Catalog

7 NİSAN1994 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA HABERLER Borea kurbanı yargılanıyop • ANKARA (AA)- Borsa'da, geçen şubat ayında 2.5 milyar lira ka> bettikten sonra bunalıma girerek, 2.5 yaşındakı kızıru öldüren, 8 yaşındakı oğlu ile eşıni öldürrneye teşebbüs eden, görme özürlü Halil Özdal'ın yargılanmasma devam edıldi. Ankara3. AğırCeza Mahkemesi'ndeki dünkü duruşıpaya tutuklu sanık Halil Özdal ile avukatı katıldı. Mahkeme başkanı Ekrern Çelenk. sanığın suç işleme ehliyetinin olup olmadığına ilişkin adli üp kunımundan istenen raporun gelmediğini behrterek duruşnıayı başka bir güne bıraku. AnadoluAjansı 74 yaşında • ANKARA (AA) - Anadolu Ajansı Genel Müdürü Turgay Üçoz, AA'nın sahip olduğu ileri teknoloji ile büyük önder Atatürk'ün ılelışım alanında gösterdiği hedefleri yakalayıp. aşma çabasını sürdürdüğünü bildırdi ve "AA Türkiye'nin sesini dünya> a duyurmak görevine ilk günkücoşku ve kararlılıkla devam etmektedir" dedı. Turgay Üçöz, Anadolu Ajansı'nın kuruluşunun 74. yıldönümü dolayısıyla y ayımladığı mesajda, AA'nın çağdaş haberleşme araçlan ve kaynaklan arasında layık olduğu yen alarak. daıma kendini yenılemeyi ilke edindiğinibelirtü. Birliklere zam uyarısı • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkıye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Derviş Günday. ücret tarifelerini belirleme yetkisi olan, birlik ve federasyonlan, ekonomik önlemler paketine paralel hareket etmeleri için uyardı. Günday, konfederasyona bağlı 77 birlik velO federasyona dün gönderdiği genelgede, ücret tanfelen belirlenirken, enflasyonu körüklerneyecek bir pohtıkanınizlenmesiru istedi. Cantürk ve Aslan cinayeti • ADAPAZARI (Cumhuriyet) - Adapazan E-6 karayolunda cesetleri bulunan Behçet Cantürk ve şoförü Recep Kuzucu ile galerici-müteahhit kardeşler Feva ve Salih Aslan'ı öldüren silahlaraynıçıktı. 15 ocakta E-6 karayolu Sapanca-Kurtköy yakınlannda cesetleri bulunan ünlü babalardan Behçet Cantürk ve şoförü Recep Kuzucu'nun cinayetlennde kullanılan silahlann balistik incelemeleri tamamlandı. Ford Escort'un yeni modeli • İstanbul Haber Servisi - Halkın "ayaklannı yerden kesen" zamlara karşın, otomotiv sektörü, "otomobil uçar gjder" misali. üretimini "frenlemeksizın" sürdürüyor. Koç Topluluğu'na bağlı. Otosan Pazarlama AŞ'nin üretim ve satışını üstlendiği Ford Escord'un yeni modeli Sports Wagon piyasaya sürüldü. Swissotel'de düzenlenen tanıtım toplanüsında. Otosan Genel Müdürü Ali İhsan İlkbahar, Otosan Pazarlama Müdürü Macıt Akman ile diğer yöneticiler hazır bulundu. (MUHARREM AYDIN) TVdeğişikliği TV Servisi- Kanal D'de saat 23.15"te yayımlanacak"pördün- cü Hikaye" adlıfilmyerine 4 ni- sanda yayından kaldınlan "Elçi - The Messenger" ekrana gele- cek Yönetmenliğim Fred Willi- amson'ın yaptığı filmin başrol- lennde ıse Williamson'la birlikte Chris Connely var. Krizden kurtulmanın yolu var mı? İŞÇİ VE İŞVEREN KESİMİ TARTIŞIYOR Sendikalarpanikiçinde rizin işçi sınıfma yüklenmesine karşı Türk-Iş, DİSK, Hak-İş ve demokratik örgütler demokrasi platformunda bir araya geliyor. Türk-İş Başkanlar Kurulu toplanıyor. Ancak ortak ilkelerde anlaşma ve^güçlü mücadele yerine çelişkili çıkışlar yaşanıyor. DISK dozu giderek arttınlacak bir dizi ortak eylem istiyor. Başıboş kalan işçiler tepkilerini kendiliğinden eylemlerle ortaya koyuyor. laylann hızlı akışı içinde sendikalar ve başkanlannm, nasıl bir politika izleyeceklerini, nerede olacaklannı bilemedikleri, panik ve şaşkınlığın yansıdığı çelişkili açıklama ve tavırlan gözleniyor. Hedef, sendikalannın ve kendi konumlannın gorünümde kurtanlması, ayakta tutulması. Görüşülüyor, tartışılıyor ancak krizden yok olmadan sıyrılmanm yolu yordamı bulunamıyor. - 2 - ŞÜKRANKETENCt Ekonomik kriz, boyutlan. çı- kış yollan, paket. uygulamalar üzerinde işçi-işveren taraflan- nın görüşlerini, bu sıcak gün- demde yansıtmak giderek güç- leşiyor. Günlük olay akışı için- de bir gün önce yapılan görüş- me ve değerlendirmeler. bayat habere dönüşüyor. Ancak için- de bulunulan panik ve karma- şayı görmek ve yansıtabılmek anlamında da çok yararlı olu- yor. Başbakan Çilkr paketi res- men açıklamadan bir günönce Petrol-İş Başkanı Adnan Özcan ve Yöneüm Kurulu üyeleri ile görüşmemiz vardı. Telaşla Türk-lş Başkanı Bayram Me- ral'e ulaşmaya ve acil başkanlar kurulu toplantısmı kotarmaya çahşıyorlardı. Dayanamayıp yakın tarihte yapılan ve krizin de paketin de içeriğinın de gele- ceği bilinen başkanlar kurulun- da ışi neden cıddiye almadıkla- rını sordum. "Görüşmesine gö- rüştük, ancak göriiş birliğine >a- ramadık" yanıü geldi. Türk-İş'- in Genel Başkaru da dahil, baş- kanlann çoğunluğu ilke olarak özelleşürmeye karşı çıkılması- na karşı görüş savunuyorlar, uzlaşma içinde, özelleşürmeden en az zararla çıkılabileceğıni söylüyorlardı. Şimdi ise Zon- guldak ve Karabük'ün kapan- ması, hızlı özelleştirmenin pa- kette yer almasına karşı, Türk- Jş'in Zonguldak'tan başlaya- rak güçlü eylem ve direnişler koyması gündemde. Aynı çelış- ki Hak-îş için de geçerfi. Birkaç gün önce krize ilişkin görüşleri- ni istediğımizde dahi. özelleştır- meye karşı bir tavır koymalan söz konusu değildi. Dün direnı- şi başlatan ve ölümüne sürdüre- ceğini ilan eden Karabük işçıle- rinin arasında. bundan sonrakı eylemleri programlamak üzere başkanlar kurulu toplandı. Bayram Meral pakette yok sayılmalanna. görüşlerinin alı- nmamış olmasına özellikle şid- detle tepki gösteriyor. Özveri- nin sadece işçiye yüklenmesine izm vermeyeceklerini söylüyor. Dün bu yazı kaleme alınırken henüz görüşülmekte olan Türk-İş Başkanlar Kurulu'- ndan çıkacak kararlar ile kesın çelişeceğinı bildiğimiz MESS- Türk Metal açıklamasında ise geniş tabanlı hükümet arayışı. hızlı özelleştirmeye evet ve öz- verinin paylaşılması kararlan var. Olaylann hızlı akışı içinde sendikalar ve başkanlannın, nasıl bir politika izleyeceklennı, nerede olacaklannı bilemedik- leri, panik ve şaşkınlığın yansı- dığı çelişkili açıklama ve tavırlan gözleni- yor. Hedef, sendika- lannın ve kendi ko- numlannın görü- nümde kurtanlması, ayakta tutulması. Krizden yok ol- madan sıynlmanın yolu yordamı bulu- namıyor. Bir hafta önce görüştüğümüz- de, henüz paket açı- lmadan ve dün için MESS'le program- lanmış toplantı yapı- Imadan Türk Metal Başkanı Mustafa Özbek, krizin politik olarak abartıldığı karusını taşı- yordu. Örneğin Avrupa'nın 6. büyük işletmesi Arçelik'te işçi- lerin izne çıkanlması olayını, taraf sendıka olarak gazeteler- den öğrenmelerinden yakını- yordu. Özbek, işçilerini ücretli- ücretsiz izne çıkaran, üretime ara veren işletmelerin, bir-iki ay öncesine kadar üretim artışı ve büyük bir karlılık içinde olduk- lannı rakamlarla açıklıyor, bir yandan da işverenlen diyaloğa çağınyor. ancak işletmelerin bi- lançolannın kendilerine göste- rilerek üretim düşürülmesinın zorunluluğuna ikna edilmeleri halinde işçilerin yanm ücretle çalışmalan anlamına gelecek. izin protokollerine imza ata- caklannı anlatıyordu. İşletme- lerin yaşatılmasının ilk hedefle- ri olduğunu savunuyordu. Bizim için şaşırücı olanı daha sonra görüştüğümüz Türk-İş başkanlannın tümünün metal işkolunda yaşanan ücretlı- ücretsiz izin uygulamalan, iş- yerleri için imzalanan protokol- MESS-Tiirk MetalözeUeştirme ve ortak özverideanlaşıyor İ ^ , büyük ışçı ve ışveren sendikası, hükümet \e istikrar paketine birlikte karşı çıkülar. Taraf sendi- kalann yöneticilerinin katıldıklan Abant toplanüsında yapılan ortak açıklamada, Türkiye'- nin içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik krizin ciddi ve tehlikeli boyutlara ulaştığı vurgu- landı. Çözümün ıse geniş tabanlı, kararlı ve uyumlu bir hükümetle gerçekleşebıleceğı savunul- du. Bildiride özetle şu görüşlere yer verildi: "Türkiye'nin iki büyük işçi >e işveren sendikası, bu- gün içinde bulunduğumuz si\asi ve ekonomik sıkıntıların işçi >e işveren kesiminin görüşleri alı- nmadan hazırlanan kriz paketi ile me\cut koaüs\on hükümeti tarafından çözülebileceğini şüphe ile karşılamaktadır. Terörle mücadele kanunu parlamentodan bir an önce çıkarılmalıdır. Ekonomik \e sos>al konsey bir an önce oluştunılmalıdır. Özelleştirme, ilgili taraflann görüşieri alınarak gecikmeksizin v apılmalıdır. Ancak özeUeştirmenin tek amacı bütçe açığının kapatılması olmanıalıdır. Taraflar şeıtaflık ılkesi çerçevesınde' her türlü fedakarlığı gostermoe kararlıdır." lerden ve önümüzdekı aylan kapsayan uygulama takvimin- den habersiz oluşlanydı. İşin bir başka şaşırücı boyutu TİSK Başkanı Refik Bavdur'la görüş- tüğümüzde, TİSK'in de üyesi MESS'te yaşanan uygulama- dan habersiz olduğuna tanık ol- duk. İşçi cephesi kadar ağır ol- mamakla birlikte işveren cep- hesınde de bir hazırhksız yaka- lanma ve ortak ilkeler belirieye- meme. herkesin başının çaresı- ne bakmasını getınyor. İçinde yaşanılan ve işçıleri yakan ekonomik kriz ve hükü- metin işçinın sırüna bındirdiği yük de sendikal harekeü şimdi- lik ortak ilkeler etrafında topla- yabılmiş değil. Herkes acıyı canının yandığı noktadan algı- lıyor. Çıkışın da bu nokta üze- rinden başlaülması, mücadele- nin bu çerçevede yürütülmesinı istiyor. Hükümeün bir tür göz- den çıkardığı, örnek yapmak is- tediği Zonguldak ve Karabük'- te işçi sıcak can yanışı ile ölü- müne direniş eğiliminde. Sendi- kal organlann kararlan beklen- meden tepkiler ortaya kondu. Sonrasına çözüm üreünek sen- dikal örgütlerden, öncelikle ör- gütlü sendikalardan başlana- rak Türk-İş'ten ve demokratik ülke düzeyinde eylemler için or- tak platformdan bekleniyor. En büyük çıkmaz da kapatıl- ması karan verilmış, gözden çıkanlmış, işyerlerinde üretimi durdurmanın, hükümetin ek- meğine yağ sürmek anlamına geleceği. Bu nedenle ülke düze- yinde sendikal, toplumsal. siya- sal dayanışmaya gereksinim duyuluyor. En derin krizdeki tekstil özel sektör işyerlerinin işçileri ve sendikalannın derdi ise tekstil ve ihracat sektörüne sağlanacak teşvik ve önlemlerle işletmelerin kurtanlması, bu yolla işten çıkarma tehdidinın azalması. Aynı bakış açısı ile metal işkolunda da işverenlerin istediğı korumaalık önlemleri- ne sendika cephesi destek veri- yor. Dahası sendikanın ayakta tutulması, işveren sendikasının sempatisinin kazanılması adına kendilerini ilgilendırmiyor gö- rünen. ancak işçi sınıfınm bü- yük çoğunluğu için işsizlik, üc- retlerin aşağı çekilmesi anla- mına gelen. özeUeştırmeye "evet" denıyor. Yann: Klmln paketi ARAYIŞ T0KTAM1S ATEŞ Fedakarlık... Çiller hükümeti 'paketi' nihayet açtı. Neler çıkacağı zaten belliydi. Yıllardır uygulanan ekonomik politikalara alkış tutan kimi 'omurgasızlar' şimdi, "Efendim, bu işin buraya varacağı belliydi" gibisinden inciler döktürüyor- lar... Utanmazlığın, yüzsüzlüğün ve pişkinliğin bu dere- cesi görülmemiştir. 24 Ocak 1980 tarihli -paketle' 5 Nisan 1994 tarihli 'pa- ket' arasında bir tek fark vardır: 24 Ocak öncesindeki hü- kümetler IMF direktiflerine 'direnmek istemişler' ve bu- nun faturasını acı bir biçimde ödemişlerdi. Yokluklar artmış, kuyruklar uzadıkça uzamış, gitgide artan terör ülkeyi yangın yerine çevirmişti. Dış borç bulabilme gös- tergeleri o günlerde bu günlerden çok daha iyi idi. Ama tek kuruş dış borç alınamıyordu 5 Nisan 1994öncesinde ise ne yokluklar, ne de kuyruklar vardı. Yoksulluk diz bo- yu idi, ama cebinde parası olan, aradığı her şeyi bulu- yordu. Ister mal olsun, ister hizmet. Hem de ne hizmet... Türkhalkının %10'u 'Belçika standartlannı'yaşarken geriye kalan %90'ı varlığını südürmeye çalışıyordu. Uçurum gitgide açılıyordu. Ama bir gün denizin tükene- ceği belliydi. Türkiye'de seslerini kitle iletişim araçlarıy- la duyurma olanakları çok kısıtlı bir dizi iktisatçı, yıllardır yazıyor-çiziyor. "Bu işin sonu felakettir"diyordu. Ekono- mimiz ürettiğinden fazlasını tüketiyordu. Ama seslerini kimselere duyuramadılar. "Bilgi toplumunda, üretme- den yaşamak mümkündür" diyen kimi ahmakların saç- malıklarına kandı halkımızın çoğunluğu. Başbakanımızhalka yaptığı 'çağrı 'da, "Herkes ekono- mik gücü oranında bu fedakarlığa omuz verecek" diyor. Doğrudur, zaten lafta hep öyle olur. Ama devlet tahvilleri %160 bileşik faiz verırken ücretlerin dondurulmasından söz edilir. Üstelik faiz gelirlerinden alınan stopaj vergisi %10'dan %5'e indirilir. Kolay mı fedakarlığa omuz ver- mek... Başbakanımız 'çağrı's\n\n bir başka yerinde aynen şöyle diyor: "Sadece memurumuz, işçimiz, kuçuk esnaf ve çiftçimizden değil; zenginlerimizden, varlıklı kesim- lerden de itırazlar yukselecek." Bu cümlenin kuruluş mantığı niyeti gösteriyor. Kurşunların hedefi belli- Me- mur, işçi, küçük esnaf ve çiftçi. Bu arada birkaç kurşun da zenginlerimıze ve varlıklı kesimlerımize gelecek. Canları sağolsun. Zaten turıstik tesislerdeki KDV oranını %23'ten %15'e düşürmekle başladılar işe. Zengınteri- miz sefahat aleminin hesabını öderken "Neden daha az KDV alıyorsunuz?" diye itiraz edeceklerdir mutlaka. Eminim çok üzüleceklerdir bu fedakarlığa... Bundan dokuz ay önce temmuz 1993'te yazdığım Fe- dakarlık Başlıyor...' başlıklı yazımı şu paragraflarla biti- riyordum. Bugün bir kez daha vurgulamakta yarar görü- yorum. "Elbette fedakarlık yapılacak. Çünkü fedakarlık done- mibaşladı. Birmarketsahibi, 'Perrier maden suyu yetiş- tiremiyoruz' diyor. Utanmaz bakkal, vizyonsuz adam. Biraz daha çalışsa ya. Bu suları alanlar, içenler az mı fedakarlık yapıyor. Aynı taiep. tüm ithal malları yiyecek maddelerine varmış. Çok şükür, çok şükür bu gunleri de gördük. İnsanın gözlerı doluyor. Ve o 'mekanların' insanları, evlerine yeni kavuşurlar- ken köylerimizde, kentlerimizin varoşlannda bır hare- ketlilik gorulur. Ortalık henüz alacakaranlıkken, servis arabaları, saz benizli kadın ve erkek işçileri toplamaya başJar. Esneyen şoforlerin surdüğu ilk beledıye otobüs- ; lerinde ve servislerde, yolcuların çoğu uyur. ' MArkasıl7.Sayfada i 5 n Acı reçeteye evet ama yetersîz y- şverenler, istikrar / paketini krizden A. çıkış için yeterli görmüyor. Paketin uygulanabilirliğine, hükümete kuşkuyla bakıyorlar. Ancak acı reçeteyi pnaylıyorlar. Paketin açıklanmasından bir hafta önce Yalım Erez'le kriz üzerinde yaptığımız görüşmede. krizi ve çıkış yollannı değerlendirirken söylediklerinden. satır aralanndan çıkan- lardan. paketin bütününü okuma. içınden çıkacaklan tah- min etme olanağı vardı. Söyleşiye başlarken Çiller'e yakmlığı ile bilinen siyasal kimliği ile değil, TOBB Başkanı kknliği ile konuştuğumuzun altını karşılıklı çizerek şaka- laştık. Belki de o nedenle krizin boyutu \e alınması gereken önlemler, çıkış yolu üzerinde. paketle çelişmeyen, fakat pa- ketten fazlasını bekleyen önemli noktalar var. Knzin nedenleri, boyutu ve çıkış yollan üzerinde aynntılı görüşieri sonraya bıraİcarak bugünlük kamuoyunda en çok tartışılan bazı konular üzerindekı görüşlerine jer vereceğiz. Erez 1980 sonrası üretimin gen plana atılmasını eleştiriyor. Orta ölçekli küçük ve dönüşüm yeteneği fazla işletmelerin knzi daha hafıf atlatabilecekle- rini savunuyor. Bu nedenle de bundan sonrası için desteklerin bu işletmelere yönelik plması gerektığini söylüyor. Özelleş- tırmede karlılann satılması ya- nında. zarar edenlerin kapaü- lması boyutunun eklenmesın- de ısrarh görünüyor. Örneğin 29 bın maden işçisinin maden- ler kapatılarak ücretınin öden- meye devam edilmesinın daha doğru olacağını ileri sürüyor. Üretimle yaraulan değerlenn. borç faiz yükü karşısında nasıl eridiğini vurguluş or. Pakette de yer alan saydığı önlemlerin, işçi ücretlerinin aşağı çekil- mesi, özelleşü'rmenin, güne tahammülü olmayan krizden çıkılmasına nasıl yeterli olacağı sorusunu yönelttiğimizde işe "Bütün >apılması gerekenler, >apılabilecekler \apılacak. Üstüne, günlük sıkmtıyı çözecek bü>ük bir kredi bulunacak" diyerek günlük kurtuİuşu yenıden borçlanma\a bağhşor. Bu koşullarda Türkiye'nin yüklü bır krediyi nasıl bulabi- leceğine ilişkin sorumuza ise şakavla kanşık şövle vanıt ve- riyor: "Başbakanunızm kredi bulabilme konusunda şimdi daha fazla şansı olduğunu düşünüyorum. Seçinılerde Rcfah"- m yükselişi Batılı müttefıklerinüzi, Amerika'vı etkilemiş ol- malıdır. Türkhe'deki si> asal iktidara destek \ermek gereğini duyacaklardır. Başbakanunızuı bunu kendilerine anlatabile- ceğini sanıyorum." TÜSİAD Başkanı Halis Komili ile işlerinin yoğunluğu nedeni ile karşılıkh görüşmeyi henüz başaramadık. Soru- lanmıza verdiği yazıh yanıtlarda pakette yer alan önlemler- le çelişen bir noktaya rastlayamadık. Kapsamlıvetutarlı bır istikrar paketi üzerindeki eleştırilerini galiba daha sonraki günlerde alabileceğiz. Yanılabiliriz. ancak görüşememe- mizde işlerinin yoğunluğundan çok sıcak günlerde öne çı- kmama. gelişmeleri gözleme, hazırlanma gereksıniminın ağır bastığı izlenımini aldık. TİSK Başkanı Refik Baydur'un görüşlerinde ise paketin başansında, paketin içındekıler kadar toplumsal uzlaşma- nın önem taşıdığı vurgulaması dikkat çekiyor. "Tavizkar bir hükümetin radikal önlem abnasının mümkün olmadığı" göriişü ile işverenlerin çoğunluğu ıçın geçerli olan sağdaki bırleşme MESS-Türk Metal açıklamasında yerini alan geniş tabanh hükümet formülüne duyulan eğilim ağır basıyor. Bu ayın en giizel haberi! Koleksiyon Mobilya ve Aksesuar Ürünleri Satış Merkezi Büyükdere'de açıldı. Bu haftasonu mutlaka uğrayın. Hem rahat bir nefes alın... hem gönlünüzce zevkli bir seçim yapın. Farklı bir mekânda sevdiklerinizte kahvenizi yudumlayarak... Koleksiyon Merkez Hacı Osman Bayın 80890 Kefehköy BuyuVdere Istanbui Tel (2121223 13 20 (212)223 21 24