Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
OCAK 1992 EKONOMİ CUMHURİYET/13
Paket
Ankara'da
«çıklanaeak
• ANKARA (AA) —
Başbakan Süleyman
EVemirel, Ekonomiden
Sorumlu Devlet Bakanı
Tinsu Çiller'in
koordinatörlüğünde
hazırlanan ekonomik
paketten ülkenin lehine
sonuçlar çıkacagını söyledi.
Yöksek Planlama Kuriılu
(YTK) toplantısına girerken
ga-zetecilerin sorularını
cevaplandıran Başbakan
Demirel, ekonomik paketin
tstanbul'da değil,
Ankara'da açıklanacağını
söyledi. Başbakan, "Paketin
ne işi var tstanbul'da.
Hükümet merkezi
Ankara'da. Dolayısıyla
Ankara'da açıklanacak"
dedi. Bir başka gazetecinin
"Ekonomik paketten
vatandaşın aleyhine bir şey
çıkacak an?" sorusu
üzerine de, "Çalışanlann ve
zenginlerin aleyhine bir şey
yok. Ülkenin lehine
sonuçlanacak şeyler var"
karşılığını verdi.
Erken
emeklilik
• ANKARA (AA) — Işçi
ve memurlarda emeklilik
yaş sırunnı kaldırarak
erkekler için 25, kadınlar
için 20 yıl çalıştıktan sonra
emekli olma imkânı
sağlayan DYP ve SHP'nin
ortak yasa önerisi, yann
TBMM Plan ve Bütçe
Komisyonu'nda ele
alınacak. öneri, 20 ocak
pazartesi günü de Plan ve
Bütçe Komisyonu'nda ele
alınacak.
Çelebi:
Enflasyonu
indirdim
• ANKARA (AA) — Eski
Devlet Bakanı ANAP Izmir
Milletvekili Işın Çelebi,
hükümet üyelerinin,
partisinin iktidar olduğu
dönemlerle ilgili ekonomik
gostergeleri çarpıtarak "Bu
dönemlerde alınan kararlar
gereği devletin iki yakasının
bir araya gelmediğini"
söylediklerini bildirerek
"Devletin 1975'ten bu yana
iki yakası bir araya
gelmiyor" dedi.
Yıımnrta
fiyatına tepki
• tZMtR (AA) — Esnaf
ve Sanatkârlar Odaları
Birliği Tarife Komisyonu,
yumurta fiyatlannın
artmaya devam etmesi
halinde, yumurtayı boykot
etme karan aldıklannı
açıkladı. Tarife Komisyonu
Başkanı Mehmet Gönen
tarafından konuyla ilgili
olarak yapılan yazüı
açıklamada şöyle denildi:
"Komisyonumuz,
girdilerdeki fiyat artışlanna
rağmen şu anda 700-800
liradan satılan yumurta
fıyatlannın bundan sonra,
girdi fiyatlannda herhangi
bir artış olmadan
yükselmesi halinde,
esnafımızın yumurtayı
boykot etmesine karar
vermiştir:'
Ham petrol
üretjmi
• ANKARA (ANKA) —
Turkiye'nin toplam ham
petrol üretiminde tüm
yülann rekoru 1991'de
kınldı. Toplam üretim
geçen yıl yüzde 19.7 artarak
4 milyon 449.4 bin tona
yükseldi. Bunun, Türkiye'de
üretim faaliyetlerinin
başladığı 1955 yılından bu
yana ulaşüan en yüksek
düzey olduğu belirlendi.
öte yandan, geçen yıl
Aladdin Middle East (Ame)
Trans Oü ortakhğı
dışındaki özel şirket ve
ortaklıklann üretiminin
gerilediği beürlendi.
Zeytinyağının
reklam atagı
• Ekonomi Servisi —
Türkiye'de giderek daralan
zeytinyağı pazannı
genişletmek amacıyla
başlatılan reklam
kampanyasının olumlu
sonuçlar vermeye başladığı
bildirildi. Yunanistan'da kişi
başına yılda 21.2, ttalya'da
11.9, Tunus'ta 8.4 kilogram
olan zeytinyağı tüketiminin
Türkiye'de tüketicinin
ayçiçeğine yönelmesi
sonucu kişi başına yılda 0.8
kilograma gerilemesi,
zeytinyağı üreticilerini
olduğu kadar zeytin
ttreticilerini de olumsuz
etkiliyor. Komili'nin
karapanyasını yürüten
Young and
Rusicam/Reklamevi'nden
yapüan açıklamada, reklam
kampanya iın ardından
tüketicilerden olumlu
yamtlar gelmeye başladığı
belirtildi.
Aybaşında maaşlann ödenip ödenemeyeceği henüz belli değil
ağ-Rur, para anyorTURAN Y1LMAZ
ANKARA — 621 bin Bağ-
Kur emeklismin, ay başında pa-
ra alıp alamayacağı kesinlik ka-
zanmadı. Bağ-Kur yönetiminin,
"acil para yardnnı" çağrısına
hükümetten henüz bir yanıt
jelmezken, Bağ-Kur'a kre-
di veren Halk Bankası'nın Ha-
zine nezdindeki girişimlerinden
de bir sonuç çıkmadığı belirlen-
dL Bağ-Kur yönetimi, kurumun
yapısını güçlendirmek için yasa
taslağı hanrladı. Bağ-Kur prim-
lerinin, vergi beyannameleri ile
birlikte vergi dairelerince tahsil
edilmesi amaçlanıyor.
Emeklilerine ay başmda yap-
ması gereken 192 milyar lirayı
bulamayan Bağ-Kur'un bu soru-
nuna henüz bir çözüm buluna-
madı. Hükümet, Bağ-Kur'un,
bu konudaki başvurusuna dün
de herhangi bir yanıt vermedi.
Bağ-Kur yönetiminin, daha ön-
ce emekli ayuğı ödemeleri için
kendilerine kredi açan Halk
Bankası'nın bu kez ödeme yapa-
mayacağım bildirmesi üzerine,
tüm umudunu devlet yardımına
bağladığı kaydedildi.
Bu arada Halk Bankası'nın
da Hazine'ye başvurarak Bağ-
Kur'a kredi açılabilmesi için
kendilerine kaynak aktanlması-
nı istediği, ancak bu başvurusu-
na olumlu yanıt alamadığı bil-
dirildi. Halk Bankası'nın, ken-
Ay başında621 bin emeklisine ödemesi gereken 192milyar
lirayı bulamayan Bağ-Kur, Halk Bankası'ndan da umudu
kesti. 172 milyar borçlu olduğu bankadan yerri kredi
alamayacağı kesinleşen Bağ-Kur'un maaş ödemesi için tek
çare devlet yardımı.
disine 172 milyar lira borcu
olan, ancak bu borcu odeyeme-
yen Bağ-Kur'a yeniden kredi aç-
mayı düşünmediği de belirtildi.
Ancak Halk Bankası yönetimi-
nin bugünlerde değişeceğıni be-
lirten çeşitli kaynaklar, bu deği-
şiklikle birlikte yeni formül ara-
yışlannın gündeme gelebileceği-
ni ifade ettiler. Ancak, banka
yönetimindeki değişikliğe ilişkin
kararname henüz Köşk'te imza-
lanmayı bekliyor.
Bağ-Kur kaynaklanna göre
yaşhlık ayhğı alan 350 bin 567
kişiye yılhk toplam 2 trilyon 244
milyar 519 milyon lira, malullük
ayhğı alan 9 bin 191 kişiye yıl-
hk toplam 52 milyar 158 milyon
lira, ölüm ayhğı alan 260 bin ki-
şiye de yılhk toplam 762 milyar
yük getirdiği bildirildi. ta 71, 13 basamakta da 438 kişi
Yine aynı verilere göre Bağ- bulunuyor. Yoğunluğun ise 12 ve
Kur'un yılhk ayhk ödemesi 3 daha alttaki basamaklarda ol-
trilyon 58 milyar 924 milyon lj- duğu kaydedildi. 16. basamak-
ra. Buna karşıhk gecikmeli de takibir kişi 1 milyon 283 bin 234
olsa prim ödeyen 810 bin üyenin lira ayhk alırken 100 bin liralık
kuruma aktardığı para miktarı sosyal yardım zammı dahil ol-
ise 1 trilyon 732 milyar 611 mil- mak üzere 12. basamaktaki üye-
yon lira. Bağ-Kur yöneticileri, ler 697 bin 475 Ura, 6. basamak-
sağhk ve yönetim giderleri ile taki üyeler 486 bin 601 Ura, ilk
birUkte kurumun yıllık bütçe basamaktaki üyeler de 310 bin
açığuun 2 trilyon ürayı bulduğu- 873 Ura ayhk ahyor. Hiçbir üye-
nu behrttiler. Yetkiüler, 2 milyo- nin bulunmadığı 24. basamak
nun üzerindeki üyenin tümunun ise üyesine 2 milyon 454 bin 755
primlerini ödemeleri halinde ku- Ura ayhk sağhyor.
ruma yaklaşık 5 trilyon kaynak Malullük ayhğı alanlarda ise
akacağını, böylece de kurumun en son 17. basamakta üye bulu-
yıllık 1-1.5 trilyon Ura bütçe faz- nuyor. Bu basamaktaki 3 kişi 1
çıkılarak mali yapışını güçlen-
dirmek ve çağdaş bir görünüm
kazandırmak amaayla çahşma
yapıldığı bildirildi. Bu amaçla,
Bağ-Kur Yasası'nı tümüyle de-
ğiştiren bir yasa taslağuun hazır-
landığı ve hükümetin görüşüne
sunulduğu kaydedildi. Tasan ile
prim tahsilat sistemi değiştirili-
yor-
'a
lası vereceğini ifade ettiler.
, . . Bag-Kuriu ne kadar
246 milyon Ura ödeme yapılıyor. a y b k aliyor?
Bu arada, ANAP'ın seçim ön-
cesi Bağ-Kur emeklisine ödenen Bağ-Kur verilerine göre yaşlı-
10 bin liralık sosyal yardım zam- hk ayhğındaki 24 basamaktan . .
mını karşıhğında herhangi bir 16. basamağın üzerindekilerde yor. ölüm ayhğmın ise çocuk sa-
prim istemeden 100 bin Uraya çı- üye bulunmuyor. Bu basamak- yısına göre değıştiği belirtiliyor.
karmasının da kuruma yılhk ta da yalnız 1 kişi bulunurken Bağ-Kur'a Avrupa ülkelerin-
yaklaşık 600 milyar liralık bir 15. basamakta 17,14. basamak- de uygulanan sistemlerden yola
milyon 429 bin 675 üra ayhk ah-
yor. 16. basamakta 73, 15. ba-
samakta 162, 14. basamakta
486,13 basamakta 1620 kişi bu-
lunurken 6. basamakta büyük
bir yoğunluk yaşamyor. Bu ba-
samakta 384 bin 750 üye yer ah-
Bağ-Kur primlerinin, üye-
lerden vergi beyannameleri ile
birlikte vergi dairelerince tahsil
edilmesi öngörülüyor. Bu prim-
lerin ödenmemesi halinde, öde-
meyenler hakkında vergi mükel-
leflerinde olduğu gibi amme ala-
caklannın tahsüi hakkında ka-
nun hükümlerine göre işlem ya-
pıhnası da hedefleniyor. Ancak
bu düzenlemenin yasalaştığı ta-
rihe kadar olan döneme ilişkin
alacaklan ise Bağ-Kur kendisi
tahsil edecek.
Getirilecek bu düzenlemede,
prim ödeyenlerin orammn yüz-
de 80-90'lara çekilmesinin
amaçlandığı da belirtih'yor. Ay-
nca gecmişe yöneük borçlanma-
lara da kısıtlama getiriliyor. Uy-
gulamadaki, 10 yıla kadar geç-
mişe borçlanma, askerlik süresi
ile yurtdışında çalışılan süreye
ilişkin borçlanmalar elden değiş-
tirilerek tümünün 10 yıla sıkış-
tınlması düşünülüyor.
Türk karnyonkmnm 1 tona kadar mazot getirme hakkı var
Irak petrolü kaçak değîlHabur gümrtik
yetkilileri, Irak'a gıda
maddesi taşıyan Türk
kamyonlarının ANAP
hükümeti döneminde
de Türkiye'ye
dönerken mazot
taşıdığını söylediler ve
eski bakan Keçeciler'i
yalanladılar.
ERGÜN AKSOY
CİZRE/StLOPt — Habur sı-
mr kapısından araç giriş-çıkış
trafiğinin yoğunlaşması yöre
ekonomisine canhlık getirdi.
Günde 600 araan giriş-çıkış
yaptığı sımr kapısından Irak'a
gıda malzemesi götüren kam-
yonlar, araçlanna ek olarak tak-
tırdıkları yakıt depolanyla Mu-
sul'dan Türkiye'ye mazot taşı-
yorlar. ANAP milletvekili Meh-
met Keçeçiler'in, "Habur'dan
•azot kacakçılığı yapılıyor,
kaaduı PKK da pay alıyor"
şeklindeki açıklaması ise Habur
gümrük yetkilileri tarafından
yalanlandı. Yetküiler, "ANAP
döaeminde de bu uvgulama var-
dı, o zaman kacakçılık olarak
•ileteamiyordu" dediler.
Geçen yıl Körfez kriziyle bir-
likte ekonomik yaşamın durdu-
ğu Yumurtalık-Habur hattında
kara taşımacıhğının canlanma-
sı, uluslararası E-24 Karayolu-
nu kısmen de olsa eski görümü-
Turk kamjonları Irak's gıda goturup ma^ot geliri\or.
ne kavuşturdu. 7-8 aydır iş ya-
pamayan ve biriken vergi borç-
lan nedeniyle vergi memurlann-
dan köşe bucak kaçan tanker
sürücüleri artık Irak'a gıda mal-
zemesi taşıyor. TankeTİerini ka-
sah kamyona dönüştüren; pata-
tes, soğan ve benzeri gıda mal-
zemelerini yükleyip soluğu
Irak'ta alıyor. Gıda malzemele-
rini Irak'ta resmi fı>at uygula-
ması nedeniyle yan fiyatına sa-
tan taşımacılar, ortaya çıkan za-
rarlarını Türkiye'ye mazot geti-
rerek gidermeye calışıyorlar. Ku-
zey Irak'a girer girmez peşmer-
gelere "500 dinar" ayakbastı pa-
rası ödediklerini belirten
sürücüler, "Musul'dan akugımız
Mazot icin de Iraklılara 2 bin
5M dinar avanta para ödüyoruz.
E|er bu parayı vennezsek dam-
faı tuaot alamayız. Sattıgımız
gıda malzemesinden zarar etti-
ğiaüz İçin mazot getirmek zo-
nudayız, başka çaremiz yok"
şeldinde konuştular.
Habur Gümrük Başmüdürlü-
ğü yetkilileri, ANAP Konya
Milletvekili, eski Devlet Bakanı
Mehmet Keçeçiler'in, "Habur
suur kapısından mazot kaçakcı-
hfı yapılıyor, PKK da bundan
pay alryor" şeklindeki açıklama-
stnın gerçeği yansıtmadığını söy-
lediler. Yetkililer, "Irak'a giden
ber araç dönüşte 1 ton kadar
mazot getirebilir. Bu da yasal
kakktdır. Bn nriktan aşan şoför-
lerin mazotunu boşalüyornz. Ba
•ygnlamanm kacakyılıkla Mçbir
itgisi yoktur. Sayın Keceçiler
ANAP döneminde bakan iken
bu •ygnlama için hiçbir şey söy-
leaemişti. Muhakfete dttşünce,
yatal bir hakkı kacakçıhk olarak
gjgfcnaeüi oldukça döşandürü-
cttdiir. " dediler.
TÜSİAD Başkanı Eczaabaşı
Taket yeterince tartışılmadı'ANKARA (Cumhuriyet Bü-
rosu) — Türkiye Sanayici ve
Işadamlan Derneği Başkanı Btt-
lent Eczacıbaşı, hafta sonunda
açıklanması beklenen ekonomik
istikrar paketinin yeterince tar-
tışıhnadığı görüşünü savundu.
TÜSlAD Başkanı Eczaabaşı,
"Paketin iceriği konusunda ay-
rutm bUgimiz yok. Astında pa-
ketin yeterince tarüşıimadan
gttndeme getirilmis olduğu en-
dişesini taşıyoruz" dedi.
Ankara'da bazı bakanlar ve
bürokratlarla yaptığı görüşme-
ler sırasında gazetecilerin soru-
larım da cevaplayan TÜSlAD
Başkanı Eczacıbaşı, hükümetin
çalışma hayatı ile ilgili olarak
hazırlıklarını sürdürdüğü yeni
düzenlemeleri de eleştirdi. Ecza-
cıbaşı, Çalışma ve Sosyal Gü-
Ankara'da bazı bakanlar ve
bürokratlarla görüşen
TÜSİAD Başkanı Bülent
Eczacıbaşı, "İstikrar
paketinin içeriği konusunda
ayrıntılı bilgimiz yok.
İstikrar paketinin yeterince
tartışılmadığı endişesini
taşıyoruz" dedi.
venlik Bakanı Menınet Moğul-.
tay'm çalışma hayaünm yeniden
düzenlenmesi konusunda yaptı-
ğı açıklamaya ihşkin bir soruyu
şöyte cevaplandırdı:
"Çok aynntılı bir inceleme
yapmadan yorumda bulunmak
istemiyoruz. tşci çıkarma kono-
sunda başka ülkelerde örnekle-
ri göriilmeyen düzenlemeler ge-
tirilmesini çok mahsurlu görtt-
yoruz ve ekonomik sonucbumuı
da çok kötü olacağını diişünii-
yoruz. Hem tşveren hem işçiler
acısından. tşsizlik probleminin
çok yofun olduğu iilkemizde
bazı yanbş düzenlemeler yapıhr-
sa, onun zarannın çok büyük
olacağını düşünüyoruz."
Çahşma hayatını düzenleme-
ler konusunun henüz bir tasan
halinde olduğunu belirten Ecza-
cıbaşı, "Yasalaşması için belli
bir proseduriin izknmesi gerek-
mektedir. Bu süreç içinde mut-
laka özd kesimerfanıymameka-
nizmasum işletilmesi gereke-
cektir. Üzerinde ısraria duruyo-
ruz. Aksi takdirde çok büyük
yanlışuklar yapdacagı endişesi-
ni taşıyoruz" diye konuştu.
TÜSlAD Başkanı Eczacıbaşı,
erken emeklilik konusundaki
bir soruya da "Bizira ülkemizin
koşullannda dognı bir düzenle-
me olduğu kanısında degiliz"
yanıünı verdi. Eczacıbaşı bu ko-
nuda ortak çahşma içinde ol-
duklan TlSK'in göriişlerine ka-
tddıklarını söyledi.
Irakboru
hattından
kaçıyor
ANKARA (AA) — Irak ve
BM heyetleri arasında geçen
hafta Viyana'da yapılan gö-
rüşmeler, Irak-Türkiye petrol
boru hattımn geleceği konu-
sunda değişik senaryolan gün-
deme getirdi.
Edinilen bilgiye göre görüş-
melerde Irak tarafımn ihracı-
na izin verilen petrol miktan-
nın arttınlması yamnda, söz
konusu ihracatın Türkiye ye-
rine, Körfez'deki tesislerden
yapılmasını istemesi ve bu is-
tegin BM Güvenlik Konseyi
tarafından kabul görmesi du-
rumunda, boru hattımn "kıs-
men ya da tamamen devre dı-
şı kalması" ihtimali belirdi.
Bu gelişme üzerine, Turki-
ye'nin, önümuzdeki günlerde
taşımacıhğın Kerkük-
Yumurtahk boru hattından ya-
pılması konusunda BM ve Irak
nezdinde bazı girişimlerde bu-
lunması bekleniyor.
Buna göre BM ile temasa
geçilerek daha önce taşımaa-
hğın Türkiye üzerinden yapıl-
ması konusunda alınan karar-
da ısrarlı olunması istenecek.
Aynca taşımacılık bedeli
dahil, sağlanacak bazı kolay-
hklarla Irak tarafı da ihraca-
tını Kerkük-Yumurtahk boru
hattından yapması konusunda
ikna edilmeye çahşılacak.
AğaCeylanda
televizyon
şirketikurdu
ANKARA (ANKA) —
Cumhurbaşkanı Turgut
özal'a yakınhğıyla tanınan ve
ANAP hükümetleri dönemin-
de yıldızı parlayan Ceylan tn-
şaat'ın sahibi Ağa Ceylan, te-
levizyon ve radyo programla-
n yapmak amaayla bir şirket
kurdu.
500 milyon lira sermaye ile
kurulan Cey Reklam ve Orga-
nizasyon Tkaret Limited Şir-
keti'nin hisseleri Ağ^ Ceylan'-
ın yanı sıra on iki akrabası
arasında paylaşıldı. Şirketin
faaliyet amaçları arasında
müzik-eğlence, haber, spor, ti-
yatro, TV dizileri, belgesel,
eğitim-öğretim, turizm, naklen
yayın, röportaj ve TV gazete-
si programlannın prodüksi-
yonlannı gerçekfcştinnek, rad-
yo programları hazniamak,
kısa ve uzun metrajh sinema
fUmleri yapmak başta geliyor.
Memıırlardan eylem günüİstanbul Haber Servisi - Me-
mur maaşlarına yapüan zammı
yetersiz bularak protesto eden
ITÜ Ayazağa Kampüsü'nde ça-
lışan bir grup memur, maaş
bordrolanm Maliye Bakanı Sü-
mer Oral'a postaladı. Memur
eylemleri, dün Istanbul'da baş-
ta ilçe belediyeleri olmak üzere
çeşitli kamu kuruluşlanna dal-
ga dalga yayıldı.
Memurlar, 6 ayhk enflasyo-
nun yüzde 34 olduğunu, memur
zammında bu enflasyonun göz
önünde bulundurulduğunu, an-
cak zammın açıklanmasından
bir hafta sonra temel maddele-
re yüzde 30'luk zam yapıldığı-
m, böylelikle memurlann zara-
nmn yüzde 60 olduğunu ileri
sürdüler.
Eğit-Sen'li İTÜ çahşanlan
adına yapılan basın açıklama-
smda, iktidarlann maaş artışla-
KartalDevle(Hastanesi'ndevüzde30memurzammıprotesIoedildi (Fotoğraf: AHMET ŞIK)
rını tek yanh olarak belirleme- Sendikası (Sağhk-Sen) ile Kamu aüsyon hükümetinin son memur
Memurlan Sendikası'na (Kam-
Sen) bağlı bini aşkın memur ve
işci dün İstanbul Büyükşehir
Belediyesi önünde toplanarak
protesto gösterisi yaptılar. Ko-
sinin bir 'vaka' olduğu, memur
sendikalarının toplusözleşme
masasına çağnlması istendi.
Belediye Memurlan Sendikası
(Bem-Sen), Sağlık Memurlan
zammımn arttınhnasının yanı
sıra tasarruf fonlannın kaldnıl-
ması ve grevh toplusözleşme
hakkmın verilmesini isteyen me-
mur ve işçiler, sonmlannın çö-
zümüne yönelik taleplerin yer
aldığı 1850 imzah dilekçeyi be-
lediye önünden yürüyerek Un-
kapanı'ndaki Çahşma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı İstanbul
Bölge Müdürlüğü'ne verdiler.
Kartal Devlet Hastanesi'nde
görev yapan hemşire ve memur-
lar, memur maaş zamlannı pro-
testo etmek için 4 saatlik iş bı-
rakma eyleminde bulundular.
Memurlar kortej halinde slo-
ganlar atarak hastane yemekha-
nesinde oturma öylemi yaptılar.
öte yandan Kam-Sen'li Zira-
at Bankası çahşanlan adına ya-
pılan yazüı açıklamada, hiçbir
sosyal hakka sahip ojmadıklan
vurgulanarak "Kam-Sen pers-
pektifi ile snııf ve kitle sendika-
cılığını savunan grevli-
toplusözleşmeli sendikamızı ya-
şama geçirmeliyiz. Memuruz,
hakhyız, kazanacağız" denildi.
BURHAN ŞENATALAR
"Ek Vergi" Çağdışı Değil
Ocağın ilk haftasında "ek vergi" konusunda ilginç bir
tartışma yaşandı. Asltnda buna tartışma demek çok zor.
Sağırlar diyaloğu daha uygun bir isim olabilir. Once (2
ocak) Cumhuriyet'in ekonomi sayfasında değerli iktisat-
çı S.Neftçi'nin üst gelir gruplarından bir defaya mahsus
olmak üzere bir "ek kaynak" alınmasını öneren yazısı çıktı.
Konuya, yazının sonlarında kısaca değinılmekteydi ve öne-
ri gerekli açıklıktan yoksundu. Ancak 5 ocakta Hûrriyet:
te yayımlanan bir yazısında Neftçi, gelir vergisine ek bir
ödemeyi kastettiğini açıkladı. Aynca bu kez bu yöntem için
"ABD'de bile fazla etkili olmamış. Türkiye'de kamuya
önemli bir gelir sağlamayacak" ifadesini kullandı ve ken-
disinin de bu önlemi önemli bir çözüm olarak görmediği-
ni açıklamış oldu.
Ne var ki birinci yazı abartılı haberler ve yorumlar üret-
mek için yeterli bir malzeme oluşturmuştu. Yüksek satış-
lı bir gazete, hükümetin gözünü zengine diktiği biçimin-
de manşet atarken bazı bilim adamları ve işadamları Varlık
Vergisi'ni anımsatarak öneriyi çağdışı bulduklarını açık-
ladılar. Nihayet Maliye Bakanı da salma yöntemiyle alına-
cak bir verginin çağa aykırı olduğunu açıkladı. Halbuki
önerinin ne Varlık Vergisi ile ilişkisi vardı ne de salma yön-
temi ile. Bu ilişkilerin kurulması yalnızca bir şeyi gösteri-
yordu: Önerinin pek anlaşılmadığını. Tam anlaşılmayan
bir şeyi alıp, üstelik hükümetin bu öneriyi benimseyip be-
nimsemediğini araştırmadan şişirip manşet yapmak...
Tam anlaşılmayan bir şeyi yorumlayıp sert demeçler ver-
mek... Bunlar kamuoyunu aydınlatmaya yaramadığı gibi
öneri sahibine karşı da pek hakkaniyetli olmadı.
Önerinin Türkiye için değerlendirilmesine geçmeden
önce, bazı temel bilgileri özet bıçimınde anımsatmayı ya-
rarlı görüyorum.
1) Surtax ya da surcharge tenmleri gelir vergisinin veA/e-
ya kurumlar vergisinin olağan tarifesine ek olarak getiri-
len bir yükümlülüğü ifade eder. Matrahı söz konusu ver-
ginin olağan matrahı (yani yıllık net gelir veya kâr) olabi-
leceği gibi olağan tarifeye göre hesaplanmış vergi borcu
tutarı da olabilir. İkinci durumda, vergi borcunun üzerin-
den yeni bir vergi borcu hesaplanması söz konusudur.
Surtax ya da surcharge bir defaya özgü olabileceği gibi
süreli de olabilir. Başlıca etkisi vergi tutarını ve vergi yü-
künü arttırmaktır. Gelirin (ikinci şıkta vergi borcunun) ta-
mamı için uygulanabileceği gibi yalnızca belirli bir sınırı
aşan bölüme uygulanması da mümkündür.
2) Surtax sözcüğünün İngiliz vergi sisteminde çok özel
bir anlamı vardır. İngiltere'de gelir vergisi 19. yüzyılda tek
oranlı bir vergiydi. Gelir vergisine artan oranlılığı 1909'da
Lloyd George getirdi. Yıllık 5000 sterlini aşan gelirler için
süper vergi (Supertax) adı altında artan oranların uygu-
lanması kabul edildi. "
1927'den itibaren su-
pertax yerine surtax
terimi kullanılmaya
başlandı. 1973'e ka-
dar İngiliz gelir vergi-
si iki bölümden oluş-
tu: "Standard Rate"
adı verilen temel oran
ve "Surtax Rates"
adı verilen ve artan
Bugün eksik olanı
böylesine bir vergi
politikasını getirecek
siyasi idare ve böyle bir
politikayı talep edecek ve
destekleyecek bir
topiumsal bilinç ve güçtür.
oranlılığı sağlayan üst oranlar. 1973'ten itibaren artan oran-
lı tek bir tarifeye geçildi, dolayısıyla surtax ortadan kalktı.
3) ingiliz gelir vergisinde yine ek vergi diye çevirebile-
ceğimiz bir kurum daha vardır: Emekdışı geliri emek ge-
lirine göre daha ağır vergılendırmek amacıyla uygulanan
"yatırım geliri ek vergisi" (Investment Income Surchar-
ge). Bu surcharge emekdışı gelirin belirli bir sınırı aşan
bölümüne uygulanan tek oranlı bir ek yükümlülüktür. ör-
neğin 1980lerin ilk yarısında bu sımr 7000 sterlın dola-
yındaydı ve bunu aşan bölüme uygulanan oran % 15'ti.
4) Birinci ve İkinci Dünya savaşlarında gelir vergisi dı-
şında bir "gelir artışı vergisi" yaygın biçimde uygulanmıştır.
Bu da ek verginin bir benzeridir. Bu verginin yükümlüsü
gerçek ve/veya tüzel kişiler olmuştur.
5) Gelir artışı vergileri (servet artışı vergileri gibi) özel
dönemlerin özel nitelikte vergileridir. Bunlar daha çok sa-
vaş dönemlerinde uygulanmıştır, ancak konjonktürel ne-
denlerle ve aşırı kârları vergilendirmek amacıyla uygula-
nabilecekleri de kabul ediimektedir. ABD'de her iki dün-
ya savaşında ve Kore savaşında kârlar üzerinden böyle
bir vergi alınmıştır. 1973'te Nixon yönetıminde petrol şir-
ketlerinin aşırı karlarını vergilendirmek amacıyla böyle bir
verginin getirilmesi söz konusu olmuştu.
6) 1970'lerde Almanya'da gelir vergisi borcunun belli bir
sınırı aşması durumunda ek yükümlülük uygulanmıştı ve
esas olarak konjonktürel nedenlere dayanıyordu ve adı
da bunu yansıtıyordu: Stabılitaetszuschlag.
Nihayet şu günlerde ABD'de bütçe açığını hafifletmek
amacıyla tartışılan önlemler arasında yüksek gelirterin tabi
olduğu marjinal vergi oranlarının yükseltilmesi veya yük-
sek gelirlere bir surtax uygulanması da sayılmaktadır (Di-
leyenler 13 ocak tarihli Time'a bakabilir).
Anlaşılacağı gibi yüksek gelirlere ve/veya emekdışı ge-
lirlere surtax, surcharge vb. isimler altında ek yükümlü-
lük konması ne çağdışıdır ne de görülmemiş bir şeydir.
Ek vergi yönteminin kapsamı, koşulları ve olası sonuçlan
ayrı bir tartışma konusudur. Türkiye'de ek vergi yöntemi
ile oldukça sınırlı bir gelir sağlanabileceği de bir gerçek-
tir. Aynca Türkiye'de yüksek gelırlilerın vergi yükünü art-
tırmanın ve vergi yükü dağılımında adalete yönelmenin
ek vergi dışında araçları da pekâlâ vardır (Örneğin aşırı
geniş olan istisna ve muaflıkların daraltılması, servet be-
yanının yeniden konması, menkul sermaye gelirlerinin da-
ha ciddi vergilendirilmesi, üst gelir düzeylerine uygula-
nan marjinal oranların yükseltilmesi vb. gibi). Ancak bu-
gün eksik olan, böylesine bir vergi politikasını getirecek
siyasi irade ve böyle bir politikayı talep edecek ve des-
tekleyecek bir toplumsal bilinç ve gûçtûr.
BURHAN ŞENATALAR, İstanbul Üniversitesi Siyasal
Bilimler Fakültesi öğretim üyesi
12 SENDİKADAN GAZETEYE ÇELENK
Milliyet'i boykota
Türk-İş'ten destekİstanbul Haber Servisi —
Çahşanlan sendikadan istifaya
zorladıgı gerekçesiyle başlatılan
"Milliyet'i boykot çağnsı"na,
Türk-lş'e bağlı sendikalar da
katıldı. TGS Genel Merkezi'n-
de yapılan basın toplantısından
sonra Türk-lş'e bağh 12 sendi-
kanın genel başkan, şube baş-
kanı ve yöneticilerinin de ara-
lannda bulunduğu bir grup
TGS üyesi, ellerinde Milliyet
gazetesi sahibi ve yöneticileri-
ni protesto eden dövizler taşı-
yarak yürüyüş yaptılar. Protes-
to eylemine katılanlar daha
sonra Milliyet gazetesi kapısı-
na siyah çelenk koydular.
Türkiye Gazeteciler Sendika-
sı'nın başlattığı "MiUiyet'i
boykot çağnsı" konusunda
dün basın toplantısı düzenleyen
Genel Başkan Orhan Erinç,
"B« gerçek, Milliyet cahşan-
lanna dayatılaa ve 'Aydın Bey
hazBtattı' denferek imzalatrian
'hizmet sözteşmea'aiıı satır
aralaruHİa, ama açık ve seclk
olarak yer almaktadır. Ba uy-
gabunayı Babıili'ye getiren de
sosyal demokrat olmakia övi-
mtm işveren Sayın Aydın Do-
tan'dır. " dedi.
Türk-lş Genel Başkanı Şev-
ket Yılmaz, son günlerde Mil-
liyet gazetesinde yaşanan sendi-
kasızlaştırma olayına duyarsız
kahnamayacağını bildirdi. Yıl-
maz, "sendikasızlaştırmanın
basından başlaması çok acı"
dedi.