Catalog

16 NİSAN 1989 CUMHURİYET/13 Turiznıiıı patlama sancıları Uzun yıllardır patladı patlayacak denilen TURİZM GELİRİ turizm, son 45 yılda gerçek bir patlama yaşadı. Ama bu patlama, beraberinde birçok yakaıcı MHV sorunu da getirdi. Sorunlar başlıca iki başlık Yribr saym (Milyon Dotar) altında toplanıyor: 1. Neredeyse infilak eden 1971 926.019 a inşaatlar ve beraberinde gelen çevre koruma, 1972 1.034.965 103.7 kanalizasyon sorunları; 2. Patlamanm hızının 1973 1.341.527 171.5 1974 1.110.298 193.7 kontrol edilmesi çabaları. 1975 1.540.904 200.9 O<L Son 45 yılda tesis de turist de gelir de ikiye katlandı, ama altyapı yerinde saydı TÜRKİYE'NtN OTEL SAYISI .~i : •..* .«.'.. • • 4 TBSİni TATfflttH B&SELİ Oda Sayısı 16047 16452 25349 16653 3795 804 1251 15890 3015 3304 1586 Yatak Sayısı 33542 34227 51811 33637 7267 1605 2436 34263 6088 6409 4587 Tttti» tŞLETNİSİ B&ttÜ Tesis Saytsı 20 34 113 281 251 19 30 Otfa Sayısı 5238 5175 9272 14275 9349 1223 635 6995 533 1879 2833 712 Yatak Sayısı 10785 10468 18524 27217 17863 2453 1272 14823 1225 3740 9836 2369 TesJs Sayısı 5 4 3 2 y&tait yıtdıziı yıöszSs yıhJtzk 51 91 310 358 106 18 53 55 12 184 18 1 fJÎELLER CEM HAMULOĞLU StNA KOLOĞLU Turistik yatak sayısı 122 bin 256.. Gelen turist 4 milyon 172 bin.. "Turizm" yoluyla elde edilen döviz girdisi ise 2 railyar 329 milyon ABD Dolan... Bu sayılar, 1988 yıhnda Türkiye'deki turizm olgusunun kısa bir dökümü. Türkiye ile benzer verilere sahip Ispanya, İtalya gibi turizm devlerinin sayılarıyla karşılaştınldığında belki hiç de önemli değiller. Ama daha 4 yıl önce 1984'te Turkiye'ye gelen 2 milyon 117 bin turistin 68 bin 266 yatakta konakladığı, döviz girdısının ise yalmzca 839.5 milyon ABD Doları olduğu hatırlanırsa, Türk turizmindeki gelişmenin oldukça "hızlı" gerçekleştiği karusına vanlabilir. Ama 80Mİ yıllann "moda" olgusu, kimilerine göre Turk ekonomisıni girdiği çıkmazdan kurtaracak "umut", kimilerine göre kısa Resmi düzende sık sık ifade yoldan kolay para kazanma aracı edildıği gibi Türkiye yalnız deniolan "turiznTin Türkiye'deki ge zinı, guneşini, külturunü satmak lişimi gerçekten sağlıklı mı? Bel istemiyor. "Alternatif' turizmlerle ki son 10 yılın turizm sayılarına bakılarak "Türk turizmi iyi yolda" yargısı kolayca verilebilir. Hatta son 45 yılın çizdiği gelişim efrisine dayanarak. "sonunda turizmi patiattık" da denebılir. Oysa yatırımlarda "aman dikkat" mesajları oldukça yoğun. Turkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Başkanı Ferit Epikmen. "Önemli olan standart" diyor: "Amaç zirveye aksama yapmadan çıkmak. Vılları birbiri ile karşılaştınp ileri veya geri gidiyonu demek olmaz. Kanımca *'» 20 De 25 arasında surekli bir turist artışı sağlanırsa mukemmel bir konuma gelmiş oluruz. Tabii bu yalnız turist sayısında duşunulmeraeU. Tiım turizm olarak bu rakamı yakalamak için gerekli planlama yapıldığı ve gerçekleştiği takdirde amaca ulaşılmış demektir. Yoksa bir iki yıllık iniş ve çıkışlar saglıkh degildir." 1 675 846 180.5 Bütun veriler buna göre değer 1976 1977 1 661.416 204.9 lendiriliyor, ama ortaya istikrarsız1978 1 644 177 230.4 hk çıkıyor. Bir otel fiyatı 150200 1979 1 523 658 280.7 mark dolaylarındayken birden 80 1980 326.7 188.060 marka iniyorsa bu istikrarsızlıkör. 1981 1405 311 381.3 Ashnda temelinde kısa yoldan kâr 1982 1 391.717 370.3 etme zihniyeti yatmaktadır." 1983 1 625 099 411 1 2.117.094 840.0 Istikrarsızlığın diğer bir göster 1984 2.614 924 1.482 0 gesi de yatınmcılann Turizm Ban 1985 1 215 0 2 391 085 kası'ndan aldıkları "Japon Yeni" 1986 1987 2.855 546 17210 kredilerde göruluyor. Edindığimiz 1988' 1.541.033 bilgilere göre ozellikle Ege ve Akdeniz yöresınde yatırım yapan ve • Alü aylık bu kredilerden yararlanan yatınmcılar zor durumda. Kredilerin ta yıbn 12 ayı tum mevsimlerde "baizlerini ödeyemıyorlar. Bakanlık gımsız tnrizm" hedefliyor. yetküilerıne gore bu durum yatınmcılann "plansız ve düşıiucesiz" îç turizm hareket etmelerinden ilerı geliyor. Şimdiye kadar gudulen turizm Epikmen, plan ve program konu politikalarında unutulan önemli sunda Turizm Bakanlığı'nın bir olgu da "iç turizm" ve Türk "pazarlama" ve "Turizmin Temel insanırun turizm yapabilmesi. BaPolitikalan" konularında çıkardı kan Akuzüm, bu soruna da bir ğı iki kitabm önemli olduğunu be çozum bulacaklannı ifade ederlirtirken, bu çalışmalann önumuz ken geçen gunlerde İstanbul Yıldeki yıllar içinde temel oluştura dız Universitesi'nde yapılan yılın cağını soyluyor. en kapsanüı Turizm panelinde konuşulan konuların odak noktalarından birini de "iç turizmin önemi" oluşturrauştu. Bu konuda vurgulanan düşunceler, Türk MOTELLER TATİL KÖYLERİ PANSIYONLAR KAİÖHHGLER OBERJLER APART OTELLER ÛZEL BELGELILER TOPLAM 1. sınıf 2 sınıf 1. Stfirf 2. SffllJ 21 117 29 13 56 A 1530 105736 150 7 2416 218445 13 1268 6 17 76 719 281 1450 122306 rinde gormeye geldik. Betonlaşma var, bununla beraber belli sıkıntılar da var. Bunlan çozmek için çalışacağız. Bizim amacımız turizmi en >uksek noktaya getirmek." Beş yılda Türkiye'nin turizm konusunda yüksek bir noktaya geldiğini kaydeden bakan Aküzüm, "Elbette diğer iilkekrin 50 yılda yaptıgını bizim 5 yılda yapmamız mumkiın değildi. Ama yatak kapasitesinde >uzde 140 artış oldu. Bu, gıizel bir şeydir. Tabii personel artışında da aynı oranda bir ar&ş gonılmedi. Altyapılan biraz daha dikkatli inceleyecegiz" diye konuştu. Bakan Akuzüm, deniz kirliliği konusundaki görüşlerın "dedikodu"dan ibaret olduğunu, zaten Antalya yöresine de bunlan incelemeye geldiğini soyledi. 957 58914 insanının da seyahat etme özgürluğunu hayata ge\'irmeye hakkı olduğu, yapılan yatırımlarda yalmzca yabancılar düşünuldüğu zaman, sonlarının husran olacağı doğrultusundaydı. "lnsan Haklan..." Rezervasyon iptallerinin arkasında olduğu öne surulen ve bu yıl turizm çerçevesinde önemli tartışmaların olduğu bir olay. Bu konuda Besim Tibuk gayet açık ve net konu^uyor: Türkiye'de insan haklanna Batıdan olumsuz tepki geliyor diye dikkat etmek zorunda oluşumuz çok uzücüdür. İnsan haklan tu rizm için çok önemlidir. Çünkii insanlar o ülkeye yalnız giineş ve deniz için gelmezler. Oranın insamnı tanımaya gelirler. Bugun Türkiye'de turizmin en yuksek değeri gulenuzlu insanıdır. İnsani davranışlara onem veren bir Batılı turistin bu ulkede kendisi için en basit gorduğu insan haklanna riayel edilmediğini du^unmesi hiç guzel degildir. 12 E>lul'un sıikun ve teror ortamını kaldınp Türkiye'de turistin daha f azla gelmesini sagladığı sa\ı da yanlıştır. İstatistikler bunu soylemiyor. Bu gibi yüz kızartıcı ornekleri ve savları bir yana bırakalım." Turizm Bakanı tlhan Aktiziim ise betonlaşmaya karşı onlemlerin alınacağım ve turizm teşviklerinin devam edeceğini söyledi. Ulaştırma Bakanı Antalya Milletvekili Cengiz Tuncer ile birlikte yanlarında turizm musteşarı Mustafa Türkmen, Başbakanlık Özel Çevre Koruma Kurulu Başkaru Prof. Dr. Tunca Toskay, Başbakanlık Turizm ve Basın Danışmanı Can Pulak ile birlikte Antalya çevresini ıncelemelerde bulunmak uzere gelen Turizm Bakanı Aküzum, gazetecılerin çeşııli sorularını yanıtladı. Turizm bölgelerinde mahajli idareciler ve tu rizm işletmecileri ile sorunları goruşeceğini bildiren Bakan Akuzüm, "Turizm, ekonominin benzioidir. Kalkıamakta olan ulkelerde ekonomiji kalkındıncı olarak goriıliir" dedi. "Yatak sayısının aşın şekilde artraası, betonlaşmayı ve deniz kirliligini gündeme getiriyor. Bazı turizmciler tcşviklerin durdurulması gerekliğini söylüyorlar ne dersiıüz?" şeldindekı bir soruya 11han Akuzum, şoyle yanıt verdi: "Teşviklerin durdurulması söz konusu degil, devam edecektir. Betonlaşma için başka tedbirler alacağız. Bu sonınlan burada, ye Turizm Bakanı Aküzum, kamuoyunda tartışmalara neden olan ve turizmciler tarafından tarihsel ve doğal dokuya zarar vereceği öne surülen Side yaılimanı konusunda da inceleme yapacağını açıkladı. Ulaştırma Bakanı Cengiz Tuncer ise kendi bakanhğının turizme en yuksek desteğı veren bakanlık olduğunu belirterek şöyle konuştu: "Başta Antalya Havalimam'nın talebe cevap verecek şekilde duzenlenmesini sürduruyoruz. Ayrıca Antalya limanı ve serbest bölgesinde de çalışmalar j'apıyoruz. Kaş yatlimanı inşaatımız var. Gundemde olan Side yatlimanı olayı var. Bu projelerin en kısa sürede bitirilmesi için tedbirler alınacak." Yöre yöre başlıca sorunlar BARIŞ KUDAR İZMİR Yann turizm sezonu değışmeyen sorunlarla açılıyor. Turistik yörelere gidecek olan yerli ve yabancı turisti, kazılmış kanalizasyon çukurları, akmayan çeşmeler, bol guıültulu inşaatlar ve tamamlanmamıs tesisler karsılayacak. Kultür ve doğa guzellikleriyle son yıllann gözde ülkesi Turkiye'de turistik belgelerın durumlarını yerinde ınceledik. •3^*01 Kuçükkuyıı'dan Akçay'a dek uzanan Kuzey Ege'deki kıyı şeridinin en buyük sorunu elektrik şebekesinin yeterli olmamasından kaynaklanan arızalar. Şebeke yenileme çalışmalaıı suren kıyı şeridinde zeytinliklerin sökulerek turistik tesis ve ıkıncil konutların yapımı sürüyor. Inşaat yasağının olmaması sorunu buyutuyor. Y'orenin merkezi durumundaki Akçay'da süren kanalizasyon çalışması da beldeyi tam bir insaat alanına çevirmiş durumda. Edremit Belediye Başkanlığı'na yeni seçilen Necdet Eke, "Elimizden geleni yapmaya çalışıyoruz. TF.K elini çabuk tutarsa bu yaz elektrik kesintisi olmaz" demekle yetinıyor. Yorede 3 bin 500 turistik yatak bulunuyor. 13 bin turistik yatağa sahip Ayvalık ise deniz kirlılığinın tehdıdi altında. 18 yıldır buiriiemeyen kanalizasyon çalışması suruyor. Denize akan kanalizasyonlara zeytinyağı fabrikalanmn verdiği atık sular da ayrı bir sorun olarak ortaya çıkıyor. Inşaat yasağı olmayan yorede su sorunu buyuk boyutlarda. Alibey Adası veSarnusakh plajları susuzluktan kırılıyor. Otopark sorunu ise büyuk boyutlarda. Bodnım'un taşı toprağı insaat Yukarıdakı fotoğraf. birkar ay önce Bodrum'da Ergun Çağatay tarafından çekıl [ 2 2 3 Osman Özgüven'in ikınci dı Çağatay, 'Bodrum, dev bir şantıyeye benztyordu Her yanda kum çakıl taşıyan araçlar, ellennde malalarla insan kez belediye başkanlığına seçıldiği' lar, ınşaat çavuşları" diyor Dıkili'de altyapı çalışmaları son aşamada. Sahile yakın bölumlerde kanalizasyon çalışmalarını tamamlayan Osman Özguven "Sezona temiz bir Dikili ile gireceğiz" diyor. Yaz aylarının^n bu>uk sorunu olan su sıkıntısını da çozmek uzere olduklarını belirten ÖzguEge ve Akdeniz'de açılan yeni turistik tesislerin nitelikli eleman ihtiyacım karşılamak için, ozellikle İstanbul'dan yüksek ücret ve daha ven belde halkının kendisine yardımcı olmasından mutlu. kanalizasyon büzleri bile alınmaz. Arnaçlannı anlayamadık. Sorun aslında şimdiye kadar çözumlenebilirdi. Ancak ka>naklar akılci kullanılmamış. Bu sorun bu >ıl çozumlenmez. Kesin çozume kadar geçici onlemkr alacağu" derken, Muğla Valısı Erol Çakır ise "Bodrum'un denizlerini kaybettik. Turistierin denize girebildiği tek yer Gümbet'i kurtarmaya çalışıyonız. Çalışmalar için tesis sahipleri yardınıcı olmalıdır'' diyor. Su sorununun bu yaz da yaşanacağını kaydeden yetkililer, Bodrum'd^a toplam 26 bin yatak bulunduğunu anımsatarak, "Bu kadar yatak için gelecek turist nasıl memnun kalabilir ki" goruşunu sa\unu>orlar. var. Musluklardan akan su, kanalizasyon patlaınaları ile pis su karışmış olması olasüığı ile kullanılmıyor. Kanalizasyon çalışmalan kaplumbağa hızı ile sürü>or. Vali Erol Çakır'a gore çalışmalar haziran a>ında bitecek. Ancak yore halkı bunun olası olmadığını soyluyor. 22 bin turistik yatak bulunan Maımans'te 30 bin gecelemelik rezervasyon iptali de başka bir sorun. Turizm Derneği Başkanı Kubilay Alpugan, "Neden altyapı değil. Onun da etkisi var, ama tek belirleyici değil. çunkıi altyapı sorunu ortaya yeni çıkmadı" diyor. Ege Bölgesi'ni baştan başa gezdik, sorunsuz yer bulamadık Kumburgazlaşma Turizmin son 45 yılda patlama olarak da nitelenebüecek bir hızla gelişmesi, bir anda birçok sorunu gündeme getirdi. Sorunlar, genellikle birbirlerine son derece bağlı. örneğin sorunlann en önemlisi olarak gösterilen "Dogal ve tarihi çevrenin tahribi" ile "betonlaşma"yı, onunla da kanalizasyonlann yetersizliğini ve son olarak da denizin atık sularla kirlenmesini birbirinden bağımsız düşünmek olanaksız. Kuşkusuz yukanda sıraladığımız bütun sorunları bir çeşit "Turizmmania" ya da "Turizm humması" olarak değerlendirmek mümkün ve bu sorunları son tahlilde "Türkiye'nin Kumburgaziaşması" surecinin sonuçları kapsamına almak doğru bir teşhis. Yıllardan beri yapılan "Aman İspanya'ya benzemeyelim" uyarılarına karşın Net Holding Yonetirn Kurulu Başkaru Besim Tibuk "Biz tspanya'ya benzemeyiz lafıoı duya duya daha çok benziyoruz. Daha da kötusünü yapıyoruz" diyerek bir yatırımcı olmasına karşın tehlikenin boyutlanndan duyduğu kaygıyı, "Devlet isterse hiç teşvik vermesin. ama yeter ki çevre korunsun" tumcesiyle vurguluyor. Tibuk, "Bu yerleri kamulaştınn" önerisinı getiriyor. Turizm çevreleri Turkiye bazında "yeni Kumburgazların" oluşturulduğunu belirtirlerken Pamukkale, Kapadokya gibi .mıhenk taşlannın yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu belirtiyorlaı. Turizm yatırımlarırun yanı sıra "betonlaşmayı" hızlandıran bir önemli unsurun da kooperatifler olduğunu belirten TÜRSAB Genel Başkanı Ferit Epikmen şöyle diyor: "Turizm yapılannın dışında asıl tehlike ikincil konut olarak tabir edilen yazhk kooperatifler oluyor. Tıim Akdeniz ve Ege'yi istila eden bu konutlar tüm sahili kaplama niyttinde." Mimarlar Odası 2 Başkanı Oktay Ekinci ise "Bugun karşınuza biitün turistik çevreleri giderek yok olma noktasına götüren bir yapılaşma çıkıyor" diyerek bu gorünümün bir "rastlanü" olrnadjğını öne sürüyor. Ekinci, "ÖzelUkle son yülarda yaptığımız araşbrmalarda bu olumsuz gelişmenİD kökeninde bazı bilerek verilmiş kanırlann olduğunu belirledik. Olay 1982 martında yiiriirluğe giren Turizmi Teşvik Yasası ile başlıyor" diyor. Sorunlar yumağı içinde yer alan diğer bir konu ise "istikrar." Besim Tibuk, turizm yatırımlarının kısa vadeli yatırımlar olmadığmı belirtirken "Bunlar 50 senelik perspektif içinde degerlendirilmesi gereken yatırımlardır" diyor. Epikmen de yatırımcırun büinçsiz olduğundan yakınarak şöyle konuşuyor: "Bir yatınmın amorti suresi 8 ile 9 yıldır. Doluluk oranı da r o 65 civarındadır. Bizde ise amorti süresi 2 yıla, doluluk oraaı da yüzde yüze şartlandınlmıştır. HîniffHi Kanalizasyona sahip tek ilçe Fethiye. Ancak Fethiye'nin kanalizasvonu da yeterli değil. Fethiye'nin yeni Belediye Başkanı Öztr Olgun kanalizasyonun planlı yapılmadığı kanısında. Başkan Olgun "Bizden önceki >bnetim sırasında hiçbir altyapı çalışması yapılmamış. Yaptıklan tek iş çarpık >e kaçak yapılaşmaya izin vermek olmuş. Fethiye'yi gerçek bir turizm beldesi \apmak için yapılması gereken çok iş var" diyor. Tüm koyları buyuk kuruluşlarca kapatılan ve tam bir yağma yaşanan Fethıye'de 1 mayısta başlayacak olan ınşaat yasağının ne denli etkıli olacağı tartışılıyor. yıldır suren çalışmalar sonuçlanmadığı için beledive hiç değilse kap kacak yıkanır diyerek şebekeye deniz suyu pompahyor! zümleyebiliriz" diyor. Turızmcıler ise en buyuk sorunun tngiliz turizm şirketlerinin rezervasyon I^FnııfHHi Son beş yıldır turizm iptallerı olduğunu bildiriyorlar. istilasına uğrayan Marmaris, bugunlerde dağ bayır demeden bel?ffff!Bl Muğla'nın tatil beldele tonlaşan, cadde ve sokakları fosrinın tumunun sorunları hemen septik egemenliğini yaşıyor. Dohemen aynı. Öteden beri surekli ğanın bir dantel gıbı ışlediği koygundemde altyapı, eğıtilmiş per ların suslediğı Marmaris turizm sonel \e su sorunu yer almakta. cenneti olma ozelliğini yitiriyor. Sorunun çozumu için çabalar har Vatandaşın kıvrak zekâsı ile canıyor. ancak yatırımcı kuruluş PTT'nin yeraltı telefon kanallalar arasında koordinasyon bulun rına bağladığı sıvı atıklar her yermaması ve belediyelerin ka\nak den denize akıyor. Kolibasili orayetersızliğı sorunları surekli gun rumn korkunç boyiitlara ulaştığını demde tutuyor. Bodrum'un kana belirten yetkililer, artık Marmalizasyon çalışmalan sürüyor. Ça ris'te denize girmenin ıntihar ollışmanın tamamlanabilmesi için duğunu soyluyorlar. Yeni Beledihükumet 50 milyon lira yardım ye Başkanı İsmet Karadinç seçimgöndermiş. Rakamı gulünç bulan den hemen sonra kalp krizi geçıBodrum'un yeni Belediye Başka rince belde hizmetleri aksamış dunı Emin Anter, "50 milyon lira ile rumda. Su sorunu Marmaris'te de U ^ S 3 En onemlı sorun su. İki Iyi personel karuborsada üst düzey görevlerle eleman transfer ediliyor. 1990'da nitelikli eleman açığı 4€ bine ulaşacak. LEVENT GÜRSES Turizmde hızla artan tesis ve yatak sayısına personei sayısı ayak uyduramayınca, nitejikli turizm personeli "karaborsaya duştii." Son yıllarda Ege ve Akdeniz bölgelerinde açılan yeni turistik tesislerin, nitelikli eleman ihtiyacını karşılamak için ozellikle îstanbul'daki tesislerden yuksek ucret ve daha ust duzeyde gorevlerde eleman transfer ettikleri belirtiliyor. "Eskiden 'tesis yok' deyip dunıyorduk. Şimdi tesis var, sporcu yok" diyerek durumu dile getiren turizmciler, sektördeki eleman sorununun boyutlarını şöyle ozetlediler: • Son yıllarda görülen personel transferi bu yıl daha da hızlandı. Ancak personelin daha ust düzeyde gorevlerde çalıştınlması sorunlar doğuruyor. Hizmetlerde aksama oluyor, gorevinde başarılı olamayan personel de vaat edilen ucreti alamıyor \eya işıne son veriliyor. Böylece nitelikli turizm personeli işsiz kalıyor. • Tesis yapınca turizm patlamıyor. Çünkü güneyde yatırım yapanların çoğu turizmle ilgili değil. Köyden topladıkları çocuklara forma giydırince turizm personeli oldu samyorlar. Hızmetlerdeki aksama, turizmi ciddi bicimde baltalayacaktır. • Turizm eğitiminde personelin tesis açılmadan önce eğitime tutulması önemlidir. Hiçbir yatırımcı personelini eğitmıyor. Oysa, tesis açılmadan en az 34 ay öncesinden eğitime başlanmalıdır. Sektorun yetkili çevreleri, turistik tesis ve yatak sayısındaki hızlı artışa dikkat çekiyorlar. 1985'te 1190, 87'de 1726 olan turistik tesis sayısı geçen yıl 2118'e, turistik yatak kapasitesi de 1985'te 157 binden, 1987'de 260 bine, 1988'de de 322 bine çıkmış durumda. Yapılan araştırmalara gore Turk turizmi 1990 yılı ıtibarı>la 48 bin yeni eğitılmiş personele ihtıyaç duyuyor. lşte, sorun burada başlıyor. Sayıları zaten az olan TursTk J t i » SS* JBL Kamcmg .•..*> " * <** Antalya bölgesinde durum I 2 3 H Yeni ve Eski Foça beldelerinde su ve kanalizasyon sorunu süruyor. Ancak en buyuk sorun yoredeki kooperatıf inşaatlannın yoğun olması. Belde belediye başkanları var güçleri ile sezona hazırlandıklarını ifade ederken, "Turizm geliştirme bolgesi olmamız sorumluluğumuzu arttınyor" diyorlar. •KÎ^Iıjijf 7 bin turistik yatağın ve binlerce ikincil konutun bulunduğu Çeşme'de uzun yıllann büyük sorunu su sıkmusı sürüyor. Çeşmelere verilen suyun tuzlu olması buyuk yakınmalara yol açarken, projesi yapılan, ancak yapımına başlanamayan kanalizasyon ise guncel en buyuk sorun. Yaz ortasında başlayacak olan kanalizasyon çalışmasının ise turizme buyük darbe indireceği belirtiliyor. Yorede insaat yasağı "gürultü yapılmadığı" surece uygulanmayacak. Rezervasyon iptali sorun BÜLENT ECEVİT ANTALYA Turkiye'nın turizm vöreleri Akdeniz \e Ege'yi, altyapı yetersızliği ve betonlaşma tehdit ediyor. Aşırı yatak artışı, kanalizasyon sıstemlerinın verimli çalışmasını engellerken Antalya yöresinde deniz kirliliğinin görülmesine neden oluyor. Ayrıca artan vatak sayısına oranla turist sayısındaki artışın daha az olması yanrımcıların kredilerini odevememelerine. buna karşın fiyat rekabetine girerek konaklama sektorunun zor duruma düşmesine etken oluyor. Zor dururndaki otelcıler, çareyı yabancı sermayeye bağlıvor ve ucuza yatak satılarak Turkiye doviz kaybedivor. "Yatak sayısı artsın" duşuncesi, çarpık imarlaşma ve betonlaşmaya neden oluvor kı turizm acısından tehlıkesini AKTİD sozcusu Turgay Alp ile Akdeniz Seyahat Acenteleri Derneği AKSAD. yoneticisı Abdullah Tekin seıt dille anlatıyorlar. Turgut Alp, betonlama ile kıyı bantlarının ka>bolduğunu. yeşil alanların daraldığını belirtiyor. Alp, bunun turist açısından etkısini şoyle açıklıyor: "Turist Avrupa'nın betonundan kaçıp tatile geliyor. Tatil için geldiği ulkede kırsal ve yeşil alanlar gormek ister. Betonu kendi ulkesinde zaten göriıyor. Veşil alanların, tanm alanlannın kavbolması sebze ve meyve unınlerinin azalmasına yol açar ki bu da fiyat artışlanna, dolayısıyla pahalı bir TürAkdeniz Turistik Otelciler ve Işletmeciler Der kiye imajımn doğmasına sebep olur." neği AKTİD sozcusu Turgay Alp, Turk turizmıni AKSAD yoneticisı Abdullah Tekin, ozellikle son tehdit eden konuları sıralarken kanalizasyon soru birkac yıldır yoğun kentleşme ve turizme yonelişin nunun acilen cozumlenmesi gerektiğini bildirdi. ağırlığı altındaki Antalya'nın bu yuklerin altında Alp, tesislerin arıtma tesıslerinı çalıştınp çalıştır ezilmeye başladığını vurguladı. Tekin, "Bu yukü madıklarının sık sık denetlenmesi gerektiğini soy hafifletmek pek olası gozukmemektedir. Onun için ledi ve "Ozellikle arıtma tesisi bulunmayan eski te turistik yaklaşımlan iç laraflara kaydırılmalıdır. sislere antma kurmalan zorunlu kılınmalı. Öte v an Ayrıca deniz kirliliğinin önlenmesi için kent, acida n Antalya'nın plan projesi çiulmiş hazır olan len bir kanalizasyon sistemine kavuşturulmalıdır" kanalizasjon îerlibalının işlerlik kazanması gere dedı. kir. Bunun maliyeti IS milyar lira dolavında. Kanalizasyon yetersizligi sonucunda gündeme, deniz Yatırımcı zor durumda kirliliği geliyor. Avrıca gemi ve yatların sinlineleKemer ART Oteli sahibi Yılmaz Turkeli, aşırı yarini denize bırakmalamla, çevredeki larım alanlanndan pislik ve larımsal ilaçlann, akarsular ve ye tak artışıyla yatırımcının zor durumda kaldığını raltı suiarı ile denize gelmeleri kirliliği bir kat da soyledi. Turkeli, "Yatak artışıyla lurist artışı paralel değil. Çoğu lesis ya yatak satamıyor ya da çok ha artlırıvor" diye konuştu. ucuza yatağını satıyor. Yatırımcı para kazanama1989 yılmda açılacak tesisler ve pansiyonlarla bir dığı için kredi borçlarını odeyemez duruma gelelikte sadece Antalya il sınırlarında yatak sayısı 52 cek. Çaresinin bulunması gerekir" dive konuştu. Alp. yabancı tur operaîorlerinın oyununu da şoybine çıkacak. Normal programın cok uzerındeki bu artış tum bolgelerdekı kanalızasyon sıstemlerinı zor le acıkladı. "Yatak sayısı çoğaldıkça yabancı tur operatorluyor. Orneğın Side ve KemerBeldibı bölgelerinde bulunan antma teMslerinın aşırı yatak aruşı ne leri otellerle direkt bağlanlı kuruyorlar. Fiyatlar denıyic verimli çalışamadığı Turizm Nludurluğü yet aşağıya çekiliyor ve ulkenin dovi/ kaybına neden oluyorlar. Bu durumda yatırımcı da zarar ediyor." kıhleri tarafından doerulannor. nitelikli personel yeni açılan tesislerle birlikte her yerde aranır oldu. Son zamanlarda turizm piyasasında gerçekleşen bazı transferler şöyle sıralanıyor: Istanbul'da 5 yıldızlı bir otelin resepsiyonisti Fethiye'de 300 odalı bir otelin odalar mudüru oldu. Istanbul'da 150 odalı bir otelin gece müdüru. guneyde 350 odalı otelde genel mudür oldu, ancak basarılı olamayınca işıne son \erdiler. Güneyde faal olan tesislerin bazı servislerı (mutfak, kat hizmetleri, resepsıyon gibij.komple, yeni açılan tesislere transfer oldular. Sektörle ilgili kişilerden bazıları bunun hizmetlerde ciddi aksamaya yol açacağını ve turizme ağır bir darbe vuracağını savunurken; bazıları da şimdilik sorun olmayacağı goruşunde Konuyla ilgili gorüşler şunlar: Efe L'çaner (Türkiye Etap Otelleri Bolge Müdiir Muavini): Hizmette kalite gittikçe düşuyor. Îstanbul'daki garson, güneye şef garson olarak gidiyor ve kaos ortaya çıkıyor. Yatırım yapanları yermemek gerek, ancak işyerinde açıhştan once eğıtim yapılması zorunlu olmalı. Turizm patlaması olmadan önce 19821984'te bu olayın olacağı söylenmiştı. Personel eğitimi ile yatınmlar aynı hızda ilerlemedi. Güneydeki yatırımcılar turizmle ilgili değil, yönetimi kendileri üstleniyorlar ve ordan burdan toplama elemanla bu işi yaparız samyorlar. lşin üzücu yanı ortalıkta bir sürü mutsuz turizm personelinin dolaşması'. Vaatlere kanan arkadaşlar, gorevlerıni bırakıp gidiyorlar, ancak ya başarılı olamıyorlar ya da vaatler tutulmuyor ve aynlıyorlar. Böylece nitelikli personel eski işine de dönemiyor ve işsız kalıyor ve turizm sektöru de kaybetmiş oluyor. Ferit Epikmen (TÜRSAB Başkanı): Bu olay 34 yıldır süruyor. Bizim onerımız yatırım sırasında eğıtim yapılması. Kimse bunu yapmıyor. Hizmetlerde bazı aksamalar olabılır, ancak şımdilik tehlike olacak bir durum yok. JHffTfHB Antik Efes Kenti ile Meryemana'ya yakın olması nedeniyle ozellikle Avrupalı turistlerin buyuk ilgisini çeken Kuşadası'ndaki sorunlar da diğerlerinden ayn değil. Su, yol, çop, aşırı gürultu, denize akan kanalizasyon sorunlan güncelliğini koruyor. Belediye Başkanı Lutfi Suyolcu "1980 sonrası uygulanan >anls politikalar sonucu bir beton yıgını haline getirilen kuşadası'nın temel sorunlannın vö/umu belediye olanaklarıvla mumkun değil. Halkımız el verirse sorunlan çö