle düşünüyor, sözcükler yetmeyince...' diye
başlıyordu. Gerçekten Bach'ı, Mozart'ı ve başka bes-
tecileri dinlerken okuyabiliyorum, yazabiliyorum, ama
Beethoven'ı dınlerken olası değil. Yeri gelmişken söy-
liyeyim. hep şaşmışımdır. rahmetli Nadir Nadi, 'Dos-
tum Mozart'\ yazdı. Nadır Nadi bir düşun adamıydı.
Onun asıl dostu Beethoven olabilırdı. Mozart'ı küçüm-
şemiyorum, asla. Yeryüzüne gelmiş geçmiş en yetenek-
li besteci. Onu da çok seviyorum. Hatta son yapıtlan
Beethoven'e çok yakındır. Ama genel olarak neşeli, ço-
| cuksu, gençlik müzığidir Mozart'ın müziği. Beethoven
gibi düşünce müziği değildir. Bence Nadir Nadi Beet-
hoven'e daha yakındır.
Müzık begenisi konusunda sizınle ortak bir yanımız
olması bana kıvanç veriyor. Yıllar var ki hemen her gün
saat 17-19 arası. yani en zor geçen saatlerde (özellik-
le tutukevlerinde öyle ımış) odama kapanıp müzik din-
lıyorum, okuyorum, yazıyorum. Kaset, dısk. çok sayı-
da müzik yapıtlan var elımde. Bazılarını belki yüz kez
dinledim. ezberledım. Hangi sesin hangı çalgıdan ne za-
man geleceğinı bılıyorum. Önümde iyi bir orkestra ol-
sa gözükapalı yonetebılirım. Bazı yapıtlar var kı hiç
usanmadan tekrar tekrar dinleyebilıyorum. 5. Senfoni.
7. Senfoni, hele hele 9. senfoni bunlar arasında. Beet-
hoven senfonilerı, elbet evet, tamam. Ama ya piyano
konçertolan? Özellikle 3. piyano konçertosu, ya o gü-
zelim üçlü (triyo) konçerto...
Elbet orkestralar, şefler. yorumlayan virtiyozlar da
önemli. Bende üç ayrı 9. senfoni var, ille de Berlin flar-
moni ve şef Karayan... Ondan dinleyeceksin Beetho-
ven'ı.
Son ikı üç yıldır Rahmaninof u çok seviyorum. He-
le 2. ve 3. piyano konçertolan. Öyle bir sardı ki beni, ger-
çekten piyano edebıyatının doruk noktalan. Chopin
ayrı elbet, pıyanonun şairi o.
Brams, Grik, Çaykovski, Dvarjok... Hepsi hepsi, Ro-
men besteci Inesku. Fınli Sibelyüs, Fransız Lalo...
Hepsınin üstünde Beethoven... Seslerle şu dunyayı na-
sıl güzellemışler, ne büyük anlamlar katıp yuceltmışler.
Bizim insanlanmız bu evrensel güzelliklerden yoksun ya-
şıyor, ne acı! Bazan dınlerken düşünüyorum, gözlerim
yaşarıyor, ağlayasım geliyor. Şu bizim politikacılar, üst
katlara tırmanmış küçük adamlar, sanat ve kültur yok-
sunları. nelerie uğraşıp duruyoriar. Ve bu adamlar ülke-
yı nereye getirdiler! Düşündukçe acı çekiyorum. Elım-
de yetki olsa. bunları kapatıp odalara, günde bir saat.
kitap okuturum, bir saat müzık dinletırim. Bıraz adam
olun derim. Müzikle, şiırle, kültürle beslenin derim. Yap-
tıklannıza yapacaklannıza biraz ınsan sıcaklığı katın de-
rim.
Saygıdeğer Ağabey,
Ne yana baksak bir bataklık içindeyız. Atatürk'ün ve
arkadaşlarının en iyi niyetlerle ve bilinçle kurduklan Tür-
kiye Cumhuriyetı. bu kultür yoksunu adamlar elinde ne
hale geldi? Insan utanıyor. Bız ulusça buna layık degil-
dik...
İyi ki sizler varsınız. Bir llhan Selçuk var, bir Server
Tanilli var. Yaşıyorsunuz ve aydınlatıyorsunuz.
Saygılar sevgiler sunuyorum, sağlıklı günler diliyorum."
Mektubun yalnızca bir yerine kısaca dokunacağım.
Ben rahmetli Nadir Nadi'nın Mozart dostluğunu hiç
yadırgamamışımdır. Ben de bir Mozart dostuyum. Es-
ki arkadaşımın hoşgörüsune sığınarak söyleyeyim; mü-
zik alanı bir özgürlükler alanıdır. pek sıra-düzen kaldır-
maz.
Diyanet İşleri Başkanı Yılmaz:
Catıil Müslümanlar
üerlenıeye engel
ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu) - Diyanet Işlen Baş-
kanı Mehmet\uriYüma7in
önceki gün katıldığı bir panel-
de Kuran'a gönderme yapı-
larak uygulanan el kesme.
ayak kesme ve taşlama ceza-
larının çağdaş ceza anlayı-
şıyla bağda>madığını belırt-
mesı. şenatçı basının sert tep-
kısıne yol açtı.
Refah Partisi'nin yayın or-
ganı olarak bılinen Mıllı Ga-
zete. dünkü sayısında. Yıl-
maz'ın görüşlerine, binncı
say fadan "Bu başkan kimin?"
başlığı altındaverdiğı haber-
le tepki gösterdi. Yıbnaz. Mı-
raç Kandılı nedeniyle yayım-
ladığı mesajda ise İslam dün-
yasının gen kalmasının. ca-
hıl Müslümanlann sergıledı-
ğı tutumlardan kaynaklandı-
ğını bıldirdı.
Mehmet Nuri Yılmaz. Ye-
nı Asya Egıtim. Kültür ve
Araştırma Vakfi'nca düzen-
lenen "tslamda Ceza Huku-
ku" konulu panelin açılışın-
da yaptığı konuşmada. recm
(taşlama) konusunda Ku-
ran'da ayet bulunmadığını be-
lirterek şunları ^öyledı:
" Kişinin hay atına son >cre-
ceksiniz. neye göre son vere-
ceksiniz? Ayet yok. kdran-ı
Kerim'de muaşeret adabına
dair bile ayet bulunurken, böy-
le insan lîayatını ilgilendiren
bir konuda nasıl ayet olmaz.
Veya ayet vardı da niçin kal-
dınldı? Buniann hepsi insa-
nın kafasında bir isrifham(s«-
ru) oJusrurmaktadır... .Ancak
el kesme, ayak kesme \e recm
gibi bedensel cezalar. günü-
müz ceza anlay ışıvla bağda$-
nıamaktadır."
Yılmazın bu sözlerini I C.
Hukuk Fakültesi öğretım iiye-
lerınden Prof Dr. Hüseyin
Hatemi. "tarihi" olarak ni-
telerken. Diyanet işleri Baş-
kanı'nı kutladıgını açıkladı.
KlSA... KlSA..
• ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'ın, Necati
Doğru tarafından yazılan bir köşe yazısında kendisine
"ayı" denildiği gerekçesiyle Sabah Gazetesi ve Doğru
aleyhine açtığı tazminat da\asına Ankara 18. Asliye
Hukuk Mahkemesi'nde devam edildi.
• Pır Sultan Apdal Derneğı Başkanı Murtaza Demir
genel seçimlerde CHP'yi destekleyeceklerini açıkladı.
• Geçirdiği kalp krizi sonucu cumartesi günü ölen
eski Kartal Belediye Başkanı Mehmet Ali Büklü'nün
cenazesi dün İstanbui'da toprağa verildi.
H Türkiye Sinema Emekçileri Sendikası (Sine-Sen), dün
yaptığı yazılı açıklamada. kürt sorununa adil ve
demokratık bir çözümün ancak. samımı bir banş
ortamında sağlanabileceğıni belırtildı.
Doğu Türkistan eski liderlerinden Yusuf Alptekin.
önceki akşam Ataköy'deki evinde kalp yetmezliğinden
öldii.
• Tarım-lş Genel Başkanı ve Türk-lş Teşkilatlandırma
Sekreteri Sabri Özdeş, "Oyianmız Işçi Partisi'ne
kampanyasına katıldı.
• Kalp ve solunum yetmezliği nedeniyle Alman
Hastane'sinde tedavi altına alınan, eski Bayındırlık ve
İskan Bakanı Kasım Güiek'in sağlık durumunun iyi
olduğu bildirildi.