Catalog

16 AĞUSTOS 1991 -, HABERLER SEÇİMSİSTEMİ VEERKENSEÇİM TARTISMAŞI CUMHURÎYET/5 Cezaevinde "kopya" • BURSA (AA) — Bursa özel Tip Cezaevi'nde ÖYS 2. basamak sınavma giren 13 tutuklu ve hükümlünün sınav kâğıtları "kopya çektikleri" gerekçesiyle iptal edildi. Bursa özel Tip Cezaevi yöneticilerinden alınan bilgiye göre sınav sonuç belgeleri sınava katılanlara ulaştı. ÖSYM, tutuklu adaylara gönderdiği yazıda, sınavlarda kopya çekenlerin sayısının 13 olduğunu belinerek "ÖSYM bilgisayan bu tutuklulann kopya çektiklerini saptamış. Kopya, merkez tarafından ortaya çıkanlmış" dedüer. Sınava katılan ve sınav kâğıtlan iptal edilen tutuklu ve hükümlülerin ise "kopya çekmediklerini" belirttikleri, ÖSYM aleyhine dava açacaklan öğrenildi. 'Yıldız yaratıyoruz' • ANKARA (AA) — ANAP'ın tanıtım faaliyetlerini üstlenen Fransız reklamcı Jacques Segufla'nın Türkiye temsilcisi Erol özkoray, ANAP Genel Merkezi'ndeki çahşmalanna başladı. özkoray, Ankara- tstanbul-Fransa iletişimli olarak, ANAP Genel Başkan Yardımcısı Halil Şıvgın'la çalışacaklannı söyledi. Yakasındaki "mavi yıldız" rozeti için "yıldız yaratıyoruz" diye açıklama getiren özkoray, ANAP Genel Başkanı ve Başbakan Mesut Yılmaz'ın, Hderliğin bütün vasıflanna sahip bulunduğunu, en büyük avantajının da gençliği olduğunu söyledi. Özkoray, ANAP'la ilgili ilk gözlemlerini şöyle dile getirdi: "Modern bir pani. Yenüiğe açık, 2000'li yıllann partisi. OlağanüstU bir çalışma yapabiliriz. Yeni ve iyi olan ber şeyi açıklanz. Mesut Bey'i biz Türkiye'nin şansı, Türkiye'yi 2000'li yıllara taşıyacak lider olarak görüyoruz'.' Aykut'a plaket • ANKARA (AA) — înegöl Gazeteciler Cemiyeti, basından sorumlu Devlet Bakanı ve hükumet sözcüsü tmreri Ayknt'a bir şükran plaketi verdi. Aykut, plaket töreninde yaptığı konuşmada, Anadolu basınına gelışen iletişim teknolojisi karşısında kı ıdisini yenileyebilmesi için imkânlar ölçüsünde destek sağlanması konusunda çareler aradıklanm bildirdi. Hükümetin, basını demokrasinin vazgeçilmez temel kurumlarından biri olarak gördüğünü belirten Aykut, "Basının doğru ve sağlıklı haber alması ve rahat çauşması için gerekli her türlü tedbiri almakta kararhyız" dedi. Talabani Diyarbakır'da • tSTANBUL (AA) — Türkiye'de bulunan Kürdistan Yurtsever Birliği lideri Celal Talabani, Olağanüstü Hal Bölge Valisi Hayri Kozakçıoğlu üe görüşmek üzere Istanbul'dan Diyarbakır'a gitti. Talabani, Atatürk Havalimanı'nda gazetecikrin sorulannı yan\tlarken yasadışı bölücü ör. Jtün elinde bulunan 7 askerin kurtanlması için elinden gelen gayreti göstereceğini söyledi. Ankara'da Dışişleri Bakanlığı yetkilileri ve Cumhurbaşkanhğı Sözcüsü Büyükelçi Kaya Toperi ile görüştüğünü belirten Talabani, yaz dönemi sonunda Ankara'ya tekrar geleceğini kaydetti. Talabani, "Türk yetkililerle diyaloğumuz iyi durumda" dedi. 'Seçimden kaçmayız' • ERZURUM (AA) — DYP Genel Başkan Yardımcısı Ali Şevki Erek, yapılabilecek bir erken genel secimden hiçbir zaman kaçmayacaklannı belirterek "Hangi kanunla isterlerse, o kanunla seçime gideriz. Yeter ki seçim tarihini açıklasınlar" dedi. Erek, Erzurum'da yaptığı açıklamada, hükümeti erken seçim konusunda "SJ> Türaiyetsiz" bulduklannı söN«;di. Hükümetin, bütçe açığını kapatmak için halktan vergi üstüne vergi aldığını, toplanan paralarla taraftarlanna büyük imkânlar sağladığını anlatan Ali Şevki Erek, "Halkımız bu iktidan değiştirmek için bir an önce seçime gitmek istiyor" diye konuştu. Aday seçimi en büyük sorunANKARA (Cumhuriyet Burosu) — Başbakan Mesut Yılmaz tarafından ekim ayı içinde yapılacağı açıklanan cumhuriyet döneminin 4. erken genel seçiminde yaklaşık 30 milyon seçmen oy kullanacak. 4 milyona yakın seçmen ilk defa milletvekili seçmek için sandık başına gidecek. Yüksek Seçim Kurulu'ndan alınan bilgiye göre 1987 seçimleri Türkiye geneline dağümış 104 seçim bölgesinde yapılmış, 26 milyon seçmen 97 bin 163 sandıkta oy kullanmıştı. Bu defa seçim bölgesi sayısı 128, kullanılacak sandık sayısı da 110 bin olarak belirlendi. Ekim ayındaki genel seçimlere, 6 eski ilçe de il olarak katılacak. Bunlar, 1989 yılından sonra il olan Batman, Şırnak, Ku-ıkkale, Bayburt, Karaman ve Aksaray. Yeni 6 ilin çıkaracağı milletvekili sayısı ise 16. 1987'de genel seçimlere katılan parti sayısı 7 iken bu seçimlere 9 siyasi parti katılacak. Ekim ayında yapıîacak erken genel seçimlere katılacak yeni partiler SP ve DMP. Seçim takvimi işlemeye ve TV'de propaganda konuşmalan başladıktan sonra, seçimlere yeni katılan iki partinin genel başkanlan DMP Genel Başkanı Bedrettin Dalan ve SP'nin Genel Başkanı Dogu Perinçek de bu haktan yararlanacaklar. AA'nm haberine göre uzmanlar, ekim ayında bir erken genel seçim kararı alınması durumunda sürenin kısıtiı olmasının seçime ilişkin hazırlıklan zora sokacağını belirtirlerken Yüksek Seçim Kurulu (YSK) konuya ilişkin çalışmalarını yoğunlaştırdı. YSK, ekimde erken genel seçim kararı alınması ve oy verme gününün belirlenmesinin ardından bir seçim takvimi hazırlayacak. YSK, seçim takvimini belirlerken seçim öncesi işler için ayrılan süreleri kısa tutabiliyor. Seçim takvimi çerçevesinde seçmen kütükleri de güncelleştirilecek. Bu işlemin yaklaşık 10 günde tamamlanabileceği belirtiliyor. Halen 8 ilde seçmen kutuklerinin bilgisayara aktarılmış olması, buralardaki güncelleştirme işlemini kolaylaştıracak. Ankara, Konya, Karaman, Niğde, Aksaray, Nevşehir, Kırşehir ve Kırıkkale'de seçmen kutuklerinin bilgisayara kaydedildiğini hatırlatan ilgililer, Yozgat, Çankırı, Bolu ve Çorum'da da seçmen kutuklerinin bilgisayar aracıhğıyla hazırlanması yolundaki çalışmaların devam ettiğini belirtiyorlar. Uzmanlann görüşüne göre ekim ayında yapılabilecek bir erken genel seçim, milletvekili adaylannın belirlenmesi konusunda "sürenin kısahğı" bakımından büyük sorun yaratacak. Mületvekili adaylarımn bu kadar kısa süre içinde "onseçim" ile belirlenmesinin mümkün olamayacağmı kaydeden uzmanlar, bu sorunun ancak milletvekili seçiminde "tercih sistemi" getirilmesiyle aşılabileceği görüşünü savunuyorlar. Uzmanlar, "tercih sistemi"ne geçilmesi durumunda Yüksek Seçim Kurulu'nun, bütün imkânlar zorlanarak seçim öncesi çalışmalan tamamlayabileceğini kaydettiler. 1987 seçimleri öncesi yasada yapılan degişiklik uyarınca adaylann merkez yoklaması ile belirlenmesi öngörülmüş, ancak Anayasa Mahkemesi, bu hükmü "katılımı engellediği" gerekçesiyle iptal etmişti. Bu durumda, aynı sisteme dönüş mümkün görülmüyor. Yeni iller sorun yaratır mı? öte yandan erken seçim öncesinde yeni iller oluşturulması durumunda milletvekili dağılımının, bu iller de dikkate alınarak Yüksek Seçim Kurulu'nca belirlenmesinin büyük sorun yaratmayacağı bildirüdi. Günay: AN APın amacı propagandayı önlemek ŞANLIURFA (Cumhuriyet) — SHP Genel Sekreter Yardım- ası Ertuğrul Günay, "yangından mal kaçırmak" olarak değerlen- dirdiği "baskın seçim"in amacı- nın muhalefetin propaganda yapmasını engellemeye yönelik olduğunu öne sürdü. Güneydoğu Anadolu Bölge- si'nde partisinin il ve ilçe örgüt- leriyle görüşmeler yapan SHP Genel Sekreter Yardımcısı Er- tuğrul Günay başkanlığındaki komisyon, dün Şanlıurfa'da in- celemelerde bulundu. Gunay, Cumhuriyet'e yaptığı açıklama- da, 20 ekimde yapılması olası erken genel seçimle ilgili görüş- lerini şöyle dile getirdi: "Kasım aymın son pazar gü- nü yapüacak bir seçim daha ma- kul ve adil düzenlemelere olanak verecektir. Ancak ANAP'ın, se- çimi baskın seçime dönüştürme- si yangından mal kaçırmanın ifadesidir. Baskın seçim kararı, kampanya süresini azaltarak muhalefetin propaganda ola- naklannı kısıtlamaya yöneliktir. Ancak baskın seçim de olsa ANAP'ın cenazesi kaldınlacak, helvası dağıtüacaktır!' \ i » t ı i k r k n ı ı l r İ A i f i h « i 7 i r l $ ı n ı v n r > TBMM» ydl"*"» beri Uk kez yeni sahiplerini karşdamak üzere tepe- 1CI11 K U I l U H l O r U MX£dl i n i u y u r d e n tımaga elden geçirttiyor. Yeni yasama yılının başlangıcında erken se- çim tartişmaian sürerken, TBMM binasınıa içinde bazı Udilatlar yapılıyor. TBMM'deki basın bürolan ziyaretci girişinde topla- nırken, boya ve badanalan da yenDeniyor. TBMM'deki iktidar ve muhalefet kulislerinin koyu şampanya renkli duvarlan, beyaza boyanıyor. Genel kurul salonu ile grup toplantı salonlannda da köklu bir temizlik yapıîacak, kulislerin dekorasyonu da yeoiden gözdengeçirilecek. TBMM'nin boya ve badana giderlerinin yaklaşık 200 milyon lira olacağı öğrenildi. (Fotoğraf: BARIŞ BİL) SEÇtM KARARI OLUMLU KARŞILANDI TÎSK ve Türk-lş: ANAP kaybeder ANKARA (Cumhuriyet Bü- ortamda seçime gitmesinden rosu) — Erken seçim kararı, iş- memnun degilim. Böyle buna- çi ve işveren kesimlerinde olum- lımlı bir ortamda seçime gidil- lu karşılandı. Türkiye İşveren mesi, koalisyon doguracaktır. Sendikaları Konfederasyonu ANAP'ın iktidara geJebUecefi- (TİSK) Genel Başkanı Refik ni hiç sanmıyorum. Hiçbir par- Baydur, adil ve gerçekçi bir Se- tinin tek başına iktidara gelebi- çim Yasası ile yapılan bir seçim- lecegini de sanmıyorum. Sosyal de ANAP'ın şansının olamaya- demokrat partiler aralanndaki cağını söyledi. Türk-lş Genel sürtüşmeyi sürdürdükleri süre- Başkanı Şevket Ydmaz, "Y«şa- ce iktidara gelemeder. Bu dn- nan tabloya bakınca ANAP'ın nımda koalisyon, ancak s*g şansının olamayacağmı soyle- partiler arasmda mümkün gö- yebilirim" dedi. Esnaf ve Sanat- znküyor. Ancak koalisyon 0e kârlar Konfederasyonu Genel iktidara gelmek, sorunlann çö- Prof. Dr. Türk tercihli oy sistemi'nin demokratik olduğunu savundu ^Seçmene tercih hakkı sıınuyor'Ankara Hukuk Fakültesi öğretim üyelerinden Prof. Hikmet Sami Türk, ANAP'ın erken seçimde kullanmayı düşündüğü "tercihli oy' sisteminî, demokratik bir yöntem olarak değerlendirdi. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosn) — ANAP'ın erken seçim- de kullanmayı düşündüğü "ter- dhU oy sjstemT Ankara Hukuk Fakültesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Hikmet Sami Türk ta- rafından demokratik bir yöntem olarak değerlendirüdi. Prof. Dr. Türk, Cumhuriyet'in konuya ilişkin sonısu üzerine şöyle ko- nuştu: "Çok partili demokratik re- jimlerde seçme hakkının iki un- suru vardır. Bunlardan birinci- si parti seçimi, ikiacisi kişi seçi- midir. İyi bir seçim sisteminin, bu iki unsunı bir araya getinnesi gerekir. Örnegin Federal Alman Seçim Kanunu, miUetvekilleri- nin yansını nispi seçim sistemi- ne göre eyaletler itibanyla dü- zenknen listelerden, diger yan- suu tek adlı seçim çevrelerinden kişi olarak sectirmeyi kabul et- mektedir. Aynı amaa gerçekleş- tirmek üzere düşiinülebOecek yollardan biri de seçmen vatan- daşlara, milletvekili adaylan arasmda tercih olanağı tanımak- tır. Bu bizde, geçmişte uygnlan- mış ve yer yer seçmen vatanda- şın tercih hakkuu kııllanmak su- retiyle ön sıralarda yer almayan adaylara seçim kazandırabUdiği görulmüştür." Bu sistemin sakıncaları bu- lunduğunu da belirten Türk, şu bilgileri verdi: SBP MilletvekiliEkin Dikmen bütünleşme önerdv partiler birleşmeli'İç Politika Servisi — Sosya- list Birlik Partisi tçel Milletvekili Ekin Dikmen, Meclis'te grubu bulunan partilerin, antidemok- ratik bir seçime evet demeleri halinde, Halkın Emek Partisi ve Sosyalist Parti'nin derhal birle- şerek bütünleşmeleri gerektiği- ni savundu. Dikmen, "Gereki- yorsa, Refah Partisi ile de itti- faklar bulma olanaklan araştı- nlmalı ve bulunmalıdır. Sayın Ecevit'in partisi Demokratik Sol Parti ile de görüşme imkânlan yaratılmalı" dedi. Dikmen, antidemokratik bir seçime gidenlerin ve bunu kabul edenlerin oyunlaruıın bozulması gerektiğini belirterek "Oyunla- n bozulsun, halkın gerçek tem- silcüeri Meclis'te bulunsun. Tüm düşünceler temsil edilsin" şeklinde konuştu. Türkiye'deki koşulların hiç- bir partinin tek başına iktidar olmasına olanak tanımayacağı- nı iddia eden SBP Içel Milletve- kili Dikmen şunları söyledi: "Yine eskiden oldngu gibi meydanlarda antidemokratik olan 1982 Anayasası'nı değişti- rip demokratik hale getireceği- nizi savunarak iktidara getane- yi amuyorsanız, yanlış yapıyor- sunnz." Anayasayı, Seçim Yasası'nı ve diğer antidemokratik yasalan demokratik hale getirmeden gi- dilecek bir erken seçimin halkı kandırmaya yönelik olduğunu savunan Ekin Dikmen, iktidar partisinin seçim isteğinde sami- SHP ve DYP'yi köseye sıkıstır- maktır. Aynca grubu bulunma- yan siyasal partilerin de düşün- celerini almalı. Önerileri onlara götürmek demokrasinin gereği degil midir? Mevcut antidemokratik bas- kı yasalarının degiştirilmenıesi konusunda üç parti anlaşarak erken seçime gideceksiniz. Ni- çin? Baskının ve demokrasi dı- şı uygulamalann devamı için. SBP îçel Milletvekili Ekin Dikmen, Türkiye'deki koşulların hiçbir partinin tek başına iktidara gelmesine olanak tanımayacağını söyleyerek anayasa ve seçim yasası değişmeden seçime gitmenin anti- demokratik olacağını belirtti. mi olup olmadığım, bu yasalar- daki degişiklik önerilerini Mec- lis'e geürerek ispatlayabileceğini bildirdi. Dikmen konuşmasım şöyle sürdürdü: "SHP ve DYP bu degişiklik- lere hayır diyemez. tşte bu da Hayır, buna demokrasiyi sa- vunan vettlkemizeyerieşmesini isteyen hiçbir millervekilinin, si- yasal partilerin, demokrasi gttç- lerinin izin venneyecegine ina- nıyorum. O halde ne yapdmalı? Anayasayı ve antidemokratik olan diğer yasalan demokratik hale getiren değişiklikleri öner- meli ve üzerinde ısrarla durul- malıdır. Seçim yasalarmda her döşün- cenin Meclis'te temsilini sağla- yan değişiklikleri önermeli. siya- sal partilerin seçim ittifakını en- gelleyen maddeler kaldırıl- malıdır. Bunlar sağlandıktan sonra, demokrasiyi ve insan haklannı savunan güçlerin iktidan için birleşmenin, bütünleşmenin ve ittifaklann tum yollan aranmalı ve bulunarak seçime girilmeli- dir. Ekonomik, politik ve sos- yal olarak güç durumda bulu- nan sağın bir daha ülkemize al- ternatif olamaması için normal süresine kadar bu şartlarda se- çim istememek sol için en akıllı yol degil midir? Halkın Emek Partisi ve Sos- yalist Birlik Partisi, oyunlannı bozmak için derhal birieşerek bütünleşmelidirler. Gerekiyorsa Refab Partisi ile de ittifaklar bulma olanaklan araştırılmalı ve bulunmalıdır." "Ancak bu yöntem, yetkili parti organlanmn etkisini kır- maya ve adaylann birbüieri aleyhine çahşmasına yol açraa- sı nedeniyle eleştirilmiş ve terk edilmiştir. Bu yöntemin bir sa- kıncası da unınmış, popüler ki- şilere avantaj saglamasıdır, as- lında demokratik rejimlerde her sornna çare bulunabilir. Bu ba- kımdan sistemin yol açacağı sa- kıncaları da giderebilecek veya dengeleyebilecek hukümler geti- rilebUir." Tercihli oy yönteminin, 12 Ey- lül döneminde siyasi partiler ve seçim mevzuatında yapılan dü- zenlemelerle yeniden gündeme geldiğini anımsatan Türk, böy- lece her ilden çıkacak milletve- kili sayısının iki katı kadar aday gösterilmesi ve seçmen vatanda- şın bu adaylar arasmda tercih yapması hakkının bir kez daha kabul edildiğini söyledi. Ancak yasalara konulan geçici hüküm- lerle, bu düzenlemenin uygulan- masının şimdiye kadar ertelen- diğini kaydeden Türk şöyle ko- nustu: "Bagün yeniden aynı sisteme döniilmek istendigi anlaşılmak- tadır. Böyle bir sistem, çok par- tili demokratik sistemlerde seç- me hakkının iki unsurunu bir arada gerçekleştirecegi için ya- rariı bir usuldür. Geçmişte bazı sakıncalan göriilmüş olmakla biriikte. sistemin bir kez daha denenmesinde yarar vardır, boy- lece seçmen vatandaş sadece bir siyasal partinin amblemi alüna mühör basmakla. siyasal düşün- cesini ifade etmekle kalmaya- cak, aym zamanda bu düşunce- yi gerçekkştirmek için en nygun gördügu kişileri de belirtmesine fırsat verecektir. Bu nedenlerle sistem, vatandaşın seçme hakkı- nı benimsetid demokratik bir usuldür." BİR GÖRÜS Alternatif Seçim IĞasası ükeleri TEVFtK ÇAVDAR SODEP Genel Başkan Yardımcısı Bugün uygulanmakta olan Seçim Yasası çıkanldığı döneme egemen 12 Eylül düşüncesi ve daha sonra ANAP'ın oy kaybını karşüamak için bulduğu ilginç yöntemlerle genel ve eşit oy ilkesinin çiğnendiği bir yasadır. Bu yasada en fazla oy alan (bu oy oranı •fo 30 oranında da olsa) partiye iktidar avantajı sağlanmıştır. TBMM'nin bugünkü gorünümü bunun açık ifadesidir. Gerçekte bu yasa, anayasamn seçime yönelik ilkelerine de aykırıdır. Şöyle ki; Türkiye'nin her yöresindeki vatandaşın eşit olması gereken oy hakkı yaralanmıştır. Istanbul'da 100 binin üzerinde seçmene bir milletvekili düşerken, Hakkâri'de bu 30 bin dolayına inmektedir. Konulan barajlarla seçime katılan partilerin eşit olanaklardan yararlanma ilkesî de zedelenmiştir. Şurası açıktır ki • Türkiye ve seçim çevresi barajları bazı bölgelerde Vo 49 oy alan ve bazı bölgelerde % 50'nin üzerine çıkan partilere de seçilme şansı tanımamaktadır. Örneğin Türkiye barajı olan % 10'u asamadığı için DSP birinci parti olmasına karşın Zonguldak'tan milletvekili çıkaramamıştır. Diğer yandan Türkiye barajını aşması halinde bile herhangi bir partinin Hakkâri'den ya da Tunceli'den milletvekili çıkarabilmesi için geçerli oylarm % 50'sine yakınını alması gerekmektedir. Örneğin A partisi Tunceli'den oylann <Vo 51'ini, B partisi de % 49'unu alsa bu yöreden cıkarılacak iki milletvekilliğinin de sahibi A partisi olacaktır. Bu haksızhkların bütünüyle ortadan kaldınlması gerekmektedir. Seçimlerin değişmez ilkesi olan nispi temsil genel ve eşit oy ilkesi noksansız yaşama geçirilmelidir. Bu açıdan aşağıdaki temel öğelerin kabul edilmesi gerekir: a- Genel seçimde Türkiye barajı kaldırılmalıdır. b- Seçim bölgeleri genel ve eşit oya uyumlu olarak yeniden gözden geçirilmelidir. c- Milletvekili sayısı bütün Türkiye için belirli bir nüfusa bir milletvekili düşecek şekilde yeniden duzenlenmelidir. d- Tüm siyasi göruşlerin seçimlerde yansımasiıiı sağlayacak bir yasal yapı oluşturulmalıdır. Siyasi partilerin seçime girmesini kısıtlayan şartlar asgariye indirilmelidir. Örneğin örgütlü il sayısı bu konuda öncelikle ele alınması gereken bir konudur. e- Seçime girecek siyasal partilerin Hazine yardımlarından ya eşit ve genel olarak yararlanması ya da hiçbirinin yararlanmaması ilkesi kabul edilmelidir. f- Seçime giren partiler Meclis'te temsil edilsin edilmesin televizyon ve radyo olanaklarından eşit yararlanmahdır. Yeni Seçim Yasası'nın esaslan: Bu saydığımız genel öğelerin ışığı altmda hazırlanacak bir Seçim Yasası'nda şu temellerin olması düşünülmüştür: — Türkiye'de 100 bin nüfusa bir milletvekili seçme esası kabul edilmelidir. — Ülkede 10 milletvekillik, yani nüfusu birer milyon olan eşit büyüklükte seçim bölgeleri yaratılmalıdır. Küçuk partilerin, örneğin % 5'in altında oy alan partilerin de TBMM'de temsil edilme olanaklan gerçekleştirilmelidir. Başkanı Cemal Tercan, ülkede yaşanan eko- nomik sıkıntı- ların ancak se- çimle giderile- bileceğini söy- î TÜrk-Iş Genel Başkani Yllmaz Y hl bakincaANAP in şansı Oİmadlğim söyleyebilirim. Erken seçimin sonuçlanne Oİursa OİSUn, ülkeye rahatlama getireceği keSİndİr. Ülkede ietikrar hir an nnreIStlKrar Dir an once Sağlanmalldir. zümü için sag- lıklı bir yol de- İ aiir - T t t r k | -y e > d e k o a l l s " yonların çö- nim getirdigi görülmemij- ^ söyleyebilirim Erken *•" 5SSS2 Erez de gelecek Oİursa OİSUn, ülkeye da eleştirerek günlerin sorun- r a h a t l a m a getireceği halkın istekle- suz geçmesi keSİndİr. Ü l k e d e rinin sağhklı için yeni veger- ietikrar hir a n n n r e bir şekilde par- çekçi bir seçi- IStlKrar Dir a n o n c e lamentoya yan- min şart oldu- Sağlanmalldir. sıtılamadığını ğunu belirtti. söyledi. TİSK Genel Başkanı Refik Türk-lş Genel Başkanı Şevket Baydur, ülkede yaşanan sosyal Yılmaz, "Hükümetin erken se- ve ekonomik bunaluıun gideril- çim karan almaa sevindiricidir. mtsi için erken seçimle sağlana- Türk-tş olarak bu istegimizi sü- cak bir toplumsal uzlaşmanın rekB yinelryorduk'' dedi. şart olduğunu ifade etti. Bugü- Seçim Yasası değişikliğine de ne kadar uzlasma sağlanamadı- değinen Yılmaz, "Halkın oyla- ğı için Türkiye'deki sorunlann nnı gerçekçi bir biçimde parla-' her gün biraz daha arttığım be- mentoya yansıtacak bir seçim - lirten Baydur, ne işveren ne de yasası Uk planda ele aunmalıdır. işçi kesiminin bu konuda başa- Bugünkü çarpık yapıyı devam nh olduğunu, siyasi partilerin de ettirecek yasamn sonucu siyasal kendilerine yeterince yardım et- çalkantüar olacaktır" dedi. mediklerini öne sürdü. Baydur, Türkiye Odalar ve Borsalar Cumhuriyet'e şu açıklamayı Birliği Genel Başkanı Yalım yaptı: Erez, erken seçim karannı sevin- "Türkiye'nin bu kadar gergin dirici bulduğunu belirtti. DüNYADA SEÇtMStSTEMLERt İSVEÇ Küçük partilere parlamento engeli YAVUZ BAYDAR STOCKHOLM— Isveç Parlamentosu'nun yapısı ve seçim sistemi, 1970'lerin ilk yansmda dereceli olarak yürurlüğe konan anayasa değişikliğine dayanıyor. Bu değişiklikle iki kamaradan oluşan parlamento, 349 sandalyeden oluşan tek kamaralı parlamentoya dönüştürüldü. 18 yaşını dolduran yurttaşlara seçme ve seçilme hakkı tanındı. Isveç, ulusal düzeyde oylann dağılımını temel alan nispi seçim sistemini uyguluyor. Sistem iki kademeli olarak işliyor. Seçim bölgelerindeki dağıhmla "tek seçim bölgesi" olarak düşünülen ülke çapmdaki toplam dağıhm sandalye paylaşımında temel faktörler. Sistemin adil bir sonuç vermesi amacıyla 340 sandalyenin 39'u belirlenmiş seçim bölgelerinin dışında tutuluyor. 310 sandalye ise "sabit". Küçük partilerin parlamentoya (Riksdag) girişini önlemek amacıyla konulmuş bir baraj da var. Bir parti parlamentoda sandalye sahibi olmak için oylann ülke toplamımn en az yüzde 4'ünü toplamak zonında. Böyle bir parti yüzde 4'luk ulusal barajı aşmasa bile, eğer herhangi bir seçim bölgesinde en az yüzde 12'lik bir oy oranı sağlarsa, yine parlamentoda sandalye hakkı elde ediyor. Parlamentonun 349 üyesi (bu sayı iktidar-muhalefet arasmda "ölü denge" doğmaması için tek olarak korunuyor) üç yıl süreyie görev j'apıyor. Seçimler uç yıllık dönemin sonunda eylul ayında gerçekleşiyor. Hükümetler, parlamentoyu lağvetme ve erken seçimlere gitme hakkına sahip. Ancak, erken seçimlerle oluşan yeni parlamentonun görevi "olağan" seçim tarihine kadar sürüyor. Erken seçim ilanı kararı alan hükümet, seçim günü olarak üç ayhk bir dönem içinde herhangi bir pazar gününü de aynı zamanda belirlemek zorunda. tsveç'te bu üç ayhk dönem dışında iktidar ve muhalefetin pazarlık yapması söz konusu değil. Erken seçimi otomatik olarak beraberinde getiren bir diğer olgu ise, hükümet kurma görevi alıp da, parlamentonun reddettiği başbakan adaylannın sayısının dördü aşması. Bu durumda, erken seçim tarihi -yine üç ayhk dönemle sınırlı olarak- parlamento başkanı tarafından belirleniyor. Eğer olağan seçimlere üç aydan az zaman kalmışsa, erken seçimlere gidilmiyor. lsveç'te parlamento seçimleri için 28 bölge bulunuyor. Yerel seçimler için her il kendi içinde bölgelere ayrıhyor. İl genel meclisi için seçim bölgeleri bir veya birkaç belediyeden oluşabiliyor. Belediye seçimleri için ise her belediye kendi içinde bölgelere ayrılıyor. Türkiye'deki Yüksek Seçim Kurulu'nun görevini lsveç'te Vergi Daireleri Genel Müdürlüğü yurütüyor. Seçim bölgelerine kaç sandalye düştüğü gibi oran hesaplarını yapma yetkisi bu kuruma ait. Şikâyetleri ise başka bir organ, Seçim Sonuçlan Komitesi değerlendiriyor.