Catalog

CUMHURİYET/6 HABERLER 8EYLÜL 1987 ERKEN SEÇtM BAŞUKLARI ^ eelw wran lopbmııya çağımbtlmz. fiM»IMB*r £/*er> stçrm m ' O u ü . ••*!•* Önre * sö.ledım, olabıhr 1 seçim süî ç Adım adım erken seçîme doğru o Haber Merkezi Başbakan Turgut Özal'ın "erken seçim" karannı açıklaması kamuoyunda, özellikle siyasi çevrelerde sürpriz olarak karşılanmadı. Bu yılın başlarından itibaren Türkiye'nin gündemine giren "erken seçim", Özal'ın son karanrun ilk işaretlerini veriyordu. DYP ve DSP'nin Mecliste grup kurmalarından sonra, sürekli olarak 1982 Anayasası'nın siyasi yasaklarla ilgili geçici 4. maddesinin kaldmlması konusu işlenirken, Başbakan Turgut özal'ın kafasında erken seçim şekillenmeye başlamıştı. Siyasi partilere yapılacak hazine yardımının ilk genel seçirnden daha önce yapılanm 3 katı olarak kesinleşmesi erken seçim olasdığını daha da güçlendirmişti. 9 Nisan 198" de Meclisten geçen yasa, partilere bu tarihteki üye sayıları kadar yardım yapılmasını hukme bağhyordu. Özal, 13 nisanda yaptığı açıklamada da "Genel seçim bo yıl olabilir" diyordu. özal, "Erken seçim sinyali" manşetine kadar çıkan demecini gazetecilerle girdiği diyalog sırasında verdi. "Özal konuştu: Meclisi yazın toplantıya çağırabiliriz. Gazeıeciler sordu: Erken seçim mi? Özal >anıtladı: Önce de soyledim, olabilir." Pu haberin yayımlandığı tarih 22 nisandı.Mayıs ayı ile birlikte gündeme ağırlığını yasaklann kaldınlması konusu koydu. Yasaklar ve referandum kelimeleri gazete manşetlerinden inmedi. 15 mayıs tarihh Cumhuriyet "Siyasette tatilsiz yaz" manşetiyle topladıSı haberlerde, anayasa değişikliği için Mecliste ilk turun tamamlandığını, Özal'ın "Referandum da olur, erken genel seçim de" dediği bildiriliyordu. ANAP'ta hazırlık yapıldığı, "Kasımda erken seçim beklentisi" başlığı ile veriliyordu. çevreter, buradan alaotgı somıçla 50 gun sonra erken seçirae gitmesini anlamlandırmaya çalıstılar. A>nca aynı çevreler halkoylamasında Özal'ın kullanacagı strateji ile olumsuz sonuç çıkarmaya çaltşacagını ve hemen erken seçime giderek yeni bir 5 yıllık iktidar olanagı arayacagını belirttiler." 17 mavısta vasakların kalkmayaptığı açıklamada referandumun önce 13 eylülde yapüacağını açıkladı. Saptanan tarihin 12 Eylul'un ertesine rastladığımn vurgulanması üzerine bu tarihin 6 eylüle alındığını bildirdi. Haberde, "ANAP, erken seçim olacak gibi, bir dizi seçim yatınmı yasasuu Medise gönderdi" deniliyordu. 20 mayıs tarihli Cumhuriyet' Öza/ 73 nisanda yaptığı açıklamada, "Genel seçim bu yıl olabilir" diyordu Siyasi partilere yapılacak Hazine yardımmın, ilk genel seçimden daha önce yapılanm 3 katı olarak kesinleşmesi erken seçim olasdığını güçlendirmişîL Nisan I987'de Meclisten geçen yasa, partilere bu tarihteki üye sayıları kadar yardım yapılmasmı hükme bağiıyordu. sı ıçm anayasa. değişıkliklerı ıkinci tur görüşmelerde de kabul edilerek Meclisten geçti. Cumhurbaşkanı Kenan Evren değişıklikleri bekletmeden 18 mayıs günü onayladı. Evren'le görüşen özal'ın "Erken seçimi nereden çıkanyorsunuz, fîfti fıfti" demesi 19 mayıs gunkü Cumhuriyet'te "Seçim bulmacası" başlığı ile verildi özal görüşmeden sonra te ANAP'ın seçim yasasında değişiklik önerisi "Erken seçim adımı" başlığı ile yer aldı. Haberde, şu konular bildiriliyordu: "TBMM'ye genel seçim tarihini 90 ginden daha ilerisi için de « p t « « ş yetldsi verili) or. Böylelikle özal, referandum sonucunu beklemeden 1 veya 8 kasım için erken seçim karan aldırabilecek. Bir seçim çevresine giren 17 mayıs tarihli Cumhuriyet'te, "Özal'ın âyasal takvimi beili oldu: Seçimler 8 kasımda" başlığı ile verilen haberde şöyle deniliyordu: "Dün 2500 muhtara yaptogı konuşmada '1980 öncesi karanlıga dönmeyelim' diyen Başbakan Özal'ın halkoylaması taktiginin ortaya çıktıgını irdeleyen milletvekili sayısı 7'den 6'ya düşüriilüyor. Boylelikle partilerin kontenjan adayı gösterecekleri yerierin sayısı artıyordu. Merkezin aday belirlemede etkinliği artacak." Siyasi yasaklar için referandum karan, ardından da erken seçimin gündeme gelmesi gazete manşetlerini "Transfer savaşı kıziştı"ya döndürdu. 21 mayısta, " 2 eski ANAP'lı DYP'ye, bir eski HP'U ANAP'a geçti" haberi veriliyordu. Haziran ayı ile gözler "mini seçim" e çevrüdi. 7 haziranda yeni kunılan 84belediyede yapılan seçimleri ANAP'ın açık farkla kazanmau Özal'a "5'i ANAP'm yansı dtgil" değerlendirmesını yaptınyordu. 8 haziranda Ankara'da basın toplantısı duzenleyen ANAP Genel Başkan Yardımosı, tbrahim Özdemir, "Seçmenlerden izlenimler getirecek olan atkadaşlarla yapacagimız toplantJar sonucnnda bütün şartlan ıöz önfine alarak bir erken seçm karan alabiMriz" derken, öza'ın seçim otobüsüyle Istanbul'dazafer turu atması, 9 haziran tarijüi Cumhuriyet'te, "Ibre erkea seçim" başlığı ile alıyordu. "Felsefemiz, devamlı entegrasyon arayışı ile dışa bagımlılığı azaltmak, endüstri için temel madde üretmek ve dünya pazarlarında güvenilir bir endüstriyel kaynak olmaktır." 5. Sabancı Sabancı Topluluğu, E.I. Du Pont de Nemours and Co. (ABD) ile birlikte, dünya lastik endüstrisinin temel maddelerinden birini üretecek Dusa'yı kurdu. Dusa'ya Kor dsa da ortak. Kordsa. Sabancı Topluluğunun. "endüstrinin temel maddelerini üretmek. dünya pazarlarında kalıcı yer edinmek, ileri teknoloji ile üretim yapmak" olarak özetlenen felsefesini başarıyla uygulamayı sürdurmektedir. Dusa, bunun, temeli üç ay önce atılan Beksa Çelik Kord Sanayi ve Ticaret A.Ş.'den sonraki en yeni örneğidir. Dusa. Sabancı Topluluğu ile kimya, enerji ve elektronik alanlarında faaliyet gösteren ve dünyanın en bmiik sanayi kuruluşlarından E.I. Du Pont de Nemours'un % 50 % 50 eşit sermaye payh ortaklığı olarak kurulmuştur. Dusa, lastik ve endüstriyel bez üretiminin temel maddesi olan endüstriyel ipliği (Nylon 66) üretecektir. Dusa, Japonya ve İngiltere gibi ülkelerin üretimlerine yakın kapasitesi ile dünyanın önde gelen endüstriyel iplik üreticileri arasında yer alacaktır. Dusa, Türkiye'nin endüstriyel iplik ihtiyacının bü\lik bölümünü karşıladığı gibi üretiminin üçte birini de Avrupa'ya ihraç edecektir. Kordsa, kuruluşunda en büyük ortaklardan biri olarak görev aldığı Dusa'nın doğuşunu kıvançla dmiirur. diyordu. 13 agustosta yayımlanan bu habere göre özal, seçim konusunda şunları söylüyordu: "Bu yıl tahmin ediyoram seçim yok. DYP'nin Mecliste bir erken seçim önergesi var. Ama o önergenin kabul edUecegİni sanmıyorvm. Bu işler referamdumdan sonra tekrar konusulacaktır. Seçimin en erken haziranda yapdacagını tahmin ediyorum." Başbakan şöyle devam ediyordu: "Referandomda kayır çıkarsa seçime gitmem. Hem bizim bitimteyi planiadıgımız işler var, hem de bizim millet maziumlann listnne gidilmesinden boşlaamaz. Evet çıkarsa, Süleyman Bey'in ne yapacağını bekierim, bir yıl. DYP'nin başına geçebilir. Ben bekkrim, Sökyimu Bey'in kraaünı görmek için beklerim." PKK terörü, futbol liglerinin ertelenmesi, muhalefet liderlerinin referandum gezileri, özal'ın olaylı lsparta mitingi tartışmalanyla gelinen eylul ayı. 1 eylül tarihli Cumhuriyet'in manşeti: "Erken seçim kokusu!" Haberde "ANAP'ın referandum sonucn ne olursa olsan erken seçime gitnıe ofatsdıgı artıyor" deDYP'den önerge nilıyordu. Habere göre bir olaDoğru Yol Partisi, 11 hiziran sılık da, "Özal, daha referangünü TBMM Başkanhğı'm bir dum sonucunn beklemeden erönerge vererek erken seçirrin 8 ken seçim karannı alabilir." Işkasımda yapılmasını istiyoıdu. te aynı gun Cuneyt Arcayürek'Cindoruk, "Sayın Başbakaı 7 in degerlendirmesi: haziran seçimlerinin partisi Hn "...Ama liberal ANAP'lı, iç zafer olduğunu sö>1ıiyor. Bu <ubunyede oteden beri konuşolan nımda iktidar partisi için seçm bir goruşten soz etti. Ona göre yararlıdır. O halde mUlet irad* cumartesi gunü Özal açıklar sinin biitün baskıtardan annd» mıydı, bilemiyordn, ama en gı, yasaklann kalktıgı bir ortam azından evet de çıksa, hayır da da seçim yapdmalıdır" diyordu. çıksa halkoylaması sonoçlan daMeclisin tatile girmesi, Gü ha beUi olmadan 6 EyhU pazar neydoğu'da PKK terörünün tır gecsi saat 19.00'dald radyo hamanması ile bir süre gündemden berlerinde, 'erken seçime düşen "erken seçim", referan «idUecegi' haika duyuralmalıydum kampanyası ile temmuz iı. Erken seçim efiUminin halsonlarında yeniden haber olma koylamasında 'evet'lere etki yaya başladı. 5 ağustostaki bay lacagı varsayımıyla bu duyururamdan sonra "genel seçim dın vazgeçmijti. Söytedigine gönavası" tekrar esmeye başlıyor re 'evet'in ANAP'a önemli yadu. Liderler, referandum turla ralan olacakü..." nnda bu havayı estirirken, Cumkundan sonra 2 eylül tarihli huriyet'in sorulanna verdiği ya Cunhuriyet'in manşeti şöyleydi: rutta Özal, "Erken seçim yok" "*zal: Seçim için gezdik." IZLENtMLER Sandık başında zoraki görev NECDET ŞEN Sabah 07.00'de görev yapacağım 247 nolı sandığın bulundugu Mehmet Karamana tlkokulu'na gittigimde, bı mezbeleligin ortasmda oy verme kabinini ve öteki seçim dekorun» hazırlamaya çalışan görevli arkadaşlan buluyorum. Onanm halind4i okulda üst üste yığıh sıralar çekiliyor, dolaplar ve pencerelerda sökülmüş perdelerden kUlustur görüntülü bir seçim dekoru yaraölnaya çalısüryor. Başka çare yok, eldeki olanaklar elverdigınce kendgöbegınizi kendiniz keseceksiniz. Yurttaşlar kapıda şimdiden birikniş bekleşiyor. Saat 08.00 olduğunda, odanın kapısında seçmenler kıyruk oluştunıyor. Ama Sandık Kurulu hâlâ eUerinde süptlrge, çekiçve toz bezi gibi edavatlarla sınıfın döküntülüpyle boğuştuğu için »iraz beklemek zorundalar. Sandık Kurulu Başkanı PerteT Atabey, bir baıka memuru. Ama kendisine gelen scçmen bilgi kağıdma bakarsaru, adı Pertev degil de Mürvet. Fdç geçiren annesini hastane yatagındtbırakıp görev başına gelmiş. Devlet baba hastalık mastalık dinlemryvr, cczayı basıyor. Daha ilk dakikalardan itibaren oy vermek için jelen, her üç kişiden birinin başka bir yerde yazüdıgı için kendisineseçmen bilgi kâğıdı gelmediği, üstelik de listede adım bulamadığı sılaşıhyor. Telas ve şaşkınlık içinde ne yapacaklannı sonıyorlar. Br de eÜerinc ilçe seçim kurulunun telefon numarasını sıkıştınp yolo.ediyonız. Dışandan bakan ve işin aynntısma vakıf olmayan bir ya>ancı, Türk taalkındaki oy kullanma bilinci karşısuıda hayranbktancüçük dilini yutabilir. Ama hepimiz biliyoruz ki bu titizlik, örnek ıutta$lar olduğumuzdan ziyade oy vermeyene tahakkuk «tirilecekl2.500 TL.'ük cezadan kaynaklanıyor. Bu ceza ödeme korkusunun boyuüannı, 80 yaşndakı ninenin çarpıntılar içinde OçOnctt kata tırmanıp, oyunu kullndıktan sonra tonınlannın kollannda sürüklene sürüklene^ötürültşünü görOnce daha iyi kavnyoruz. Ama birazdan ancak ikinci katakadar çıkmayı başanp, orada sıfın tükettiği için kınnı gönderen « oy pusulası ile mühOrü aşağı getirip getiremeyeceğimizi sorduranEmine Yavuz ^ «,mmm^m^mm adlı teyze, bize örıek vatandaşm mmmmmmmmm lann böyle birkaç üne olmadığıSahne yıllardır nı öğretiyor. değişmeyen aynı öte yandan, baa uyanık vatandaşlar da katakıllilerden bir sahne, toztoprak ve demet sunma girişinlerinde buarkeolojik hal almış lunuyorlar. Her stferinde geri seçim ıvırzıvın. Biz püskürtülmeleri mcrallerini biç ise devlet babanrn sert ama hiç bozmuyor.'şte bunlardan biri önce, "Beı asafidakl bakışlarmı üzerinde sandık karnlunda ^öreVÛyim, hisseden zoraki seçim ama kaydım sizinküde oyunra görevlilert bnn^lrnII«nablHrnfyinı?"di' ye geliyor. "Hay hay" diyonız. Ama "Hanı kimlik?" sorumuza hk rruk ediyor. "Aşafida cekeümin cebinde nnnttnm. GösternMtem oünaz nu?" Gosterirse daha iyi olacağına inandınp alt kata kinlik almaya gönderiyoruz. Ama saatler geçtiği halde bizimki geri şelmiyor. Tam varhg^nı unuttugumuz bir sırada bu kez de yarunda bi bayanla geliyor ve "Bo benim hanım. BcahD yerime oy koDansa ofauz B U ? " diyor. Hangi sandıkta görevli olduğunu bir daha soruyonz. Çünkü az önce merakını yenemeyip aşagıda onu arayan üye arkalaşımız, söz konusu sandıkta öyle bir görevli olmadıguu ögrenmişü. Vçıkgöz yurttaşımız bu kez parti gözlemcisi olduğunu söylüyor. 'Haıgi parti?' sorusunu yanıtlamaktan ise ısrarla kaçıruyor. "Giıti önjüt a t yoksa?" diyonız. "Hayır" diyor. Ve alelacele oradan uzakâşıyor. Bu arada, Sandık Başkanı Pertev Atabey'e annesinin öldigü haberi geliyor. Onu apar topar Haydarpaşa Numuneye postalajıp, yerine içimizden birini vekil olarak atıyonız. Saat 17.00 olup da oylann sayımına geçilince, nedenseyıEar öncesini anımsıyorum. 60'h yıllarda sanırım bu işi en iyi beceren memur olduğu için, seçim kurulu başkanhğı hep babamın tkerine yıkılırdı. O zamanlar o da aynı yöntem ve malzemelerle çalışrdı: Kahverengi mühür mumu, sabit kalem, sanmtrak kâğıtlara bısümış tutanaklar, kırkharamilerden kalmış duygusunu yaratan cy sandıgı, stampa mürekkebi, pirinç mühurler ve değişmez dekor: Tozlu odalar... Tarih tekerrürden mi ibaret yoksa? Sonunda sayım ve tutanak düzenleme işi bitiyor. Ve botkan vekiU Müslüm, bütün bu arkeolojik ıvır zıvın, beyaz Ameriku bezinden resmi çıkına doldurup, ilçe seçim kuruluna teslim etmdc üzere Kenan Evren Lisesi'ne doğru yola çıkıyor. Artık bir dolmışa nu atlar, belediye otobüsüne mi biner, bu onun büecegi iş. Eğeryolda saldınya uğrar da oy pusulalanru çaldırırsa bu da onun sounu. S A KORD BEZİ SANAYİ VE TİCARET A$. Kordsa bir Sabancı Topluluğu kuruluşudur. Kordsa, bugiın dünyanın en büyük kord bezi üreticilerinden biridir. Üretiminin % 50'sini ihraç etme başarısını göstermekte, Türkiye'nin lastik üretimini gerçekleşüren Lassa, Goodyear ve Pirelli'nin kord bezi ihtiyacını karşılamaktadır. Kordsa. kendi geliştırdiği teknoloji ile endüstriyel bezlerin üretiminde de dünyanın en saygın kuruluşlarından biridir. Kordsa, Beksa Çelik Kord Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin kurucu ortaklarındandır. Kordsa, teknoloji ve ürün geliştirme çalışmalarına sürekli yatırım yapmaktadır. Kordsa. Türkiye'nin en büyük özel araştırma kuruluşu olan Argesa'nın da kuruculan arasındadır.