Catalog

16 AĞUSTOS 1991 EKONOMİ CUMHURİYET/U Emisyon 21 trilyona dayandı • ANKARA (AA) — Emisyon hacmi 14 ağustos itibanyla son bir haftada 2 trilyon 605 milyar lira artarak 20 trüyon 801 milyar liraya yükseldi. Emisyon hacmi, 14 ağustos itibanyla yılbaşına göre kıyaslandığında oran olarak yüzde 47.8, tutar olarak da 6 trilyon 727 milyar lira yükselmiş bulunuyor. Protestolar arttı • ANKARA (AA) — Ydın ilk yansında protesto edilen senet tutan, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 56 oramnda artarak 3 trilyon 764 milyar 72 milyon lira olarak gerçekleşti. Geçen yıl ocak- haziran döneminde 2 trilyon 412 milyar 302 milyon liralık senet protesto edümişti. Özbek: 4 Her yıl seçim olsa' • ANKARA (UBA) — Tûrkiye Ziraat Odalan Birliği (TZOB) Başkanı Osman özbek, "Keşke her yü seçim olsa" dedi. özbek, "Çiftçiler çok zor şartlar altında üretim yapıyorlar. Maliyetler çok yüksek, ürün fiyatları konusunda istediğimiz tam olmadı. Ama seçim karanmn fıyatlarda olumlu bir etki yaptığı gerçek " dedi. Ordudan zırhh araç kabulü • ANKARA (ANKA) — FMC-Nurol Ortakhğı tarafından Ankara'da Gölbaşı'nda kurulan tesislerde üretilen ancak mayıs aymda yapılan testlerde bazı haıalar bulunduğu için kabul edilmeyen zırhlı muharebe araçlarının teslim alınmasına bu ay başlanacağı bildirildi. Çiçek ihracatı • ANTALYA (AA) — Çiçek ihracatçıları, 1991-1992 sezonunda Antalya, Adana, Mersin, Antakya ve Izmir'den Avrupa ülkelerine 180 milyon dal kesme çiçek ihraç ederek 25 milyon dolar döviz geliri sağlamayı hedefliyorlar. Kesme çiçek ihracatçıları, Türkiye'nin bu alanda son yıllarda kaydettiği hızlı gelişmeye r'ikkati çekerek "Her şey argo taşımacılığı sorununun çözümlenmesine bağlı. Bu sorunu çözümlediğimiz takdirde Avrupa'nın çiçekçisi olabiliriz" diyorlar. Polonya'ya kredi • Ekooomi Servisi — Dünya Bankası, Polonya'ya 200 milyon dolarlık kredi veriyor. AP'nin haberine göre konuyla ilgili anlaşma çarşamba günü imzalandı. Dünya Bankası yetkilileri, kredinin Polonya bankacılık sektörünün modernleşmesini sağlayacağını belirtiyorlar. KlSA KISA • CNR Uluslararası Fuarcılık tarafından bu yıl ilk kez düzenlenen Ulusal Elektronik Sempozyumu ve F«arı 4-8 eylülde tstanbul'da . jipılacak. • OTOMOTİV sektöründe hizmet veren, Bayraktar Holding'e bağlı Baytur şirketi, Türkiye temsilciliğini üstlendiği Yuasa akümülatörlerinin ana bayiler toplantısını 10-11 ağustosta Sheraton'da gerçekleştirdi. • TÜRK PETROL Atilla Uras - Dinç Bilgin ortakhğıyla Amerika'da satın alınan SBW Bank'tan 12.5 Alman Markı tutannda kredi alıyor. • TEKA şirketler grubu, Avrupa Topluluğu Komisyonu'nun, Çerkezköy'deki TEKA yatınmlarma 2.5 milyar lira koyarak yüzde 17.5 ortak olacağıru açıkladı. • Kuveyt Türk Evkaf Finans Kurumu'nun Ankara şubesi pazartesi günü törenle açıldı. Türkiye'de 2.5 yılını dolduran Kuveyt Türk'ün şube sayısı böylece 3'e yükselmiş oldu. • TOSHİBA Elektromak'ın mudürleri toplantısı Golden Age'de gerçekleştirildi. s* Erk. Gr. Güm. Md. bulunan 2 adet jeepimızie ilgili 06392-06393 24.5.91 tanhli ambar çıkış fîşimizi kaybettik. Hükümsuzdur. GÖKŞENLER MÜMESSİLLtK It. İtaracat ve Ltd. Şü. Borsa 'seçimle' ayaktaANAP'ın seçim tarihini açıklamasından sonra gerçekleşen ilk borsa seansında kamu kâğıtları yukarı, öteki kâğıtlar aşağı gitti. Endeks içinde ağırhklı olan kamu hisselerinin yükselmesiyle fiyatlar ortalama yüzde 0.77 arttı. Ekonomi Servisi— Borsayı "kamu kâgıtlan" kurtardı. Er- ken seçimin ekim aymda yapıl- ması yönünde iktidar partisinin aldığı karardan sonra gerçekleş- tirilen ilk borsa seansında kamu kâğıtları yukan, öteki kâğıtlar aşağı gitti. Satış ağırhkh geçen seansta hisselerin çoğu değer yi- tirdi, ama endekste ağırhklı ka- mu kâğıtlanmn yükselmesi fi- yatlarm ortalama yüzde 0.77 artmasını sağladı. Dünkü borsa işlemleri sonun- da İMKB Bileşik Endeksi 23.74 puan artarak 3730.97 puana yükseldi. Bileşik Endeks'in yüz- de 0.77 değer kazanmasına kar- şılık Mali Endeks yüzde 1.21 de- ğer kaybetti. Uzun bir aradan sonra 3 bin puarun üstüne çıkan Mali Endeks, dünkü kaybıyla yeniden bu psikolojik sımrm al- tına indi. 36.61 puan yitiren Ma- li Endeks 3927.76 puana düştü. Sanayi Endeksi'ndeki artış ise ortalamanın üstünde yüzde 1.36 olarak gerçekleşti. 56.40 puan alan Sanayi Endeksi 4177.12 pu- ana yükseldi. Borsada ortalama fiyatlann yükselmesinde ve Sanayi Endek- si'nin çıkışında "kamu kâğıtları" etkili oldu. 112 hisse- nin işlem gördüğü seansta sade- ce 25 hisse senedi yükseldi. Yük- selen hisse senetlerinin endeks içindeki ağırhklannın fazla ol- ması, hisselerin dörtte üçünden çoğunun düşmesine karşılık Bi- leşik Endeks'in artmasına yol açtı. iktidar partisi tarafından se- çim startmın verildiği ilk günde kamu kâğıtlanmn çoğu tavan fı- yattan işlem gördü. Tavandan iş- lem gören senetlerin, halka ar- zından bu yana büyük değer dikkati çekti. örneğin, halka arzdan bu yana yatırımcısına kazandıran Arçelik ve Adana Çimento hisseleri dün değer yi- tirirken zarar ettirenler tavandan işlem gördü. Dünkü seansta ka- mu kâğıtlarından Bolu Çimen- to yüzde 7.69, Çelik Halat yüz- de 7.27, Çukurova Hektrik yüz- de 8.92, Ertkmir yüzde 8.23, Ke- pez EJektrik yüzde 3.44, Petkim yüzde 8.10, Petrol Ofisi yüzde 2.85, TOFAŞ yüzde 8.06, Tüp- reş yüzde 2.77 prim yapü. Kamu kâğıtlanmn öteki his- seler düşerken prim yapması ba- zı borsa uzmanlan tarafindan "halka arzedilen ve zarar ettiren kama kâgıtlanna destek var" şeklinde yorumlanıyor. Bir kı- sım uzmanlar da devletin destek vereceği varsayımının bile spe- külatörleri ve yatınmcıları kısa süreli olarak bu hisselere yönelt- meye yeteceği görüşünü belirti- yorlar. Hazine ihalesi Bankalar tarafından yüksek oranlı faiz önerildiği için tahvil kaybına uğrayan ve yatırımcısı- ve bono ihalesini iki hafta üst na kaybettiren hisseler olduğu üste iptal eden Hazine, önceki gün yapılan ihalede "uygıın" fa- iz önermesi üzerine 2.4 trilyon liralık 6 ay vadeli bono sattı. Hazine'nin yeni ihale yönte- miyle dünkü ihalede gerçekleş- tirdiği 2 trilyon 415 milyar lira- lık iç borçlanma, bu yıl bir iha- lede borçlanılan en yüksek de- ğeri oluşturdu. Dünkü ihalede yıllık ortalama faiz bir önceki 6 ay vadeli bono ihalesinde orta- ya çıkan faizden 2.61 puan da- ha düşük olarak gerçekleşti ve 63.38 olu. Hazine, son olarak 17 temmuzda 6 ay vadeli bono sa- tışı gerçekleştirmişti. Efe'nin şirketi Geçen hafta yapılan olağa- nüstü genel kurul toplantısında Cumhurbaşkanı Turgut özal'ın oğlu Efe Özal'ın yönetim kuru- lu başkanı olduğu ve ortağı bu- lunduğu Marjinal Menkul De- gerler'in borsada yılın ilk altı ayında 60 milyar 458 milyon li- ralık işlem yaptığı belirlendi. Marjinal Menkul Değerler ta- mamen hisse senetlerinden olu- şan bu işlem hacmiyle 92 aracı kurum arasında 67'nci sırada yer aldı. Efe özal'ın şirketi bu yılın ocak-haziran döneminde borsa- da 28 milyar 755 milyon liralık alış işlemi yaparken, 31 milyar 727 milyon lirahk da satış işle- mi gerçekleştirdi. Marjinal Menkul Değerler 60.5 milyar liralık işlem hacmiy- le, borsada ocak-haziran döne- minde bankalar ve borsa komis- yonculan dışındaki aracı ku- rumların gerçekleştirdiği işlem hacminin binde 3'ünü yapmış oldu. Borsada söz konusu aracı kurumlann toplam işlem hacmi 19 trilyon 904.8 milyar lira ol- muştu. Aynı dönemde bankalar, borsa komisyoncuları ve aracı kurumlann tümünün gerçekleş- tirdiği işlem hacmi ise 29 trilyon 94.9 milyar lira düzeyinde he- saplandı. Efe"nin şirketinin bu toplam içindeki payı da binde 2 olarak belirlendi. Döviz Dövizde dün öğle saatlerine kadar önemli bir talep olmadı. Alman merkez bankasının faiz- Ieri yükseltme beklentisinin ya- rattığı durgunlukta dolar ve mark, önceki güne göre değer kaybetti. Iacocca yine kollam sıvadıEkonomi Servisi — Lee Iacocca, oto- motiv sektörünün devlerinden biri olan Chrysler'in en tepesindeki adam. Bun- dan önce 1970'lerin sonunda önemli bir krize giren şirketi büyük bir beceriyle bu krizden düze çıkannayı başaran Iacoc- ca'yı yine zor günler bekliyor. Şirketi içi- ne düştüğü ikinci çıkmazdan kurtarmak için Iacocca'mn Amerikalı ve yabancı ya- tuımcılan Chrysler'in hisselerini satın al- maya ikna etmesi gerekiyor. Chrysler geçen hafta içerisinde yakla- şık 400 milyon dolarlık şirket hissesini piyasaya süreceğini açıklamış bulunuyor. Chrysler bu yolla elde edeceği taze pa- rayı bütçe açıklannı kapatmak, kredi fa- izlerini ödemek ve nakit ihtiyacını kar- şılamak amacıyla kullanacak. Çok kısa bir zamanda bu kadar büyük paraya ge- reksinim duyan bir kuruluşta işlerin yo- lunda gittiğine inanmak oldukça güç. Oysa Financial Times'ta yer alan bir habere göre Iacocca bu konuda hiç de kötümser değil. Hatta şaşırtıcı biçimde şirketin bütün finansaJ zorluklann üste- sinden gelerek kısa sürede kendini topar- layacağma inanmış gözüküyor. ABD'nin otomotiv sektöründeki üç büyüklerinden en küçüğü olan Chrysler, ne yazık ki ilk iki sırayı paylasan Gen«ral Motors ve Ford'un sahip olduğu pek çok avantaj- 1980'lerin başmda Iacocca tarafından uçurumun eşiğinden döndürülen Chrysler, son dönemde yeniden girdiği krizi aşmak için 400 milyon dolarlık hissesini halka açıyor. dan yoksun. Ne onlar gibi kendi kendi- ni rahatlıkla finanse edebilecek kaynak- lara sahip ne de iç piyasadaki açıklannı kapatmakta kullanabileceği kârlı dış ya- tırımlan var. Bu yüzden de Amerikan ekonomisinin geçen yıldan bu yana ya- şadığı durgunluktan en fazla etkilenen Chrysler oldu. Bu arada şirketin şu anda içinde bu- lunduğu durumdan dolayı Iacocca'yı suçlayanlar da yok değil. Bugüne dek çoktan başlanıp bitirilmesi gereken ya- tınmlann bunca ihmal edilmesinin şimdi şirketin sırona büyük yük bindirdiği söy- leniyor. Gerçekten de Chrysler'in reka- bet gücünü devam ettirebilmesi için 1995'e kadar yapması gereken yatırım- lann miktarı 16 milyar dolar gibi kor- kutucu bir rakama ulaşmış durumda. Iacocca'mn şirket için şu ana kadar al- dığı önlemlerin başında maliyet kısıtla- masına gidilmesi geliyor. Bu yolla nakit akışında yaşanan güçlüklerin bir nebze olsun giderilmesi düşünülüyor. Geçen yı- lın yazında kasalara giren para 4 mil- yar dolar düzeyindeyken, mali yılbaşı olan bu yılın mart ayından itibaren bu miktar 2 milyar dolara düşmüş durum- da. Bu açığın kapatılabilmesi için yılın geri kalan kısmında oldukça yüksek bir kâr oranı gerekiyor. Ancak otomotiv sektöründe bu dönem geleneksel olarak yeni modellerin geliştirildiği bir dönem olduğu için masrafların son derece art- ması bekleniyor. Bu arada şirket Diomond-Star'daki Vo 50 hissesini de satmayı planhyor. Bura- dan gelecek olan yaklaşık 100 milyon do- lar, Chrysler'in 1992 yıh için şimdiden geliştirmek zorunda olduğu yeni model- lere kaynak yaratacak. Ashnda Chrysler'in rahat nefes alması Iacocca'mn ikna yeteneğine bağlı. Eğer Iacocca yatınmcılan piyasaya surdükleri hisseleri satın almaları ve hatta uzun va- dede kendileri için güvenilir bir ortak ol- malan için ikna edebilirse Chrysler için umut var demektir. Iacocca kendisi bu- na yürekten inanmış durumda. Tek so- nın VVall-Street'ın de buna inanması. TOBB Başkanı Yalım Enez. Erzurum'da işadamlanna konuştu Terör değil, işsizlik korkutsun'Doğu gezisini sürdüren TOBB Başkanı Yalım Erez, "Türkiye'de asıl terör işsizlik terörüdür. Silahh terörden korkmaym, işsizlik teröründen korkun. Şayet ilerleyen yıllarda bu durum devam ederse terör tırmanır" dedi. MUSTAFA GÜLTEKİN ERZURUM — Türkiye Oda- lar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Yalım Erez, Doğu Ana- dolu gezisine katılan işadamla- nna terörden korkmamalarını söyledi. Erez, "Türldye'de asıl terör işsizliktir" dedi. Dün karayolu ile Kars'tan Er- zurum'a gelen TOBB heyeti, Er- zurum Ticaret ve Sanayi Odası 1 nın düzenlediği "Doğu Anado- lu'nun Sorunlan" konulu top- lantıya katıldı. Toplantının açı- lış konuşmasını yapan TOBB Başkanı Yalım Erez, doğuya ya- tırım yapmaktan çekinen iş- adamlanna seslenerek şöyle de- di: "Türkiye'de asıl terör işsizlik lerörudiir. Silahh terörden kork- mayın. İşsizlik teröründen kor- knn. Şayet ilerleyen yıllarda bu durum devam ederse terör tır- manır. Bu nedenle bir an evvel Doğu Anadolu'yu işsizlikten kurtarmak ve sanayi yatınmla- nna gitmek gerekmekledir." Doğu Anadolu'ya yapılacak yatınmlann Istanbul gibi güven- li olacağını belirten Erez şöyle konuştu: "tstanbul Taksimde, ŞişU'de nasıl kendinizi emniyette sanı- yorsanız Van'da, Kars'ta, San- kamış'ta, Ağn'da ve Erzunım- da da kendinizi öyle emniyette hissedin ve doğuya yatınm y»- pın. Bakın biz bunca yoiu katet- tik, hiçbir sonınla karşılaştık mı?" Yalım Erez, hükümetin erken seçimle ilgili son açıklamasını "sevindirid" bulduklannı belir- terek "Erken seçimle birlikte maballi secimlerin de mutlak» yenilenmesi gerekmektedir" de- di. Konuşmasından sonra basın mensuplanna açıklamada bulu- nan Erez, Türkiye'nin ağır eko- nomik sorunlan bulunduğunu, erken seçimden sonra en az dört yıl seçim ortamından uzak bir dönem geçirmesi gerektiğini sa- vundu. Erez, üç günden bu yana do- ğu illerini gezdiklerini kaydede- rek şunları söyledi: "Van'da, Kars'ta, Erzunım'da yüzlerce esnaf, tiiccar. zanaat- kâr ve idareci üe göruştük, dert- lerini dinledik. Bölgenin sorun- lannı yerinde. gözlerimizle gör- dttk. Türkiye'nin bir an önce er- ken seçime giderek istikrarh bir döneme geçmesi gerekir. Tüm siyasi tarnşmalann orta- dan kalkması, uvumlu bir çalış- ma ortamı saglanması için ma- halli secimlerin de mutlaka ye- nilenmesi gerekmektedir." Erez'in konuşmasından son- ra söz alan Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı Ydmaz Kuşkay, doğu ile batı arasında kalkınma dengesizliği- nin had safhaya ulaştığını söy- ledi. Doğu Anadolu'nun kalkm- ması için Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne uygulanan GAP pro- jesinin doğuya da uygulanması gerektiğini belirten Kuşkay şun- ları söyledi: "Erzunım'u ve diger doğu il- lerimizi kalkındırmak için GAP projesi gibi bir DAP (Doğu Anadolu Kalkınma Projesi) uy- guianmalıdır. Birieşik Ameri- ka'da başanyla uygulanan Ten- nesse Eyaleti Kalkınma Projesi (TVA) ve Güney İtalj-a Projesi bu konnda bize önemli bir ör- nek tir." BAŞSAĞUĞI Boğaziçi Üniversitesi ve Istanbul Teknik Üniversitesi değerli öğretim üyelerinden, tTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesi eski dekanlanndan, vakfımız eski başkanJanndan, derneğimiz başkanı, beyefendilik timsali, örnek insan Prof. Dr. ADNAN AE4MAN'ın ani vefatını büyük bir üzüntü ile öğrenmiş bulunuyoruz. Merhuma Tann'dan rahmet, kederli aüesine, öğrencüerine, üniversitelerimiz mensuplanna, vakfımız ve derneğimiz camiasına başsağlığı dileriz. ÜNtVERSİTELÎIJER KÜLTÜR VE EĞÎTÎM VAKFI TÜRK-AMERİKAN Ü M V E R S İ T E L J L E R DERNEĞİ HAREM89'LA BOĞAZ TURU * YAZVEKIŞ* * Şirket yemeklen * Kutlamalar * Yemekh-yemeksiz mebtap ve deniz gezileri ile öğle ve akşam hizmetimzdeyız. Tel: 151 88 97 - 151 04 15 GAZETECI Moda, Acıbadem civarında 800-900 bin TL arası kaloriferli kiralık ev anyor. 512 05 05/449 Okui kimliğimi ve pasomu kaybettim. Hükumsüzdür. A YŞEGÜL KARAÇOCUK J A Z Z C L U B C C A F E CUMA-C TESI ÛHOER FOC&N - SI T AR NE2İH TEŞILNtL 8AS SELİM SELÇUK DAVUL PAZAR JAMSESSI0H PTESI B»SŞ*RKIURr BUROL * e i M « $ BAS ISKENOtR PAYDAŞ & 0ZAN OOfiUlU TUŞLU ÇALGILAR CEM AKSEL - DAVUL AYDIN KARABULUT - °ERCUSSION VURAl ŞERİF061U '.OKAL SAL! •1.A.Ç- KEMM ÇAPLI - DAVUL - VOKAL BUlEHT SERT - TUŞLU ÇALGIL4.R CEM AKSEl 3AS GURAKAT GITAR IMUZIK UCRETI MJNMAYACAKTIRı Atıls V* Katanıj 0"° Saat 20-^a kada- ckılerde -- 25 nö nm ARNAVUTKOV DERESI SOKAK NO AHNAVUTKOY Reî 163 05 76 AVŞA'DA SATILIK PANSİYON Tel: 9-1986- 1493 Galeri • Atölye 146 97 38 • 132 «4 26 MARMARA ÜNİVERSİTESİ Egıtım Fakjltesı Resım BoUmu Ögrencıler GENÇLER SERGtSt 7 Haziran - 25 Ağustos DERİMOD KULTÜK MERKEZİ S T A N B U L V »6 0 i hergun I9acra kodar oçığ'2 I . KARMA RESİM SERGİSİ 3 Ağustos'tan itibaren Gjlerımıî Pıır Pıınetı tiKiç İKrgun II 00-1900 ıruı K*"' »AM Su^en. ve Akseıuar Gderisi MÜFİTÇELİK Sympathy tor açuarelle Yaz Sergisi IS4 81 M 1» 52 70 galeri atölye 146 97 3S 132 64 26 TPAO Mısır'da petrol buldu BATMAN (Cumfauriyet) — Ulusal petrol şirketimiz Tür- kiye Petrolleri Anonim Ortak- hğı (TPAO), yıllar sonra ilk kez yabancı bir ülkede petrol buldu. Bir ABD şirketinin "petrol yok" gerekçesiyle ay- nldığı Mısır çöllerinde çalış- malannı yoğunlaştıran TPAO, yüksek kaliteli petrol damarla- nna rastladı. Bu gelişmeler üzerine Mısrr hükümeti, petrol aramalanna devam etmesi için TPAO'ya ek petrol arama ruh- satları verdi. Mısır'da aradığı petrolü bu- lamayan ABD'nin AMACO Şirketi'nin doğu bölgesindeki çöllerden a>Tilması üzerine tek başına bu sahayı kiralayarak çahşmalarını yoğunlaştıran TPAO, 2 kuyuda kaliteli pet- rol damarlarına rastladı. TPAO'ya bağlı olarak ku- rulan TPIC, Mısır'da Batı Karun-I kuyusunda 4 bin 175 metrede, Batı Karun-2 ku>Tj- sunda ise 2 bin 400 metrede petrol buldu. Mısır'ın başkenti Kahire'ye 140 kilometre uzak- hktaki iki kuyudan günde 1600 varil ham petrol elde edileceği bildirildi. TPAO yetkilileri, ilk tespit- lere göre petrol rezervlerinin söz konusu bölgede zengin ol- duğunu soylediler. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAV Borsamızın Geleceği Geçen pazartesi Oslo Borsası'nın toplantı odasında, Baş- kan Yaman Törüner, bazı İMKB yetkilileri ve bazı aracı kuru- luş temsilcileriyle birlikte, 'bilgisayarlı borsa' konusunda bir tanıtım gösterisi izliyoruz. Bilgisayar terminalleri kullanılarak yapılan alım-satım işlemlerinin ekrana nasıl yansıdığı goste- riliyor, bunun ne gibi kolaylıklar sağladığı anlatılıyor. Uygulamah tanıtım genelde ilgiyie izleniyor, ama öğlene doğru dikkatlerin biraz dağılmakta olduğu da gözden kaç- mıyor. Bunu fark eden Oslo Borsası yetkilileri kısa bir kahve molası veriyorlar. On dakika sonra toplantı salonuna dönül- düğünde bambaşka bir havayla karşılaşıyoruz. Arada, Reu- ters ekranından İstanbul Borsası'nda hisse fiyatlarının tava- na vurduğu haberinin alınması bir anda herkesin yüzünü gül- dürüyor. O an için İMKB'de fiyatlann tırmanması, borsanın yarını için önem taşıyan bilgisayar sisteminden daha yakın- dan ilgilendiriyor sanki aracı kuruluş temsilcilerini. Borsayla ilgili hemen herkesin, hele bu işin içinde olanla- rın her şeyden önce günlük fiyat hareketleriyle ilgilenmeleri aslında çok doğal. Ancak bana oyte geliyor ki borsamızın ge- leceği açısından, günlük fiyat hareketleri dışındaki sorunlar ve gelişmeler de çok önemli. Bu yazıda, olası fiyat gelişme- leri hakkında görüş bekleyenleri düş kırıklığına uğratmayı göze alarak, bu sorunlara ve gelişmelere değınmeye çalışa- cağım. Dört günlük Oslo gezisi boyunca gerek Sayın Törü- ner ve diğer İMKB yetkileriyle gerekse aracı kuruluş temsili- leriyie bir arada bulunmanın sorunlan kısmen de olsa kav- ramama yardımcı olduğunu belirtmeliyim. Kavrayabildiğim kadarıyla istanbul Menkul Kıymetler Bor- sası'nın geleceğini yakından ilgilendiren sorunlann başlıca- ları şunlar: • Sermaye Piyasası Kanunu'nun bir türlü çıkarılamadığı ortamda doğan yasal boşluklar. örneğin bir aracı kuruluşun iflas noktasına gelmesi halinde nasıl tasfiyeye tabi tutulaca- ğına dair hiçbir hüküm bulunmadığı soyleniyor. Kurallara uy- gun davranmayan aracı kuruluşlara ya da şirketlere verile- bilecek cezaların anlamsız kaldığı belirtiliyor. Hisseleri bor- sada işlem gören şirketler zorunlu dış denetime tabi kılın- madığı için kamuoyuna açıklanan bilgilerin aldatıcı olabile- ceği ileri sürülüyor. Irttiyaçlara cevap verebilecek bir yasa çık- madığı sürece bu gibi sorunlann gündemde kalacağı ya da geçici çözümleri zorlayacağı anlaşılıyor. • Hisse senetlerinin hamiline olmasının yarattığı sakınca- lar. • Özel şirketlerin çoğunun ancak kısmen halka açılmış ol- masının yarattığı sakıncalar. • Kamu kesimi şirketlerinin borsada önemli pay almasının ve kamu otoritesinin borsaya doğrudan müdahalestnin ya- rattığı sakıncalar. • Bankaların doğrudan borsada bulunmasının ve aracı ku- rum olarak faaliyet göstermesinin yarattığı sakıncalar. • Aracı kurum sayısının kısa sürede çok hızlı artmasının yarattığı sakıncalar. • İMKB'nin bina ve yer sorunu. • İMKB'nin bilgisayarlaşma sorunu. Oslo gezisi sırasında alınan haberler ve yapılan gözlem- ler, son iki sorunun çözümü konusunda ümitvar olunabile- ceği izlenimini yarattı. Bir yandan Başbakan Mesut Yılmaz- ın IMKB'ye tahsis edilen yeri açıklaması diğer yandan bilgi- sayarlaşma konusundaki calışmalann yeni bir aşamaya var- ması, mesaisinin büyük bir bölümünü bu konulara ayırmak zorunda kalan Yaman Törüner'i umutlandırdı. "Bana kalsa ben altı ay içinde bize tahsis edilen yeni yerde bilgisayarlı borsa salonunu hizmete sokarım" diyor Sayın Törüner, ama Türkiye'nin koşullarında hızlı iş yapmanın ne kadar zor ol- «juğunu da belirtiyor. Bilgisayarlı borsanın ve takas sisteminin, yasal yoldan ka- zandığı parayı, yaptığı tasarrufu borsada değertendirmek is- teyen yatırımcıya sağlayacağı birçok kolaylık var. Bu sistem- de hisse senetleri fiilen el değiştirmeyeceği için taşıma, sak- lama vb gibi sorunlar da yok. Hisse senetlerinizin temettü- leri otomatik olarak hesabınıza geçiyor; tahvillerinizin ana pa- ra ya da faiz ödemeleri sizin adınıza anında yapılarak hesa- bınıza geçiyor ve size bildiriliyor. Üstelik bu hizmetler için hiç- bir şey ödemiyorsunuz. Ancak bütün bunlann yapılabilmesi için kâğıtların nama yazılı olması gerekiyor. Türkiye'nin de er geç bu noktaya yönelmesi zorunlu her- halde. Ancak bilgisayara geçiş döneminde, hamiline kâğıda alışmış yatırımcıyı birden ürkütmemek için bir ara formül bu- lunabileceğini söylüyor Yaman Törüner. Sermaye piyasasının gelişmesi ve düzenli işleyebilmesi için gerekli yasal düzenlemelerin yapılması ise tabii İMKB'nin kendi inisiyatifiyle yapabileceği bir şey değil. Bunun için bü- tün ilgili tarafların ve artık sermaye piyasasının piyasa eko- nomisindeki önemini kavraması gereken tüm siyasal parti- lerin bu yönde çaba harcaması gerekiyor. 1982'de yaşanan bankertik skandalına tepki niteliği taşıyan mevcut Sermaye Piyasası Kanunu'nun yerini alacak yasanın bir an önce çı- kartılması, İMKB'nin sağlıklı gelişimi açısından büyük önem taşıyor. Norveç'te her on kişiden biri hisse senedi sahibiymiş. Tür- kiye'nin de bu noktaya gelebilmesi için değinmeye çalıştığı- mız sorunların çözümlenmesi ve borsanın yalnızca kısa va- deli spekülasyon yapanların ilgi alanı olmaktan çıkartılması gerekiyor. Deniz ticaret filosu 24. sırada Nisan 1991 rakamlarına göre deniz yoluyla nakledilen yükün yüzde 1.26'sını Türk bandıralı gemiler taşıyor. İSTANBUL (AA)— Türki- ye, nisan 1991 yıh rakamlarına göre 6 milyon 844 bin DVVT'luk kapasitesiyle dünyanın 24. bü- yük deniz ticaret fîlosuna sahip bulunuyor. Dünyada deniz yoluyla nak- ledilen yükün yüzde 1.26'sı Türk bandıralı gemiler tarafın- dan taşınırken Türk filosu to- naj bakımından dün)^ deniz ti- caret filoları toplamının yüzde 1.1'ini oluşturuyor. Deniz Ticaret Odası (DTO) verilerinden yapılan hesapla- malara göre 150 GRT ve üzerin- deki gemi ve tankerler toplamı olarak 1980'de 2 milyon 32 bin DWT olan Türk deniz ticaret filosunun kapasitesi büyük bir gelişme göstererek 1984 >ıhnda 6 milyon 47 bin DWT'a ulaştı. 1987 yılında 5 milyon 467 bin DWT'a inen deniz ticaret filo- su, 1991 yılında 6 milyon 844 bin DVVT'a çıktı. Yılda 3.9 milyar ton Dünyada 1980 yılında 3 mil- yar 606 milyon ton olan deniz ticaret filoları ile taşınan yük miktarı, 1983 yılında 3 milyar 461 milyon tona indikten son- ra 1989 yılında 3 milyar 877 milyon tona çıkarken, Türk de- niz ticaret filosunun taşıdığı yük miktarı, 1983 yılında 31.6 milyon tona, 1989 yılında 49 milyon tona yükseldi. 1 Temmuz 1990 tarihi itiba- nyla 634 milvon 554.3 bin DWT kapasiteye sahip olan dünya deniz ticaret filosunun 271 milyon 434.4 bin DWTu- nu (yüzde 42.78) tankerler oluş- turuyor. Dünyada deniz ticaret filoları toplamının yüzde 31.92'si olan 202 milyon 565.5 bin DVVT'unun OECD bandıra- lı gemilerden, 220 milyon 569.8 bin DWT'unun da (yüzde 34.76) serbest bayraklı gemiler- den oluştuğu görülüyor. • Dünya ülkeleri deniz ticaret filolan içinde 1991 yılı nisan ayı itibanyla birinciliği ve ikincili- ği, ticaret filolanmn büyük bö- lümünü serbest bayrakh gemi- lerin oluşturduğu Liberya ve Panama ahyor. Panama'nm 90 milyon 289.3 bin DWT olan de- niz ticaret filosu, aynı tarihte 6 milyon 844 DWT olan Türk de- niz ticaret filosunun yaklaşık 13.2 katı büyüklükte Dünyada deniz ticaret filolan sıralamasında Yunanistan dör- düncülüğü alırken Kıbrıs Rum kesimi altıncılığı elde ediyor. Denizciliği ile ünlü, denizcilik- le ilgili birçok terimi literatüre kazandıran Ingiltere deniz tica- ret filosu da ancak yirmi ikin- ciliği elde edebiliyor. Yirmi dör- düncü olan Türkiye'nin bir üs- tünde ise Federal Almanya bu- lunuyor. Deniz ticaret filoları sırala- masında, denize kıyısı olmayan tsviçre 73, Çekoslovakya 67 ve Lüksemburg da 47. sırada bu- lunuyor.