Catalog

CUMHURİYET/6 nüş astronot gibi otn"Kfiykı myomz. Biz kovtilere bakrjomz, oahv bize bakryor Ilksıkın tılı durak'A rsa ı SUNUS 1 9 8 2 Anayasası, "konut ihtiyacmı karsüayacak tedbirleri abna ve toplu konut tesebbüsUrini destekleme" görevini devlete vermis bulunuyor. Geçmiş anayasalara göre çok yetersiz bir düzenleme olduğu halde yine de bu hukum bir anlam taşıyor. Insanlann konut gereksinimini karşılamada devlete "görev" veriyor. Ancak bu gurevin dahi pek yerine getirildiğini söylemek mümkün değil. Çünkü devlet konut sorununun çözümü için şimdilerde çok yetersiz kalan bir kredi sağlamakla bu görevini yerine getirdiği görüşünde. Bannma değil ama konut sahibi olmak isteyenler ise çeşitli tehlikelerle dolu bir ormanda yalmz bırakılmış çocuklar gibiler. Başlarından sürekli maceralar geçiyor, aldatılıyorlar, kötü yaptlmıs binalarda uyurken bir gece evleri başlarına yıkılıyor. Ev yapacak arsa bulamıyorlar, arsa bulsalar yol, su, elektrik alamıyorlar. Kooperatife girdik sanıyorlar, dolandıncı şirketi ile karşılaşıyorlar. Devlet ise aldatıla aldatıla aldanmamayı uğrenmelerini istiyor vatandaşlardan. Bu yazı dizimizde konut sahibi olmak üzere yola çıkanlara ormandaki tehlikelerden bahsetmeyi amaçladık. F.ö. 18 MAYIS 1986 lar. Ana satm afcmak trtr<HtlwM MHyoriar, adamlar da satmak istiyor, M b U kendflerhıden bulmnyortar, gtvenndyoriar. Tfok satmk n f diyorlar. Somnda baktık ounayacak, onlann dflinden anlayan bir köy otretmeni yaknnmzla Mrttkte gttmeye basladık. O za1 • u anladık U «yok dewek pazarhk baştangıa. Köyl i a i o dnraşnndaa, kaşmrkaMınsnMİaa, soze gjrişudeo anlamak gerekiyor, arsa pazarbgı yapmak için." Bunlan Istanbul'da toplu konut işine girişmekte olan bir kooperatifin yöneticisi anlatıyor. Istanbulda konut yapmak için niye köy kahvesine gidiyor diye düşünenler olabilir. Böyle düşünenler Istanbul'da toplu konut yapmak için en azından 2030 kilometre kcnt dışına çıkmak gerektiğini bilmeyenlerdir. Çünkü artık lstanbul'da kent mcrkezinde toplu konut yapacak arsalar hemen hemen tükenmiştir. Tükenmeyen arsalara ise toplu konut harcaması kadar arsa parası Odemek gerekiyor. konut sahibi FUSUN OZBILGEN Nasıl tşte böyle. Yani dar ve sabit gelirli iseniz, hiçbir şe" Y o k satılık arsa" kilde kent içinde konut edinme yollanm araştırmayıdiyorlar. Oysa nız. Kent dışına yeni ve uydu kentlere yöneliniz. Diyeceksiniz ki bunu zaten çoktandır biliyor ve uygulubiliyoruz ki arsa yoruz. Gecekondular nasıl doğdu? Kent varoşlannsatmak istiyorlar. da herkes bulduğu araziye, hazine arazisi olsun, özel mülkiyet olsun birer gecede evlerini kondurmadı mı? Ama biz köy Ama bu gecekondulann, kent yakınlannda yer edikahvesinde uzaydan nenlerin arsa sorunlan yok mu? Şimdi Prof. Hayri düşmüş astronot gibi Domaniç'in anlatımından bu kesimin dertlerini dlnleyelim: oturuyoruz ve köylüler bize, biz Arsa bankerleri köylülere bakıyoruz. "özeüikle köylerden kentlere gnç eden, ldrayla baSonra öğrendik, arsa şedemeyen çok dar geUrü keainrier, ne nahasına olnrpazarlığı nasıl yapılır, sa olsun bir arsa edinmek rt bn ana üzerinde bir küçük ev kondnrmak çabasmdadıriar. Bn kesimin hırs "yok" demek ne derecesine Taran bn çnbaa, geneOflüe arsa konüsyonanlama gelir. oünnnın isine yaramakta, haOon dişinden brnatından arttırdıgı küçük tasarruflar, konnt saglama yerine, mahtameierde ihtilaf kaynagı TC dolayısyla dert oknaktadır. Bn kcsinün aktagı tnşmmaıiann çogn, bhtarfauım veya çifttignı binde biri, yüzde ttçn, on binde 3Tİ gibi hisaelerdir. Bnnlarm snninn belli digildir. Her ne kadar Yargrtay, önemli bir kararla bn tarla ve arsalardan aiman, bir kroU ve nlania snurian bemienen Usseier nzermde sahipterma möstaklen tasarraf edebilecegmi, snurian beürieıımiş bn arsaya dtger paydasiann mndahale edemeyeceklerlni karariasürmıssa da bn karar, arsa payutda sadece eUm re dikim gibi tasarnflan sagfaunakta, konnt yapımını temin edememektedir. Bn konnda yasal bir dnzenleme gedrlmedJkçe, ana baakerlerinin bazea bffinçsiz, bazen de koti niyetli reUanüaruuı aManaa haDan, dlledigi yerden, düedigi gibi ana payı edtaunesi mahkemelerdeki ihtilaf dosyahuinı kabartmaktadır." Arsanı kendin bulacaksın Konut edinmenin yolu önce arsa edinmekten geçiyor. Işte ilk sorun, ilk vurgun, spckulatörlcrle Uk tanışma da bu aşamada başhyor. Devlet, ey yaptırana Konut Fonu'ndan kredi veriyor, ama kredi alabilmek için önce arsa, sonra proje, sonra da subasman denilen temel üstü seviveye kadar gelmiş olmak gerekiyor. Devlet, ucuz arsa üretimi için kamulaştırmaya başlayacakmış. Böylece altyapılan hazırlanmış arsalar, konut üretimine açılacak ve o zaman da "asıl kıyamet" kopacak. Kopacak, çünkü bu arsalardan pay kapmak için binlerce kooperatif, konut üreticisi şirket ve vatandaş yanşacak. Bu nedenle "berkes kendl arsasını kendi bulmak"la görevli. Bu arada bazı spekulatörler de ellerindeki arsalan ya kooperatiflere ve şirketlere istedikleri fiyattan satıyorlar, ya da kendileri sözümona kooperatif ler kurup milleti dolandınyorlar. Bunun pek çok örneği ise ber gün gazetelerde boy gösteriyor. Toplu Konut Kanunu ile başlayan uygulamaya göre, bOyttk kentlerde toplu konnt ahuılan tespit edilerek vüayet tarafından Uan ediliyor. Bu alanlarda yapılacak konutlara verilecek kredilerin faizleri düşük tutuluyor, bu bolgelerin dışında kalan yerlerde yapılacak konutlara açılan krediler hem yuksek faizle hem de kısıth kullandınlıyor. Bu karann amacı, yeni konut aianlanru biraz kent dışına taşıyarak kent içi yogunlaşmanın getirdiği sorunlan azaltmak, yeni yerleşim alanlannı topluca özerindirerek buralarda uydu kentler ol'jşmasını saglamak. Kent içinde arsa fiyatları dorukta. İyi yerler kabul edilen semtlerde arsanın maliyeti, inşaat maliyetinin üzerinde. Etiler gibi semtlerde ise, 500 milyonluk dairelerin 150200 milyonu arsa bedelL Kalanın da 1520 milyonu inşaat için, üzeri ise yap satçı müteahhitin kârı. Prof. Domanic, bu konuda belediyelerin bazı calışmalar yapabileceklerini belirterek şu görüşü savunuyor: Tapuda yapdacak arsa payı sanslan, belediyelerin tesptt ettigl asgari ¥t azami nıiktanara göre taynı edttr ve bn şarttarla ana payı alan vatandaş, beiediyenin belli niteükkre sahip konnt izni Terecegtnden emln omrsa, paydaşiar, ana saoosı ve betediye De sonn gelmez ihtflafiara dtsmekaizin konnt yeri edinebilirier." Konut yapımında girişim öncelikle arsanın varhgı ile başlayabiliyor. Ancak anlattığımız sorunlar, bugün konut sahibi olmak isteyenlerin ilk ve önemli güçlüğünün arsa sahibi olamamalannda yattığını sergiliyor. Kuşkusuz bu arsa konusunda soylenecek daha pek çok söz var. Turkiye gibi geniş arazileri olan bir ülkede plansızlık ve imar planlannın şehirleşmenin ardından gelmesi nedeniyle kaybedilen tanm arazileri, arsa spekülasyonlan, kent içinde yok olan değerler, altyapısız ve düzensiz kentleşmenin yarattığı sorunlar gibi. Arsa spekttlasyonu Topıu konut yapmak ısteyen kooperatifler ve şirketler, işte bu toplu konut alanlannda yer edinebilmeye uğraşıyorlar. Ancak bu arazilerin de bir bölümü bazı büyük şirketlerin elinde. Yani arsa spekülasyonu önemli boyutlarda sürüyor. KENDt ARSASINA EV YAPMAYINCA tstanbuTun çefitli mahaüelerinde yaşanmaya ahstbnış manıaralardan biri. Köyden kente göçenler boş bulduklan bir ytrt evlerini kuruyorlar. Sonra o arazlde evler çoğahyor ve bir mahalle outfuyor. Günün birinde arsanın sahibi çıkageüyor. Ya öıel bir şafus ya da devlet Sonra gelsin mahkeme kararlan. Doıerler. Evleri yıkıldıkça bağınşıyorlar, eüerini göğe çevirip kötü kaderlerine ileniyorlar. Evi yıkan zabuayı ve dozerleri tas hyorlar. Daha sonre ne oluyor? Hiç. Bir başka boş arazi göze kestîriüp yeni bir gecekondu kuruluyor, ytküan yerden tasuıan molozlarla... müteahhit istemez. O zaman başlayacak buyük kapışma ve kıyamet. malaruu durdumıası gerekir." Arsa spekülasyonu ile ilgili uygulamalar büyuk kentlerde şu günlerde donıkta. Arsa fiyatları da başdöndürücü bir biçimde ytlkseliyor. öyle ki "iyi yerlerde" bir arsanın konut fiyatı içindeki oranı, bazen konut maliyetinin çok ttstüne çıkıyor. örneğin Istanbul'un Ulus Mahallesi'nde 300500 milyon liraya satılan apartman daireleri ve katlann fiyatı içinde, binanın maliyetinin payı İS milyon ise, arsa payının belan 40 bini bulan müteahhitler eliyle yürütülmekte. Turkiye lnşaatcılar Federasyonu Genel Başkam % snf Kosofhı, arsa konusunu şöyle acıklıyor: "Şeiıirierarası geUşmeye paralel otarak, bnnr plan ve programlaruun zamanında yapnaması zorunlndur. Sorumhı kJşfler, vnztfekrinin enemmiyetini mndrik olmadıklanndan, şehirleşnıenin şekil, istikamet, irtifa, panelasyon ve paneUerdeki gabnriyi tespit edip nazun pianbur yapılmad^ından, estetik nvkien yokson, carpık jehirUşmenin sebebi obnnslardur. Yerel yönetimlerce zamanında nretOmesi gereken arsalar iiretilmemiş oldugundan, bugün arsanın konut nudiyetine girdisi yüzde 50'yi asmısür, hatta ban yerlerde yizde 701 bulmaktadır. Planlı arsa üretiminin oimayışı, şehir içindeki tek wya birkaç katiı binalann yıküıp yerterine sayılan daha çok ve daha Inlu konnt nretimini geüstirip yayfulaşünb. Daire karsıh|ı arn temin ederek konnt üretimi yapan özd sektör, bn tarz ayf nlamaya arzn ederek degil, flnansman gnçliigii nedeniyle katiannustır. Bngnn imar dnmmn mevcnt şehir içi arsalann tükendi0 müsahade edünektedir. Nadir ofauun kıymeti çok oldDgnndan, şehir içi arsaiannda Insa edilen birind sınıf konatiardan dar ve sabit gelir grnpiannın konnt edinrae gncn katanamıstır. Sürekli bir progranı içinde planlı arn üretimine vakit kaybetmeden geçilmelidir ve arsanın konut maliyetine girdisi yüzde 20'nin üzerine çıkmamalıdır." ev yaptırana Toplu Konut Fonu'ndan kredi veriyor, veriyor ama... Arsanı kendin bulacaksın, sonra projeni kendin yaptınp, subasman denilen temel üstü seviyeye kadar inşaatı getireceksin ki, devlet kredisi işlemeye başlasın. Bu aşamada herkesin gözü şimdiye dek pek de iyi isletiJemeyen "Arsa Ofisi" uygulamalannda. Yani devlette. Deniliyor ki konut olayııu organize edebUmek için devlet öncelikle arsa sorununa el atsın. Devletin bu konudaki yetkilisi Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı ldaresi Başkanı Vahit Erdem ile bu konuyu görüştük. Erdem, (yandaki sütunlarda da okuyacağmız gibi) Arsa Ofisi ve belediyelere kaynak aktarmak yoiuyla arazi kamulaştırmalanna başladıklannı aalatıyor. Bu kamulaştırmalardan sonra arazilerin altyapılan da hazırlamp sonra konut üretimine açüacakmış. Ama biz de diyoruz ki işte o zaman asıl kıyamet kopacak. Çünkü devlet eliyle kamulaştınlmış, altyapısı da hazırlanmış araziden pay almayı hangi vatandaş, hangi kooperatif ve hangi konut yapıması şirket ve Spekülasyon örnekleri Konutbirlik Danışma Kurulu üyesi Prof. Cevat Geray, arsa spekülasyonu konusunda şu örnekleri veriyor: "lstanbul'da Büyükşehir projestnin yararüjı oinmsaz bava benüz dagılmamışkfn, gazetekrde kiml koopcratifleria yayımladıklan ilanlar dlkk«timlri çekmektedir. Bunlardaıı birinde 395 ortaklı bir kooperatif, 1118 konnüuk, 2200 metre kare tkaret atanh arsaa özerinde konnt karşıbğı yapunı yüklenecek üstlenki aramaktadır. 395 Syenln 723 konnta pazartayıp arsa payı Be japunlanıu bedaraya geörmesine nasıl göz vamntabOir? Spekülasyon amaa açık. Bnna benzer bir dnrun da 700 konatlak arsaya sahip bnlnnan bir kooperatifte. Bn kooperatif de iklnci bir kooperatif için öye kayıttaruun sürdügünii dnyururken, topln konnt kredisinaen de ^nuiaadacağuu vnrgnlnyor. öböriinde oMuJu (ü% birindnin nyeieriııe, fldnd kooperatifin nyeierinin birer konnt arma|an edeceUcri sezihnekte. Fakat toplu konnt kredisi için ne ön izinden, ne de nygnnlnk bdfesinden söz açıbyor. Sanki kredi çantada keklik. Birinin ortaya çıkıp luunnoynna bu tür dnynmlar karşuında haikı uyana açıkla' yapaas, bn kooperatifleri denetiemesi, çabş 3 9 5 üyeli bir kooperatif.gazete ilanına göre, 1118 konutluk inşaatı için yüklenici müteahhit anyor. Bir diğeri ikinci kısmı için ortak kaydediyor. O zaman akla, yeni üyeler eskilere birer daire mi hediye edecek sorusu geliyor. deli 150 milyonu buluyor. Gerisi de bu arsa üzerinde inşaat yapan müteahhitin cebine gidiyor. Bu yılın gelir vergisi mUkellefleri arasında inşaatçılann ön sıralarda yer alması da inşaatçılığın yeniden kârh yatınm aianlan arasına girdiğinin iyi bir göstergesi. Türkiye'de inşaat yaünmlannın yüzde 80'i konut yatınmlan. Konut yaünmlannın yüzde 95'i de sayı Prof. Hayri Domaniç'e göre de dar gelirli kesimin ne pahasına olursa olsun bir arsa ve onun üzerine de ev kondurma hırsı, yasal mevzuatın eksikliğinde, giderek ev yerine dert oluyor ve bu kesimin paraları mahkemelerde davalara gidiyor. Ancak konumuzdan, yani nasıl konut sahibi olunacağı sorusundan aynlmamak için, arsa sahibi olmadan konut sahibi olunamayacağını yeniden vurgulayalım. Kent içinde toplu konut arazilerinde arsa payının lstanbul'da 34 milyona yaklaştığını, kentin dışındaki toplu konut arazilerinde ise arsa payının altyapı ve yeşil alan ve sosyal tesislerle birlikte (ki bu paylara da her konut sahibi adayı ödediği para iie farkında olmadan katıunaktadır) bir milyon lira civannda seyrettiğini belirterek konut sahibi olmanın bundan sonraki aşamalanna geçelim. Y aruni: Emgelli ^ ikİBCİ etap: Altyapı Ucuz arsanın yolu devletten geçiyor Sayın Erdem, yeni kurulan Tbpbt konut kooperatifleri, konut yapmak için arsa bulamıyorlar. Bu önceükle sorunla ilgili çözümlermiz nedir? Mıu»6«<*>e Vahit Erdem: Arsa kamuiaştırması yapıyoruz. Kamu haraççilan BAİMA SAT. YlKIP L V E R I N C APARTM/»N YAPAV1M Geu şu EVI'NIN VAHİT ERDEM Arsa sorununu şöyle çOzüyoruz. Belediyeler eliyle koordine ediliyor arsalar. Sebebi su. Gelistirme ve Destekleme Fonu diye birfon var. Ofondan belediyeler vasıtasıyla toplu konut alanlannı kamulaştınyoruz. Arsa üretimi için. Tabii iş arsa ile başlıyor. Uygun, şehre çok/azJa uzak olmayan, ilerde tasımast, altyapısı, suyu kanalizasyonu sorun yaratmayacak alanlar valı ve belediyelerın is: birliği ile illerde ve ilçelerde belirleniyor. Ondan sonra "toplu konut akmı" olarak Uan ediliyor vebizo aianlan belediyeler vasıtasıyla kamulaştınyoruz. Bu faaliyetlere başhdık. Bu kamulastırmalara siz mi karar veripfon tahsis ediyorsunuı? VAHİT ERDEM Belediyeler vasıtasıyla yapıyoruz. bizim kanunumuzda kamulastırma yapma yetkimiz yok, biz merkezi ktiçük bir teşkilatız ve sayı olarak da böyle tutmak ıstıyoruz. Burası birfinansman idaresi. Mumkün olduğu kadar yeni yeni teşkilat kurmak yerine bizim dışımızdakı kurulusları kullanmak istiyoruz. Şimdi, arsa ofisi var, bizim adımıza aktanyoruz. Belediyelere aktardığımız bu kaynaklarla onlar da kamulastırma yapıyorlar. Halihazırda belediyelere bu kamulaştırmaiur için 7milyar lira para vermışiz. Bu 7 milyar lira daha ziyade Mersin, Adana, Kars, Elazığ, Konya, Nevşehir, Ereğli, Erzurum, Bolu, Eğridir belediyelerine verilmif. Şu ana kadar bir kısmı da kuruldan çıkmak üzere. Buniann toplamı 18 mUyar, ama verilen parafı Bugüne kadar kamulastırma için 7 milyar ödedik. Toplam 18 milyar, ama fıilen 7 milyarı ödendi. Daha önce de üretilmiş arsalar var. Erttı nnda biraz daha ilerisınde. Orası da 900 hektar, hatta yanında Devlet Mahallesi'ne tahsis edilmiş arsa ile birlikte bin iki yüz hektar. Onu da belki buraya ekleyeceğiz o da 5060 bin konutluk yer eder. tzmir'deyine böyle bir arazi var. Yani kamulastırma işlemi bitmiş, şimdi altyapı ve parselasyon planlan yapilan. Gaziemir'de. Onu da hemen konut yapmak için devreye sokacağız. Bunlar ıdare vasıtasıyla kamulaştınlan arsalar. Bunun dışında biraz evvel bahsettiğim gibi belediyeler eliyle kamulastınlan arsalar var. Bütün belediyelerden de talepler var. Ama kamulaştırırken belli bir prensip dahilinde gitmek lazım. Bu kadar araziyi kamulaştınnca ne kadar zamanda realize edilebilir? Onun da planlam'asım yapıyoruz. Kamulaştırdığımız yerlerde imar planlan, altyapı projeleri yapılsın ve kooperatiflere teslım edilsin bir taraftan inşaatlar başlasın sonra diğer belediyelerle de kamulaştırmaya devam ederiz diye birplanlamamız var. Arsa üretimmdeki durum böyle. Bir de vatandasın elinde olan eskıden kooperatiflerin almış olduğu alanlar var. Bunlar valilere gidiyorlar, (burayı toplu konut alanı olarak ilan et) diyorlar. Şehir içindeyse imarplanı açısından bir ada oluşturması gerekiyor. Şehir dışındaysa bir ilkokul yapılması gerekiyor. Valı, resen şehir tçndeki bir adayı toplu konut alanı ilan edebilir. Burada bıryantış anlaşılma oluyor ve diğer konut sahiplerinin mutabakatı aranıyor. Bu mutabakata ilışkin hüküm bir adada bir müteahhıdin arazisi varsa ve bu arazinin tiimü için bir proje geliştiriliyorsa o zaman mutabakat almak söz konusu aksı halde gerek yoklur. YJtZICI EMUK BORSASİ Şehırlcşmekte olan arazilerin değer artışlannda kamu yatınmlan, belediyelerin yatınmlan, özel sektör yatınmlan ve şehir planlama kararlan önemli etkiler yaratıyor. Bir arazinin imar sımrlan içine alınması, iskân sahasına ginnesi, sanayi bölgesi seçilmesı, Üzerinde ınşa edilecek binanın yüksekliğı, kamunun açtığı ulaşım yollanna, kanalızasyon, su, elektrik şebekelerine yakınla$ması, değerini büyük ölçflde artünyor. Spekülatör, bu yatınmların ve kararlann doğuracağı sonuçlann hesabını önceden yaparak veya öğrenerek kapattığı arazinin haracım yiyen kişi olarak tarumlanıyor. Bir arazi kentsel nitelik kazandığında, arsa sahibine sağladığı kazanç, bu arsa sahibinin hiçbir emek harcamadan kazandığı bir deger oluyor. Spekülatör de kendisi bir şey yaramıadan başkalannın yarattığı bu değerlere el koyan kişi oluyor. Aynca arsa sahibi çoğu kez bu kamu yatınmlannın yarattığı değer artışı ile yetinmeyip bu artışın daha yflksek olması için plan kararlan na etki etmeye, bu planlan kendi arazisi lehıne degistirmeye de çalışıyor. Bugun lstanbul'da kentin gelecek 10 yıldaki muhtemel büyümesine göre kentsel araziye katüacak bolgelerin büyük çoğunluğunun büyük şirketler, holdingler ve spekulatörler tarafından kapatüdığı biliniyor. Arsa spekülasyonu ile mücadele etmek için kentlenn gelecekteki büyüme alanlannı ve imar planlarını önceden hazırlayıp, spekülasyon yapilan arazileri kamulaşurmak, buralann altyapılannı hazırlamak ve konut üretimine açmak gerekiyor. Böylece kamu haracı yiyenlerin elindeki araziler, gerçek gereksinim sahiplerine ve gerçek değerleri karşılıgı verilebîlecek. KuUanüabiür arsalann çoğu spekülatörlerce ve büyük sirketlerce kapatümış. Kapatümamıs, ihtilafı obnayan arsalarda ise köytülerle diyalog sorunu var. Geçmisin acı deneyteri guven sorunu yaratıyor. Dere tepe dolaştık ama arsa bulamadık lstanbul'da buyük kooperatif kurabilmek için yeterli arsa yok. Sağda solda kalan tek tük arsalar genellikle küçük ve yap satçılann, ya da adı kooperatif olan aslında inşaat şirketi nitelikli kuruluşlann ilgilendiği yerler. Bize göre kooperatif demek, üyelerinin topluca paralannı değerlendirdikleri, arsalaruu kendi paralan ile aldıklan kuruluşlar demektir. Ne yazık ki bazı resmi beyanlarda kooperatiflerin 'önce arsaya sahip olmalan' gerektiği fikri yayılıyor. Bu şöyle bir sakınca yaratıyor: Eğer üyeler amatörse, ortaklaşa hareket edip kendi kendilerine oluşturduklan güçle arsa ve giderek konut elde etmek niyetindeyseler, kesinlikle önceden arsa alıp buna sahip olma imkânlan yoktur. Uye yazmadan önce arsaya sahip olan kooperatifler, inşaat ticareti ile uğrasanların kurduğu ve adı kooperatif olan, ama asıl niteliği inşaat şirketi olan kuruluşlardır. Biz kooperatifı kurduktan sonra arsa satın alma imkânlannın olmadığını, verilen beyanlara uygun bir modelin yürüyemeyeceğini anladık. Bu durumda ya arsayı kendimiz alıp kooperatifçüik yapmayacak, ticarete yönelecektik ya da kooperatifçilikten yola çıkıp kimseden para toplavamavacaktık. Sonunda ikisinin ortasında bir model geliştirdik. önce arsayı bulup pazarüğını yapmak, mal sahibinden belli bir süre için satış vaadi almak, sonra da üyelerle mal sahibini karşı karşıya getirmek. Böylece yeri, kooperatif yönetimi şeklen almakla birlikte, asıl alıcı dogrudan üyeler oluyordu. Dere tepe dolaşıp yer aramaya başladık. Üzerinde mülkiyet problemi olmayan, yani veraset davası, ortakhk hissedar anlaşmazlıklan, işgaller olmayan arsa bulmak olanaksız. Arsa spekülatörlerinin henuz girmedigi yerlerde bu sorunlar biraz daha az. Ama bu kez de köylü ile diyalog sorunu çıkıyor. Mal sahibi köylüler bu tür işlerde genellikle tedirgin. Dahası köylü ile teknik duzeyde konuşmak mümkün degil. En azından üç beş kere köy kahvesine gidip onlarla sohbet etmek, konuyu açmak ve toplu konut fikrine onlan ısındırmak gerekiyor. Bir başka zorluk, iyi ya da kötü niyetli pek çok kişinin büyük vaatlerle bu işin üzerine gitmesi, arkası gelmeyen sözlerin verilmesi ve güvensizlik yaratması. Bu arsa arayışımız, halen, tarlalarda dolaşıp sahiplerini bulup konuşarak sürüyor. Ancak şu ana kadar kooperatifimize uygun konut yapımına elve.;»i; "sa»Vuu*' bir b i b i l i dcjiîiz. Kooperatif yöneticisi anlatıyor: G n f ı r jMttjttDMMar' /rutfpdannı şu kooperaıife, şu kadannı da şuraya verdık) diye tahsis edenz, tşte o zaman bütün arsaaz kooperatifler ve şirketler Ankara'ya dolusacaklar, her biri yakın tanıdık mHletvekUleri bulacak ve her gün siZİn kapınızda heyetler halinde bekleşecekler. Dağıtım için ölçunuz ne olacak? VAHİT ERDEM Türkiye'de yaşıyoruz bunlar olağan şeyler ama biz yine bildığimizi okuyacağız onu söyleyeyim, yani şöyle: Burada kriterimiz ne olacak? Kamulaştırmadaki maksat ucuz arsa ureımek, yani bunu spekulatiffıyatlarla satmayacağız. Mesela emniyet mensupları var düşük gelır grubu, diğer kamu kuruluşlanndan talepler var. Bunlara öncelik vermek suretiyle tahsis etmemiz söz konusu olacak. Aynı şekilde Ankara'da Eryaman diye bir yer var. Şekerfabnkasının karşısında tstanbut ılen kullanılan 7 milyar lira civannda. (*) Böylece bu illerde arsa üretiyoruz. Daha önce üretilmış arsalar var. Mesela lstanbul'da ana ofisi vasıtasıyla bu fondan finanse etmek suretiyle Halkalı 'da 900 hektar kamulaşlırüdı. Aşağı yukarı 4050 bın konut insa etmek mümkün burada. Kamulastırdığımz arsalann dağıamı ne şekilde olacak, kooperatiflere mi, müteahhit şirketlere mi, yoksa ferdi kredi için başvuranlara mı öncelik tanınacak? VAHİT ERDEM Onu biz istediğimiz gibi yönlendireceğız, Ya arsa ofisine diyeceğiz ki (ilan ver). Şimdi ımarplanı, parselasyon planı ve sair islemleri yapılıyor, altyapı projesini yapttracağız. Sonra, (ya ilan vererek kooperatiflere sat, ya da bize devret) derız. Parasım biz verdiğimiz için bizim arsamız durumunda, bize devreder. Sonra biz kendi prensıplenmize göre denz ki, (şu kadarınt şu kooperatife, şu ka