Catalog

CUMHURÎYET/14 22 MAYIS 1989 Olmaz ki böyle de poz verilmez ki Fransa'da Cannes film testivalinde genç yıldız adaylarının her yıl yaptıkları shovv'lar bu yıl da devam ediyor. Söhret meraklısı bir yıldız adayı ussuz mayosu ile fotoğrafçılara poz verirken, arkada duran bir amatör fotoğrafçı gözlerini kapıyor. (Fotofiraf: AP) Türk aile yapısı tarüşıldı IsUDbul Haber Servisi Devlet Bakanı Cemil Çiçek, Türk toplumunun, özellikle sanayileşme hareketiyle birlikte oluşan göç nedeniyle olumlu ve olumsuz bazı değişimleri yaşadığını söyledi. Dün Atatürk Kultür Merkezi'nde "Türk Toplumunu 2000'lere Hazıriama ve Dünden Yanna Areşnmıa Vakfı" tarafından düzenlenen, "Dün, Bugün ve 2000'li Yıllarda Türk Aile Yapısı" konulu sempozyumun açüışında konuşan Devlet Bakanı Çiçek, işsizliğin doğurduğu çeşitli sonuçlar, köy ve şehirlerde yaşamın güçleştnesi nedeniyle, büyük aile tipinden çekirdek aile tipine geçiş olduğunu belirterek, Türkiye'de ilk kez " 6 . Bes Yılhk KaMunma Planı" içinde, aile ve çocukla ilgili projeler yer alacağııu bildirdi. Trafikte kanlı >azar Haber Merkczi Yurdun çeşitli yörelerinde raeydana gelen trafık kazalannda İS kisi öldü, 63 kişi de yaralandı. Malatya Ziraat Meslek Lisesi voleybol, basketbol, tnasa tenisi ve atletizm takımlanm Mersin'de yapılacak şampiyonaya götüren Adetn Nacaroğla yönetimindeki 44 DP 880 plakalı okul otobüsü Doğanşehir ilçesi yakınlanndaki Reşadiye geçidinde uçuruma yuvarlandı. Dikkatsizlik sonucu meydana geldiği belirtilen kazada Erdal Biliç (18) adlı öğrenci yaşamını yitirdi. Çorum'daki kazalarda Katibe Karahan (26) ile Semiht Karaban (2) AH Kuzusahin (29) ve Hüseyin Gültekin yaşamını yitirdi, 2 kişi de yaralandı. Bursa ve Balıkesir'deki kazalarda 5, Ordu Mesudiye^ de 2, Giresun ve Maiatya'da ise 1 kişinin öldüğü, 18 kişinin de yaralandığı bildirildi. Turistik otelde dini nikâh oğlu Mütteki Sezen ile Aydmlı işadamı RP Aydın İl Başkanı Tevfik Ûzalp'ın kızı Zeliha Sezen'in (Ûzalp) nikâhı, Büyuk Efes Oteli'nde dini törenle kıyıldı. Bir süre önce "tîaremlıkselamlık" olarak yapılacağı belirtilen nikâh, B.Efes Oteli Müdürü Nejat Sevdifin devreye girmesiyle dün otelin küçük havuzunda kıyıldı. Ancak nikâha gelen bayanlar ve erkekler ayrı ayn bölümlerrJe yine "haremlikselamlık" şeklınde otuıdular. Bu arada, gelin Zeliha Sezen'i (Ozalp) gelınliğimn de sadece yuzü açık, kapalı beyaz bir çarşaf görünümünde olması da dikkati çekti. Nikâh töreninden sonra gelini bayanlar, damadı da erkekler kutladı. Davetlilere, "güzel ahlak" ile ilgili hadislerin yer aldığı bir kitapçık ile paketenmiş olarak çikolata dağıtıldı. SSCBtle ilk güzellik yanşması zenlenen güzellik yarışmasında 17 yaşındaki bir lise öğrencisi güzellik kraiicesi seçilerek Miss Sovyet89 unvanını aldı. Ûlkenin çeşitli bölgelerinden gelen 35 aday ile yanşan ve binnciliği elde eden lise öğrencisi Ybulia Soukhanova, güzellik tacını taktıktan sonra "Hayatta, özgürlük ve bağımsızlığa her şeyden çok önem veriyorum" dedi. Başkent Moskovtf da büyük bir otelde düzenlenen yarışmada binnciliği alan Youlia, aerobik yapmaktan ve çılgın kıyafetler giymekten çok hoşlandıQı, ilerde ise kamu sektöründe çalışmak istediğini dile getırdi. SSCB'de geçen yıl "MissMoskova ve Zarefat Guzeli" yarışmaları düzenlenmişti. Aklı Parantezden Kurtarmak... (Baftarafi 1. Sayfada) "Beni rahatsız eden yan, Batmın, sanki engizisyon bizde s&kiz asır sürmemiş gibi, din savaşları dehşetini yaşamamtşız gibi, kendi özgeçmişirnizi aklayarak almtş otduğu tutumdur Kendimizi e/ değmemiş sunup Humeyni bizi nasri lanetiiyorsa, onu öyle lanetiedik. Çünkü Humeyni'nin dinine dinsei bir yaklaşımımız vardı; çünkü onu anlamak istemiyorduk." Bununla birlikte Regis Debray, hoşgörü konusunda bir noktanın atonı nemen çizmeyi unutmuyor: "Ama hoşgörünün sorunu şu: Hoşgörüsuz dinler, hoşgörülebilir mi? Size saygı duymayan inanışlara saygı duyabilir misiniz? Benim yanıtım hayır: Benimkini baştan ve tartısmaksızın yok sayan tüm inanışlarla mücadele efmeye hazırım." Bir topiumda fanatizm tehlikesinin nasıl azalabileceğirte ilişkin bir soruya şu yanrtı vermiş Debray: "Biriik duşuncesi aşılıp çelişkinin tüm toplumlann ayrUmaz bir parçası olduğu; cumhuriyetin genel irade, halk ya da ulusun biriiğinin bir ifadesi değil de çelişkili durumun düzenlenmesi olduğu kabullenilirse, fanatizmlerin tendit olmaktan çıktığı topluma ulaşılabilir. Sınrflann, duyarlılıklann, devletlerin çoğulculuğu tanındığında, fanatizmden sıyrrimak söz konusu olabilir." Bir toplumun çok değişik çeltşkilerden oluşan bir yumak olduğu gerçeği... Toplumsal yaşamın her alanında tanık olunan çeşitliliğin bilincine varmak... Farklı renkleri, farklı görüşleri tahammülle karşılayabilmek... Bütün bunlan toplum hayatının ayrılmaz parçaları olarak kabul ettiğimizde, çeşitliliğin yaratıcılığın temelinde yattığını anladığımızda, hiç kuşkusuz çok şey değişecek. Fikirlerin serbestçe yanştığı, karşıt görüşlerin hoşgörü ile dinlenebildiği çoğulcu toplum duzeni, hiç şüphesiz fanatizmle fanatiğe karşı daha kapalı olacaktır. Ama tarihe ve yaşadığımız günlere şöyte bir bakıldığında, bu işin hiç de söylendigi kadar kolay olmadığı görülüyor. "Akla kara mantfğı"nöar\ kurtulmadıkça, fanatizmden kurtulmak da kolay olmayacak. Regis Debray'in fanatizmle ilgili bir tanımı da şöyle: "Aslında fanatizm, bireysei yargının, yani aklın eleştirel eyleminin parantez içine alınması anlamına gelir." Akla kara mantığından başka bir şey tanımamak... Aklın eleştirel eyleminin paranteze alınması... Regis Debray'in bu sözleri, güncel politikamızın içinde bulunduğu bir durumu çağnştırdı bize hemen. Acaba Sayın Özal da aklının "eleştirel" işlevini 26 Mart sonrası "parantez içine" almış olmasın? Bunun nedenine gelince: Hâlâ erken seçimi istemez bir havada. Dün Tunus'a giderken uçakta gazetecilere "Bu yıl erken seçim yok; seçim tarihi 1992'dir" demiş yine. Eğer bu sözleri gerçek düşüncesini yansıtıyorsa, bu denli iktidar hırsı, koltuğa bu denli düşkünlük bir tür fanatizme dönüşmüş olmuyor mu? Aklımızı parantezden kurtanp şu günlerde kullanmaya baksak öyle iyi olacak ki... Uçak gitti, pilot kaldı (Baftarafı 1. Sayfada) jet Sovyet hava sahasına kadar izledi. ABD'ye Utica etmek isteyen Yüzbası Pilot Alexander tvanoviç Zuayerin (28) tedavisi Trabzonda sürüyor. Oışişleri Bakanı Men t Yumaz, "Ikhkikat yapılmadan piloton verilmesi mümkün degil" derken ilticacı Sovyet pilotun durumunun Türkiye'nin uluslararası taahhütleri çerçevesinde değerlendirildiği, bu olayın TürkSovyet ilişkilerini bozmasının beklenmediği bildirildi. Trabzon Havaalanı'na inen Sovyet MlG29 tipi savaş uçağında incelemeler yapmak üzere oluşturulan Türk heyetler dün sabahın erken saatlerinde Eskişehir ve Diyarbakır'dan havalanan Türk Hava Kuvvetleri'ne ait iki uçakla Trabzon'a geldi. Heyetlerin uçaktaki incelemeleri sürerken, SSCB Ankara Büyükelçiliği'nde görevli, elcimusteşar Valter Sbonia, temsilci Valeri Golovkine ile bir generalden oluşan heyet, karayoluyla Trabzon Havaalanı'na geldiler. Girişte bekletilen heyet havaalanına bir süre sokulmad). Bunun üzerine havaalanına 10 kilometre uzakhktaki postaneye kadar giden heyet, buradan Ankara'yla telefon görüşmesi yaparak tekrar havaalanına geldi. Elçimüşteşar Valter Shonia, gazetecilere yaptığı açıklamada Ankara'dan yetkililerden izin alarak geldikleri halde, havaalanına sokulmadıklarını iddia etti ve uçağı kaçıran pilotun "adi suçlu" ve "terörisC" olduğunu ileri sürdü. Shonia şunlan söyledi: ma çemberi oluşturdu. önceki akşam saat 22.00 sıralarında Ankara'dan fakülte dekanlığı aranarak pilotun Ankara'ya kadar seyahat edip edemeyeceği soruldu. Dekanlığın pilot için "seyahat edebilir" raporu verdiği belirtüdi. MlT tarafından sorgusu sürdürulen ilticaa pilotun Rusça ifadesi aiınmak üzere Numune Hastanesi'nde 40 yüdır görev yapan Op. Dr. Tevfik Azat, dün saat 10.45'te yarbay rütbeli bir jandarma subayıyla birlikte hastaneye geldi. Azeri Türklerinden olan Dr. Azat, 2 saat kadar içeride kaldıktan sonra çıkışta gazetecilere yaptığı açıklamada, pilotun şokta olduğunu, kesinlikle hiçbir basın mensubu ile görüşmek istemediğini söyledi. Zuayefin fotoğrafının cekilmemesi için görevlileri ifade vermemekle tehdit ettiğini de söyleyen Dr. Azat, pilotun kendisine geldikten birkaç gün sonra basın toplantısı düzenleyerek bazı açıklamalarda bulunacağını bildirdiğini ifade etti. Hastane önünde gece boyunca bekleyen gazeteciler dün saat 11.00'de pilotun kabul etmemesine karşın içeri alındüar. Zuayef, odasının kapısırun açüdığında battaniyeyi üzerine cekerek yüzünü gazetecilerden sakladı. Trabzon Havaalam'nda Türk yetkililerle yapılan göruşmelerden sonra Sovyet askeri uzman ve teknisyenleri MlG29 tipi savaş uçağını silahtan annduTnaya başladılar. Uçakta bulunan havadan havaya füzeler ve mühimmat söküleıek Sovyet yetkililere teslim edildi ve bunlar daha sonra tlyuşin76 tipi uçağa yüklendi. Başbakan Turgut özal, dun Tunus'a giderken uçakta gazetecilerin "Sovyet pilotnnn iade edecek misiniz" sorusuna "Uçak bugün gidiyor. Pflotıra duruma incekniyor. MiDetleıarası kaideler var, onlara bakmak lazım" dedi. özal, uçağın radarlara yakalanmadan nasıl geçtiği yolundaki bir başka soruya ise "Batum çok yakın, o n dae kalkmış, kısa zamanda gelmiş" vanıtını verdi. Bunun üzerine bir gazeteci, "Savaş zamanuda da nçaklar oradan gelmeyecek mi" diye sorunca özal gülerek "O Alman uçağıyla ta Kremlij'e kadar gitmişü" dedi. Gazeteci bunun üzerine "Gltti, ama savunma bakanı da görcvinden alınnustı" diye konuştu. Bir başka gazeteci de araya girerek, "Bizim Savunma Bakanı (Ercan Vuralhan) zaten peşin olarak görevinden aunnuştı" deyince, herkes güldü. Dışişleri Bakanı Mesat Ytlmaz, Başbakan Turgut özal'ı Tunus'a uğurlamak için geldiği Esenboğa Havaalam'nda dün sabah gazetecilerin Sovyet pilot yüzbaşı hakkındaki sorulannı yanıilarken, "Sovyetler Birtiği'nden bir heyet sabab Trabzon'a geldi. İncelemeler sürüyor. Lçagı silahlanndan anndınlmış olarak heyete vereceğiz. Tahkikal yapılmadan pilotun verilmesi mümkün degil. Sovyet eiçisiyle görüşecegiz" dedi. Havaalanından bakanlığa gelen Yılmaz burada Sovyetler Birliğinin Ankara Büyükelçisi Albert Sergeyeviç Çernişev ile göruştü. Görüşmeyle ilgili olarak bir bilgi verilmezken, Sovyet elçisinin Zuayefin ülkesinden kaçışını "adi snç" eksenine oturtarak Moskova'nın cumartesi gunü yaptığı iade talebini yinelediği tahmin ediliyor. Dışişlen Bakanhğı'mn üst düzey bir yetkilisi Sovyet pilotun iadesi konusundaki soruları yanıtlarken, "Sovyet pilotun durumu, Türkiye'nin uluslararası taahhütleri ve uygulamalan çerçevesinde degertenoirilmektedir" dedi. Söz konusu yetkili, bu olayın Türk Sovyet ilişkilerini bozacağmı sanmadıgını da ekledi. Bir diğer yetkili de Cumhuriyet'e görüşlerini bildirirken, yüzbaşı Zuayerin iltica talebiyle Türkiye'ye kaçmasıadan Moskova ile Ankara arasındaki ilişkilerin uzun süreli olarak etkileneceğini sanmadıgını söyledi. Ancak iki ulke arasında bir "buruklugun" yaşanabileceğini doğruladı. Pilotun iade edilmesi olasıbğı konusunda ise "Son yirmi yü boyunca ister Doğndan, ister Batıdan olsun, iltica talebinde bulunan bir askerin iade edildiğini hatıriamıyorum. Ruslar da veremeyecegimizi biliyorUr" diye konuştu. HABERLERIN DEVAMI Ordu öğrenciden yana Dış Haberier Servisi Olayların büyük bir hızla geliştiği Çin'de Başbakan Li Peng'in istifa ettiği bildirilirken, Çin ordusu öğrencileri desteklediğini açıkladı. BBC radyosunun haberine göre, gerilimin doruğa ulaştığı Pekin'de Tıenanmen Meydanı'nında yuz binlerce öğrenci demokrasi için gösterilerini sürdürürken dün akşam bir bildiri yayunlayan Çin ordusu, "Yurtsever ögrencilerin hakiı isieklerini desteklediğini" açıkladı. Çin ordusu tarafından daha sonra yayımlanan ikinci bildiride ise ordunun demokratik reformlann yapüması yolundaki istekleri desteklediği bildirildi. Çin ordusunun bu açıklamalarının yol açtığı heyecan sürerken Tienanmen Meydanı'nda toplanan yüz binlerce öğrencinin liderinden biri hoparlörle yaptığı açıklamada Başkan Li Peng'in istifa ettiğini bildirdi. Bu haber henüz doğrulanmadı. Ancak BBC radyosu, Çin'in resmi haber ajansı Sin Hua'nın dün aks.am haber bültenlerinde üç kez Li Perg'den "başbakan" sıfatını ku)<annıadan söz ettiğini dikkat çekti. Ajanslar, dün gece geç saatlerde Tieanmen Meydanı'na yeniden onbinlerce kişinin aktığını bildirdiler. Bu arada ülkenin güçlü adamı 84 yaşındaki Deng Şiaoping'in de görevden alındığı bildiriliyor. Çin'de gerilim, dün öğleden sonra Başbakan Li Peng'in göstericilere ültiraatom verdiğinin açıklanması ile doruğa ulaştı. Li Peng'in göstericiler Tienanmen Meydanı'nı bu sabaha kadar boşaltmadıklan takdirde, askerlerin harekete geçeceğini bildirdiği, ögrencilerin ise bu ültimatomu reddettiği haber verildi. Ancak Pekin radyosu daha sonra bu haberi yalanladı. Dün akşam ise Tienanmen Meydanı'nı dolduran yüz binlerce öğrencinin liderlerinden biri hoparlörle yaptığı açıklamada Li Peng'in istifa ettiğini soyledi. Öğrenciler, Tienanmen Meydaıu'nda kurduklan radyo istasyonu ile yaptıkları yayında da "Çin Komiinist Partisi Merkez Komitesi'nin olağanüstü bir toplantı yaptıgı, merkez koraite üyelerinden bazılannın sıkıyönetim konusunda muhalif olduklan" bildirildi. Hükümet tarafından başkente gönderüen askeri birlikler dun sabah dışandan yeni göstericilerin gelmesini engellemek amacı ile tren istasyonunu işgal edip, ana yollara barikatlar kurdular. Ancak Tienanmen Meydanı'm dolduran yüz binlerce göstericiyi dağıtmak için hiçbir girişimde bulunmadılar. AP'nin bir Çin kaynağına dayanarak bildirdiğine göre, önceki gece Pekin'e trenlerle 6070 bin asker sevk edildi. Halk ise askerlerin kent merkezdne girmelerini engellemek amacı yla yollara barikatlar kurdu. AA, önceki gece yaklaşık 1 milyon kişinin yollara dökülerek, Tienanmen Meydanını dolduran yuz binlerce öğrenciyi desteklemek amacıyla yürüdüğünü bildirdi. Reuters'in haberine göre dün sabaha karşı bir tren dolusu asker daha geldi. Tienanmen Meydanı'nda direniş yapan yaklaşık 200 bin öğrenciden birkaç yüzü bu haber üzerine tren istasyonuna gitti. Ögrencilerin istasyonu denetim altına alması üzerine, askerler trenden inme girişimmde bulunmadılar. fstasyondaki polisin de olaya müdahale etmediği beUrtildi. öğrenciler ise, "Kahrolsun dikutöriük", "Halk polisini seviyor, siz hallan DoUsfcaniz" şeklinde sloganlar attılar. Pekin Televizyonu ise, dün verdifi bir haberde, başka bir grup askerin başkente girmek için kentin dış mahallelerinde beklediğini duyurdu. Televizyondan yayımlanan bildiride, "Başbakan Li Peng'in Pekin'in bazı yerlerinde sıkıyönetim uygulanması yönünde verdigi emir uyannca, Halk Kurtuluş Ordosn'nnn bazı birttkleri kentin dışındaki mahallelere ulaşmıştır" denildi. Görgü tanıkları, kentin kuzey ve güneyinde her biri 50 zırhlı araçtan oluşan iki askeri konvoyun beklemekte olduğunu, ancak konvoylann, kente girmeye hazırlanıyor gibi görünmediklerini söylediler. Uçağı zamanında tespit (Baştarafı 1. Sayfada) Genelkurmay Başkanlığı Genel Sekreterliği'nin konuya ilişkin açıklaması aynen şöyle: "1. Bir Sovyet pilotu tarafından kaçınlan MlG29 uçagının Trabzon Hava Meydanı'na inişi ile ilgili olarak basınımızda haberier yer almaktadır. Kamuoyunu aydınlatmak ve olay hakkında doğru ve noksansız bilgi sunmak açısından aşağıdaki açıklamanın yapüması uygun gorülmüştür. 2. Herhangi bir uçak, tnünferit olarak çok alcak irtifada ve özellikle engebeli bir bölgede, radar kaplamasının 6lü sahalanndan faydalanmak sureriyle, sınınn belirli bolgelerinden sızabilir. Dünyada bunun pek çok örnekleri vardı r. Nitekim en gelişmiş ülkelerde dahi spor tipi uçaklann uyuştunıcu madde kaçakçılığı veya başka maksatlaria radara yakalanmadan sınırian aşabikligi bilinmektedir. Şüpbe yok ki bu gibi sızma ibtimalleri, hava savunma ikaz ve ihbar sistemleri ile aktif önleme tedbirlerinin geliştirilmesine bir engel teşkil etmez. Bu olayda, Türk hava savunma sistemi, gerekli reaksiyonu zamanında göstermistir. Nitekim radarlanmız, iltica eden uçak ile bunu geri çevirmek üzere arkasından kaldınlan diğer Sovyet av uçaklannı zamanında tespit ederek kontrol altına almışlar ve en yakın av birliklerimizi, önleme maksadıyla kalkışa hazır hale getirmişlerdir. Ancak Sovyet uçagının hemen hududa yakın olan Trabzon sivil BBC'nin yorumu BBC Radyosu, önceki gece yaptığı yorumda, askerlerin hareketsizliğinin büyük bir olasüıkla yuksek düzeydeki subaylar arasındaki tereddütten kaynaklandığını bildirdi. BBC'nin yorumcusu "ÇinH komutanlar kendilerini her zaman hallan temsilcisi olarak gönnüşlerdir. Şimdi halkla çatışmaya girmeyi göze alamıyoriar" dedi. Yorumcu, askerlerin "ateş et" emri aldıkları takdirde muhtemelen bu emre itaat edeceklerini öne sürdü. Pekin'de devlet otoritesinin ortadan kalkmasında hükümet içindeki derin görüş ayrıhğının da rol oynadığı büdiriliyor. Komünist Partisi Genel Sekreteri Zao Ziyang'ın halka karşı askeT kullanılmasının kesinlikle karşısında olduğu biliniyor. Siyasal gözlemciler, Pekin hükümetinin durumunun Filipinler'deki halk ayaklanması sırasmda Ferdinand İşçiler destekliyor Bu arada, bünyesinde 93 milyon işçiyi barındıran Çin Sendikalar Federasyonu'nun temsilcisi, "Çinli işcilerin, ögrencilerin demokrasi ve özgürlük için girişükleri eylenıleri desteklediğini" söyledi. Fransa İşçi Sendikası tarafından düzenlenen bir toplantıya katılmak üzere Paris'te bulunan federasyon temsilcisi Fang Jiade, "Ülkemizde demokrasi ve özgürlüğün hemen yerleşmesini ümit ediyoruz" dedi. Hükümetin sıkjyönetim ilan etmesini, "Duzenin saglanması için atanan özd önlem" olarak nitelendiren Fang, "Çin Halk Ordusu, vatandaslan sevtr" diye konuştu. Marcos yönetiminin içine düştüğü duruma benzetiyorlar. AP'nin Pekin muhabiri Pekin"Pilot uçagı alabümek için hain kenar mahallelerinde bekiemekte olan askeri araçlann çevre vaalanında çabsmaya gümiş ve bir sinin binlerce kişi tarafından sa kişiyi de agır yanüamıştır. Böylenldığmı, araçların bu nedenle ha sine bir suçluyu Türkiye'nin yapreket edemediğıni bildirdi. Bazı üğumz başvunı doftrultusunda iagöstericilerin askerlere sigara, su de etmesi gerekir. Iade etmemesi ve yemek verdikleri gözlendi. Pe Jıalinde, Türkiye'nin terorizmi hikin radyosu, askerlerin başkente maye etmesi söz konusudur." Elçi Shonia, son iki yıl içinde öğrencileri bastırmak amacı ile değil, düzeni sağlamak için gön Sovyetler Birliği'nde başka bir ülderildiğini duyurdu. Ancak göz keye gitmek isteyeni zoria tutmalemciler, Tienanmen Meydam dıklannı da kaydederek, "Normal ndaki yuzbinlerce kişi boşaltılma statünün dışındaki gelismelerde dan düzeni sağlamanın olanaksız ise devletler birbirine yardımcı olmabdır" diye konuştu. olduğunu belirtiyorlar. Sovyet heyeti yaklaşık 40 dakiTienanmen Meydam'ndaki göstericiler ise geceleri meydanda ya ka bekletildikten sonra içeri alında yakmlardaki sokaklarda uyu dı. önceki aksam 19.56'da Trabzon yorlar. Geri dönmeleri engellenir kaygısı ile meydam hiçbir zaman Havaalam'na iniş izni verilmeyince geri dönmek zorunda kalan terk etmiyorlar. Hükümet, yabancı basın ve te tlyuşin76 tipi Sovyet nakh'ye uçalevizyon muhabirlerine sıkı kısıt ğı dün saat 08.45'te izin alarak alalamalar koymuş dununda. Yaban na indi. Uçakla gelen Sovyet hecı gazetecilerin sokaklarda halk yetinde MtG29'u geri götürecek la mülakat yapmaları, izin alma pilotlann da bulunduğu bildirildi. Heyet Türk yetkililerle birlikdan fotoğraf çekmeleri yasak. te uçakta inceleme yapmaya başDünyada destek ladı. tlticacı pilot Alexander IvanoÇin'deki gösteriler, dünyamn çeşitli ülkelerinde yaşayan Çinli viç Zuayefin yattığı Trabzon Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi'nin ler tarafından destekleniyor. ABD'de okuyan yaklaşık 3 bin çevresinde olağanüstü güvenlik Çinli öğrenci Washington'daki önlemleri ahndığı gözlendi. PiloÇin Büyükelçiliği önünde önceki tun kaldığı 6. kattaki Ortopedi Servisi'ne giriş ve çıkışlar yasakgün bir gösteri düzenlediler. lanırken çok sayıda jandarma, koGösteriye, Çinli öğrencüerle birmando askeri ve sivil polis korulikte Amerikalı arkadaşlanmn da kaüldıgı büdiriliyor. Ögrencilerin "Çin'de demokrasi ve özgürlük isüyoruz", "Deng Şiaoping ve Li Peng istifa", "Hükümet halkı aldatamayacak" ve "Özgürlük Haber Merkezi Amerika'ya ağacı, diktatörlerin kanı ile sulanacak" yazılı Çince ve tngiliz iltica isteğiyle Türkiye'ye MlG29 ce pankartlar taşıdıklan belir savaş uçağı ile kaçan Sovyet yüzbaşı Alexander tvanoviç ZuayeFtiliyor. tsveç'in başkenti Stockholm'de in iadesi konusunda kararı Trabde 70 Çinli öğrenci büyükelçileri zon Asliye Ceza Mahkemesi'nin ne "Ülkelerinde demokrasiye ge vereceği belirtüdi. Devletler, hava çilmesi için barışçı yolların ve uzay hukuku uzmanı Arif Çavdenenmesi" yolunda bir dilekçe dar, yüzbaşının iadesi konusunda verdikler. Büyükelçinin bu dilek asliye ceza mahkemesinin vereceği karara yerel ağır ceza mahkeçeyi Pekin'e Ueteceği bildirildi. mesi katında itiraz edilebileceğini söyledi. Çavdar, karar temyiz edilmeden kesinleştiği için bu kez Adalet Bakanlığı'nın kararın bo(Başlorafı 1. Sayfada) düşmanlık beslemediğini söyleye zulması istemiyle Yargıtay'a başrek, "Onlar da Çinde berkesin vurabileceğini belirtti. oMota gibi kuklalardır. Ea büyük Arif Çavdar siyasi amaçlarla ilkorkiunnz, kalplerinin sesi yerine, tica ettiğinin kanıtlanması duruemirlere itaat etmderidir" dedi. munda Sovyet pilot yüzbaşının, isBaşka bir kadın ise askerlere, teği ülke olan ABD'ye gönderile"Halka ve ögrencUere mi ateş bileceğini ifade etti. edeceksiniz? Evinize dönün" di1970'lerde Türkiye'ye siyasi sıye bağırdı. ğınma istemiyle Trabzon'a uçak öğrenci liderleri ise gün boyun kaçıran Litvanyalı babaoğul Kaca göstericilere, askerlerle çatış rayevolar'ın avukatlığını yapan maya girmekten kaçınmalan için Çavdar, Sovyet pilotun hukuki sürekli çağn yaptılar. durumunu ve son gelişmeleri Kuzeybatıdaki Lanzhon kentin Cumhuriyet'e değerlendirdi: den 36 saatlik bir tren yolculuğun Sovyet pilot niçin kaçmış dan" sonra cumartesi sabahı Pe olabilir? kin'e gelen bir lise öğrencisi, "Hiç ÇAVDAR MlG29 Sovyetkoriunuyoram. Bunu ülkemiz için ler'in en yeni ve en modern savaş yapıyonu" dedi. Maskeli bir öğ uçaklanndandır. Genel nitelikle renci ise "Kendimiz için korkma av bombardıman savaş uçağıdır. ya bakkımız yok, çünkü demok Hem av hem bombardıman... rasi için mücadele ediyoruz" şek laktık savaş uçağıdır. Ve bunların linde konuştu. silah sistemleri uzerinde Batı dün Pilot asliye cezadayargılanacak yasının büyük merakı bulunmaktadır. Batı dünyası belki de pilota büyük ımkânlar vaat ederek uçağın Türkiye'ye geçmesini sağlamış olabilirler. Ama bu, bir varsayım olarak nitelendirilmelidir. Türkiye, ucagın silah sistemleri ni incelemis olabilir mi? ÇAVDAR MİG29'daki süah sistemlerini alıkoymak veya geri vertnek bir şey ifade etmiyor. Çünkü silah sistemlerinin beliibaşh bir farkı olmaz. Ancak bunlann ateşleme, nişan ve patlatılma sistemleri önemlidir. Bu silahlann hedefıne yöneltilmesine ilişkin sistemler çok önemlidir. Yoksa silahın bizatihi kendisi değil. Türkiye, böyle bir bilgiyi kiminle paylaşabilir? Yani Batı'ya ve Türkiye'ye ne kazandınr? ÇAVDAR Esasında bu uçağın Türkiye gibi Batı ittifakı içinde yer alan bir ülkeye kaçırılması çok önemli bir askeri hadisedir. Böyle bir fırsatı her ülke kullanır ve buna da hakkı vardır. Bu hak son derece doğaldır. Türkiye, bu bilgileri Batı ile paylaşacaksa, milli çıkarlarını göz önünde bulundurmalıdır. Batı'nın yanında Türkiye'nin de menfaatı vardır. Bu konuda muhatap olan Türkiye'dir. MİG29'u bizim uçaklanmız izleyebilmiş midır? ÇAVDAR Bu konuda bilgi yok. Yalnız, bu MlG'in muadili F18'dir. Bizde yoktur. F16'lar havaalanına inişe geçmesi ve ona takip eden Sovyet av acaklannın hava sahamıza girmeden, geri dönmesi nedeniyle önleme ucaklan kaldınlmamışbr. Diger taraftan aynı gün (20 Mayıs 1989) saat 20.00 civannda, radariarda kuzey istikametinden iilkemize yaklaşmakla olan yabancı bir ucagın görttntüsü tespit edilrais ve musaadesiz bir uçuş olduğu belirlendikien sonra en yakın askeri meydandan kaldınlan av Yetkili cevreler, Amerikalılara önleme uçaklarınuz, bu yabancı uçağı Trabzon kuzeyinde onlemiş uçağı inceleme izni verilmediğini ve ülkesine geri dönmesini sagla belirttiler. Böyle bir iznin verilmesinin Türkiye'nin egemen haklarımıstır. nı ihlal edeceği gibi uluslararası anlaşmalara da aykın olduğunu Basının hassasiyeti kaydettiler. 3. Bazı basın organlarında, Türk Silahh Kuvvetleri'nde Trabzon meydanında Adats'lann bulunmadığından bahsedilmekte MlG29'un özelliklerini inceleyedir. Adats (Air Defence and anti cek yeteneğin bulunup bulunmatank system), bir ülkenin imal et dığı sonısunu yanıtlayan askeri tigi, bir çesit alçak irtifa hava sa cevreler ise şu görüşlere yer vunma sisteminin Lsraidir. Bu gö verdiler: revi yapacak başka silah sistemleri "Hava kuvvetlerinde genel bir de mevcuttur. Öte yandan Trabzon degerlendirme yapacak yetenekte Havaalanı gibi bazı sivil havaalan personel bulunuyor. MtG29'lann lannda bugün için benzeri silah aslında F18 ve F14'lere benzeyen lar bulunmamakla beraber, bu ha yanlan var. Sonuç olarak her iki vaalanlan, hava kuvvetlerimizin taraf birbirierinin dizaynlanm çabölge hava savunma şemsiyesi al Iıyorlar. Yani radann ve atış sistındadır." teminin genel özeOikleri BabdakiAçıklamada, aynca, basının, lerle karşılaştuılabilir. Ama zormilli güvenlik ve savunma konu luk detay incelemede ortaya çıkısunda büyük hassasiyet gösterdi yor. Yani Avionics denen teknik ği de kaydedilerek, "Kamooyuna düzeyde. Burada da önemli olan dognı ve yeterli bilgiyi içeren ha Sofrtvare, yani bilgisayar yazılım berlerin verilebiimesi bakımındajı, sistemleridir. Bunu ne Türk uzözellikle teknik konularda, bası manlan ne de Amerikalı uzmannımızın oncelikle, Genelkurmay lar gözie çözebilirier. Kartlann söBaşkanlığı'na daıuşmalan yarar külmesi ve laboratuvariarda inceANKARA (Cumhuriyet Bürolı görülmektedir" denildi. lenmesi gerekir. Yani uzun iştir." su) 6. Beş Yılhk Kalkınma Planı, Bakanlar Kurulu'nda görüşüldü. Devlet Bakanı Ism Çelebi, planın görüşülmesine salı günü yapılacak Bakanlar Kurulu toplantısında devam edileceğini bildirdi. vardır, o da artık demode olma getirildi. Aslında 'objektif kıstas' Plamn çarşamba günü TBMM'ye yolundadır. yeterlidir. Bir ülkede, siyasal bas sunulması bekleniyor. Bakanlar Kurulu dün Devlet Pilotun, bundan sonraki hu kımn olması, pasaport alamamakuki konumu nasıl bir seyir izle sı, dışan çıkamaması böyle bir fiili Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Bozer başkanlığında toplanyebilir ? gerçekleştirmesine yeterlidir. dı. Yaklaşık 3.5 saat süren toplanÇAVDAR Sovyetler Birli Yani şimdi ne olacak? ği'nden kaçan veya uçak kaçıran ÇAVDAR Pilotun durumu tıdan sonra açıklama yapan Devherkesin bir peşin iade hukuki me Trabzon Asliye Ceza Mahkeme let Bakanı Işın Çelebi, toplantıda kanizması vardır. Oncelikle kaçan si'nde ele alınacak. Pilot Sovyet Bakanlar Kurulu'na plan konukişiyi adi suçlu olarak nitelendi ler'de uygulanan rejim nedeniyle sunda brifing verdiğini söyledi. rerek, iade isteminde bulunurlar. baskı gördüğünu anlatacaktır. Çelebi, Bakanlar Kurulu üyeleriBuna karşı da kaçan kişi, Turk Sovyetler de bunu prestij sorunu ne 6 uzmanın 1.5 yılhk çalışması makamlanna başvurarak kendisi yapıp, 'bayır bu adam adi sonucu hazırlanan 200 sayfaük bir nin siyasi suçlu veya siyasi suça soçlndnr' diyecektir. Mahkeme si not sunduklannı ve bakanların murtabit (bağlantıh) suçlu olarak yasi suçlu dediği zaman iş biter. plan üzerindeki göriişlerini aldıknitelendirilmesini ister. Bu karan Türkiye, pilotu Sovyetler'e iade et iarını anlattı. asliye ceza mahkemelerimiz verir. mez. Ama istediği ülkeye gönde6. Beş Yılhk Kalkınma Planı'nı Burada yetküi mahkeme Trabzon rir. Mahkemenin karanna yerel "insan faktörünü ön plana mahkemesidir. Siyasi suçluluğu ağır ceza mahkemesinde itiraz edi çıkaran" bir plan olarak niteleyen kanıtlanıp kesinleşirse bu kaçma lebilir. Karar temyiz edilmeden ke Çelebi, plamn gelir dağılımının sırasında işlemiş olduğu sair suç sinleştiği için bu kez Adalet Ba düzenlenmesine ve sosyal dengelar nedeniyle ceza tertibi mümkün kanlığı yazılı emir yoluyla, kararı lere önem verdiğini belirtti. Çeleolamaz. Sovyetler'in, bu olayda da Yargıtay'a götürebilir. bi, plamn Dünya Bankası ve görüldüğü gibi, kaçağın adi suç 1970'lerde Trabzon'a uçak IMFce de kendi içinde tutarlı bir lu olduğunu ileri sürmesi normalkaçıran Karayevolar vardı. Onla plan olarak kabul edildiğini kaydir. Ancak kaçanın siyasi suçlu olnn durumu ile şimdiki durum ara detti. duğunu kanıtlaması lazımdır. sında ne fark bulunuyor? Devlet Bakanı Çelebi, plana yöDaha önceden Türk hukuk sisÇAVDAR Şimdiki pilotu nelik tüm eleştirilerden yararlanateminde, "objektif kıstas" aranır Amerikalılar hemen istedi. Kara caklannı ifade ederek, Meclis içindı. Yani, içinde bulundukları re yevoları ise istememişti. Çünkü deki ve dışındaki bütün siyasi parjim itibanyla, bulunduklan bas Amerika, bunların Türkiye Sov tilerin plan üzerindeki görüşlerikı ortamının varlığı, bu tür siyasi yetler arasında bir çıbanbaşı ol ni alacaklarıru söyledi, "Bütün bir kaçma olayında yeterli adde masını ve bu suretle Türkiye'nin eleştirilere ve görüşlere açıgız, planıaı dilirdi. Daha sonraki dönemlerde devamlı Amerika'ya yanaşmasın çünkü Türkiye'nin 'subjektif kıstaslar'a yönelik bir da yarar gördü. Bunda da başarı hazırlıyoruz" diyen Çelebi, plamn içtihat gelişmesi oldu. Mevcut re lı oldular. Dört yıl sonra Ameri Bakanlar Kurulu'nda görüşülmejime karşı fıilen harekette bulun kan seçimleri arifesinde, Ankara sine salı günu devam edileceğini ması gerektiği yönünde bir göruş daki Sovyet elçiliğine sığındılar. soyledi. Bakanlar Kıırulu'na plan (Baftarafı 8. Sayfada) rilmesinde, af yasalanmn duzenlenmesinde ve cezalann yerine getirilmesinde önem kazanmaktadır. Siyasal suçlar, devletin siyasal düzenine karşı işlenen suçlar olarak tanımlanır. Bu suçlar Ceza Yasası'nın ikinci kitabında 125174. maddeler haUnde, devlet güçleri, özgürlükler, siyasal özgürlükler aleyhine işlenen suçlar olarak gösterilmiştir. özellikle Ceza Yasası'nın son yıllarda en çok uygularaa gören 125, 132, 141, 142, 159, 168. maddderinde gösterilen suçlar siyasal suçlardu. Zaman zaman devlet yetkilileri "Türkiye'de siyasal tutuklu yoktur, Ceza Yasası'nda siyasal suç yoktur" şeklinde açıklamalar yaptılar. Ama bu açıklamalar, siyasal amaçlı açıklamalar olmakdan öteye gidememiştir. Bu tür açıklamalar hukuk bilimine ve gerçeklere ters düşmektedir. Ybneticilerimiz bu konuda hep sımfta kalıyorlar. Örnegin 'Siyasal suç yoktur, bunlann hepsi adi suç samğıdır' diye konnşan Başbakan'ın kardeşi de siyasal soctan yargılanmışt] degil mi? Sayın Çelenk, size son sorum şu: Nedir gunumüzdeki güncel konu ülkemizde?" ÇELENK Gttnümttz Türkiyesi'nde güncel sorun demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletinin tüm kurum ve kurallanyla gerçekleşmesi ve yaşama geçmesidir. Bu hedef hukuk alanında önemli düzenlemeleri gerektiren bir hedeftir. Bu düzenlemeler Batı ülkeleri istediği için değil, halkımız buna layık olduğu için yapdmalıdır. Böyle bir hukuk devletine ulaşabUmek, insancıl bir hukuk ve yargı reformunun gerçekleşmesine bağlıdır. Barolar (Baftarafı I. Sayfada) dirdi. Baker NATO'nun kısa menzilli nükleer füzelerinin modernizasyonu kararının 1992'ye kadar ertelenmesi şeklindeki yeni ABD önerisinin Mitterrand tarafından desteklendiğini söyledi. Baker basın toplantısında F. Almanya'ya gönderdikleri önerinin yamtını beklediklerini kaydetti. Baker F. Almanya'mn bu konuda daha önce sunduğu önerinin AKKUM (Avrupa'da Konvansiyonel Kuvvet Müzakereleri) görüşmelerinde üerleme sağlanmasını beklemeden kısa menzilli nükleer silahlar konusunda indirim görüşmeleri yapdacaksa, oncelikle konvansiyonel kuvvetlerde indirim görüşmelerinde somut ilerlemeler saglanması gerektiğini bildirdi. ABD'den brifingi