Catalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 24 AĞUSTOS 1990 KORFKZ KRİZİ...KOKFKZ KHİZt... KÖRFEZ KK İZİ ...KÖ 33 7 milyon dolarlık zararla, Körfez krizi en sert ENKAya vurdu Müteahhîtler hükümet kapısında DÖVİZ KURLARI 24*toST0St9M Mvcn Cmsı 1 ABDDoian 1 B.Aıman Mırkı 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şılını 1 Bdçıka Frangı 1 Oammarka Kronu 1 fir Marttası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Bonnı 1 Isveç Kronu 1 isvıçre Frangı 100 İMyan Lıret 1 Japon Yenı 1 Nofveç Kronu Srti 1 S.Arateön Fbyadi Dövız Alış 2676 64 1734 47 2225.62 246.54 84 41 450 81 725 38 516 52 1540 42 468 60 2127 19 232.44 18 34 446.85 5232 82 713 83 Dovız Satıs 2682.00 1737 95 2230 06 247 03 84 58 45171 726 83 517 56 1543.51 469 54 213145 232.91 18.38 447 75 5243 31 715 26 Efeküf Alış 2673 96 1732 74 2187 78 246 29 82.97 446.30 729 05 516.00 1538 88 463 91 2125.06 228 49 1816 442.38 5227.59 70169 EfekDf Sabs ÇAPMZURt 2690 05 174316 2236 77 247 77 84 33 453 07 713 05 51911 154814 470 95 2137.84 233.61 18.43 449.09 5259.04 71741 $ 1 5431 Alman Markı $ 5 1820 Ff Frangı $ 1 7375 Hol Ftorinı % 1 2582 Sws Frangı $ 1151 51 tal Liretı $ 145 95 Japon Yenı % 3 7496 S Arab Rjyaiı £ 1 9 5 5 0 $ ALTIN6ÖMÜŞ Cümhuriyet Heşat 24 ayır aton 22 ayar btleak 900 ayar jümûş SraatAltmı MBankası 1 Ons % Alış 237.000 270 000 35 850 32 000 477 193 000 194 500 412.25 Saftş 242 000 280 000 35 950 35.400 504 195 000 196 000 41660 TL Merbanta Ort. F m (%; = 56 67 SERBEST NYASADA DÖVİZ ABODotan îatı Alman Maria svıçre Frangı •loflanda Fkmnı naJte Sterimi Fransu Frangı lOOtalyanLıreti SARıyat Alış 2690 1738 2138 1537 5250 513 230 Iştemyok Satış 2695 1743 2145 1543 5300 518 234 Işlem yok Dövu int (S) •• 2687 12 BORSAD MUTaksH! AMur* AlçinsfitD «taı N>ru> Htffcifl AmMıCun AMkM Apnr Botı Çimtnto Brsı Çn**Qnant> Çrik tatal çinısa Ç EMdr* Onstank DMfCMl DmHola* Dotm» Dtkfe EB»Vlünm EgtBnaHt Eğs Endûsüi EgtGûtn EmtkSgorta EflklHoMng EniytBBraaMı BgtD-Ç. GM*(BU> Gootf-Y»» GutmF» GGney Bifiiertk k i w F Kntoa tntma 1 MmorPBton lomror tacam Kanmsın Kn KMMt Mcttp KifMi mfcuiı KoçHoMrç Koç Vatnm Kordsa KbnmTv nmIKtaTMn tMıpnMD H M HBTOBM OM Mm Snıfrai kfets NMmk NMHoHng Ofc»ıT*oS Ohutoı OKan PESPrafflo PsOvn PınarSûi Pmar Etıttorc ^ PnarSu Pırar Uo Mytjn MM SMıYaynol* SmMHottıg Saıtaıysan S*a TımSnjorü TakstHank Ttieöş T&mnfiB Tl» «•*.«) Ttf8ant.(Ai Tİ»B»*.(C) T a n k M * TSKtCjm TSmK.Bank Ttt UMm T Tutnvg Vesaı ftsi) (BU] YaınK Baık. Yünsa A İŞLEMLER Ûrofcse- anskapan 5300 12250 4800 30000 30000 7100 20000 4200 26500 10500 14250 10200 6700 «600 190000 7000 6300 2S500 S300 »00 9500 10500 13250 34500 63000 26500 •400 6000 3000 7700 26000 10000 6900 6000 9700 9500 1700 9700 6900 2250 27500 10000 1450 22500 5000 14750 9600 14250 42500 19000 4800 9000 2950 12250 45000 3900 4000 92O0 92S 2300 2950 4350 1200 4200 24500 9000 2550 5100 600 1750 6000 6000 5200 5500 3900 40000 36500 12500 16250 7000 6400 15250 5600 27500 $20000 9500 7800 44000 15750 4350 10750 4500 13250 4000 8900 4400 tffeMB «lrt»l:. L45S.887 Bugünkü en oüçûk 5000 12000 4400 28500 26500 6600 19000 4150 13750 9750 6700 6500 6100 24000 8800 9100 10000 12750 33000 60000 25500 7900 5700 27000 9750 6600 5700 10000 1650 9600 6600 2150 26500 10000 1400 21500 4750 14250 9700 13500 41000 18250 4600 8500 2850 11750 3750 8800 900 2200 2850 4150 1200 3950 23000 8500 2500 4900 600 1700 5700 5900 5400 5400 3800 38000 34500 12000 7000 6500 14750 5300 26500 9100 7400 42000 15000 4150 10250 12750 3950 8500 4100 BugOnkû anytaak 5100 122S0 4700 28500 28500 6800 19500 4200 14500 10000 6900 6800 6300 2S0OO saoo 9100 10000 12750 33500 60000 26500 8200 6100 27000 10250 6800 5800 10100 1650 9800 6600 2250 27500 10000 1400 22500 5000 »4250 9900 14250 42500 182S0 4700 8800 2950 11750 3900 9000 900 2300 2850 4200 1250 BugCnkû kapanıs 5000 12250 4500 28500 28500 6800 19000 4200 137» 9750 6900 6800 6200 24500 8800 9100 10000 12750 33000 60000 25500 7900 5700 27000 9750 6800 5800 10100 1650 9700 6600 2150 27000 10000 1400 22500 4850 14250 9900 13600 41000 18250 4750 8600 2850 11750 3750 9000 900 2200 2850 4150 1250 4000 4000 23500 23000 8600 8500 2550 2550 4900 «25 1700 5700 6000 5400 5400 39SO 38O00 35500 12000 7200 6500 15250 5400 26500 9100 7900 42000 15250 4200 10250 13250 4050 8500 4400 4900 S2S 1700 5700 5900 5400 5400 3800 38000 34500 12000 7100 6500 15000 5300 26500 9100 7900 42000 15250 4150 10250 13250 3950 8500 4300 •Mfc4mSf| 1990 mıktan 20700 58400 139020 300 6710 4000 74850 122*50 190320 22600 57577 75200 27569 89150 1200 400 11700 2250 12700 66900 13000 14800 13800 18000 200 222842 5800 6800 5İ00 30620 111O0 3850 12500 18200 42400 14200 4357 112115 1100 120900 11100 37100 11000 55189 19200 96900 14400 7350 45300 86700 20310 1200 45600 26000 12200 4700 15600 616050 3800 «7606 800 800 3000 4» 16050 14200 1110 26366 3600 400 4200 2900 11600 37300 3230 33280 19300 2400 29400 16600 19675 133600 29570 38700 15800 En çok 542 yapılan fry 5000 12000 45O0 asoo 2*500 6800 19000 4150 14000 9750 6900 8600 61» 24500 8800 9100 1O00O 12750 33000 60000 2R00 8200 8000 27000 1OO00 6600 5800 10100 1650 9500 6600 2150 27000 10000 1400 22000 48O0 14250 9900 14000 41000 18250 4750 8600 2850 11750 3800 9000 900 2200 2850 4150 1200 4000 23000 8500 2500 4900 625 1700 5700 6000 5409 5400 3800 38000 34500 12000 7200 6500 15000 5300 26500 9100 7800 42000 15000 4150 10250 13000 4000 8500 4300 AtyrtM ort fiy 5031 12004 4505 28500 28500 6800 (9081 4150 14038 9775 6868 6609 .6118 24440 8800 91X 10000 12750 33147 60000 25641 8036 5914 27000 9991 6615 5790 10080 1650 9614 6600 2185 26873 10O0O 1400 22000 4844 14250 9898 13888 41481 18250 4728 8654 2857 11750 3798 8947 900 2222 2850 4153 1203 3894 23108 8510 2500 4900 «23 1700 5700 5955 $400 5400 3823 38000 34642 12000 7142 6500 14887 5320 26500 9100 7665 42000 15005 4154 10250 12958 3992 8500 4250 *—Mjsum.m YfflRIM FONLARI » «tosm IMO b Yatınm-1 Is 'fttınm-2 i$ Vatınm-3 1$ YalıflflM kymmS İnterfen-1 interton-2 interton-3 lnterfon-4 Hdısat Yat-1 İkteatYat-2 ttrtısat Yat-3 İkte3t YaM Ikttsat Atıhm Fod Garantı Ya*rm-1 Garantı Ystınm-2 Garanü YaDnn>3 Garantı Y3dvtnv4 EsbankFon-1 EsbanK Fon-2 EsbankFt»v3 YKBKSt Fonu YKBSekttrFon YKBHsseFon YKB Kamu Fon YKB ütot Fon YKB Karma Foo YKBOönzFon YKBKaprtalF YKB Akof F VHof Fon-1 V*rf Fon-2 V*rfFon-3 Vatot Hisse VSkrf Dünya Fon Vakıf Fon-6 Dışbank Mavı Fon Dışbank Beyaz Dışbank F^mbe Tûtün Fon Mrlsüi Fon-1 Mıtsuı Fon-2 Fmans Fon-1 Finans Fon-2 Rnans Fon-3 Rruns Fon-4 Ziraat Fon-1 Ziraat Fon-2 Ziraat Basak Fon Ziraat Fon-4 Halk Fon-1 Halk Fon-2 Pamtrt Fon Pamuk Hısse Eırtak Fon-1 Emlak Fon-2 Impot Fbn-1 linpe Hisse Töbank Fon Sûmer Fon ûenc Fon Ege Fon KaBonma Fon-1 Demir Fon Tanş Fon tllM wt%tn 1107.87 10800 140189 20000 09.1089 10000 17.0130 10000 04.0630 1O000 19İSB7 10661 UA2B 9360 270259 9959 07.0a89 11200 16TJ987 9.764 10.0239 9.806 08.02.89 9596 28.0239 9390 • 11.1289 10.000 221087 9376 100189 9731 120250 10437 30Ü630 9336 16.1187 10319 311089 '10000 11.0730 10000 02.1187 10477 070388 9785 070388 9.713 070188 9795 070388 9.693 0703.88 9328 020189 4294 190630 10000 ia06S0 9542 090588 10000 240489 48279 1&1O89 10444 22.0330 9394 2&0330 9374 14.0630 1O000 28.0688 10057 1O0439 20558 28.0630 10.011 04.0738 11.021 150738 40000 201039 1O000 200339 9346 20.0789 9356 iai239 10428 2O03.9Ü 9358 091039 10100 14.0230 10.000 14.0230 1O000 200630 1O000 011139 11397 080130 10357 020130 10.724 280630 10468 220130 1(1000 18.0790 10.000 02.0230 10.086 040530 9362 280190 10.000 120230 10405 160430 10308 040530 10.000 080530 10.000 G70590 10006 110690 10000 DflaU a**! 56.089 37691 14849 12 794 10378 41036 36374 19358 17691 35764 29706 13825 13348 11043 41038 20587 13692 11310 41759 14561 10464 40823 32439 5&805 31361 27711 32 282 15.295 10648 8306 32 246 83304 15.213 10306 11.421 10683 29087 38.295 10661 31189 15584 14165 19300 16512 13364 11699 15785 12386 12 705 11.079 1&386 11093 16386 11568 11410 10477 12.796 10148 11696 13170 13 283 11350 11481 11144 10326 56.127 37.612 14366 12306 10989 43086 37019 19382 17.712 35.717 29602 13330 13325 12341 42073 20602 13535 11517 43312 14560 10424 40340 32446 55363 31396 27742 32.247 15321 10647 8544 32.283 83395 15231 10718 11391 10632 29.120 • 38.412 10.673 31227 115320 14190 19322 16532 13379 11533 16399 12389 12.721 11.097 16364 11065 16338 11462 11427 10491 12310 9396 11709 13185 13 296 11364 11492 11153 10340 m 007 -021 0.11 009 010 012 012 0.12 012 -013 -035 004 -0.16 -078 -2.24 0.07 -042 -030 0.12 -01 -038 004 002 -1.48 0.11 0.11 •0.11 0.17 -0.01 -0.72 011 0.11 0.12 -031 •026 -048 011 031 an012 020 018 011 0.12 011 -142 -051 002 013 016 -013 -0.21 -0.28 -032 013 013 011 -248 009 011 010 012 010 008 013 ANKARA (Cumhurhei Bürosu) — Körfez krizi ba^langıçta Türk ekononıi- sine yaklaşık 3 milyar dolarlık bır cfoviz kaybına mal olurken Türk muteahhit ve ihracatçıların ilk aşamadaki zararlan da 653 milyon dolar olarak hesaplandı. Kriz- den en çok etkilenen özel sektör kurulu- şunun da ENKA olduğu ortaya çıktı. Özel sektörûn karşı karşıya kaldığı zarar- lan hafifletebilmek amacıyla hukümet düzeyinde formül arayışları surüyor. Edinilen bilgilere gore kriz, Türk mü- teahhitlerinin Irak ve Kuveyt'teki şanti- yelerinde çalışan toplam 3.700 işçinin de iş güvenliklerini ortadan kaldırdığı gibi yurda dönüş koşuilarını bile olumsuz et- kiledı. Irak ve Kuvevt'te iş yapan firmalar, kriz nedeniyle 21 milyon dolan teminat mek- tubu olmak üzere toplam 500 milyon do- larlık bir risk altına girdiler. Aynca fîr- maların Irak ve Kuveyt'teki iş makinesi ve ekipmanlarırun ne olacağı da belirsiz- liğini koruyor. Müteahhitlerin uğradığı zarar nedeniy- le fırmaların ve ülke ekonomisinin karşı karşıya geldiği olumsuzluklarm hafifle- tilebilmesi ve devlet desteği sağlanması için Müteahhitler Birliği'nin hükümete sunduğu bir rapora göre ENKA'nın sa- dece müteahhitlik hizmetleri nedeniyle karşı karşıya kaldığı zarar 272 milyon do- ları buluyor. ENKA'yı 120 milyon dolar- ENKA: Işimiz Allah'a kaldıEkonomi So-visi — Müteahhitler Bir- liği'nin açıkladığı rapora göre Irak ve Kuvyet'te iş yapan firmalar içinde en büyük zararı gören ENKA'nın yetkili- leri "tsimiz Allah'a kaldı" dedi. Şirketin Irak ve Kuveyt'teki işlerinin durumuyla ilgili olarak Cumhuriyet'in sorularını yarutla> r an ENKA tcra Komi- tesi üyesi Eşref Denizhan, uğradıklan zaran saptayıp ilgili yerlere bildirdikle- rini belinerek "Bundan sonra dunımu- muz ne olur, oradaki malımız, canımız- ciğerimiz ne olur Allah'a kalmış. Allah yardım edecek, Müteahhitler Birliği, hü- kümet, devlet işe el atacak, biz de pa- ramızı kurtaracağız" dedi. Müteahhit- ler Birliği'ne gereken tüm rakamlan bil- dirdiklerini söyle> r en Denizhan, hükü- metin nasıl tedbir alacağım bekleyip gö- receklerini vurguladı. Denizhan, "Biz hastalığımızı ortaya koyduk. Şimdi dok- torunreçetesinibekliyoruz. Reçetede bi- ze dokunacak bir husus olursa o zaman çıkıp bunu böyle yapmavın deriz" dedi. ENKA'nın İcriz karşısında kendi açı- sından da tedbir aldığını vurgulayan Eş- ref Denizhan, Irak'taki şantiyelerde bu- lunan Türk işçilerini peyderpey getirt- tiklerini, gelme sırasını bekleyen işçile- rin de iaşelerini karşılamaya çalıştıkla- rını belirterek "Bu kriz çözülmezse bi- zim için de ülkemiz için de yandı gü- lum keten helva olur" dedi. lık riskle "Özgü-Baytur" konsorsiyumu, 10 milyon dolarla KÎSKA, 4 milyon do- larla .Güriş ve 2 milyon dolarla da Fuat Soylu firmalan izliyor. Diğer firmalann toplam riski ise 92 milyon dolar. İhracatçılann faturası 153 milyon dolar Kriz nedeniyle ihracat şirketlerinin kar- şılaştıklan toplam risk tutan da 153 mil- yon dolar olarak hesaplandı. Bu riskin 26 milyon dolarlık bölümünün mal sev- kıyatı yapılan, ancak Irak ve Kuveyt he- saplarının dondurulması sonucu parası alınamayan ihracattan, 4.3 milyon dola- rı da yüklemesi yapılan, ancak ambargo nedeniyle sevkıyatı durdurulan ihraç mal- larırun değerinden oluştuğu belirtildi. İhracatçıların risklerinin 17.7 milyon dolarımn da teminat mektuplanndan doğduğu belirtilirken 105 milyon dolar- lık riskin de anlaşması yapılmış ve akre- ditife bağlanmış, uretimi de kısmen ya- pılmış, ancak yüklemesi henüz yapılma- mış ihracat işlemlerinden oluştuğu kay- dedildi. thracat zararımn da yine büyük bölü- münün ENKA'nın üzerinde olduğu belir- lendi. önemli bölümü nakit alacak ol- mak üzere ENKA'nın ihracat işlemlerin- den doğan riski 65 milyon dolara ulaşı- yor. Bunun 10 milyon 750 bin dolan ser- mayesinin yüzde 100*ü ENKA'ya ait olan ve yurtdışında faaliyet gösteren "ENT- RADE Int" firmasının bekle>'en alacak- lanndan, 2.1 milyon dolan ENKA Pazar- lama'nın bekleyen ihracat alacaklanndan oluşuyor. ENKA Pazarlama'nın aynca bir kısmı akreditife bağlanmış, bir kısım üretimi yapılmış ihracat bağlantılan top- lamı da 49.5 milyon dolara ulaşıyor. Bu- nun yanı sıra ENKA'mn içeride kalan te- minatlan toplamı da 3 milyon dolan bu- luyor. thracat nedeniyle Tekfen'in karşılaştı- ğı risk tutanmn 34-35 milyon dolar, Ki- bar Dış Ticaret'in 19 milyon dolar, Diler Dış Ticaret'in 22 milyon dolar, Çukuro- Petrolfiyatları yine fırladı Türkiye için tehlike çanları Ekonomi Servisi — Dünya piyasalannda petrolün varil fîyatının 31 dolara çıkması, Türkiye için de tehlike çanla- nnı çaldırdı. Yıl sonuna kadar 60 milyon varil daha petrol al- ması gereken Türkıye, ulusla- rarası piyasalarda fiyatlar de- ğişmediği takdirde 810 milyon dolarlık ek bir fatura odemek zorunda kalacak. Devlet Bakanı Mehmet Ke- çeciler'in Körfez knzinin baş- lamasından sonra yaptığı açıklamalara göre Türkiye, 1990 yıhnda toplam 18 milyon ton ham petrol ithal edecek. Ük 7 ayda bu ithalatın 10.5 milyon tonluk bölümü ger- çekleştirildi. Geriye kalan 7.5 milyon tonluk ithalat İran, Libya, Cezayir, Sovyetkr Bir- ligi ve Çin'den yapılacak. Keçeciler, Türkiye'nin döv i- zinin yeterli olduğunu ve bu sürdüğü surece petrol alımla- nnda hiçbir sılcıntıya düşme- yeceğini vurgulamıştı. Devlet Bakanı Mehmet Ke- çeciler, Irak'ın Kuveyt'i işga- liyle petrol piyasalannda baş- layan krizin, petrol üreten ül- kelerin üretim kotalarmı yük- seltmesi sonucu en fazla 1 ay- da sona ereceğini de savuna- rak dalgalanma gösteren fi- yatlann bu sürenin sonunda OPEC fıyatlannda sabitlene- ceği tahmininde bulunmuştu. 1990 yılı programında Türkiye'nin ham petrol itha- latı için 2 milyar 575 milyon dolar kaynak bulunuyor. Pet- rolün varil başına ortalama 17.8 dolar olacağı varsayımıy- la aynlan bu kaynak, varil fi- vatırun 31 dolarda kalması ha- linde 810 milyon dolarlık açık verecek. Türkiye'nin yıl so- nuna kadar 60 milyon varil daha ham petrol alması gere- kiyor. Türkiye'nin 1990 yılı ham petrol ithalatı toplam 145 milyon varile ulaşacak. Ham petrol fiyatları 30 dolar sınırını aşarak son beş yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Bir türlü yapılamayan OPEC toplantısı ve Körfez'de savaşın her an başlama olasıhğı, dünya ticaret borsalarını altüst etti. Ekonomi Servisi- Ham petrol ginlık yarattı. New York ticaret fiyatlan 30 dolar sırunnı aşarak borsasında Ekim ayı teshmı Ba- son 5 yilın en yüksek dûzeyine tı Teksas türü ham petrolün fı- ulasü. Birteşmış Milletler Gü- yaü 2.51 dolarlık artışla 31.22 . - . . - do ıa r a yükseldı. Londra borsa- smda ise Ekım teslımi Brent pet- rol 30.20 dolardan işlem gördü. Piyasa anahstlen, Suudi Arabis- venlik Konseyı'nin Irak'a aske- ri yaptınmı gündeme alması ve Suudı Arabistan'm Japonya'ya yaptığı ham petrol ihracatını azaltma karan uluslararası tica- ret borsalannda büyük tedir- tan'ın acil OPEC toplantısı iste- mının "suya düşiDesi"nden son- ra, Basra Körfezi'nde her an bir "kıvıkııır çıkma ihtımalinin artmasırun piyasalarda endişe- nin büyümesine yol açtığını be- lirtiyorlar. öte yandan, OPEC'e üye ül- keler arasında toplantı "karga- şası" süniyor. OPEC'in Viya- na'daki merkezınden hafta başında yapılan bır açıkiamada "acil toplantı yok" denilmesine rağmen. Venezüela hükametin- den bir yetkıiı "ülkesinin, acil bir toplantı yapılması için girişimle- ri sürdürdûğûnü*'belırttı. Karte- lin yasalanna göre, üye 13 ülke- Petrol fiyatlannda >eniden başlayan ani tırmanış, dünya ticaret boısalannı altüst etti. New York Tica- ret Borsası'nda Teksas iininıi ham petrol fivatı, varil başına 31 dolan geride bırakb. ran 7'si herhangi bir çağn yapılmadan toplanabiliyor. An- cak, OPEC'ten bağlayıcı bir ka- rar alınabilmesi için en az 10 üyenin oyu gerekiyor. Ekvator Enerji Bakanlı- ğı'ndan yapılan bir açıkiamada da Venezüela'nın toplantı yapıl- ması yolundaki çabalan doğ- rulanarak "nmhtemeten bu hafta sona bir toplantı yapüabüeceği ancak henüz kesin bir şeyin obna- dığı* 1 vurgulandı. Bu arada baş- ka bir Venezüelalı yetkılinin "acil toplantiyı unotun" şeklin- dekı demecı, ortahğı iyice bu- landırdı. Hafta başında OPEC toplanı- tısının yapılamayacağının anla- şılmasının ardından Suudi Ara- bistan 5.2 milyon varillik günlük üretimini 7.2 milyon va- rile, Venezüela ise 1 milyon 945 milyon varillik günlük üretimi- ni 2 milyon 445 bin varile çıkar- tacağını açıklamışlardı. Bu arada Körfez krizi nede- niyle Asya'daki müşterilerine Eylül ayında petrol satmayaca- ğını bildiren Suudı Arabis- tan'ın, aynı tanhten itibaren bo- ru hattı kanalıyla Ürdün'ün petrol ihtiyaanın yansını karşı- layacağını bildirildi. Söz konu- su boru hattı bır yıldan beri ka- palı tutuluyordu. Petrol fiyatlannın 30 dolar sı- nınnı aşması ve Körfez krizine diplomatik bir çözüm bulunma ihtımalinin hemen hemen yok olması üzerine dünya hisse sene- di borsalanndaki düşüşler hız- landı. Tokyo Borsası'nın dünkü seansı sonunda hisse senedi fi- yatlan ortalama yüzde 5.84 ora- nında değer kaybetti. Nikkei en- deksi 23 bin 737 puana gerileyerek 1988 yılının ilk ayla- nndaki düzeyine geldi. New York Borsası da dünkü işlemler sonunda 30 Ocak'tan bu yana en düşük seviyesine in- di. Dünkü işlemler sonunda 43.81 puan kaybeden Dow Jo- nes endeksi 2 bin 560 puana in- di. Londra Borsası'nın dünkü açılışında ise Financial Times- 100 endeksi 45.1 puan düsüşle 2 bin 59 puana düştü. Frankfurt Borsası'nın günlük kaybı ise yüzdeö'yıbuldu. Türkiye savaş bölgesînde mi?'Haber Araştırma Servisi — Türk turiz- minin en önemli alıcısı olan F.Almanya'- da başlayan "savaş paniği", rezervasyon iptallerine yol apyor. Krizden önce Türki- ye'de tatillerini geçirmek için rezervasyon yaptıran Almanlar "savaş nedeniyle" ge- zilerini iptal ediyor. Eylül ve ekim ayları içinde yeni rezervasyon yaptırmıyorlar. Turizm Bakanı llhan Aküzürn ise "Tür- kiye'nin sıcak savaşın çok ıızagında oldu- fnnıı" söyleyerek, Turk turizminin körfez- deki krizden fazla etkilenmeyeceği görü- şünu savunuyor. Cumhuriyet muhabiri Dilek Zaptçıoğ- In'nun Almanya'dan bildirdiğine göre "Körfez krizi" nedeniyle zaten "hassas" olan Almanlann paniğe kapılmalarına F.Alman Seyahat Acenteleri Birliği'nin TV haberlerinden yayımlanan bir açıklaması yol açtı. F.Almanya Dışişleri ve Ticaret ba- kanlıklarının F.Alman Seyahat Acentele- ri Birliği'ne hafta başında verdiğı bilgide, Türkiye'nin "savaş bölgesT'nde olmadı- ğı belirtilmiş ve rezervasyon iptallerinden doğacak zararın tuketiciye yansıtılacağı açıklanrruştı. Açıkiamada, savaş bölgesin- de yer almayanülkeler arasında Mısır ve Israil ile birlikte Türkiye de yer almıştı. Su- udi Arabistan ve Yemen ise "gidilmemesi onerikn" ülkeler olarak nitelendirilmışti. Ama tüm Alman TV'lerinde bu açıklama ">anhş" yonımlanarak Türkiye de savaş tehlikesi olan bolge içinde gösterildi ve "gitmeyin" u> r ansı yapıldı. Bu yüzden Al- man kamuoyundaki panik de arttı. Söz ko- nusu durum üzerine Turkiye tarafından yapılan uyanyla onceki gün tüm Alman TV'lerinde, daha önce yapılan açıklama- nın "vanlıs" olduğu belirtilerek, Türkiye'- nin savaş bolgesinde olmadığı açıklandı. Ama Alman kamuoyımdaki "panik" gi- derilemedi. AJman turistler, Türk turizminin "bel- kemigini" oluşturuyor. Yılda 4.5 milyon turist ağırlayan Turkiye'ye gelen Alman- lann sayısı 1 milyonu buluyor. Dilek Zapt- çıoğlu, Almanya'daki görünümü şöyle an- latıyor: "Genel hava çok olumsuz. TV'de yapı- lan açıklama dıizeltildi, ama epey iptal var. Herkes savaştan korkluğu için tatilinden vazgeçiyor. Son anda rezervasyonunu ip- tal ettirerek daha once ödedikleri paranın yarısına yakın bölumunü geri alraayarak Turkiye'ye gelmekten vazgeçenler var. Dün Körfez krizinin Turk turizmine et- kilerini ve aiınacak önlemleri tartışmak için Turkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜR- SAB)ı ziyaret eden Turizm Bakanı llhan Aküzum, "Türkiye'nin sıcak bir savaşın çok uzağında oldugunn" söyledi. Krizden tum Akdeniz turizminin bir ölçude etkilen- diğıni hatırlatan Aküzum, "Yunanistan ne kadar etkilenecekse Türkiye de o kadar et- kilenir. Italya'da bile fur iptalleri olmus- tur. Rakip ülkeler yurtdışında 'savaşa gi- riyor gitmeyin' diye dedikodular çıkanyor olabilir" dedi. TÜRSAB Başkam Bahattin Yücel ise Türkiye'ye charter uçuşu yapan ülkelerden bır iptal olmadığını vurgulayarak "Alman- lardan büyük bir iptal olursa Türk turiz- minin ciddi kayıpları olurdu. Ama şiradi- lik bir şey yok. Şu ana kadar yapılan re- zervasyonlardan da ciddi bir iptal yok. Ye- ni yapılacak rezervasyonlann gercekleşme- mesi durumunda Türkiye'nin yıl sonuna dek turizm gelirlerinde 150-200 milyon ABD Dolan tutannda kaybı olabilir. va Dış Ticaret'in 10 milyon dolar, Ram Dış Ticaret'in de 2 milyon dolar civarın- da olduğu öğrenildi. Öte yandan Türk Eximbank'ın ihracat ve müteahhitlik hizmetleri, sigorta işlem- leri nedeniyle karşılaştığı riskin ise olduk- ça düşük düzeyde olduğu belirlendi. Edi- nilen bilgiye göre Eximbank'ın kısa va- deli ihracat sigortası nedeniyle karşılaş- tığı risk 850 bin dolar olurken müteah- hitlik hizmetleri, garanti sigortası nede- niyle karşılaştığı risk tutan da 4 milyon dolar düzeyinde kaldı. Eximbank, Irak'a yönelik olarak bugüne kadar 2 milyon dolarlık kısa vadeli ihracat sigortası yap- mış, bunun da 1 milyon dolardan fazlası gerçekleşmiş ve parası almmıştı. Aynca yine Irak için iki ayn fırmaya birine 10 milyon dolar, birine de 4 milyon dolar ol- mak üzere toplam 14 milyon dolarlık spe- sifik mal sigortası veriuniş, ancak bu ih- racatlarda herhangi bir mal sevkıyatı he- nüz yapılmadığı için risk doğmamıştı. Bu arada Eximbank, bazı fırmalara Kuveyt için 1 milyar Iira, Irak için de 11 milyar Iira tutannda sevk öncesi ihracat kredisi kullandırmıştı. Kriz nedeniyle bu ihracatJar gerçekleştirilemediği için fir- malara cezai faiz uygulamasımn söz ko- nusu olmadığı gibi, ihracatın başka ül- kelere kaydırılması veya kredinin vadesi- nin bir miktar uzatılmasının da günde- me gelebıleceğı kaydedildi. Körfez krizi tanker sattırıyor Son 15 günde Şarüıurfa'daki galerilerde kriz nedeniyle işsiz kalan 560 tankerin otomobil fiyatına satıldığı bildirildi. MEHMET FARAÇ ŞANLILRFA — Ortadoğu'da- ki Körfez krızi, Irak'a yıllardır pet- rol tajımacılığı yapan tankerlerin otomobil fiyatına satılmasına yol açıyor. Tanker fiyatlannda yüzde 40'a varan duşüş yüzunden Şan- lıurfa'daki galerilerde son 15 gün- de 560 tankerin çok duşük fıyat- larla el değiştirdiği öğrenildi. Şan- lıurfa Ticaret ve Sanayi Odası Başkaru İsmail Demirkol, "Gü- neydoğu tanker mezariığına dö- nustu. Nakliyeci iflas etti" dedi. Körfez krizinin ardından işsiz kalan 7 binin üzerindeki tanker sahibi çaresiz bekleyiş içerisinde. Türkiye'nin en büyük oto alım sa- tım sitesinin bulunduğu Şanlıur- fa'daki galerilerde son 15 günde 560 tankerin düşük fiyatla satıldı- ğı saptandı. Otomobil fiyatına dü- şen tankerlerin çok ucuz fıyatlar- la hızla el değiştirdiği bildirildi. Taksit ve vergilerini ödeyemedik- lerinden yakman nakliyeciler so- runa çözüm bulunmasını istediler. Oto galeri sahibi Hvan San, son günlerde yüzlerce tankerin ucuz fiyatlarla el değıştirdiğini söyledi. Elvan San, 100 milyon li- ralık son model tankerlerin 60 milyon liraya kadar düştüğünü, birçok tankerin kasalannın iptal edilerek kamyona dönüştürüldü- ğünu anlattı. Körfez krizi yüzün- den tankerini 40 milyon liraya sa- tan Mehmet Savar adlı nakliyeci de işsizlik yüzunden borçlannı ödeyemediğini, tankerini 15 mil- yon Iira zararla sattığıru söyledi. 8 yıldır Irak'tan Türkiye'ye petrol taşımacıiığı yapan Ali EÖidağ, "Yedek parca pahalı. Tasıma üc- retleri düşük. Bana Körfez krizi eklenınce tankerimi 27 milyona satbm. Seldz milyon zarar ettim. Binlerce insan işsiz kaldı" diye ko- nuştu. Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İsmail Demirkol, Körfez krizinden en çok Şanlıur- fa'mn etkilendiğini, Güneydoğu^ nun da tanker mezariığına dönüş- tüğunü söyledi. Demirkol, Şanlı- urfa ekonomisinin tanmdan son- ra ulaşım sektörıine dayandığım behrterek şunları söyledi: •'Ulaşürnıa sektöriinde yalnız Şanhnrfa'da 7 bin tanker işsiz kal- dı. Kent bu yüzden tanker mezar- iığına dönüştü. Tankerler komik fiyatlarla el değişnri>or. Kriz; las- tik, yedek parca, akaryakıt ve E-24 Karayolu üzerindeki dinlenme te- sislerini de işsiz bıraktı. Taksitle- rini ödeyemeyen tankercilerin se- netleri protesto olmakta, icra da- irelerinde yığılmalar görulmekte- dir. Guneydoğu'da işsiz kalan bin- lerce tankerin sorununun İran ve Suudi Arabistan'dan petrol üriin- lerinin taşınmasıyla çözumlenece- ği duşuncesindeyiz." Çelik-Iş'e yargı darbesiANKARA (Cumhuriyet Büro- su) — Çelik-lş Sendikası'nın, Ça- lışma ve Sosyal Güvenlik Bakan- lığı'nın temmuz ayındaki işkolu istatistiği ile yüzde 10'luk sözleş- me yetki barajının altma düşürül- mesine karşı açtığı itiraz davası, Ankara İş Mahkemesi Yargıa Be- kir Yümaz tarafından reddedildi. Çelik-lş Sendikası yöneticileri, yargıç Bekir Yılmaz'ın son verdiği karar ile daha önce verdiği karar- ların bırbirleriyle çeliştiğini ileri sürdüler. Çelik-lş Sendikası, iti- razın reddine ilışkin mahkeme ka- rarına karşı Yargıtay yoluna bas- vuracak. Çelik-lş Sendikası'nın ocak 1990 istatistiğinde yüzde 10.92 olan işkolu barajı, Çalışma Ba- kanlığı'nın temmuz 1990 istatis- tiğinde yuzde 9.54'e duşurülmüş- tü. Geçen yıl demir çelik işletme- sinde uzun süren bir grev yapan Çelik-lş Sendikası, yetkilerinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ba- kanlıgı'nca kasıtlı olarak düşürül- duğunu ileri sürmüş, daha sonra da yetki oranına mahkeme yoluy- la itiraz etmişti. Dava ile ilgili olarak hazırlanan bilirkişi raporunda, sendikanın yüzde 11.39 ile işkolu barajını aş- tığı dile getiriimişti. Ancak Anka- ra 1. İş Mahkemesi Yargıcı Bekır Yılmaz, gerekçeli karan daha sonra yazılmak kaydıyla ve bilir- kisi raporunun tersine, Çeük-lş'in yetki itirazına ilişkin istemini red- detti. Bu dunımda, Çelik-tş'in iş- kolu yetkisi yüzde 10'un altında kalmış oldu. Çelik-lş Sendikası yetkilileri, daha önce Ankara 1. İş Mahke- mesi Yargıcı Bekir Yılmaz'ın öziplik-tş için açılan bir davada verdiği karar ile dunkü karanmn birbiriyle çeliştiğini ileri sürerek en yakın zamanda Yargıtay'a baş- vuracaklarmı ifadeettiler. Çelik- tş yetkilileri, "San sendikacılık >erine mucaddeci bir sendikacı- lık sürdürdüğumüz için siyasal ik- tidar bizhn karsımıza tüm guciiyle çıkıyor." diye konuştular. Ankara İş Mahkemesi'nin ver- diği son karar, eylul ayında yetki alınma asamasına gelecek olan tü- müyle Çelik-Iş'in örgütlu olduğu Karabük ve tskenderun Demir Çelik tşletmeleri'nde, söz konu- su sendikanın işletme yetkisini de olumsuz yönde etkileyebilecek. Harb-İş,Danıştay'da ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — Türk Harb-İş Sendika- sı Genel Başkanı Kenan Dnnı- kan, Bakanlar Kurulu'nun Amerikan işyerlerinde grev er- teleme karannın iptali için ön- ceki gün Danıştay'a basvurdak- larını açıkladı. Durukan, "tn- ciıiik hava üssunde 14 nçak ve 4 bin Amerikan askeri bulnnu- yor. Böylesi sembolik bir gıiçle bizim milli gDvenliğimizin sag- landığını söylemek gulunçlür" dedi. Amerikan işyerlerinde gre\ yapan işçilerin ahçı, gar- son. şoför. bahcıvan ve temiz- lik hizmetlilerinden olustuğunu kaydeden Durukan, bu işçilerin yaptıklan işlerin de milli guven- likle hiçbir ilgisi bulunmadığı- nı aktardı. Öte yandan Istanbul Hilton Oteli'nde Toleyis'in 200'ü aşkın üyesiyle başlattığı grev, yedinci gününe girerken Çalışma Ba- kanlığı iş müfettişleri, işverenin çamaşırhane, bulaşıkhane ve teknik serviste, grevci işçilerin yerinde başka personeli çalıştır- dığını tespit ederek Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulundu.