Catalog

SAYFA CUMHURİYET 22 KASIM1993 PAZARTESİ 10 EKONOMI TUKETICI A, B, C'yisökmekzor değil O kuma yazma öğrenmek ve ondan da öte okuma alışkanlığını kazanmak ıçin neler yapılması gerektiğinı H&lga Cenç^n yazısında bulabilirsiniz: Okuma yazma yöntemleri ne? Eskıden harf çözümkme yöntcmi kullanıhyordu. Bu yöntemde öncelikle çocuklann sesleri doğru çıkarması sağlanıyordu. Sesler birbirine vurularak heceler oluşturuluyor, ardından kelimelere ve cümlelere geçiliyordu. Günümüzde cümlc çözümleme yöntemi kullanıhyor. Çocuklara anlamı olan cümleler öğretiliyor. Cümleyi kelime ve hecelere bölme işlemi daha sonra gösteriliyor. Öğrenciye birinci sınıfın sonuna doğru harflerin tamarru öğretilmiş oluyor. Son zamanlarda karma yöntemi deneyen öğretmenlere I Yazma eğitimine birlikte başlanmahdır. Çocuğun yanhş eğitimle kitaplardan bıktınlma- ntası jgerekir. okuma egıtimiyle de rasüanıyor. Bu yöntemde, kullanım sıklığı fazla olan ünlü ve ünsüz seslere öncelik tanınıyor. Fonik adı verilen bu yöntemde. seslerin kullanıldığı anlamlı kelimeler saptanarak öğretiliyor. Okuma yazma öğrenmek için mutlaka okulagitmek gerekmez. İstenildiğinde. yaş ne olursa olsun sıstemli bir çalışma ile başan sağlanabilir. Kışilerin resımli kitapvefışlerleçalışmasıyeterliolabilir. tlkokulda Türkçe eğitimi nasıl? Okulun ilk üç yılında okuma, yazma ve matematik dersleri veriliyor. Yazıya büyük harfle başlanması, nokta ve virgül işareünin konulması gösterilirken küçük aynntılara girilmiyor. 4'üncü sınıfta dil bilgısi derslenne başlanıyor ve yazı yazma alışkanlığı kazandınlıyor. 5'inci sınıfta ise önceki yıllarda öğretilen tüm bilgıler tekrarediliyor. Orta öğretim nasıl? İlkokulda başlanılan dıl bilgisi derslenne devam edilıyor. Okuma kitaplannda, yazarlann imzalı metinlerine geçiliyor. Dil veanlam arasındaki bağlantı araştmlarak kelime dağarcığı geliştirilmeye çalışılıyor. Lisede edebiyat tarihine yönelik dersler veriliyor. İslam öncesi, islam sonrası ve Avrupa etkisinde kalmış edebiyat eserleri derslerde yer alıyor. Ancak, İslam öncesi eserlerden başlamak Türk dili öğrenmek açısından başan sağlamıyor. Gençlerinderslerden ve edebi eserlerden soğumasına neden oluyor. Edebiyat tarihi olarak. yakın dönemi kapsayan divan edebiyatının verilerek eğitime başlanması. gençlerin günümüz yazarlanna zaman ayırmasını sağlar. Yüksek öğretim nasıl? Üniversitelerde Türk dili dersleri, orta öğretimin tekran olarak devam ediyor. Üniversitelileri araştırmaya yöneltmek yerine, ortaöğretimde yapılan yanlışlar nedeniyle dil bilgisine geri dönüş yaşanıyor. Gramer dersleri tekrarlanırken, sözlü anlatım ve metin incelemelerine ağırlık verilemiyor. Okuma alışkanlığı nasıl gelişir? Çocuğun okuma alışkanlığının gelişmesi için ailesinde kitap okuyan birilerini görmesi gerekir. Hediye olarak kitap verilmesi alışkanlığı n başlangıcı sayılabilir. Ders kitaplannda ve derslerde kuru bilgiler yerine günccl hayattan izler taşıyan örnekler verilmesi alışkanlığı arttınr. Kitap sergilen, kitap fuarlan, tanıtım yazılan okuma alışkanlığını geliştinr. Öğretmen nasıl olmalı? Öğretmenlerin psıkolojı ve pedagojı eğıtımı alması, eğitimde iletişimı kolaylaştırır. Fonetik dersleri diksıyonunun düzelmesine yardım eder. Öğretmenin çocuğun iç dünyasını algılaması ve onun seviyesine inebilmesi önemlidir. Eğitimde başan, eğitmenın öğretme sanatıvla ilgilidir. Kreşinyavan tartışıhnayabashuuh f » insanın m hayatında M önemlibiryer ^ b •* tutuyor. Ancak _Ş modern kentli ailelerin çok aa çocuklanna yeterince ilgi gösterebiliyor. Birçok aile bu lcüçük üyelerini daha tanıyamadan anaokulu veya kreşe gönderiyor. Yaklaşık 3 yaşında eğitim macerasına atılan bu çocuklar konusunda Cünvyt Toroa'lınçevirisinin ilgi çekeceğini düşünüyorvız: Kreşveanaokullannın çocuklara verdiği birçok bilgi var. Ama bu bilgilerin kaçının o yaşta bir çocuğa verilmesi gerektiğini tartışmak lazım. Uzmanlara göre bir çocuğun hayatında en yoğun bilgi edindiği zaman dilimi doğumu ile 5 yaş arası. Çocuklann eğjtiminde önemli bir yertutanbu kurumlann. yararlan şu sıralar tartışılıyor. Anne ve babalann eğitim içindeki rolünün arttınlması savunuluyor. Bu görüjü savunanlann tezlerinden biri bu kurumlann küçük yaştaki çocuklara teorik birçok bilgiyi erken vermeleri. Yine bu kurumlann, anne ve babanın yerinı dolduramaması nedeniyle ileride çocuklarda psikolojik sorunlann çıkmasma neden olduğu tezi sıkça vurgulanmaya başlandı. Bu tezi savunanlann ortaya attıklan yeni çözüm önerileri de var, Örneğin anne veya babanın da dahil olduğu oyun gruplannın kurulması bunlardanbiri. Devletin anne ve babalan kapsayan oyun gruplannın oluşmasında maddi katkı sağlaması gerektiğini vurgulayanlann en çok kullandıklan cümle, "3 yaşında çocuklara eğitim vermeye başlayarak hiçbir sosyal problemi çözemezsin". Eleştirilen bir başka yön de çocuklara eğitim veren öğretmenlerin durumu. Küçük çocuklann eğitim programlannı eleştirenler, öğretmenlerin geldikleri çevrenin etkisinde kaldıklannı. bunun da çocuklann eğitiminde olumsuz rol oynadığını öne sürüyor. Şu anki kuşaktan en az iki kuşak öncesiyle aynı metodlann kullanılması. eğitim sistemini eleştirenlerin en çok üzerinde durduklan nokta. Onlara göre, artık bu sistemin tarihe kanşması ve yeni çözüm önerilerine şans verilmesiyle çağımızın çocuklanna ancak yetebiliriz. UYARI HAYVANSEVER Eva Aksoy Hayvanlannda yaşamhakkıvar yvanla- nnYaşam Haklannı Koruma Derneği Başkanı ve kurucusu Eva Aksoy, 1988 yıhndan beri yoğun bir tempoyu sürdürüyor. Hayvanlann organıze biçimde öldürûldüğü dönemde ses getırmek amacıy la dernekrkurduklannı anlatan Aksoy '"Hayvan için mücadele eden derneklerin görevi yalnızca toplumu aydınlatmak ve baskı oluşturmak değil. Hayvan adma düşünülmesini sağlamak. onun ihtiyaçlanna çare bulmakUr" diyor. İnsanın hayvanla banşını sağlamanın her zaman için mümkün olduğunu savunan Aksoy, "İnsanlardan, sevsin veya sevmesin. hayvanlara zarar vermemesini bekliyorum" mesajını veriyor. Uzmanımız hayvansever kişilerin de farkında olmadan bu canlılara zarar verdığini vurgulayarak hayvanı tanımadan. bakımını ve yaşam biçimini bilmeden müdahalede bulunulmaması gerektiğini düşünüvor. Huysuzlanan ve sessızleşen hayvanlan hemen veterinere koşturmalanndan. çevreden duyduklan ilaçlan bilinçsizce uygulamalanndan şikayet ediyor. Hayvan beslemenin sevgi ve sorumluluk gerektirdiğini ammsatan Aksov, "'Ev sahibi kızıyor. komşu kızıyordiye beslemekten vazgeçeceğiniz hayvanın bakımını hiç üstlenmeyin. Hayvanın ortam değiştirdiğinde adaptasyon zorluğu çekeceğini ve bocalayacağını unutmayın" uyansını yapıyor. Avcılann hiç ihtiyaçlan yokken hayvan öldürdüklerine dcğinen Aksoy sözlerini şöyle sürdürüyor: "Günümüzde avcılık teşkilat haline geliyor. Kalıcı bir üretim yokken tüketime devam ediliyor. Bilinçsizce hay\anlaryokediliyor. Özel aviaklarda hayvanlar. avcının yok etmesiiçinüretiliyor. Büyük kârgetirenbu uygulama yaygınlaştınlmak isteniyor." Etinbeyazıda makbıüdür Hesapyapmak makineyle çokkolay -w-^«skiden sadece iş M »yerlerinde m J kullanılan hesap m 7 makineleri artık J ^J cebegirdi. Alış - ^ ^ ~ ^ * verişten. vergi iadesi fışlenni toplamaya kadar birçok ışlem hesap makinesiyle çabucak yapılıyor. Eğer henüz almadıysanız nelere dikkat etmeniz gerektiğini yazımızda bulabilirsiniz: Tiplert ıt«?Cep makinelennin plastik. lastik ve dokunmatik tuşlulan var. Masa üstü makinelerin ise çok eski tip kollu olanlannın dışında, kağıtlı ve elektronik göstergeli olanlan bulunuyor. Kağıtlı olanlar da kartuşlu ve şeritlı olarak değişı\or. Hanf/iainiseçmeli? Öncelikle hangi işlemleri makinede yapmayı istediğjnize kararverin. Eğer, amacınızev bütçenizı hesaplamaksa 4 işlem yapabilen bir makine yeterlidir. Daha karmaşık işlemleri yapacaksanız sinüs-cosinüs hesaplayan makineleri seçin. Alacağınız makinenin kaç basamağa kadar işlem yaptığınada dikkat edin. Piyasadaki cep makineleri 8 veya 10 haneye kadar rakam alıyor. Çok haneli işlem yapanlan tercih etmek gerekir. Tanınmış markalan alırken de her modelin aynı kalitede olduğunu sanmayın. Alırken yanılmamak için birtamirciye danışıp, o markanın hangi modelinin daha iyi olduğunu öğrenin. Lastik ve dokunmatik tuşlu olan cepmakinelerinin yıpranmariskinindaha yüksek olduğunu unutmayın. Çok ince makinelerin bozulmalan halinde tamir şansı yoktur. Masa makinelerinde de numaratörün lastik yerine plastik olmasını gözetin. Lastik numaratör ısıdan etkilenerek kopabiliyor. <zIı? Hesap ük dü p makinesının en büyük düşmanı tozdur. Özellikle masa makinelerinin, kullanılmadığı sürelerde üzerinin kapatılması gerekir. T avuk, hindi ördek başta olmak üzere bütün kanatlı hayvanlann eti bcyazdır. Kırmızı ete göre daha ekonomık ve sağlıkh olan be>azet, özellikle diet sofralannın değişmez yiyeceğidir. Içeriğinde neler bulunuyor? Proteın. demir ve B grubu vitaminler yönünden zengin biryiyecektir. Tavuk eti ile hindi eti arasında protein değeri açısından önemli fark yoktur. Kırmızı etle karşılaştınldığında yağ ve kolestrol seviyesinin oldukça düşük olduğu görülür. Kanatlı hayvanlarda yağ dokusu, deri ile et arasında geliştiği için, eti yağ tabakasından ayırmak kolay olur. Nasıl saklamalı? Satın alınan tavuğu oda ısısında bekletmeyin. Buzluktaeksi 18 derecede 2-3 ay, buzdolabının alt kısmında 3-4 gün kadar saklanabilir. Pişmiş tavuk eti buzdolabında ancak iki üç gün bozulmadan kabr. Şok dondurma yöntemıyle tavuk etleri eksi 20 derecede 3-4 ay saklanabilir. Çözülmesini istediğiniz eti buzdolabının alt kısmında bekletin. Faydası ne? Sindirimi kolay olduğu için hazımsızlık şikayeti çekenlere önerilir. Gastrit, ülser, bağırsak iltihabı, karaciğer rahatsızlıklan ve kalp hastalığı olanlara tavsiyeedilır. Diyet yapan ve kilo alma eğiliminde olan kişilerin listesindeyeralır. Doymamış yağasidi içerdıği ıçin kolestrol seviyesinin düşmesıne yardımcı olur. NE,NEREDE, KAÇA? • JttASÖJT-Çeşitlirenk ve büyüklükte üretilmiş klasörlerde malzeme olarak karton veya plastik kullanılıyor. Kartonlann çabuk yıprantnası, plastiklerin tercih edilmesine neden oluyor. Karton klasörlerin fıyatı 9 ile 12 bin lira arasında değişiyor. Plastiklerin fıyatı ise şöyle; Speed 40 bin lira, Quicks 30-32 bin lira, Symbol 45 bin lira. Unıtex 35 bin lira, Leıtz45 bin lira, Mika 35 bin lira, Carletti 35 bin lira, Alfa 30-32 bin lira, Fıori 30 bin lira. ılKAYET KUTUSU ESİN SUNGUR Cumhuriyet, 1989yılında başlattığı tüketici köşesiyle Türkiye 'de yeni bir dönemin açılmasuıısağlamıştı. Tüketicikarşılaştığısonmlarıçözmekteyalnızolmadığmıfark etmiş, üretici ve satıcı firmalar müşterikitlesine nasılyaklaşması gerektiğinisomut örneklerle görmüştü. Bugün hemen hemen bütün gazetelerde tüketici köşesi var. Sorunların çözülmesinde medyanın gücü dört koldan kullanılıyor. 1989 'dan buyana olan değişiklik sadecegazeıelerin tüketici haklannı sahiplenmesi değil. tüketici derneklerinin aktifçalısır halegelmesi.firmaların kendi bünyelerinde tüketici servisi kurması, tüketici haktarmın korunması konusundayasa tasarısı hazırlanması bu dönemde gerçekleşli. Tüketici artık yalnız değil. 1989 yılında üsılendiğimisyonuböylece tamamlayan Cumhurivet. tam biryılönce tüketici konusunayeni biryaklaşım getirdi: " S o m m ı olduictan sonra değil Henüx doğmamuştten çözmclt.'' Buyenimisyon bugün 1 'inciyaş gününü kutladığımız Tüketici Sayfası'nı şekillendirdi. Kullanım hatalarmı önlemek, en kaliteli ve ucuz olana ulaşmantn yollarını araştırmak, tüketiciyi sadece satın almada değil zaman ve bedenini kullanmaaa da bilinçlendirmek bu sayfanm temelhedefleri. Biryıllık yayın döneminde aldığımız olumlu tepki, saptadığunız hedeflerdeyanılmadığımızı gösteriyor. İlginizle ayakta duran bu köşeye gönderdiğiniz güleryüzlü mektupları doğum günü hediyesi olarak sunuyorum. Uzanan bir dost eli ir süre önce aldığım VVesthinghouse buzdolabının sebzelik kapağı kınldı. Her yerde aradığım halde parçasını bulamadım. Grundig fabrikasını aradım. Fabrika Müdürü Ali Seber ellennde böyle bir parça olmadığını, eğer kınk parçayı gönderirsem belki tamir edebileceklerini söyledi. Kapağı kargo ile gönderdim. İncelemeyi yapan Değiştirilen ayakkabı P apetland'dan beğeniyle aldığım Adidas keten ayakkabılanm üç gün gibi kısa sürede çok ufak bır yerinden yırüldı. Yırtık iki günde 1.5 santime ulaştı. Papetland'a geri götürdüğümde reyon sorumlusu Kıymet Hanım'ın sıcak ilgisiyle karşılaştım. Bana hemen bir form doldurdu \e 10 gün içinde arayacağını söyledi. Daha bu süre dolmadan beni evimden Melih Usta, beni arayarak tamir edileceği bilgisini verdi. Daha sonra da her aşamada banahaberileüldi. Perşembe günü gönderdığim kapak salı günü en az eskisi kadar güzel ve sağlam bir şckilde elime geçti. Grundig tamir için ücret de talep etmedi. Gördüğümilgi seolumlu yaklaşımdan dolayı firmaya teşekkür ediyorum. İfMBİrvn - İSTANBUL arayarak ayakkabıyı değiştireceğini bildirdi. Hem saüş hem de satış sonrası hizmette gösterdikleri başandan dolayı Papetland ve Adidas'ı kutluyorum. Yeni ayakkabılanmı görüp "Nasıl değiştirdin" diye soran arkadaşlanma cevabım." Artık Türkiye'de tükeüci bilincinin değiştiği, fırmalann bu gibi olaylarla daha saygınlık kazandığının farkına vardığı" şeklinde Eafcr Ünrer - İSTANBIFL Yenilenen çamaşır makiıtesi eş yıl önce önce satın aldığımız AEG Eko La\ amat otomatik çamaşır makinemizçeşitU zamanlarda anzalandı. Üç kez rulman, bir kez de keçe değiştirildi. Şikayetlerimiz süresince bize ilgi gösteren Eşofman yerine penye enetton"dan iki yıl önce 260 bin liraya bir eşofman üstü almıştım. Üzerindeki talimatlara uygun olarak yıkadığım halde renkleri birbirine girdi. Kullanamadığım için dolabm bir köşesindeduruyordu. Yolumun bir düşüşünde Benettonın Kızılay mağazasına götürdüm. Hiç soru bile sonnadan 2 yıl önce ödediği bedel tutannda başka mal alabileceğimi söylediler. 260 bin liralık bir penye seçtim. Mağaza görevlilennın bu vaklaşımlannı takdirlekarşıladım. Hatice Karadumutn -ANKAMA Gecikmiş teşekkür * ralannda kızımın da jM bulunduğubirgrup Ankara SW Devlet Konservatuan ^ _ J öğrencisı Fransa'daki / 1 AkdenizOrkestrası'na -^- katılmak üzere Ankara'dan Ulusoy'un 23.15 otobüsüyle İstanbuPa gitti. Gençlerertesi sabah Maslak terminalinden taksiyle 9.30 uçağına Açılan ayakkabı tamir edildi Antalya Proser ve Grunberg servislerinin aracılık etmesiyle makinemiz son model bir AEG otomatik çamaşır makinesiyle değiştirildi. Tüm AEG yetkililerine teşekkür ediyoruz. Fâixe-Muatafb Tûgen -ANTAI2A yetişeceklerdi. Zamanlan oldukça sınırlıydı. Ulusoy onlan yalnız bırakmadı. Maslak'tan kendi servisiyle Atatürk Hava Limanı'na götürdü. Ulusoy Otobüs İşletmesi'ne genç sanatglara gösterdiği bu sıcak ilgi ve duyarlı davranıştan ötürü teşekkür ediyorum. F«uccı -ANKAMA - _ ^ _ aslak Çarşı A JM Mağazası'ndan satın / • /m aldığım Altimod / • y m ayakkabmınbiraydan / Mr M daha kısa bir sürede -^~ ' ~^^~ kenannın açılması üzerine yeni birçift ayakkabı almak için aynı mağazaya gittim. Beğendiğim ayakkabnı satın alırken espri babında, 'İnşallah bu model de ayağımdakilergibi dayanıkh çıkar!' lafını edince satış yetkilisi Nasuhi Gemici mağazalannda satılan bir ayakkabının bu Kabaran oto kapısı - ^ p > ^ u yıl satın aldığım Lada W ^ Samara Hatchback marka m.^£ otomobilin sağön kapı m ^ % döşemesi bir süre önce M J kabardı. Antalya'daki Lada Yetkili Servisi Güney LadaTicaret'ten Yüksel Tan Beye sorunumu ilettim. İlgilenerek kadar kısa sürede açılmaması gerektiğini söyleyerek yırtılan ayakkabıyı atölyeye gönderdi. Ayakkabının tamiredilip ücretsiz olarak iade edilmesi Türkiye şartlannda gerçekten hoş birhareketti. Çağdaş ülkelerde ve insana saygının olduğu her yerde benzer olaylann tüketicinin hakkı sayıldığını bilmeme rağmen basit insan haklanna bile saygı duyulmayan ülkemizdebirşeylerin kıpırdadığını görmek insanı mutlu ediyor. Tuvnts KurtuUtş - İSTANBUL garanti süresinde olması nedeniyle değiştirebileceklerini ifadeetti veçok kısa bir sürede yeni döşeme arabama monte edildi. Gerek Güney Lada Şirketi'nin gerekse Çelik Motor Ticaret AŞ'nin tüketici sorunlannın çözümlenmesindeki ciddiyeti beni memnun etti. VğurAydan -ANTALEA Malına sahip çıkaıt mağaza ören Deri Mamülleri'nden iki ay önce aldığjm ayakkabının bir teki üzerindeki dikişten birazaçıldı. Bu durumu müessese sorumlulanna bildirdiğimde "Ayakkabıyı bırakın, fabrikada diktirip haftaya verelim" dediler. Bir hafta sonra müesseseye gittiğimde ayakkabının değerinde bir yenisiyle değjştirdiler. Mağaza sorumlulanna candan teşekkür ediyorum. YÂMtmml TumaUan - İSTANBUL Başvurularımzı Cumhuriyet Gazetesi ŞİKA YET KUTUSU Türkocağı Cad. 39141 Cağaloğlu-İST adresine veya 512 05 05 'e bektiyoruz.